Khoá luận tốt nghiệp Đại học: Thiết kế và tổ chức dạy học chuyên đề Công nghệ enzim (Theo chương trình giáo dục phổ thông mới môn Sinh học)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:90

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài này nghiên cứu cơ sở lí luận về phương pháp dạy học chuyên đề định hướng phát triển năng lực của học sinh. Điều tra thực tế về tổ chức dạy học chuyên đề ở trường phổ thông. Xác định nội dung kiến thức và kỹ năng cần đạt được trong chuyên đề Công nghệ enzim. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận tốt nghiệp Đại học: Thiết kế và tổ chức dạy học chuyên đề Công nghệ enzim (Theo chương trình giáo dục phổ thông mới môn Sinh học)

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA SINH - KTNN ====== ĐINH THỊ NHƢ QUỲNH THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC CHUYÊN ĐỀ CÔNG NGHỆ ENZIM (Theo chƣơng trình giáo dục phổ thông mới môn Sinh học) KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Phƣơng pháp dạy học Sinh học HÀ NỘI, 2019
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA SINH - KTNN ====== ĐINH THỊ NHƢ QUỲNH THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC CHUYÊN ĐỀ CÔNG NGHỆ ENZIM (Theo chƣơng trình giáo dục phổ thông mới môn Sinh học) KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Phƣơng pháp dạy học Sinh học Ngƣời hƣớng dẫn khoa học TS. AN BIÊN THÙY HÀ NỘI, 2019
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành khóa luận này tôi đã nhận được sự dạy bảo, giúp đỡ tận tình của các thầy cô, bạn bè và gia đình. Đặc biệt, khóa luận này tôi được sự hướng dẫn tận tình của TS. An Biên Thùy – giảng viên khoa sinh, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô trong ban chủ nhiệm khoa Sinh – KTNN và các thầy cô trong tổ bộ môn phương pháp giảng dạy môn Sinh đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình hoàn thành khóa luận của mình. Tôi xin được gửi lời cảm ơn tới cô Nguyễn Thị Hiền – giáo viên trong tổ Hóa – Sinh- Công nghệ trường THPT Ngô Gia Tự ( Bắc Ninh) đã tận tình giúp đỡ tôi trong việc học tập, nghiên cứu giảng dạy chuyên đề tại nhà trường. Trong quá trình nghiên cứu thực hiện, do còn hạn chế về thời gian và bước đầu làm quen với phương pháp giảng dạy mới nên đề tài này cũng không tránh khỏi những hạn chế, thiếu xót. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp cuả quý thầy cô và các bạn để đề tài này hoàn thiện hơn nữa. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 5 năm 2019 Sinh viên Đinh Thị Nhƣ Quỳnh
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng mọi thông tin và kết quả nghiên cứu trong khóa luận này là trung thực và không lặp lại với các đề tài khác. Tôi cũng xin cam đoan đây là kết quả nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của TS. An Biên Thùy. Nếu tôi sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà Nội, tháng 5 năm 2019 Sinh viên Đinh Thị Nhƣ Quỳnh
DANH MỤC VIẾT TẮT GV Giáo viên HS Học sinh SGK Sách giáo khoa PPDH Phương pháp dạy học SV Sinh viên THPT Trung học phổ thông HĐKĐ Hoạt động khời động HĐHTKT Hoạt động hình thành kiến thức HĐVD Hoạt động vận dụng HĐTT – MR Hoạt động tìm tòi – mở rộng
DANH SÁCH BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ TÊN BẢNG Bảng 1.1 Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học trong dạy học Bảng 1.2 Khảo sát ý kiến áp dụng dạy học theo chuyên đề Bảng 1.3 Khảo sát về mức độ dạy học theo chuyên đề của GV Bảng 1.4 Khảo sát về hiệu quả của dạy học theo chuyên đề Bảng 2.1 Hệ thống chuyên đề tự chọn môn Sinh học Bảng 2.2 Mục tiêu cần đạt chuyên đề Công nghệ enzim Bảng 2.3 Ngân hàng câu hỏi, bài tập chuyên đề Công nghệ enzim Bảng 3.1 Bảng thống kê điểm các bài kiểm tra Biều đồ 1.1 Tỉ lệ sử dụng các phương pháp dạy học trong dạy học Biểu đồ 3.1 Kết quả điểm kiểm tra Sơ đồ 2.1 Các giai đoạn thiết kế và tổ chức dạy học theo chuyên đề Sơ đồ 2.2 Các bước thiết kế tài liệu chuyên đề Sơ đồ 2.3 Quy trình thiết kế các hoạt động của chuyên đề Sơ đồ 2.4 Các bước tổ chức chuyên đề dạy học
