Khóa luận tốt nghiệp: Hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:74

Thêm vào BST

Báo xấu

375
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng" nhằm làm rõ vấn đề lý luận, tìm hiểu thực tiễn về hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng để từ đó đánh giá kết quả hoạt động, kết quả thực hiện nhiệm vụ của cán bộ tiếp công dân nói riêng, đưa ra các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tiếp công dân, xây dựng niềm tin của công dân đối với UBND huyện nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp: Hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI TRỤ SỞ TIẾP CÔNG DÂN HUYỆN THỦY NGUYÊN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG. Họ và tên tác giả: Đỗ Ngọc Anh Hệ đào tạo: Luật – CN Thanh tra Khóa học: 2020 - 2024 Lớp: Thanh tra 20A Mã sinh viên: 2005TTRA004 HÀ NỘI - NĂM 2024
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI TRỤ SỞ TIẾP CÔNG DÂN HUYỆN THỦY NGUYÊN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG. Họ và tên tác giả: Đỗ Ngọc Anh Người hướng dẫn: ThS. Lê Thị Lan Phương Hệ đào tạo: Luật – CN Thanh tra Khóa học: 2020 - 2024 Lớp: Thanh tra 20A Mã sinh viên: 2005TTRA004 HÀ NỘI - NĂM 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan khóa luận này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của ThS. Lê Thị Lan Phương, đảm bảo tính trung thực và tuân thủ các quy định về trích dẫn, chú thích tài liệu tham khảo. Tôi xin chịu chịu trách nhiệm nếu có sự không trung thực về sử dụng thông tin trong bản báo cáo này. Hà Nội, ngày 09 tháng 06 năm 2024 Đỗ Ngọc Anh
LỜI CẢM ƠN Luật – CN thanh tra là một ngành học đặc thù và có độ khó cao nhưng tính cấp thiết khi đào tạo cử nhân cho chuyên ngành này lại rất cần thiết cho xã hội hiện đại. Tôi vinh dự khi được là một trong những sinh viên theo học ngành Luật chuyên ngành Thanh Tra thuộc Khoa Nhà nước và Pháp Luật của trường Đại học Nội Vụ Hà Nội nay là Học viện Hành chính Quốc gia. Khóa luận tốt nghiệp là một công trình nghiên cứu khoa học của sinh viên, việc thực hiện khóa luận tốt nghiệp giúp cho bản thân tôi nói riêng và sinh viên nói chung thể hiện được khả năng ứng dụng lý thuyết vào thực tế cũng như vận dụng những kiến thức và kĩ năng đã được học để phân tích, giải quyết những vấn đề cụ thể gắn với các chuyên ngành sinh viên được đào tạo. Để hoàn thành được tốt bài khóa luận tốt nghiệp, trước hết, bản thân người viết xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Khoa Nhà nước và Pháp luật nói riêng và Học viện Hành chính nói chung đã tạo điều kiện, giao đề tài thực hiện khóa luận tốt nghiệp cho tôi. Bên cạnh đó, nhờ có người hướng dẫn là cô Lê Thị Lan Phương qua quá trình trao đổi và định hướng khóa luận giúp cho tôi đảm bảo được quá trình nghiên cứu và viết khóa luận đảm bảo với mục tiêu và yêu cầu đề ra trong đề tài. Bên cạnh đó, tôi vô cùng biết ơn cơ quan Thanh tra Huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng đã tạo điều kiện cho tôi trong tổng hợp và thu thập tài liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu khóa luận. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 09 tháng 06 năm 2024 Đỗ Ngọc Anh
DANH MỤC KÝ HIỆU HOẶC CHỮ VIẾT TẮT HĐND Hội đồng nhân dân UBND Ủy ban nhân dân KNTC Khiếu nại, tố cáo CNQSDĐ Chứng nhận quyền sử dụng đất NTM Nông thôn mới DANH MỤC SƠ ĐỒ Số hiệu Tên bảng Trang sơ đồ 1.1 Phương châm hành động 5 biết của UBND huyện 16 Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. 1.2 Phương châm hành động 5 rõ của UBND huyện 16 Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng 1.3 Phương châm hành động 3 không của UBND huyện 16 Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. 1.4 Phương châm hành động 10 nguyên tắc giao tiếp với 17 nhân dân của UBND huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng 1.5 Quy trình tiếp công dân đến khiếu nại 20 1.6 Quy trình tiếp công dân đến tố cáo 21 1.7 Quy trình tiếp công dân đến kiến nghị, phản ánh 22
DANH MỤC BẢNG BIỂU Số hiệu Tên bảng Trang bảng 2.1 Tổng hợp lượt tiếp công dân đến Trụ sở Tiếp công dân huyện 38 Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng trong năm 2022 và 2023. 2.2 Phân loại đơn theo nội dung đơn 39 2.3 Phân loại đơn theo thẩm quyền giải quyết 40 2.4 Công tác xử lý đơn tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy 41 Nguyên, thành phố Hải Phòng.
