Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Giải pháp đảm bảo chất lượng đào tạo của các trường/khoa Đại học Sư phạm

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH<br /> <br /> PHẠM LÊ CƯỜNG<br /> <br /> GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG<br /> ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƯỜNG/KHOA<br /> ĐẠI HỌC SƯ PHẠM<br /> <br /> Chuyên ngành: Quản lý giáo dục<br /> Mã số: 62. 14. 01. 14<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> NGHỆ AN - 2016<br /> <br /> 1<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Ngành sư phạm giữ một vai trò đặc biệt quan trọng trong đào tạo nguồn nhân<br /> lực cho hệ thống giáo dục quốc dân. Trải qua gần 70 năm xây dựng và phát triển,<br /> ngành sư phạm và các trường/khoa sư phạm đã không ngừng phấn đấu, vượt qua khó<br /> khăn, thi đua dạy tốt, học tốt, thực hiện thắng lợi trọng trách mà Đảng, Nhà nước giao<br /> phó. Nổi bật nhất là các trường sư phạm đã “đào tạo cho đất nước một đội ngũ nhà<br /> giáo và cán bộ quản lý giáo dục đông đảo gồm hơn hai triệu người, trong đó có hơn<br /> một triệu người đang làm việc. Đội ngũ này cơ bản đáp ứng yêu cầu nâng cao dân trí,<br /> đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần vào thắng lợi của sự nghiệp bảo vệ và<br /> xây dựng đất nước”.<br /> Tuy vậy, các trường sư phạm vẫn còn một số yếu kém, bất cập trong việc “xây<br /> dựng chiến lược, kế hoạch phát triển trường, trong xây dựng và phát triển đội ngũ<br /> giảng viên, tổ chức thực hiện các hoạt động nhằm đảm bảo chất lượng (ĐBCL) đào<br /> tạo, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế. Đặc biệt, các trường sư phạm còn chưa chú<br /> trọng đúng mức việc rèn luyện lí tưởng, phẩm chất đạo đức của sinh viên và việc đào<br /> tạo nghiệp vụ sư phạm; nội dung đào tạo sư phạm chưa đáp ứng yêu cầu của giáo dục<br /> phổ thông, giáo dục mầm non; chậm đổi mới phương pháp đào tạo và kiểm tra đánh<br /> giá kết quả học tập của sinh viên; kết quả nghiên cứu khoa học giáo dục còn hạn chế”.<br /> Những yếu kém, bất cập nói trên của các trường sư phạm có nguyên nhân từ<br /> công tác ĐBCL trong các trường còn chưa được quan tâm đúng mức, nhất là chưa đề<br /> xuất và thực hiện được các giải pháp có cơ sở khoa học để ĐBCL đào tạo.<br /> Từ những lý do trên, chúng tôi chọn vấn đề: “Giải pháp đảm bảo chất lượng<br /> đào tạo của các trường/khoa đại học sư phạm” để nghiên cứu.<br /> 2. Mục đích nghiên cứu<br /> Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đề xuất các giải pháp<br /> ĐBCL đào tạo của các trường/khoa đại học sư phạm (ĐHSP); đáp ứng yêu cầu phát<br /> triển các trường/khoa ĐHSP tiên tiến, hiện đại và nhu cầu phát triển đội ngũ giáo viên<br /> của cả hệ thống giáo dục.<br /> 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu<br /> 3.1. Khách thể nghiên cứu<br /> Vấn đề ĐBCL đào tạo của trường đại học.<br /> 3.2. Đối tượng nghiên cứu<br /> Giải pháp ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP.<br /> 4. Giả thuyết khoa học<br /> Có thể cải tiến và nâng cao chất lượng đào tạo của các trường/khoa ĐHSP, nếu<br /> đề xuất và thực hiện có hiệu quả các giải pháp dựa trên lý luận quản lý chất lượng;<br /> <br /> 2<br /> đồng thời tiếp cận mô hình ĐBCL bên trong trường đại học của các nước Đông Nam<br /> Á (AUN-QA).<br /> 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu<br /> 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> 5.1.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP.<br /> 5.1.2. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của vấn đề ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP.<br /> 5.1.3. Đề xuất các giải pháp ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP.<br /> 5.1.4. Đánh giá sự cần thiết, tính khả thi và thử nghiệm giải pháp ĐBCL đào tạo<br /> của các trường/khoa ĐHSP đã đề xuất.<br /> 5.2. Phạm vi nghiên cứu<br /> - Tập trung nghiên cứu hệ thống ĐBCL bên trong của các trường/khoa ĐHSP<br /> đào tạo giáo viên trung học phổ thông.<br /> - Khảo sát thực trạng và thử nghiệm các giải pháp đã đề xuất ở một số trường/<br /> khoa ĐHSP đào tạo giáo viên trung học phổ thông.<br /> 6. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu<br /> 6.1. Quan điểm tiếp cận<br /> Đề tài sử dụng các quan điểm tiếp cận sau đây: Tiếp cận hệ thống; tiếp cận<br /> hoạt động; tiếp cận quản lý sự thay đổi; tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể.<br /> 6.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> 6.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận<br /> Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận để xây dựng cơ sở<br /> lý luận của đề tài.<br /> 6.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn<br /> Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây dựng cơ<br /> sở thực tiễn của đề tài.<br /> 6.2.3. Phương pháp thống kê toán học<br /> Sử dụng các công thức thống kê để xử lý số liệu thu được.<br /> 7. Những luận điểm cần bảo vệ<br /> 7.1. ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP là một lĩnh vực của ĐBCL. Vì thế,<br /> nội dung, cách thức, quy trình ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP vừa phải<br /> tuân theo nội dung, cách thức, quy trình ĐBCL nói chung, vừa phải phù hợp với đặc<br /> trưng chất lượng của các trường/khoa ĐHSP.<br /> 7.2. Vận dụng mô hình ĐBCL vào quản lý chất lượng đào tạo vừa là cơ hội,<br /> vừa là thách thức đối với các trường/khoa ĐHSP; đòi hỏi tất cả các thành viên trong<br /> nhà trường không những phải có quyết tâm cao mà còn phải có kiến thức, kỹ năng<br /> cần thiết về ĐBCL đào tạo.<br /> <br /> 3<br /> 7.3. Hình thành quan điểm ĐBCL; Xây dựng chính sách và kế hoạch chất lượng;<br /> Thiết lập hệ thống ĐBCL bên trong, cùng hệ thống tiêu chuẩn chất lượng để kiểm định;<br /> Tạo dựng môi trường văn hóa chất lượng; Tổ chức hệ điều kiện để thực hiện ĐBCL... là<br /> những giải pháp cơ bản để đảm bảo và nâng cao chất lượng đào tạo của các<br /> trường/khoa ĐHSP.<br /> 8. Đóng góp của luận án<br /> - Xác lập được khung lý luận cho vấn đề ĐBCL đào tạo của các trường đại học<br /> nói chung, của các trường/khoa ĐHSP nói riêng theo tiếp cận ĐBCL đào tạo như một<br /> hệ thống.<br /> - Đánh giá khách quan thực trạng ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP<br /> theo mô hình SWOT với những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong<br /> hoạt động ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP hiện nay.<br /> - Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đã đề xuất 06 giải pháp<br /> ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP. Kết quả khảo sát đã khẳng định sự cần<br /> thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất. Kết quả thử nghiệm giải pháp 5 đã đem<br /> lại kết quả bước đầu trong bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, chuyên<br /> viên làm công tác ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP.<br /> - Xây dựng được bộ tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo và một số quy trình<br /> ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP; biên soạn tài liệu bồi dưỡng cán bộ<br /> chuyên trách về ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP.<br /> 9. Cấu trúc luận án<br /> Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và kiến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục<br /> nghiên cứu; luận án gồm 3 chương:<br /> Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề đảm bảo chất lượng đào tạo của các<br /> trường/khoa đại học sư phạm.<br /> Chương 2: Cơ sở thực tiễn của vấn đề đảm bảo chất lượng đào tạo của các<br /> trường/khoa đại học sư phạm.<br /> Chương 3: Các giải pháp đảm bảo chất lượng đào tạo của các trường/khoa<br /> đại học sư phạm.<br /> <br /> 4<br /> Chương 1<br /> CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO<br /> CỦA CÁC TRƯỜNG/KHOA ĐẠI HỌC SƯ PHẠM<br /> 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ<br /> 1.1.1. Những nghiên cứu về đảm bảo chất lượng trong giáo dục đại học<br /> 1.1.1.1. Ở nước ngoài<br /> Ở nước noài đã có nhiều tác giả nghiên cứu về vấn đề ĐBCL trong GDĐH như<br /> R.A. Barnett; J. Brennan; P. Vries; R. Williams; C.H. Church; E.G. Bogue; H.R.<br /> Kells; R. Ellis; M. Frazer... Các công trình nghiên cứu của họ đã làm rõ quan niệm<br /> ĐBCL trong giáo dục đại học; các thành tố của ĐBCL trong giáo dục đại học; tự<br /> đánh giá trong ĐBCL giáo dục đại học...<br /> 1.1.1.2. Ở trong nước<br /> Ở trong nước, những năm gần đây đã xuất hiện một số công trình nghiên cứu<br /> về ĐBCL giáo dục đại học. Các công trình này đã góp phần làm rõ những nội dung<br /> sau đây: Vai trò của công tác ĐBCL trong trường đại học; Công tác ĐBCL trong giáo<br /> dục đại học ở nước ta hiện nay; Vận dụng mô hình ĐBCL của thế giới vào thực tiễn<br /> giáo dục đại học Việt Nam; Các biện pháp/giải pháp đẩy mạnh hoạt động ĐBCL<br /> trong các trường đại học...<br /> 1.1.2. Những nghiên cứu về đảm bảo chất lượng của trường/khoa đại học<br /> sư phạm<br /> Ở trong nước cũng như ngoài nước, ít có công trình nghiên cứu về vấn đề<br /> ĐBCL đào tạo của các trường/khoa ĐHSP. Thực hiện chủ trương của Bộ Giáo dục và<br /> Đào tạo về công tác ĐBCL, các trường/khoa ĐHSP cũng đã triển khai nhiều hoạt<br /> động để đảm bảo, duy trì và cải thiện chất lượng đào tạo của mình. Tuy nhiên, công<br /> tác ĐBCL trong các trường/khoa ĐHSP mới mang tính chất “hành chính”, “phong<br /> trào” nhiều hơn.<br /> Vì thế, đề tài của chúng tôi sẽ tập trung nghiên cứu công tác ĐBCL đào tạo<br /> trong các trường/khoa ĐHSP, nhằm đề xuất các giải pháp ĐBCL bên trong các<br /> trường/khoa ĐHSP có cơ sở khoa học và có tính khả thi.<br /> 1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA ĐỀ TÀI<br /> 1.2.1. Chất lượng, chất lượng giáo dục đại học và chất lượng đào tạo của<br /> trường/khoa đại học sư phạm<br /> 1.2.1.1. Chất lượng<br /> Khái niệm chất lượng được sử dụng trong luận án của chúng tôi được hiểu là<br /> sự phù hợp với mục tiêu.<br /> 1.2.1.2. Chất lượng giáo dục đại học<br /> Theo chúng tôi, chất lượng giáo dục đại học là sự phù hợp với mục tiêu giáo<br /> dục đại học.<br /> <br />