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài ................................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ......................................................................................... 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 2 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................. 3 5. Giả thuyết khoa học........................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 3 8. Dự kiến những đóng góp của đề tài .................................................................. 3 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ..................... 5 1.1. Tổng quan những nghiên cứu liên quan đến đề tài ........................................ 5 1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới .................................................................. 5 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt nam .................................................................... 6 1.2. Cơ sở lí luận của đề tài ................................................................................... 7 1.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài ............................................................................... 9 1.3.1. Khảo sát hoạt động thiết kế và dạy học theo chuyên đề dạy học môn sinh học tại trường THPT ............................................................................................. 9 1.3.2. Nội dung và phương pháp điều tra ............................................................ 10 1.3.3. Kết quả khảo sát ........................................................................................ 10 Kết luận chương 1 ............................................................................................... 13 Chƣơng 2: THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC CHUYÊN ĐỀ CÔNG NGHỆ ENZIM ..................................................................................... 14
2.1. Giai đoạn 1: Thiết kế tài liệu ........................................................................ 14 2.2. Giai đoạn 2: Thiết kế các hoạt động của chuyên đề .................................... 20 Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ........................................................ 41 3.1. Mục đích thực nghiệm.................................................................................. 41 3.2. Nội dung thực nghiệm .................................................................................. 41 3.3. Địa điểm và thời gian thực nghiệm .............................................................. 41 3.4. Phương pháp thực nghiệm ........................................................................... 41 3.4.1. Chọn đối tượng tham gia ........................................................................... 41 3.4.2. Phương pháp bố trí thực nghiệm ............................................................... 41 3.5. Kết quả thực nghiệm .................................................................................... 41 3.5.1. Phân tích định lượng ................................................................................. 41 3.5.2. Phân tích định tính .................................................................................... 42 Kết luận chƣơng 2 ............................................................................................. 44 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ........................................................................... 45 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 46 PHỤ LỤC