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài .................................................. 2 3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ...................................... 5 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................... 5 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .................................... 6 6. Bố cục của đề tài.................................................................................... 7 PHẦN NỘI DUNG .......................................................................................... 8 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI TRỤ SỞ TIẾP CÔNG DÂN HUYỆN ........................................................... 8 1.1. Khái niệm, mục đích, ý nghĩa tiếp công dân. .................................... 8 1.1.1. Khái niệm tiếp công dân ................................................................. 8 1.1.2. Mục đích tiếp công dân ................................................................. 10 1.1.3. Ý nghĩa của hoạt động tiếp công dân. ........................................... 12 1.2. Khái quát chung hoạt động Tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện . ........................................................................................................ 13 1.2.1. Nguyên tắc tiếp công dân. ............................................................. 14 1.2.2. Hình thức tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện. ............ 17 1.2.3. Quy trình tiếp công dân. ................................................................ 19 1.2.4. Nội dung hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện. ................................................................................................................. 23
1.2.5. Trách nhiệm của các chủ thể trong hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện. ......................................................................... 24 Kết luận chương 1. .................................................................................... 27 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CỦA HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI TRỤ SỞ TIẾP CÔNG DÂN HUYỆN THỦY NGUYÊN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG.................................................................................................. 28 2.1. Khái quát về lịch sử hình thành, phát triển và điều kiện kinh tế, xã hội huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. .................................... 28 2.1.1. Lịch sử hình thành, phát triển. ...................................................... 28 2.1.2. Điều kiện kinh tế, xã hội. .............................................................. 29 2.1.3. Tổng quan về Ban Tiếp công dân thuộc Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng....................................................... 32 2.2. Khái quát tình hình và đánh giá chung về hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng . ..................................................................................................................... 33 2.2.1. Khái quát thực tiễn hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng ..................................... 33 2.2.2. Đánh giá chung về hoạt động tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân............... 43 Kết luận Chương 2 .................................................................................... 51 CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI TRỤ SỞ TIẾP CÔNG DÂN HUYỆN THỦY NGUYÊN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG. ....................................... 52 3.1. Phương hướng, nhiệm vụ và dự báo tình hình khiếu nại, tố cáo tại huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng từ 2023 đến 2025. ............ 52
