Lịch sử báo chí thế giới - Phần 2

Chia sẻ: Nguyenhoang Phuonguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

392
lượt xem 176
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong xã hội hiện đại, những phương tiện truyền thông có lợi thế về tính nhanh nhạy ngày càng được công chúng quan tâm nhiều hơn. Truyền hình, phát thanh với số lượng kênh tăng lên, nội dung phong phú hơn, thông tin được cập nhật với tốc độ nhanh hơn và ngày càng tỏ ra có ưu thế hơn so với báo viết. Đặc biệt từ năm 1997 nước ta có mạng internet thì cũng là lúc đánh dấu sự xuất hiện của một loại hình truyền thông mới đó là báo mạng cho phép cập nhật thông tin...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Lịch sử báo chí thế giới - Phần 2

CHƯƠNG II – XU HƯ NG C TH V I T NG LO I HÌNH 1. i v i báo in Trong xã h i hi n i, nh ng phương ti n truy n thông có l i th v tính nhanh nh y ngày càng ư c công chúng quan tâm nhi u hơn. Truy n hình, phát thanh v i s lư ng kênh tăng lên, n i dung phong phú hơn, thông tin ư c c p nh t v i t c nhanh hơn và ngày càng t ra có ưu th hơn so v i báo vi t. c bi t t năm 1997 nư c ta có m ng internet thì cũng là lúc ánh d u s xu t hi n c a m t lo i hình truy n thông m i ó là báo m ng cho phép c p nh t thông tin nhanh chóng và liên t c. Lo i báo này ang thu hút m t lư ng l n c gi , nh t là các c gi tr . Tình hình hi n t i ã t ra m t câu h i l n cho báo in: Báo in ph i làm gì trong công cu c c nh tranh v i các phương ti n truy n thông khác? Và câu tr l i là “ i m i”, b i không i m i nghĩa là s ch t. Th c ti n cho th y Trung Qu c có 667 t báo ph i óng c a vì ho t ng không hi u qu và không úng m c ích. Nhi u t báo ã m t i c gi thân thu c c a mình. T báo t n t i ư c là t báo bi t thích nghi, ch u tìm tòi các con ư ng hi u qu nh t ánh vào th hi u và n v i trái tim c gi . Trên th gi i ngay c nh ng t báo ng c p cao, có lư ng c gi l n và tương i n nh cũng không dám lo i mình kh i cái gu ng quay c nh tranh – i m i và sàng l c t t y u c a s phát tri n ó. Và th c t báo in ang d n hình thành nh ng xu hư ng m i thích nghi và c nh tranh v i các lo i hình truy n thông khác. 1.1 S thay i trong cách trình bày. Báo in c i n trư c ây ư c nh d ng là m t lo i báo vi t trên gi y chuyên d ng, kh to. M t bài có tít chính, sapo, các tít ph . Khi trình bày vào trong trang báo thì ch th y toàn ch r t ít hình nh mà n u có thì cũng ch là nh nh theo ki u nh chân dung. Ki u làm báo y ã tr nên l i th i trong cu c s ng hi n i ngày nay. Cái u tiên p vào m t c gi ó là hình th c c a t báo. Rõ ràng so v i truy n hình và báo m ng thì báo in khó mà c nh tranh ư c v m t hình nh. Nh ng thay i u tiên b t u t hình th c vì hình th c là y u t u tiên thu hút ngư i c.
Hình th c trang báo bao g m các y u t như: măng sét, kh báo, ch , ư ng ranh gi i, khung, n n, bi u tư ng m c, tranh nh, màu s c. • Măng sét (tên báo): là ph n in c ch l n, thư ng ư c trình bày ngay u trang nh t, g m: cơ quan ch qu n, huy chương, kh u hi u, s xu t b n, tr s , i n tho i, giá bán…Tên báo ư c l a ch n, thi t k chu n m u và gi n nh song măng sét không ph i là y u t b t bi n. S thay i măng sét s t o nên m t s thay il n i v i t báo và n u phù h p, hi n i thì nó s như lu ng gió th i h n vào các trang báo. M t măngsét ơn gi n, h p lí, ư c thi t k công phu, tính nm i hi u qu m ng ph i, s phù h p gi a các dáng ch , ki u ch , c ch , màu s c… m b o tính th m m cao là m t yêu c u i v i măng sét báo. • Kh báo: Có ba lo i kh chính là A2= 420x594, kh v a A3=297x420, kh nh A4=210x297. Theo quan i m truy n th ng, nh ng t báo kh l n là i di n cho dòng báo ch t lư ng cao. Nhưng vi c i tiên phong trong vi c thu h p kh c a t báo trong nh ng năm v a qua ã ch ng minh m t i u: m i quan i m truy n th ng u có th thay i. Nh ng t báo tiên phong là nh ng t n i ti ng như The Telegraph, Finalcial Times (Anh), t Metro (Tàu i n ng m)… ây là s im iv hình th c t o m t s “ti p c n” ban u th t n tư ng v i c gi . Và ph n ng c a c gi r t t t, lư ng báo phát hành l n chính là nh ng thành công c a công cu c i m i này. T báo i u trong xu hư ng này là t Independent c a Anh. Trong năm 2003, t này gi i thi u m t n b n kh nh , bán song song v i n b n kh l n kh ng nh v i c gi r ng n i dung không h thay i. Ngư i c yêu m n t kh nh vì s ti n l i c a nó, c bi t là trên các chuy n tàu. Tirage c a Independent ã tăng 15% m i năm, và ch trong vòng dăm ba tháng sau, ngư i ta không còn th y bóng dáng Independent kh l n âu n a. 2