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 1.1. Xuất phát từ yêu cầu đổi mới giáo dục Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, vì vậy từ trước đến nay Đảng và Nhà nước ta rất coi trọng công tác giáo dục và đào tạo. Để nâng cao chất lượng dạy học các bộ môn nói chung và môn Sinh học nói riêng cần phải thực hiện đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp và những phương tiện dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 Khoá XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo xác định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học và học theo hướng hiện đại, pháp huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học, khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Khác biệt lớn nhất là Chương trình Sinh học mới ở phổ thông sẽ đi sâu hơn để cung cấp cho học sinh những mô hình, lý thuyết để có thể giải thích và thiết kế các mô hình ứng dụng công nghệ sinh học. Công nghệ sinh học là một lĩnh vực hiện đại trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, do đó được xây dựng cốt lõi nhất của chương trình THPT môn Sinh. 1.2. Xuất phát từ ý nghĩa dạy học theo chuyên đề Sinh học là một môn khoa học thực nghiệm. Các kiến thức sinh học cần được hình thành bằng phương pháp quan sát và thực nghiệm. Điều này đòi hỏi người giáo viên cần phải lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp để phát huy được tính tích cực, tự lực, sáng tạo của học sinh. Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ quan tâm đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh làm được cái gì qua việc học. Thay cho việc dạy học đang được thực hiện theo từng bài/tiết trong SGK như hiện nay, các tổ/nhóm chuyên môn căn cứ vào chương trình và SGK hiện hành, lựa chọn nội dung để xây dựng các chuyên đề dạy học phù hợp với việc sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong điều kiện thực tế của nhà trường. 1
1.3. Xuất phát từ thực trạng dạy học môn Sinh học ở trường phổ thông Trong những năm qua, phần lớn giáo viên đã được tiếp cận với các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực. Tuy nhiên, việc nắm vững và vận dụng chúng còn hết sức hạn chế, có khi còn máy móc, lạm dụng. Chính vì vậy, mặc dù cố gắng nhưng việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực hiện nay chưa thực sự tổ chức được hoạt động nhận thức tích cực, sáng tạo và bồi dưỡng phương pháp tự học cho HS, chưa kết hợp được sự đánh giá của giáo viên và sự đánh giá của HS trong qúa trình dạy học. 1.4. Xuất phát từ thực tiễn mức độ thiết kế và giảng dạy theo chuyên đề “Công nghệ Enzim” trong trường phổ thông Hiện nay chưa có sách giáo khoa mới, giáo viên chưa được tiếp cận chương trình, giáo viên còn lúng túng trong việc tiếp cận với phương pháp dạy học mới- Dạy học theo chuyên đề. Thiết kế các nội dung sinh học góp phần phát triển ở học sinh năng lực gắn khoa học với cuộc sống. Quan tâm tới những nội dung gần gũi với cuộc sống hằng ngày của học sinh; tăng cường vận dụng kiến thức khoa học vào thực tiễn , giúp học sinh thấy được sinh học vừa gần gũi, thiết thực với cuộc sống con người, vừa là lĩnh vực hứa hẹn nhiều thành tựu về lý thuyết và công nghệ hiện đại trong bối cảnh của cách mạng công nghiệp 4.0. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, tôi chọn đề tài nghiên cứu “Thiết kế và tổ chức dạy học chuyên đề Công nghệ enzim”. 2. Mục đích nghiên cứu Thiết kế chuyên đề Công nghệ enzim nhằm nâng cao chất lượng dạy học, phát huy năng lực học tập của học sinh. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về phương pháp dạy học chuyên đề định hướng phát triển năng lực của học sinh. 3.2. Điều tra thực tế về tổ chức dạy học chuyên đề ở trường phổ thông 3.3. Xác định nội dung kiến thức và kỹ năng cần đạt được trong chuyên đề Công nghệ enzim 2
3.4. Thiết kế chuyên đề dạy học Công nghệ enzim 3.5. Đánh giá chuyên đề được xây dựng bằng phương pháp chuyên gia. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu - Hoạt động tổ chức dạy học theo chuyên đề ở các trường phổ thông. 4.2. Đối tượng nghiên cứu - Nội dung phần Công nghệ enzim - Quy trình thiết kế dạy học theo chuyên đề. 5. Giả thuyết khoa học - Nếu biên soạn được chuyên đề: “Công nghệ enzim” theo yêu cầu cần đạt môn Sinh học và tổ chức dạy học chuyên đề theo hướng dẫn của công văn 5555/BGDĐT-GDTrH thì sẽ góp phần hình thành năng lực Sinh học cho học sinh THPT. 6. Phạm vi nghiên cứu Thiết kế và tổ chức dạy học chuyên đề Công nghệ enzim 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết - Nghiên cứu các văn bản liên quan đến đổi mới phương pháp dạy và học của Đảng, Nhà nước. - Nghiên cứu những nội dung lý thuyết liên quan đến Công nghệ enzim 7.2. Phương pháp chuyên gia - Tham khảo, xin ý kiến nhận xét, đánh giá 7.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm 7.4. Phương pháp xử lý số liệu 8. Dự kiến những đóng góp của đề tài 8.1. Về lý luận - Hệ thống hóa cơ sở lí luận về dạy học chuyên đề dạy học gồm: những nghiên cứu trên thế giới và tại Việt Nam; ưu điểm, thuận lợi và khó khăn khi tổ chức dạy học. 3