3.1.1. Phương hướng, nhiệm vụ .............................................................. 52 3.1.2. Dự báo tình hình khiếu nại, tố cáo trên địa bàn huyện trong giai đoạn 2023 – 2025 có thể phát sinh tại các dự án. ............................................ 53 3.2. Giải pháp bảo đảm hoạt động tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. ............................................................................... 54 3.2.1. Nhóm giải pháp về chấp hành và hoàn thiện pháp luật. ............... 54 3.2.2. Nhóm giải pháp bảo đảm về điều kiện kinh tế.............................. 55 3.2.3. Nhóm giải pháp bảo đảm năng lực, trình độ trong hoạt động tiếp công dân. ................................................................................................. 55 3.2.4. Nhóm giải pháp về người dân ....................................................... 56 3.2.5. Nhóm giải pháp khác. ................................................................... 57 *Kết luận Chương 3. ................................................................................. 58 PHẦN KẾT LUẬN ........................................................................................ 59 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 61 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 64
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nước Cộng hòa xã hội Chủ nghĩa Việt Nam luôn trú trọng sự công bằng, dân chủ, văn minh và quyền con người, quyền công dân. Điều 3 Hiến Pháp 2013 ghi nhận: “Nhà nước bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân; thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện”[8]. Để thực hiện quyền công dân được đầy đủ và kịp thời, một hành lang pháp lý, một cầu nối giữa nhân dân và chính quyền được thể hiện qua công tác tiếp công dân. Thông qua việc tiếp công dân, nhà nước và các cơ quan, tổ chức sẽ tiếp nhận được các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của nhân dân liên quan đến việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước để có các biện pháp xử lý, khắc phục kịp thời. Theo đó, tăng cường được mối quan hệ giữa nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Hiện nay, pháp luật tiếp công dân quy định liên quan đến việc tiếp công dân, tập trung vào trách nhiệm và quyền của người đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh và các cơ quan tiếp công dân. Tiên quyết nhằm mục đích đảm bảo quyền lợi cho công dân thông qua việc tôn trọng và tạo điều kiện thuận lợi cho công dân đến khiếu nại, tố cáo kiến nghị, phản ánh. Để thực hiện được mục đích đó, pháp luật tiếp công dân đã cụ thể hóa các quy định cụ thể về việc tiếp công dân tại các cơ quan Chính phủ và các tổ chức công lập. Tuy nhiên tình hình khiếu nại, tố cáo đông người, vượt cấp kéo dài diễn ra ngày càng nhiều và phức tạp. Tại Trụ sở tiếp công dân trên cả nước thường xuyên có các đoàn khiếu nại, tố cáo phức tạp, đông người ngày càng tăng nhưng các cơ quan thường không có giải pháp cụ thể để giải quyết triệt để các vụ việc này. Đối với huyện Thủy Nguyên nằm ở phía Bắc ngoại thành thành phố Hải Phòng. Huyện có diện tích 242,7km2, dân số trên 31 vạn người, với 3 đơn vị hành chính gồm 35 xã và 2 thị trấn[18]. Với dự kiến theo kế hoạch đến năm 2025, thành lập Thành phố Thủy Nguyên trực thuộc Thành phố Hải Phòng, hàng loạt dự án quy
2 hoạch đầu tư “ điện đường trường trạm”, cầu nối với Hải Dương và Quảng Ninh… được tiến hành để theo kịp tiến độ. Cũng chính vì lý do này, hoạt động tiếp công dân tại huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng diễn ra sôi nổi và trở thành điểm nóng của toàn huyện. Khó khăn và hạn chế tồn tại trong suốt cả quá trình tiếp công dân, do nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan. Ngay từ bước tiếp xúc ban đầu, việc tìm được tiếng nói chung trong suốt quá trình tiếp công dân và thái độ hòa nhã, bình tâm của cả hai bên chủ thể cũng là vấn đề quan trọng. Trong hai năm 2022 và 2023, trên địa bàn huyện tiếp nhận đến 1430 lượt tiếp với 2125 người trên tổng số 1391 vụ việc, tổng số đơn tiếp nhận tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng 2317 đơn. Nội dung kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo diễn ra trên tất cả mọi lĩnh vực đời sống xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai vẫn diễn ra rất phức tạp, đòi hỏi phải có những giải pháp hết sức căn cơ, đồng bộ, với sự tham gia của nhiều cấp, nhiều ngành. Ngoài ra, nội dung khiếu nại, tố cáo thường tập trung vào các quyết định hành chính, hành vi hành chính về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Số lượng đơn thư tăng song song với việc thu hồi đất của các dự án. Vậy nên, vì những lý do trên mà đề tài “ Hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng” là một nghiên cứu rất cần thiết và cấp bách trong bối cảnh mới. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài Về đề tài hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở UBND các cấp nói chung và UBND huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng nói riêng đã được nhiều nhà khoa học, diễn giả, giáo sư, tiến sĩ, học viên quan tâm nghiên cứu. Liên quan đến nâng cao chất lượng hoạt động tiếp công dân tại trụ sở UBND cấp huyện có một số công trình nghiên cứu khoa học được thừa nhận trong những năm gần đây mà người viết thu thập được. Trong đó phải kể đến:
3 Đề tài cấp cơ sở: ➢ Luận văn thạc sĩ định hướng ứng dụng – Quản lý công( học viện Hành chính Quốc gia) về Công tác tiếp công dân của UBND cấp xã tại huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang năm 2022, mã số: 8340403, do học viên Nguyễn Hồng Tuyển thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Văn Phong. Trong luận văn, tác giả đề cập tới sự thay đổi lối làm việc của chính quyền cơ sở từ “ mệnh lệnh hành chính” sang “phục vụ, hướng dẫn, vận động, thuyết phục”, và “ chính quyền thân thiện” . Những đề xuất giải pháp này có ý nghĩa nâng cao hiệu quả về công tác tiếp công dân thông qua giải quyết thủ tục hành chính, phù hợp với quan điểm và mục tiêu hướng tới trong tương lai của tiếp công dân nói riêng và nền hành chính nước nhà nói chung. Đề tài khoa học cấp thành phố: ➢ Đề tài “ Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp huyện trên địa bàn Thành phố Hải Phòng” do Chủ Nhiệm Vũ Minh Tuân – Phó Chánh Thanh tra thành phố làm chủ nhiệm thực hiện năm 2018. Thông qua đề tài, 6 thực trạng mà Ban Chủ nhiệm đưa ra đúng với thực tế tại các ban ngành, quận huyện đang gặp phải. Cho đến năm 2023, một số biện pháp vẫn áp dụng tốt và mang lại hiệu quả, khắc phục được những bất cập trong công tác tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn thành phố. Đề tài khoa học cấp Bộ: ➢ Nghiên cứu khoa học cấp bộ “ Hoàn thiện pháp luật về tiếp công dân ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” do Viện Chiến lược và Khoa học Thanh tra thực hiện năm 2019. Đề tài nghiên cứu một số nội dung chính: Những vấn đề lý luận về tiếp công dân và pháp luật về tiếp công dân; các quy định pháp luật về tiếp công dân trong giai đoạn hiện nay và quan điểm, giải pháp hoàn thiện pháp luật về tiếp công dân. Thông qua đề tài, một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về tiếp công dân được nêu lên và một số giải pháp về những hạn chế trong tiếp công dân được
4 người viết tiếp thu và ghi nhận sao cho phù hợp với đề tài và tình hình thực tiễn tại huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. Một số đề tài tiêu biểu khác: ➢ Quỳnh An (2023), “Ban Tiếp công dân TP Hà Nội được bổ sung nhiệm vụ theo dõi, đôn đốc giải quyết khiếu nại, tố cáo”, Tạp chí Thanh tra – Thanh tra Chính Phủ. Bài viết đề cập tới Quyết định số 2526/QĐ-UBND sửa đổi, bổ sung Quyết định số 1466/QĐ-UBND ngày 28/2/2017 của UBND TP về việc quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Ban Tiếp công dân thành phố Hà Nội. Theo đó, việc bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Ban Tiếp công dân có ý nghĩa quan trọng trong tình hình thực tế trên địa bàn thành phố Hà Nội[21]. ➢ Việt Anh (2022), “Kinh nghiệm tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo tại tỉnh Long An”, Tạp chí Thanh tra – Thanh tra Chính Phủ. Bài viết chú trọng vào công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo, vấn đề này cần được quan tâm, đồng hành với việc giữ vững ổn định an ninh, chính trị, gắn liền với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương[22]. Tuy nhiên hiện nay, số lượng đề tài nghiên cứu về Hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân cấp huyện nói chung, Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng nói riêng còn khá hạn chế, thiếu đi cơ sở trong đánh giá tình hình thực tế để đưa ra giải pháp nâng cao hiệu quả. Xét theo tình hình thực tế đời sống xã hội, quy mô kinh tế và tình hình phát triển của địa phương, cần có đề tài cụ thể số liệu và nội dung trong khoảng thời gian cụ thể để tìm hiểu được bản chất, căn nguyên cội nguồn của vấn đề nhằm đưa ra giải pháp phù hợp, hiệu quả. Vậy nên, đề tài “ Hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng” sẽ có đóng góp giá trị về cả học thuật và thực tiễn.