T Times c a London uy tín cũng l a ch n cách này. K t qu r t kh quan t l u tirage -8% trên m t năm thành g n dương 3% m t năm. T Guardian, m t trong nh ng t nh t báo chính th ng áng tôn tr ng nh t nư c Anh, cũng ã tuyên b i t báo sang “hình th c g n nh ” (m t thu t ng mà ban biên t p t này thay cho t “kh nh ”). T Wall Street Journal châu Âu là m t cái tên n i ti ng nhưng l i làm ăn thua l . Và tháng 10/2005 t báo ã bi n thành t kh nh . 85 t báo ã chuy n i sang báo kh nh t 2001 n năm 2005 có 28 t báo n a ã chuy n sang d ng báo kh nh hơn ăng tin v n t t.“Quan ni m cho r ng báo l n là áng tôn tr ng còn nh ng t báo nh ch bi t gi t gân nay ã hoàn toàn thay i.” - ông Jim Chisholm, tư v n chi n lư c c a Hi p h i Báo chí th gi i Wan nói. T Die Welt n i ti ng c ã chuy n h u như toàn b n i dung sang t p san kh nh và “ óng gói” nó thành nh ng gì mà h g i là “m t t mang theo bên mình”. Biên t p viên Peter phát bi u t i H i ngh hàng năm c a hi p h i báo chí th gi i cho r ng: “T kh nh s t p trung vào tin t c, trong khi phiên b n kh to l i ăng nh ng bài phân tích và thông tin n n”. Và theo ông “kh nh d cv t tc nh ng gì mà b n th c s mu n bi t”. Ông Jim Chisolm, tư v n chi n lư c c a WAN kh ng nh “nh ng con s phát hành báo kh nh cho th y báo kh r ng s ch t n u th trư ng c ti p t c ph n ng như hi n nay và c gi c vi c mua nh ng gì h mu n”. Vi t Nam ã có nhi u t báo có s i m i v m t thi t k , trình bày tiêu bi u như “T p chí ngư i làm báo”, t s tháng 6-2004 ã thay i ki u ch , măng – set m i và i kh t kh cũ là 19x27cm sang kh m i là 20x30 cm nh m áp ng t t hơn nhu c u c a b n c và h i viên h i Nhà báo c nư c. Ngày 1/3/2005 báo Lao ng ra b m i v i nh ng thay i t măng – sét n cơ c u trang. • Tranh nh: 3
ã xưa r i cách làm báo ch có ch và ch . Nh ng trang báo khô khan bây gi ã ư c th i vào m t lu ng gió m i ó là s xu t hi n nh ng tranh nh, b ng, bi u . Tranh có th v b ng tay hay b ng máy vi tính. Chính hình th c m i này ã t o cho t báo nh ng m ng kh i s ng ng và n tư ng. S c áo, mang d u n sáng t o c a ngư i làm báo, ngư i ngh sĩ ã thu hút s quan tâm c a ngư i c. Chúng ta có th d dàng th y nh ng hình nh to pv i màu s c r c r , sinh ng không kém hình nh trên báo m ng và truy n hình. Ví d : T Hoa h c trò có hình th c trình bày v i nh ng nh l n có màu s c r c r . Nh ng hình nh này thư ng ư c t lên trang bìa t o s thu hút iv i c gi . Th c t nh ng trang bìa p, r c r th c s ã t o n tư ng c bi t v i c gi tr tu i. Nhân v t trang bìa cũng là nh ng gương m t tr tu i năng ng, tr trung. Không ch trang bìa trong n i dung c a m t s báo như Th i trang tr , màn nh sân kh u, Th gi i h c ư ng…cũng có nh ng cách trình bày nh r t c áo nh m m c ích t o n tư ng m i l cho bài vi t. 4
Xu hư ng nh ng năm g n ây là nh là b t bu c ph i có i v i m i trang báo. S xu t hi n c a nh không ch hút m t c gi mà còn làm cho n i dung bài vi t thêm sinh ng và khách quan. Màu s c: Các báo trư c ây thư ng ch in v i hai màu en tr ng thì gi ây ã xu t hi n nh ng t báo in màu. Màu s c hài hòa s t o cho t báo có i m nh n. Nh ng b c nh khbtcó màu s c cũng s h p d n hơn. T USD Today là m t ví d 5
i n hình. Nh ng năm 80 c a th k trư c là th i kì mà New York Times và Wall Street Juornal chi m v trí c tôn v i nh ng trang báo kh l n in b ng hai màu tr ng en v i nh ng bài vi t phân tích dài dòng. Bên c nh hai t báo này còn r t nhi u t báo a phương khác có lư ng c gi ông o. Nhưng s xu t hi n c a USD Today như m t li u thu c “c i lão hoàn sinh” v i n n báo in khá ơn i u, t nh t c a M lúc b y gi . Dù l n v i hàng trăm t báo khác trong s p, USD Today v n ư c c gi nhìn th y và d dàng nh n ra. ây là lí do USD Today tr thành m t trong nh ng i gia c a n n báo chí M . S phá cách hình th c v i màu s c, bi u , hình v , trưng c u… ã khi n cho USD Today tr thành “m t cô gái i u à” có s tươi tr