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về thiết kế và tổ chức chuyên đề dạy học gồm: nguyên tắc và quy trình thiết kế tài liệu chuyên đề, thiết kế hoạt động chuyên đề và tổ chức hoạt động chuyên đề. - Xây dựng được quy trình dạy học theo chuyên đề phát triển năng lực nhận thức kiến thức sinh học; năng lực giải quyết vấn đề; năng lực tìm tòi, khám phá thế giới sống dưới góc độ sinh học, năng lực vận dụng kiến thức sinh học vào thực tiễn cho HS. 8.2. Về thực tiễn - Biên soạn nội dung chuyên đề: Công nghệ enzim - Xây dựng được ngân hàng câu hỏi và bài tập trong dạy học chuyên đề: Công nghệ enzim - Tài liệu tham khảo cho giáo viên, học sinh, sinh viên sư phạm khoa Sinh 4
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Tổng quan những nghiên cứu liên quan đến đề tài 1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới Theo như chúng tôi tìm hiểu phương pháp dạy học theo chuyên đề không chỉ đơn thuần bó hẹp ở một nước mà nhiều quốc gia trên thế giới cũng đã áp dụng phương pháp dạy học theo chuyên đề vào giảng dạy như: Phần Lan là một trong những quốc gia có nền giáo dục chất lượng nhất thế giới, theo bảng xếp hạng của Chương trình đánh giá học sinh quốc tế (PISA), do hiệp hội các nước phát triển (OECD) đánh giá. Từ những năm đầu thập niên 90 của thế kỉ XIX, các nhà giáo dục học Phần Lan đã có những nghiên cứu về PPDH theo chuyên đề. Năm 2015, Chính phủ Phần Lan đã thông báo sẽ tiến hành cải cách chương trình giáo dục theo chuyên đề [9] Ở Nhật Bản là một trong những nước tiếp cận dạy học theo chuyên đề từ rất sớm, họ cho rằng đây là một cách dạy và học trong đó nhiều khu vực của chương trình giảng dạy được kết nối với nhau và tích hợp trong 1 chủ đề. Kết quả của việc tiếp cận chuyên đề là trẻ em có nhiều niềm vui, tích cực tham gia các hoạt động học nhiều hơn phát triển kĩ năng học tập một cách nhanh chóng, sẽ tự tin và có động lực phát huy năng lực của mình. Những năm đầu thế kỉ 20, tại Malaysia đã tiến hành sử dụng PPDH theo chuyên đề. Theo Trung tâm Phát triển chương trình dạy Malaysia (2003), PPDH theo chuyên đề là một nỗ lực để tích hợp kiến thức, kỹ năng, giá trị học tập và sáng tạo tư duy. Tại Mỹ, phương pháp dạy học theo chuyên đề đã và đang được nhiều nhà giáo dục học nghiên cứu và được tiến hành, phát triển rộng khắp trong phong trào giáo dục và đào tạo. Một số các nhà giáo dục học đã nghiên cứu về vấn đề này như: Theo Henderson và Landesman (1995), hướng dẫn chuyên đề có thể cung 5
cấp một cách hiệu quả ngữ cảnh hóa giảng dạy, vừa kết hợp một phương thức học tập rõ ràng vừa làm định hướng để tạo điều kiện cho các cơ hội học tập hợp tác và tương tác trong lớp học Ngoài ra trên thế giới còn rất nhiều nước việc đổi mới nội dung chương trình và cách tiếp cận nội dung chương trình dạy học ở nhiều quốc gia đang có xu hướng thay đổi. PPDH theo chuyên đề đã phát triển một cách mạnh mẽ trên một nấc thang mới, với hang loạt các tổ chức có tầm cỡ quốc gia ở Australia, Anh, Canada, Pháp, Đức, Hunggari, New Zealand, Nhật Bản, Hàn Quốc, v.v…đã áp dụng thành công PPDH chuyên đề. 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt nam Trong những năm qua, cùng với việc đổi mới phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng giáo dục ở tất cả các môn học, thì việc đổi mới phương pháp dạy học ở bộ môn Sinh học cũng được đặc biệt quan tâm. Tại Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã xác định “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học”. Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 – 2020 ban hành kèm theo Quyết định 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của thủ tướng Chính phủ “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo định hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học”. Theo Công văn số 5555/BGDĐT-GDTrH, ngày 8/10/2014 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên môn của trường trung học/trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng nhằm mục đích “Giúp cho cán bộ quản lý, giáo viên bước đầu biết chủ động lựa chọn nội dung để xây dựng các chuyên đề dạy học trong mỗi môn học và các chuyên 6
đề tích hợp, liên môn phù hợp với việc tổ chức hoạt động học tích cực, tự lực, sáng tạo của học sinh; sử dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực để xây dựng tiến trình dạy học theo chuyên đề nhằm phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh”. Đội ngũ giáo viên tại các trường THPT cũng đã được tập huấn về xây dựng chuyên đề dạy học phù hợp với phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực; biên soạn câu hỏi/bài tập kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh; thiết kế tiến trình tổ chức hoạt động học tích cực, tự lực và sáng tạo của học sinh theo các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực theo Kế hoạch số 984/KH-BGĐT, ngày 4/11/2014 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về kế hoạch tập huấn cán bộ quản lý, giáo viên THPT xây dựng chuyên đề dạy học và kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực HS. Do đó, đông đảo giáo viên đã hiểu được sự cần thiết và có nhận thức đúng đắn về phương pháp dạy học theo chuyên đề. Nhìn chung, hiện nay dạy học theo chuyên đề đang được nhiều trường THPT lựa chọn và thực hiện áp dụng vào giảng dạy nhằm đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh. Phương pháp này cũng đã mang lại những hiệu quả nhất định đối với quá trình hình thành và phát triển năng lực của HS. 1.2. Cơ sở lí luận của đề tài 1.2.1. Khái niệm dạy học theo chuyên đề Dạy học theo chuyên đề là một phương pháp dạy học trong đó có sự tích hợp liên môn làm cho nội dung có ý nghĩa hơn, thực tế hơn và học sinh có thề hoạt động nhiều hơn để tìm ra kiến thức, và có khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Căn cứ vào nội dung chương trình các tổ nhóm chuyên môn sẽ lựa chọn nội dung để xây dựng các chuyên đề dạy học phù hợp với việc sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong điều kiện thực tế của nhà trường thay cho việc dạy học theo từng bài/ tiết. 7
Trên cơ sở già soát chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ theo chương trình hiện hành và các hoạt động dự kiến sẽ tổ chức cho học sinh, xác định các năng lực và phẩm chất có thể hình thành cho mỗi học sinh trong chuyên đã xây dựng 1.2.2. Các đặc trưng của dạy học theo chuyên đề - Nội dung chuyên đề là một nội dung trọn vẹn chỉnh thể thống nhất - Lượng nội dung khá lớn, được sắp xếp theo hệ thống - Nội dung của chuyên đề sẽ được tổng hợp từ các phần kiến thức có liên quan của nhiều môn khác nhau 1.2.3. So sánh một số đặc điểm của dạy học theo chuyên đề và dạy học theo cách truyền thống hiện nay Dạy học theo cách tiếp cận truyền Dạy học theo chuyên đề thống hiện nay 1. Tiến trình giải quyết vấn đề tuân 1. Các nhiệm vụ học tập được giao, theo chiến lược giải quyết vấn đề: học sinh quyết định chiến lược học logic, chặt chẽ, khoa học do GV áp đặt tập với sự chủ động hỗ trợ, hợp tác (GV là trung tâm) của giáo viên (HS là trung tâm) 2. Dạy học theo từng bài riêng lẻ với 2. Dạy học theo chuyên đề được tổ một thời lượng cố định chức lại từ một phần trong chương trình học 3. Kiến thức thu được rời rạc, hoặc chỉ 3. Dạy học theo một chuyên đề thống có mối liên hệ tuyến tính (một chiều nhất được tổ chức lại từ một phần theo chương trình học) trong chương trình học 4. Trình độ nhận thức sau quá trình 4. Trình độ nhận thức có thể đạt được học thường dừng lại ở mức độ biết, ở mức độ cao: phân tích, tổng hợp, hiểu, và vận dụng (giải bài tập) đánh giá 5. Kiến thức còn xa rời thực tiễn 5. Kiến thức gần gũi với thực tiễn mà 8
Dạy học theo cách tiếp cận truyền Dạy học theo chuyên đề thống hiện nay học sinh đang sống hơn do yêu cầu cập nhật thông tin khi thực hiện chuyên đề 6. Sau khi kết thúc một chương trình 6. Kết thúc một chuyên đề học sinh học, học sinh không có một kiến thức có một tổng thể kiến thức mới, tinh tổng thể mà có kiến thức từng phần giản, chặt chẽ và khác với nội dung riêng biệt hoặc có hệ thống kiến thức trong sách giáo khoa liên hệ tuyến tính theo trật tự các bài học 7. Thường không hướng tới nhiều mục 7. Thường hướng tới, bôì dưỡng các tiêu nhân văn quan trọng như: rèn kĩ năng làm việc với thông tin, giao luyện các kỹ năng sống và làm việc, tiếp, ngôn ngữ, hợp tác… giao tiếp, hợp tác, quản lý, điều hành, ra quyết định… 1.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài 1.3.1. Khảo sát hoạt động thiết kế và dạy học theo chuyên đề dạy học môn sinh học tại trường THPT  Mục tiêu khảo sát - Xây dựng cơ sở thực tiễn cho việc thiết kế và áp dụng phương pháp dạy học theo chuyên đề dạy học chương trình Sinh học 10  Đối tượng khảo sát - 5 GV giảng dạy môn Sinh học của trường THPT Ngô Gia Tự , Từ Sơn, Bắc Ninh - 85 HS của trường THPT Ngô Gia Tự , Từ Sơn, Bắc Ninh 9
1.3.2. Nội dung và phương pháp điều tra - Nội dung khảo sát: 1) Hiệu quả và hoạt động yêu thích của HS về học tập theo chuyên đề Công nghệ Enzim 2) Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình xây dựng chuyên đề Công nghệ Enzim - Phương pháp điều tra Điều tra bằng phiếu điều tra, phỏng vấn trực tiếp GV, tổng kết kinh nghiệm của GV để thu thập thông tin về thực trạng nghiên cứu, thống kê toán học ( dùng để xử lý số liệu thu được) Chọn mẫu khảo sát: 5 GV giảng dạy môn Sinh học và 85 HS trường THPT Ngô Gia Tự, Từ Sơn, Bắc Ninh Thời gian khảo sát: ngày 20/3/2019 1.3.3. Kết quả khảo sát 1.3.3.1. Điều tra đánh giá về thực trạng học môn Sinh học ở trường THPT Thông qua câu hỏi trong phiếu điều tra (phụ lục) kết quả ý kiến phản hồi của 85 HS cho thấy: Bảng 1.1: Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học trong dạy học PPDH Số lượng Tỉ lệ(%) (HS) Thuyết trình 15 17,64% Hỏi – đáp 40 47,06% Làm thí nghiệm 17 20% Quan sát mẫu vật, tranh ảnh, chiếu video 9 10,6% Phương pháp khác 4 4,7% 10
Từ bảng trên chúng ta thấy tỉ lệ phương pháp thuyết trình được sử dụng là 17,64%, tỉ lệ phương pháp hỏi – đáp được sử dụng là 47,06%, tỉ lệ sử dụng phương pháp làm thí nghiệm chiếm 20%, tỉ lệ sử dụng phương pháp quan sát mẫu vật, tranh ảnh, chiếu video là 10,6%, và tỉ lệ sử dụng phương pháp khác là 4,7%. Như vậy hiện nay phương pháp hỏi đáp vẫn đang được sử dụng nhiều nhất trong dạy học môn Sinh học ở trường phổ thông. 4.7% 10.60% 17.64% Thuyết trình Hỏi - đáp Làm thí nghiệm 20% Quan sát mẫu vật, tranh ảnh, video Phương pháp khác 47.06% Biểu đồ 1.1: Tỉ lệ sử dụng các phương pháp dạy học trong dạy học 1.3.3.2 . Điều tra giáo viên về việc thiết kế và giảng dạy theo chuyên đề Thông qua câu hỏi trong phiếu điều tra (Phụ lục) kết quả hỏi ý kiến của 5 GV cho thấy: Bảng 1.2: Khảo sát ý kiến áp dụng dạy học theo chuyên đề Nội dung Số lượng (GV) Không nên áp dụng 0 Nên áp dụng 5 Từ bảng trên chúng tôi thấy rằng có 05/05 GV cho rằng nên áp dụng dạy học theo chuyên đề vào môn Sinh học. 11
- Khảo sát về mức độ dạy học theo chuyên đề của GV cho kết quả như sau: Bảng 1.3: Khảo sát về mức độ dạy học theo chuyên đề của GV Mức độ dạy học theo chuyên đề Số lượng (GV) Tỷ lệ (%) Rất ít 2 40% Thỉnh thoảng 3 60% Thường xuyên 0 0% Qua bảng trên, có 40% GV có mức độ dạy học theo chuyên đề là rất ít, có 60% GV có mức độ dạy học theo chuyên đề là thỉnh thoảng. Kết quả trên cho thấy việc dạy học theo chuyên đề môn Sinh học ở trường phổ thông là chưa thường xuyên. - Tiến hành khảo sát về hiệu quả của dạy học theo chuyên đề cho kết quả như sau: Bảng 1.5: Khảo sát về hiệu quả của dạy học theo chuyên đề của GV Hiệu quả của dạy học theo Số lượng (GV) Tỷ lệ (%) chuyên đề Ít hiệu quả 0 0% Tương đối hiệu quả 1 20% Hiệu quả 3 60% Rất hiệu quả 1 20% Qua khảo sát chúng ta thấy có 20% GV cho rằng dạy học theo chuyên đề tương đối hiệu quả, 60% GV cho rằng có hiệu quả và 20%GV cho rằng rất hiệu quả khi dạy học theo chuyên đề. 12