5 3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ➢ Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. ➢ Phạm vi không gian nghiên cứu: Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng. ➢ Phạm vi thời gian nghiên cứu: Khóa luận nghiên cứu thực tiễn hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng từ 01/01/2022. 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu *Mục tiêu Trên cơ sở nghiên cứu làm rõ vấn đề lý luận, tìm hiểu thực tiễn về hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng để từ đó đánh giá kết quả hoạt động, kết quả thực hiện nhiệm vụ của cán bộ tiếp công dân nói riêng, đưa ra các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tiếp công dân, xây dựng niềm tin của công dân đối với UBND huyện nói chung. * Nhiệm vụ Để đạt được mục tiêu đó, khóa luận tập trung vào những nhiệm vụ sau: ➢ Thông qua các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài, từ đó tiếp thu, kế thừa có chọn lọc những giá trị áp dụng được đối với tình hình thực tế trên địa bàn huyện. ➢ Hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận về hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện. ➢ Tìm hiểu tình hình thực tế, thực trạng hoạt động trong tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng, qua đó phát hiện những hạn chế, ưu điểm của bộ máy hoạt động hiện tại, chỉ ra được nguyên nhân cho những hạn chế đó. ➢ Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng.
6 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu *Phương pháp luận Khóa luận được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp luận biện chứng duy vật của Chủ nghĩa Mác – Lenin, các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của hoạt động quản lý nhà nước về tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh. *Phương pháp nghiên cứu. Thứ nhất, Phân tích tài liệu thứ cấp. Khai thác các tài liệu thứ cấp bao gồm các thông tin, số liệu về thực trạng hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng, thông qua các số liệu thực trong báo cáo tiếp công dân qua từng quý trong năm 2023. Các bài khóa luận, đề tài nghiên cứu khoa học các cấp được người viết lựa chọn nguồn cung cấp chính thống tin cậy, cập nhật, được phân tích, xử lý, đảm bảo tính khách quan, đúng pháp luật, có độ tin cậy cao khi trích dẫn, so sánh đối chiếu. Thứ hai, Phân tích, tổng hợp hệ thống số liệu Mọi số liệu trong bài đều là thực tế đã được thống kê, mô tả dưới dạng bảng biểu, sơ đồ, phân tích thực trạng đúng với thực tiễn để đúc kết thành những nhận định mang tính khái quát cao, mang tính cốt lõi, khách quan và trung thực nhất. Thứ ba, Phương pháp so sánh, đối chiếu giữa quy định của pháp luật thông qua Hiến pháp, Luật, Nghị định, Thông tư, Nội quy, giữa tình hình thực tế của từng địa phương với tình hình thực tế đang diễn ra tại UBND huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng.
7 6. Bố cục của đề tài Ngoài Lời cam đoan, lời cảm ơn, bảng ký hiệu/chữ viết tắt, mục lục, phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, đến với nội dung của khóa luận bao gồm 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện. Chương 2. Thực trạng của hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân Huyện Thủy Nguyên, Thành phố Hải Phòng. Chương 3. Phương hướng và giải pháp đảm bảo hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân huyện Thủy Nguyên, Thành phố Hải Phòng.