n i b t so v i nh ng t báo già c i, cũ kĩ. Không nh ng v y, cách th hi n c a t báo cũng r t b t m t, các bài vi t ch ch t u ư c t tít và sapo ngay trang u. Hai góc trái và ph i c a tên báo, nơi ư c cho là quan tr ng và thiêng liêng nh t i v i m i t báo, u ư c s d ng bình ng như b t kì ch nào trên trang nh t, có th là hình nh, là tít và sapo… ây cũng là t báo in duy nh t t i M s d ng phông ch Gulliver. Có th nói USD Today là t báo tiên phong cho phong cách tr hóa và hi n i c a báo in t i M trong hơn hai th p k qua. Tuy nhiên n u quá l m d ng màu s c s d n n phù phi m khi n ngư i c r i m t. Chúng ta có th d dàng th y m t s t quá l m d ng màu s c như t Nguy t san, t 2! c a báo Hoa h c trò, t th gi i H c ư ng, m t s t báo v th i trang… Ví d : T sinh viên dư i ây ã s d ng màu s c quá nhi u và không hài hòa khi n trang báo trông h t s c lòe lo t. Ngư i cb hoa m t vì quá nhi u màu ư c pha tr n vào nhau như ki u canh th p c m. Tuy có màu s c khá b t m t nhưng do quá l m d ng nên gây ph n tác d ng. 6
1.2 Nh ng thay i trong các tin, bài Báo in dài lê thê bây gi ch phù h p cho nh ng ngư i ã v hưu có nhi u th i gian r nh. Cu c s ng hi n i òi h i chúng ta ph i phân chia th i gian ít i cho r t nhi u công vi c và do ó n u báo in v n gi mãi nh ng “khuôn kh không xê d ch” ó thì không th c nh tranh ư c công chúng v i các lo i hình truy n thông khác. c gi ã quá nhàm chán v i nh ng tin bài dài lê thê ki u c i n y. Xu hư ng báo chí ngày nay thiên v hư ng “thông tin nhi u c a”. Nh ng c t en c ch gi ây ã ư c thay b ng m t bài báo ng n nhưng thông tin sâu, nhi u chi u, cho c gi nhi u cách ti p c n. Xu hư ng makét hi n i tránh nh ng bài vi t quá dài, ch dùng nh ng bài có dài v a ph i ví d m t bài dài 1.200 ch ngư i ta s c t làm hai bài ng n, th m chí là ba. Trong makét hi n i có nhi u c a thông tin, ó là các y u t : text (n i dung) r t ng n, nh (t t, l n, có m i quan h ch t ch v i tít và bài, các b ng, bi u , h p thông tin… c gi có th c r t nhanh. Thông tin ưa n c gi ph i là thông tin có giá tr nh t, thông tin n cùng, dùng nhi u hình th c minh h a ngư i c l p t c hi u n i dung câu chuy n di n ra như th nào. Trong ó có nhi u ơn v thông tin có th là cái tin, hay m t bài nh có tít kèm theo hình nh. M t s ki n th i s nh t nh cũng ư c trình bày trong khuôn kh ãc nh, không nhi u hơn và cũng không ít hơn, c gi s bi t c n âu là h t bài. Chúng ta có th d dàng th y ư c s ưu tiên cho các “c a vào thông tin” này trên các trang báo hi n i” (ông Marc Provot, gi ng viên l p h c v xu hư ng trình bày c a báo chí hi n i. Nghebao.vn). i n hình c a s thay i này là các t nh t báo l n, trong ó có Le Monde, Liberation và Le Figaro v n ư c coi là chu n m c c a nh t báo ti ng Pháp và n i danh v i nh ng bài phân tích sâu s c cùng nh ng c t en c ch . Le Monde ã ph i thay i hình th c, n i dung, tăng s lư ng nh, t o nhi u kho ng tr ng, t o nhi u c a thông tin m i thu g n bài vi t, ưa thêm nhi u “thông tin m m” như gi i trí và th i trang. 7
8
Nhìn vào t báo ta có th th y ch vi t trong bài ã ư c thu g n m t cách t i a. nh to hơn và in màu r t p. Cách b trí trang báo t o n tư ng v s ơn gi n, d dàng cho ngư i c. Trên ây là m t trang ôi c a t Le Monde. Trang bên trái có 3 nh to v i màu s c p. Trang bên ph i có ph n ch c c ng n và thay vào ó là 3 b c nh: 1 nh to chi m tr n ½ trang. n tư ng v màu s c ây ó là s hài hòa và trang nhã. T USD Today c a M cũng là m t trong nh ng t báo phát t vì ã ch n cho mình m t s phá cách v n i dung bên c nh hình th c. Các bài vi t ng n g n và d hi u. Có b n chuyên m c chính là Tin t c (thư ng ư c t ngay trang u), Tài chính, Th thao và i s ng. Riêng ngày th sáu, chuyên m c i s ng t p trung vào lĩnh v c gi i trí như phim nh, truy n hình, du l ch. ây là m t cách hút c gi c a t báo nhà Gannet vì nh ng thông tin mà báo cung c p s r t b ích cho kỳ ngh cu i tu n ngay sau ó c a ngư i dân M . chuyên m c Tài chính có nhi u bi u b ng và s li u nh t. c bi t s ra ngày th hai có bi u phân tích tình hình tài chính tu n, 9
