Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Giáo dục kĩ năng học hợp tác cho học sinh lớp 4, 5 qua trò chơi khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2<br /> _________________<br /> <br /> LƯƠNG PHÚC ĐỨC<br /> <br /> GIÁO DỤC KĨ NĂNG HỌC HỢP TÁC<br /> CHO HỌC SINH LỚP 4, 5 QUA TRÒ CHƠI KHOA HỌC<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC<br /> <br /> Hà Nội, 2016<br /> <br /> BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2<br /> _________________<br /> <br /> LƯƠNG PHÚC ĐỨC<br /> <br /> GIÁO DỤC KĨ NĂNG HỌC HỢP TÁC<br /> CHO HỌC SINH LỚP 4, 5 QUA TRÒ CHƠI KHOA HỌC<br /> Chuyên ngành: Giáo dục tiểu học<br /> Mã số: 62.14.01.01<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC<br /> <br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN K HOA HỌC<br /> 1. PGS.TS Đặng Thành Hưng<br /> 2. TS Trịnh Thị Hồng Hà<br /> <br /> HÀ NỘI, 201 6<br /> <br /> i<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> <br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số<br /> liệu, kết quả trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong<br /> bất kỳ công trình nào khác.<br /> Hà Nội, tháng 3 năm 2016<br /> Tác giả luận án<br /> <br /> Lương Phúc Đức<br /> <br /> ii<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Trang<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN ...............................................................................................i<br /> MỤC LỤC ..........................................................................................................ii<br /> DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................v<br /> DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................vi<br /> DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................vii<br /> MỞ ĐẦU ............................................................................................................1<br /> 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 1<br /> 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 2<br /> 3. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................... 2<br /> 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3<br /> 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3<br /> 6. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 3<br /> 7. Đóng góp mới của đề tài ............................................................................... 4<br /> 8. Các luận điểm cần bảo vệ.............................................................................. 5<br /> 9. Cấu trúc của luận án ...................................................................................... 5<br /> Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA GIÁO DỤC ..................6<br /> KĨ NĂNG HỌC HỢP TÁC CHO HỌC SINH LỚP 4, 5 ..................................6<br /> QUA TRÒ CHƠI KHOA HỌC .........................................................................6<br /> 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 6<br /> 1.1.1. Về kĩ năng học hợp tác............................................................................ 6<br /> 1.1.2. Về dạy học Khoa học ở tiểu học ........................................................... 12<br /> 1.1.3. Về giáo dục kĩ năng học hợp tác qua trò chơi khoa học ....................... 17<br /> 1.2. Trò chơi khoa học ở tiểu học ................................................................... 19<br /> 1.2.1. Một số khái niệm................................................................................... 19<br /> 1.2.2. Đặc điểm của trò chơi khoa học ở tiểu học ........................................... 23<br /> 1.2.3. Nguyên tắc thiết kế và tiêu chí lựa chọn trò chơi khoa học .................. 26<br /> 1.2.4. Trò chơi khoa học và môn Khoa học ở tiểu học ................................... 28<br /> 1.3. Kĩ năng học hợp tác ................................................................................. 30<br /> 1.3.1. Một số khái niệm................................................................................... 30<br /> 1.3.2. Nguyên tắc và đặc điểm của học hợp tác.............................................. 34<br /> 1.3.3. Hệ thống kĩ năng học hợp tác ở tiểu học .............................................. 39<br /> 1.4. Giáo dục kĩ năng học hợp tác qua trò chơi khoa học ở tiểu học .............. 44<br /> 1.4.1. Một số khái niệm................................................................................... 44<br /> 1.4.2. Đặc điểm học sinh lớp 4, 5.................................................................... 46<br /> 1.4.3. Nguyên tắc giáo dục kĩ năng học hợp tác qua trò chơi khoa học ......... 51<br /> 1.4.4. Phương pháp giáo dục kĩ năng học hợp tác qua trò chơi khoa học .. 52<br /> 1.4.5. Hình thức giáo dục kĩ năng học hợp tác qua trò chơi khoa học ........... 54<br /> <br /> iii<br /> <br /> 1.5. Thực trạng giáo dục kĩ năng học hợp tác qua trò chơi khoa học ở một số<br /> trường tiểu học ................................................................................................ 55<br /> 1.5.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ........................................................... 55<br /> 1.5.2. Kết quả khảo sát thực trạng................................................................... 56<br /> 1.5.3. Thực trạng dạy học môn Khoa học ở một số trường tiểu học .............. 60<br /> 1.5.4. Thực trạng giáo dục kĩ năng học hợp tác qua trò chơi khoa học .......... 64<br /> 1.5.5. Những phát hiện về thực tiễn dạy học và thực tiễn giáo dục kĩ năng học<br /> hợp tác cho học sinh tiểu học qua trò chơi khoa học ...................................... 70<br /> Kết luận chương 1 ........................................................................................... 71<br /> Chương 2. CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KĨ NĂNG HỌC HỢP TÁC<br /> CHO HỌC SINH LỚP 4, 5 QUA TRÒ CHƠI KHOA HỌC ..........................72<br /> 2.1. Những nguyên tắc cơ bản của trò chơi khoa học ..................................... 72<br /> 2.1.1. Tính mục đích ....................................................................................... 72<br /> 2.1.2. Tính vừa sức .......................................................................................... 72<br /> 2.1.3. Tính trải nghiệm và hợp tác .................................................................. 72<br /> 2.1.4. Tính hiệu quả......................................................................................... 72<br /> 2.2. Các biện pháp giáo dục kĩ năng học hợp tác qua trò chơi khoa học ........ 73<br /> 2.2.1. Xây dựng qui trình thiết kế và lựa chọn trò chơi khoa học .................. 73<br /> 2.2.2. Xây dựng kĩ thuật thiết kế dạy học với trò chơi kho a học.................... 84<br /> 2.2.3. Tổ chức và hướng dẫn trò chơi khoa học trên lớp ................................ 89<br /> 2.2.4. Tổ chức và hướng dẫn trò chơi khoa học ngoài lớp ............................. 95<br /> 2.2.5. Thiết kế và tổ chức môi trường khuyến khích rèn luyện kĩ năng học hợp<br /> tác .................................................................................................................. 102<br /> 2.2.6. Thiết kế và áp dụng kĩ thuật đánh giá kĩ năng học hợp tác qua trò chơi<br /> khoa học ........................................................................................................ 107<br /> 2.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................ 112<br /> 2.4. Điều kiện thực hiện các biện pháp giáo dục kĩ năng học hợp tác qua trò<br /> chơi khoa học ................................................................................................ 114<br /> 2.4.1. Điều kiện quản lí chuyên môn ............................................................ 114<br /> 2.4.2. Điều kiện nhân sự và sinh hoạ t chuyên môn ...................................... 114<br /> 2.4.3. Điều kiện vật chất-kĩ thuật .................................................................. 114<br /> 2.4.4. Điều kiện học tập ................................................................................ 115<br /> Kết luận chương 2 ......................................................................................... 115<br /> Chương 3. THỰC NGHIỆM KHOA HỌC ....................................................116<br /> 3.1. Thiết kế thực nghiệm.............................................................................. 116<br /> 3.1.1. Mục đích, qui mô, địa bàn thực nghiệm ............................................. 116<br /> 3.1.2. Nội dung thực nghiệm......................................................................... 117<br /> 3.1.3. Tiến trình, phương pháp thực nghiệm................................................. 120<br /> 3.2. Phân tích kết quả thực nghiệm ............................................................... 124<br /> <br />