8 PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI TRỤ SỞ TIẾP CÔNG DÂN HUYỆN 1.1. Khái niệm, mục đích, ý nghĩa tiếp công dân. 1.1.1. Khái niệm tiếp công dân Tiếp công dân trong lịch sử Việt Nam thường được hiểu là việc các vị vua, chúa vi hành để lắng nghe ý kiến của người dân, tìm hiểu cuộc sống, tình hình và nhu cầu của nhân dân. Trong lịch sử Việt Nam, có nhiều vị vua đặc biệt quan tâm đến vấn đề này. Tại Đại Việt Sử Ký Toàn Thư – Bản Kỷ Toàn Thư Q2(a) ghi chép thời kỳ nhà Lý từ 1009-1054 đã ghi nhận, vua Lý Thái Tông là một vị vua rất quan tâm đến dân chúng và thường tự đi thăm các vùng quê, gặp gỡ và nghe ý kiến của nhân dân trực tiếp. Xuất phát từ tấm lòng bao dung nhân từ, thương dân, lấy dân làm gốc, qua thời gian vi hành, ông đã thấy được thực trạng việc kiện tụng trong nước phiền nhiễu, quan lại giữ luật pháp câu nệ luật văn, cốt làm cho khắc nghiệt, thậm chí có người bị oan uổng quá đáng. Chính từ đó, vua Lý Thái Tông đã ban hành Hình Thư năm 1042( đây được coi là căn nguyên cội nguồn của Bộ Luật Hình sự sau này)[6]. Đến triều Nguyễn (1778), vị vua Nguyễn Ánh thiết lập cơ chế cho dân chúng được kêu oan thông qua việc đặt hòm thư, giúp dân chúng ai bị bất công, oan ức có thể gửi đơn kiện trực tiếp đến vua, bày tỏ sự bất mãn và yêu cầu công bằng. Việc làm này đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người dân, đánh trống kêu oan và gửi đơn trực tiếp để vua xử. Trong thời Minh Mạng (1820-1840) triều đình triều Nguyễn đã thiết lập hệ thống pháp Tam pháp ty gồm Đại lý tự cùng với Bộ Hình và Viện Đô sát. Người dân trong cả nước ai có oan khuất thì đưa đơn đến kêu, về phía chính quyền, đảm bảo giữ bí mật khi tố cáo đảm bảo an toàn cho người dân tố cáo. Tố cáo bí mật về việc phản nghịch quan trọng và những việc có quan hệ đến lợi hại lớn thì làm một bản tấu phong kín lại và không được tự tiện phát đi[19]. Những hình thức đánh trống kêu
9 oan, pháp ty, hay việc vi hành của nhà vua có thể coi là manh nha cho hoạt động tiếp công dân sau này. Theo từ điển tiếng Việt, “Tiếp” là một động từ, chỉ hành động “gặp và trò chuyện (với người đến với mình)”[17]. Trong thời kỳ phong kiến, người dân đến các huyện nha, cung vua để “bẩm tấu”, kêu oan hay chung lại là cuộc gặp mặt giữa nhân dân và người đứng đầu chính quyền thì người dân luôn là “bề tôi”, “phận dưới”, “dân đen”. Thứ nhất là không có sự công bằng giữa hai chủ thể trong hoạt động. Thứ hai là người dân sẽ phải “diện kiến”, “xin được gặp”, “bẩm tâu”, “bẩm ông xưng con” … thay vì được tiếp đón, đối xử và quan trọng nhất là sự công bằng giữa hai bên chủ thể giao tiếp. Đến thời kỳ hiện đại, nơi dân chủ, công bằng, văn minh, quyền con người và quyền công dân được trú trọng, khái niệm “Tiếp công dân” mới hình thành và được định nghĩa cụ thể. Tại Việt Nam, trước khi luật Tiếp công dân 2013 ra đời, chưa có một văn bản pháp luật nào của nước ta định nghĩa về “Tiếp công dân”. Các văn bản luật chỉ định nghĩa một số khái niệm về trụ sở tiếp công dân, địa điểm tiếp công dân, quy định trách nhiệm của cán bộ tiếp công dân. Chính vì vậy mà Luật Tiếp công dân 2013 đã quy định khái niệm “tiếp công dân” tại Khoản 1 Điều 4 Luật này như sau: “Tiếp công dân là việc cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân quy định tại Điều 4 của Luật này đón tiếp để lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân; giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo đúng quy định của pháp luật”[10] Theo quy định này, có thể hiểu khái niệm tiếp công dân như sau: “Tiếp công dân là việc cơ quan hành chính Nhà nước, Thủ trưởng cơ quan hành chính Nhà nước, cán bộ, công chức (gọi chung lại là người tiếp công dân) đón tiếp để lắng nghe, tiếp nhận, đón tiếp để lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân bao gồm: (cá nhân, cơ quan, tổ chức khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính; cả nhân tố