tháng và quý, k t h p v i ó là nh ng bài phân tích c a các chuyên gia kinh t hàng u nư c M ư c báo t vi t. 1.3 Xu hư ng báo giá r , báo mi n phí, báo c nhanh a. Báo giá r : M t th i i m i ã hình thành. M t th i i mà cu c s ng di n ra nhanh chóng n n i t t c chúng ta u b cu n vào gu ng quay c a nó. Nh p s ng g p gáp không cho phép ngư i ta nh n nha c m t t báo dài d ng d c, dày c ch mà c mãi ch ng tìm th y thông tin c t lõi âu. Thư ng c gi s b l i t báo khi v a vào n gi a bài. S lư ng c gi tr có kh năng kiên nh n c nh ng bài dài t i vài nghìn ch là r t ít. Theo hi p h i báo chí M , thói quen c báo m i ngày c a ngư i M trong năm 1982 là 67%. n năm 2002 còn 55%. c gi trong tu i t 18 – 34 ch có 17% trong khi c gi trên 55 tu i chi m 43%. T l ngư i c báo có nguy cơ ti p t c gi m n u lư ng c gi không tăng. S lư ng c gi là thư c o ch t lư ng c a t báo. c bi t ngòai nh ng công chúng m c tiêu thì m t i tư ng c c kì quan tr ng mà các báo hư ng t i là công chúng ti m năng, chính là nh ng c gi tr tu i. Không ch n n báo chí M mà b t c m t n n báo chí thu c m t qu c gia nào cũng c n tìm ra gi i pháp chi m lĩnh c gi c bi t là lư ng c gi tr . S k t h p gi a báo chí và doanh nghi p, báo chí là nơi doanh nghi p qu ng cáo các s n ph m, d ch v c a mình cùng v i s c nh tranh v thông tin gi a các báo ã làm cho giá báo gi m xu ng. Xu hư ng báo giá r ra i vào gi a th k 19 v i t Penny Press. Nh ng t báo giá r ư c bán r t r và n i dung thông tin r t phong phú, a d ng vì nó ph i ph c v nhi u i tư ng công chúng khác nhau. S ra i và phát tri n c a dòng báo giá r gi a th k 19 là m c phát tri n quan tr ng c a l ch s báo chí th gi i. Báo ã n ư c v i nhi u ngư i và do ó v th , t m nh hư ng c a nó ngày càng l n hơn. Xu hư ng báo chí th gi i ó là giá ngày càng gi m xu ng, thông tin ngày càng nhi u hơn, phong phú hơn, h p d n hơn. Vi t Nam cách ây kho ng 8 năm giá báo Thanh Niên là 1700 ng, bây gi ãh giá xu ng còn 1300 ng, b ng giá báo Tu i Tr Thành ph H Chí Minh. S c nh 10
tranh v thông tin và c gi là nguyên nhân ch y u Thanh Niên có quy t nh “sáng su t” này. “N u c giá cao hơn báo Tu i tr thì Thanh Niên s g p b t l i và khó c nh tranh” - Phó T ng Biên t p c a báo Thanh Niên cho bi t sau khi có quy t nh sáng su t ó t c tăng trư ng s lư ng báo r t nhanh năm 2006 là 300.000 b n/ kỳ, thu hút nhi u qu ng cáo hơn bù p giá bán. Ngư i c báo có l i hơn. b. Báo mi n phí c nhanh: S ra i c a nh ng t báo giá r ã t o i u ki n cho báo mi n phí ra i. S ra i c a báo mi n phí c nhanh ng th i còn gi i quy t ư c bài toán là làm th nào công chúng ti p nh n thông tin m t cách nhanh nh t trong m t kho ng th i gian ng n nh t. Kh báo nh d c m ngay c khi i trên các phương ti n giao thông. Thông tin ng n g n, trình bày rõ ràng giúp ngư i cd c hơn. Ch 15 -20 phút là c gi có th n m ư c h t n i dung c a t báo. Tiêu bi u cho ki u báo này là t Twenty - five minutes (25 phút). Tên báo ã gây n tư ng v i công chúng b i tòa so n này kh ng nh v i công chúng r ng báo c a h ch c trong 25 phút là n m ư c h t thông tin và 25 phút cũng chính là th i gian mà chuy n tàu n ga ti p theo và v t t báo vào s t rác khi xu ng kh i xe. Nghĩa là c gi có th c trong lúc ngh ngơi, i xe, l p y nh ng giây phút tr ng tr i ng n ng i trên xe buýt hay tàu i n ng m. Nh ng t báo này ư c phát không nhi u nơi công c ng, nhi u ngư i qua l i như tr m xe buýt, ga tàu i n ng m… T p oàn Metro International c a Th y i n có tr s t t i Anh là t p oàn i u trong trào lưu báo mi n phí. T t c các phiên b n Metro u có hình th c cơ b n là kh báo b ng n a kh nh t báo chu n dày t 24-32 trang v i n i dung phong phú và phong cách c thù c a báo c nhanh dành cho c gi tr phát hành t th hai n th sáu hàng tu n. Vào tháng 1/2006 và 6 tháng sau Toronto, Canada Metro ã phát hành n b n u tiên Philadenphia, M và ã chính th c xâm nh p vào th 11
trư ng B c M . n năm 2001, h u h t các ga i n ng m, ga ư ng s t và các tr m xe buýt c a Montreal và Boston ã b Metro chi m lĩnh. Tháng 11/2002 k t qu thăm dò cho th y t báo ã có nhi u kh quan 40% s c gi thư ng xuyên c a t này là dư i 30 tu i. Năm 2003 T Metro qu c t , nhà xu t b n t t i Th y i n phát không cho nh ng ngư i i làm hàng ngày, ã xu t b n 5,5 tri u b n in m i ngày t i 16 nư c năm 2003. Năm 2006 Metro xu t b n 7 tri u b n m i ngày, t i 81 thành ph chính 18 qu c gia v i 17 th ngôn ng . S phát tri n và ph bi n c a t báo mi n phí này ã t n t m th gi i. Báo mi n phí ang tăng nhanh m t s th trư ng. Theo th ng kê c a các Hi p h i báo chí th gi i thì hi n nay báo mi n phí ã có m t t i 38 qu c gia. T ng c ng có 169 t báo mi n phí hàng ngày có lư ng phát hành là 27,9 tri u hàng ngày, v i 18,6 tri u b n phân ph i t i châu Âu. T i vương qu c Anh s phân ph i báo phát không ã tăng t 237.000 b n năm 1999 lên 864.000b n năm 2003. Th trư ng báo mi n phí hàng ngày t i m t vài nư c r t n tư ng. Tây Ban Nha: báo mi n phí hàng ngày chi m t l l n 51% c a th trư ng báo chí. B ào Nha là 33%. an M ch là 32%. Ý là 29%. (theo Hi p h i Báo chí th gi i). châu Á, Hàn Qu c là nư c phát tri n r m r báo phát không. Năm 2000, Hàn Qu c có duy nh t m t t báo phát không nhưng năm 2005 thì t nư c này ã có 5 t . ài Loan, ngày 26/3/2007 t “Upaper” c a t p oàn báo chí Liên H p ã ra m tb n c ài Loan. ây là t báo mi n phí u tiên c a ài Loan, ngay trong ngày u tiên 800.000 t báo “Upaper” bày 300 thùng báo t t i 69 tr m d ng xe thành ph ài B c ã ư c b n c l y s ch trong kho ng 1h ng h . (Theo www.yzzk.com). T i Vi t Nam n u không k m t s n ph m ư c phát mi n phí như các t rơi, m t s t báo phát mi n phí cho ng bào dân t c c a Chính Ph ho c báo phát không cho i tư ng khách hàng nào ó, thì t Th gi i thương m i là t báo in mi n phí u tiên. Th gi i thương m i là n ph m do báo Thương m i phát hành. Và nh ng ngày cu i tháng 6/2006, c gi Th ô Hà N i khá tò mò khi nh n ư c 12
nh ng t báo in dày d n, thông tin h p d n v i nh ng chuyên m c khá ti n ích và hoàn toàn mi n phí. T báo ã ch n m t hư ng i ó là t mình tìm nv i c gi qua kênh phát hành mi n phí. Và nh ng gì mà nó thu ư c là ánh d u bư c u thành công. M i kỳ phát hành 2 v n b n t i các tuy n ph buôn bán s m u t như B ch Mai, Hàng ào, các t i m m th c, các quán cà phê, các trung tâm thương m i l n… Nh ng cu c i n tho i v tòa so n ã ch ng t s quan tâm c a c gi t i t báo. Và s lư ng c gi là 5 v n, m t con s r t l n i v i m t t báo chưa ph i là l n như báo Thương m i. Hư ng i này c a báo Thương m i ã chu n b cho s h i nh p báo chí th gi i. (Theo Ngư i làm báo 2006). Mi n phí nhưng v n có l i nhu n: Báo mi n phí s ng ch y u nh qu ng cáo. S ph bi n c a ki u báo này là m t m nh t t t lành các nhà qu ng cáo tìm n. Thu nh p t qu ng cáo báo mi n phí ã tăng 1,5% trong m t năm và 22,6% trong vòng 5 năm (theo Hi p h i báo chí th gi i). Qu ng cáo là a con tinh th n c a báo phát không. S xu t hi n c a báo c nhanh mi n phí và phát v i s lư ng l n là cơ h i gi i lư i c báo ti p c n m t cách r ng rãi, nhanh chóng, d dàng, ít t n kém (so v i truy n hình, internet…) Các t báo phát không này ch y u s ng b ng qu ng cáo. Quan h gi a báo mi n phí c nhanh và qu ng cáo là hình th c c ng sinh. Trong các t báo c nhanh thành công nh t v m t qu ng cáo là t Express v i lư ng phát hành 150.000 b n m i s và t l qu ng cáo lúc nào cũng chi m 50% s trang. i v i nh ng t báo l n ây là con s mơ ư c... Nhi u hãng kinh doanh báo mi n phí ã có doanh thu kh ng l t vi c kinh doanh th trư ng ch ng khoán. Như v y dù phát không nh ng v n s có l i nhu n th m chí l i nhu n cao n u nó th c s thu hút c gi . V n ây là t báo ph i sinh ng, thông tin phong phú, h p d n c gi . Ngư i ng u Hi p h i báo chí th gi i (WAN) t t i Paris phát bi u: “Báo chí ang ti p t c ti n bư c trong quá trình khai thác hàng lo t nh ng kênh phân ph i m i b t t nh ng t báo mi n phí hàng ngày. Chúng ang ch ng t s c b t không th 13
tư ng tư ng ư c ch ng l i s t n công d d i c a hàng lo t các cu c c nh tranh v truy n thông”. Cu c c nh tranh c a các báo mi n phí T p oàn Metro International c a Th y i n có tr s t Anh là t p oàn i u trong trào lưu báo mi n phí. Ngay sau khi ra i Metro ã ư c c gi hư ng ng nhi t li t và nhanh chóng chi m lĩnh th trư ng t i m t s qu c gia th m chí nh ng qu c gia có n n báo chí phát tri n như M . Hi n nay con s các qu c gia mà Metro có m t là 25. Metro có m t kh p m i nơi v i s c gi mà khi n t t c các t báo khác ph i mơ ư c. Trong ó 40% s c gi là dư i 30 tu i. Nh ng con s th ng kê này ã làm cho t t c các tòa so n ph i gi t mình. Và n mùa thu 2002 ã có kho ng ch c t báo c nhanh mi n phí ư c phát hành. Nơi u tiên có s c nh tranh quy t li t gi a nh ng t báo c nhanh mi n phí là Chicago. T Red Eye ư c tung ra ngày 30/10/2002 b i t p oàn Tsibune phát hành t th hai n th sáu nh m vào c gi tr v n ang chán báo kh l n Chicago Tsibune m i tu n m t l n (Có kho ng 500.000 thanh thi u niên s d ng internet n m các tin t c mà không h s d ng báo). Chicago SunTimes cũng mau chóng tung ra m t t báo c nhanh tương t có tên là Red Streak c nh tranh v i i th là Tsibune. M c dù Red Streak xu t hi n mu n hơn m t chút so v i Red Eye ( u ư c phát hành s u tiên trong cùng m t tháng) nhưng ph n nào cũng làm gi m s chú ý các công ty qu ng cáo và c gi i v i Red Eye. Ch trong 6 tháng cu i năm, báo c nhanh mi n phí ư c các t p oàn truy n thông thi nhau phát hành. Ngày 4/8/2003 Express ư c tung ra b i Washington Post. Trong tháng 11/2003 Pallas di n ra cu c chi n báo c nhanh th hai: ngay sau khi t Quick ư c phát hành vào ngày 10/11 do Pallas –Morning News, ngày 12/11 tòa báo American Consoliadated Media ã phát hành mi n phí t AM Newspaper – Express do 225 ngư i bán báo phát v i câu chuy n ăng trên trang nh t v v án m t t phú New York gi t ngư i hàng xóm và ch t xác ra thành nhi u m nh, cho dù AM 14
Newspaper - Express ra mu n hơn Quick 2 ngày nhưng cũng k p làm cho i th b lu m . T t c các t báo c nhanh u có phong cách như Metro International và u t b kh r ng c trưng c a báo trư c ây s d ng kh nh v i c trưng c a lo i t p chí gi i trí. 1.4 Tương lai c a báo in – báo in i n t epaper Nó không ph i là nh ng website thông tin mà chúng ta hay g i chung là báo i n t , nó cũng không ph i là nh ng newsletter d ng text hay d ng HTML g i n h p thư c a chúng ta m i ngày. Hãy tư ng tư ng b n ang c m m t t báo trên tay. T báo này hi n nguyên xi trên màn hình vi tính. ó chính là e-paper. Báo chí eNewspaper vi t t t là E – paper là lo i hình báo chí ư c hi n th trên m t lo i gi y i n t , có màu s c tươi nét, s ng ng, g n nh . T i sao ph i sinh ra ePaper làm gì, nó có l i gì? Ch c ch n ây là câu h i ang t ra v i nhi u ngư i. Su t nhi u th k , báo ã tr thành m t th hàng hóa không th thi u m i ngày i v i nhi u ngư i. Và Internet xu t hi n, làm thay i áng k cách th c ti p c n thông tin. Ngoài các t báo in truy n th ng, gi ây ngư i s d ng có th c tin qua máy tính, thi t b tr giúp k thu t s (PDA) và i n tho i di ng. Cung c p tin t c qua Internet g n như là m t chi n lư c ương nhiên iv i các báo và ngành xu t b n nói chung. Nhưng khi làm như v y, các báo ng trư c nguy cơ ánh m t b n s c cũng như hình nh thương hi u c a mình, website c a các báo tr thành các "c ng Internet" trong khi th c ch t không ph i như v y. M t khác, nhi u c gi ã quen thu c v i t báo mà h thích, s có c m giác không tho i mái v i cách cung c p thông tin này. 15
Hi n t i, h u h t các báo u có phiên b n online nhưng n i dung và thi t k trang (layout) thì không hoàn toàn gi ng v i b n in. nh thì nh , n i dung thì theo ki u ch t do t u n cu i, còn vi c l t trang thì rõ ràng là hoàn toàn khác v i ki u l t trang báo in. M t s công ty cung c p b n tin cho khách hàng d ng file PDF m b o "nguyên d ng" - và qu th t là trông r t h p d n, nhưng cách th c này ch h u hi u v i các b n tin ít trang. V i các t báo l n thì download r t lâu và khó tìm ki m, khó c và khó chuy n bài, l t trang. Thêm vào ó là y u i m không th theo dõi chính xác s lư ng ngư i thuê bao download các file PDF này. Gi i pháp eNewspaper, vi t t t là ePaper, ã ra i vào kho ng năm 2003 và ch m rãi ti n vào th trư ng trư c khi tr thành m t xu hư ng m i b t u t kho ng gi a năm 2004. i u thú v là các t báo nh l i nhanh chân hơn các báo l n trong lĩnh v c này. Xét v qu c gia thì i u v ePaper không ph i là báo chí M hay châu Âu mà l i là nh ng t báo c a Ôxtrâylia, Hàn Qu c, n , Malaixia và... Ôman. Th xem m t s t như Hindustan Times c a n , theSun và The Edge Financial Daily c a Malaixia và qu th c là th y r t n tư ng. V i nh ng màn hình ph ng ch t lư ng cao, nhìn nh ng t báo trên m ng "như th t" này úng là cũng h p d n, nh t là nh ng ngư i ã tr thành c gi trung thành c a m t t báo nào ó. Nó ch ng khác nào như vi c c m t báo trên tay, khi con chu t di n bài nào thì bài ó s ư c "highlighted" và click vào thì hi n m t c a s khác v i y n i dung. Vì ây là " c có tr ti n" ch không ph i báo mi n phí nên c gi s không b khó ch u b i nh ng hình qu ng cáo trong bài. D dàng hi u ư c vì sao các tòa so n báo l i m n mà v i ý tư ng này n v y. Báo in s , hay còn g i là báo in i n t , t n d ng ưu th c a hai xu hư ng truy n thông th nh hành nh t hi n nay là tăng trư ng m nh c a qu ng cáo tr c tuy n và s ph bi n c a nh ng thi t b c m tay như iPod. 16
G n như m i t báo in có ti ng hi n nay u ch y song song m t website c a riêng mình, nhưng ít c gi nào l i lôi laptop ra c báo trong khi ch tàu hay m o hi m t i m c c chúng trong... nhà v sinh. Nhưng tình hình có th o ngư c 180 v i báo in i n t . Chưa k nó còn giúp các tòa so n báo c t gi m ư c t i 75% chi phí nh xóa b ư c kho n phí phát hành. Nhi u ngư i l c quan ã xem ây như m t "c u cánh", nhưng trên th c t , không ai dám nói ch c v nhu c u dành cho "gi y i n t ". Hãy th l y m t ví d : B n thích c t Thanh Niên nhưng ang ph i i công tác t n châu Âu. Không h gì, ch c n m máy tính và c ngay s ra bu i sáng (nh tính n o n l ch múi gi ), và n u b n ch y i h p thì ch c n ra m t l nh in vào kh gi y l n, v y là có trong tay nguyên xi t báo c trên tàu ho c xe buýt. Xét góc c nh tòa so n báo, dư i ây là m t s ưu i m chính c a ePaper: - m b o tính nh t quán v thương hi u c a t báo, i v i c b n in và b n i nt ; - Có khách hàng ăng ký mua báo trên toàn c u. - Tăng doanh thu tr c tuy n - Tăng doanh thu qu ng cáo trên m ng (có th thay nhi u qu ng cáo ch không b n nh như báo in). -T ng lưu tr d ng k thu t s t t c các s báo. Và ương nhiên, công ngh m i cho phép s d ng luôn c video hay audio, r i còn cho phép tìm ki m ch , hình nh hay qu ng cáo, cho phép ánh d u trang (bookmark), k t n i tr c ti p trên m ng. (Theo Vietnam Journalism) 2. Báo i n t Báo m ng hay báo chí internet t n t i và phát tri n g n li n v i s ra i và phát tri n c a h th ng internet trên toàn c u. Web (World Wide Web) ư c sinh ra v i m c ích t o giao di n chung d s d ng trong quá trình truy c p thông tin trên internet. Vào cu i nh ng năm cu i c a th p k 80 nó ư c Tim Berners Lee, m t nhà 17
v t lý vi n nghiên c u h t nhân châu Âu Cern xu t và ti n hành nghiên c u cùng v i c ng s c a ông là Robert Caililau. Năm 1991, ngư i dùng ư c nh n b n th nghi m u tiên và t ó m t cu c cách m ng trên internet â bùng n . Tháng 10/1993, Khoa báo chí i h c Florida (M ) tung ra cái mà h t tin là t báo Internet u tiên. Năm 1994, phiên b n online c a t p chí Hotwired ch y nh ng banner qu ng cáo u tiên và hàng lo t báo khác t i M t m website. “Cơn s t vàng” c a th i thông tin tr c tuy n b t u. M t kh o sát l n u tiên v c gi Internet c a hãng d ch v th ng kê truy c p Nielsen/NetRatings công b m i ây cho th y 1/5 s ngư i lư t web thích c báo m ng hơn các phiên b n phi tr c tuy n. Có l ó cũng chính là m t ng l c khi n các t báo gi y - v a là c nh tranh v a là không th cư ng l i xu th i n t hóa - cũng ã ph i l p t c tri n khai phiên b n i n t , trong ó ph n l n phát hành l i các bài báo t b n gi y và có c p nh t thêm thông tin riêng. 2.1 Ưu i m và h n ch c a báo m ng a. Nh ng ưu th c a báo m ng so v i các lo i hình báo chí khác: S ra i c a báo m ng ã làm thay i thói quen ti p nh n thông tin trư c ây c a m t b ph n công chúng c gi . N u như trư c ây công chúng ph i ch n m t th i i m nh t nh trong ngày, thư ng là bu i sáng c m m t t báo in trong tay và c nó, ho c ph i ch n m t gi nh t nh xem m t chương trình trên ti vi hay trên ài phát thanh. Thì nay, v i s ra i và phát tri n vư t b c c a công ngh internet, báo m ng có th áp ng nhu c u thông tin c a công chúng vào b t c th i i m nào trong ngày ch qua m t cái kích chu t. B n ch c n tr vào các siêu liên k t (Hyperlink), hay ch càn gõ tên a ch (URl) vào máy là nh n ư c ngay thông tin yêu c u. Cùng v i các ngôn ng l p trình ư c thi t k riêng cho Web như HTML, XML, Java... các trang web ư c hi n ra m t cách s ng ng nh t. Thông tin không ch hi n ra dư i d ng văn b n (text), các i tư ng ho (graphics) mà còn là các ho t c nh chuy n ng (media clip) kèm theo âm thanh s ng ng... Cùng v i s phát tri n chóng m t c a các công ngh k t n i, giúp y nhanh t c truy t i, s lư ng các t báo i n t cũng n r kh p nơi trên th gi i, truy n 18
t i thông tin dư i m i hình th c mà các lo i báo truy n th ng cung c p. Có th coi báo i n t hi n nay là s h i t c a c báo gi y (text), báo ti ng (audio) và báo hình (video). Ngư i lư t web không ch ư c c p nh t tin t c dư i d ng ch vi t mà còn có th nghe r t nhi u kênh phát thanh và xem truy n hình ngay trên các website báo chí. M t th m nh n a c a báo m ng là kh năng tương tác nhi u chi u. ơn gi n nh t là kh năng tương tác hai chi u gi a công chúng và toà so n: ngư i c có th phát bi u ý ki n, bình ph m thông tin và ưa lên m ng. Nh ó toà so n có th n m b t nhanh tâm tư, chính ki n, nguy n v ng, th hi u c a c gi có nh ng i u ch nh c n thi t. V i kh năng tương tác nhi u chi u toà so n có th t ch c nhi u cu c giao lưu tr c tuy n gi u c gi trong, ngoài nư c v i các v lãnh o ho c các nhà ho t ng xã h i, văn hoá, khoa h c... v nh ng tài mà nhi u ngư i quan tâm. ây là m t l i th c a báo m ng mà báo in không th làm ư c và r t h n ch iv i truy n hình và phát thanh. Báo m ng có s c ch a to l n c v không gian và th i gian, t c dung lư ng c a thông tin g n như không h n ch . M i m t t báo m ng là m t c u trúc r ng v không gian v i nhi u m ng khác nhau, m i m ng g n như m t t báo riêng. Ch ng h n như v th i s qu c t , th i s trong nư c, giáo d c, khoa h c, th thao, văn hoá, văn ngh , âm nh c, công ngh thông tin, gi i trí... V i l i th nhanh và m nh, s c ch a thông tin kh ng l và kh năng tương tác nhi u chi u gi a toà so n và b n c, báo i n t ang “chi m ngôi” c a báo gi y. Ghi chép c a phóng viên VietNamNet t chuy n i kh o sát báo chí Pháp: Hi n nay m t s qu c gia có n n báo chí phát tri n như Pháp, M , ph n l n các báo gi y u có xu hư ng lên m ng. M t s báo l n, có uy tín Pháp như Le Monde, Liberation, L’Express u có b n i n t , trong ó, L’Express và Le Monde trên m ng ã ho t ng ư c 10 năm. 19
Trong b i c nh báo i n t và báo mi n phí ang l n sân báo gi y, vi c ưa các bài vi t trên báo gi y c ng thêm tin t c, hình nh, video m i nh t lên Internet ang là m t trong nh ng gi i pháp nh m gi chân c gi . Lý gi i nguyên nhân t i sao báo m ng l i thu hút ư c nhi u b n c, bà Dorothee Tromparent – Phóng viên, chuyên gia truy n thông a phương ti n thu c trư ng i h c báo chí Lille, Pháp cho bi t: “có hai lý do chính. Th nh t, báo gi y không còn s c lôi cu n như trư c kia n a. Th hai, vi c c p nh t thông tin nhanh, hình nh minh ho p cũng khi n c gi b báo m ng cu n hút”. Theo bà Tromparent, trong vòng 2-3 năm t i, báo i n t s phát tri n m nh nhi u qu c gia, c bi t là Pháp, nơi 90% ngư i dùng Internet thích xem báo m ng. Xu hư ng này không ch gi i h n báo vi t hay t p chí. Hi n nay Pháp, nhi u ài phát thanh và hàng ch c kênh truy n hình cũng l n lư t phát sóng các chương trình qua Internet. Canal Web là m t trong nh ng công ty u tiên c a Pháp, cùng v i nouvo.com tiên phong trong lĩnh v c truy n hình trên m ng. M ng Internet ã gi m thi u rào c n gi a các phương ti n truy n thông. Các b n tin trên m ng ang tr nên a phương ti n, a d ch v và a h tr . M t b n tin “ c s c”, a phương ti n th c s ã ư c t p oàn Radio France cho ra m t. Theo ó, cùng m t lúc nghe bình lu n, ngư i dùng Internet còn có th tham kh o ngu n tin mà phóng viên thu th p, xem hình nh ư c ghi l i t hi n trư ng… Ngoài ưu th có g n kèm các phương ti n nghe nhìn, báo m ng còn có kh năng ch a thông tin tư li u c c l n. Khi truy c p m t bài báo trên m ng, ngay l p t c c gi có th vào xem các bài có liên quan v i ch m t cú nháy chu t vào ư ng link g n kèm. ây là m t kh năng mà báo gi y không th có. Báo i n t l i có th giúp gi m kho ng 75% chi phí s n xu t và phát hành cho các t báo. Chi phí phát hành lên t i 55 t USD c a ngành công nghi p báo chí M ã gi m i m t cách áng k trong kho ng hai th p k tr l i ây khi mà báo in ph i c nh tranh m nh m v i báo i n t trên Internet v phương di n c gi và qu ng cáo. 20