10 cáo, kiến nghị, phản ánh); giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo đúng quy định của pháp luật”. 1.1.2. Mục đích tiếp công dân Lấy dân làm gốc là bài học truyền thống trong hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Kế thừa, tiếp thu và phát triển tinh hoa văn hóa dân tộc và nhân loại, Đảng và Nhà nước ta luôn giữ vững quan điểm lấy dân làm gốc trong quá trình lãnh đạo. Tất cả đường lối, phương châm, chính sách … của Đảng đều chỉ nhằm nâng cao đời sống của nhân dân nói chung. Trong văn kiện đại hội Đảng XIII một quan điểm mới quan trọng được ghi nhận đó là “Dân thụ hưởng” trong tổng thể phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”[2]. Điều này cho thấy, Đảng ta luôn chú trọng đặt quyền lợi của người dân vào trung tâm các quyết sách, đường lối của mình với mục đích cuối cùng là người dân được thụ hưởng thành quả. Thực hiện chủ trương và chính sách của Đảng, Nhà nước, các cơ quan nhà nước, đặc biệt là cơ quan hành chính Nhà nước luôn cố gắng hoàn thành và làm tốt trách nhiệm tiếp công dân và giải quyết các công việc của công dân. Tại Thông tư 04/2021/TT-TTCP của Thanh tra Chính Phủ về quy trình tiếp công dân đã nêu rõ mục đích của việc tiếp công dân tại Điều 3: “Điều 3. Mục đích của việc tiếp công dân 1. Hướng dẫn công dân thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh đúng quy định pháp luật, góp phần tuyên truyền, phổ biến pháp luật. 2. Tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh thuộc thẩm quyền giải quyết của người đứng đầu cơ quan, đơn vị để xem xét, giải quyết theo quy định của pháp luật.”[11]
11 Tiếp công dân là để lắng nghe và giải thích những thắc mắc, khó khăn của công dân về chính sách, về thủ tục hành chính khi người dân có nhu cầu, yêu cầu. Từ đó hướng dẫn công dân thực hiện các thủ tục hành chính nhanh, gọn, tiện lợi, đảm bảo chất lượng và đạt được kết quả tốt. Tiếp công dân nhằm mục đích để tiếp cận các khiếu nại, tố cáo của công dân. Trước hết nhằm thực hiện tốt quyền khiếu nại, tố cáo của công dân được ghi nhận trong Hiến Pháp, sau là để đảm bảo tình hình an ninh trật tự, tiến độ công việc, đóng góp vào công cuộc đổi mới của Đất nước. Hướng tới hiệu quả cao trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân phải thông qua việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục nâng cao ý thức pháp luật nói chung, pháp luật khiếu nại, tố cáo nói riêng đối với công dân và nhân dân Việt nam. Vậy, việc tiếp công dân nhằm mục đích hướng dẫn công dân thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh, Về tiếp công dân, ghi nhận những phản ánh, góp ý trong những vấn đề liên quan đến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật, công tác quản lý cơ quan, đơn vị, thủ tục hành chính, hành vi hành chính, quyết định hành chính nhằm mục đích cụ thể hóa quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội của công dân. Điều này thể hiện đúng bản chất dân chủ của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Thông qua việc tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của nhân dân, từ đó thủ trưởng cơ quan, đơn vị thực hiện nghiêm việc tốt công dân đối thoại và xử lý, giải quyết những khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, kiến nghị của công dân theo quy định; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị và địa phương có liên quan nhằm đảm bảo xử lý có hiệu quả, thống nhất trong việc giải quyết đối với vụ việc có tính chất phức tạp, liên quan nhiều ngành, lĩnh vực; không để kẻ địch lợi dụng xuyên tạc, chống phá Đảng, Nhà nước, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh.