Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Bồi dưỡng năng lực nghiên cứu khoa học – công nghệ cho giảng viên Cao đẳng nghề vùng Đồng bằng sông Cửu Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM<br /> <br /> LÊ THỊ THƠ<br /> <br /> BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU<br /> KHOA HỌC – CÔNG NGHỆ<br /> CHO GIẢNG VIÊN CAO ĐẲNG NGHỀ<br /> VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG<br /> <br /> Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử giáo dục<br /> Mã số : 62.14.01.02<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> HÀ NỘI, NĂM 2016<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại: VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM<br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> 1. PGS.TS LÊ VÂN ANH<br /> 2. TS. NGUYỄN HỒNG THUẬN<br /> <br /> Phản biện 1: PGS.TS MẶC VĂN TIẾN<br /> Phản biện 2: PGS.TS NGUYỄN ĐỨC MINH<br /> Phản biện 3: PGS.TS NGUYỄN THANH BÌNH<br /> <br /> Luận án được bảo vệ trước hội đồng chấm luận án cấp Viện họp tại Viện<br /> khoa học giáo dục Việt Nam, 101 Trần Hưng Đạo, Hà Nội.<br /> Vào hồi....giờ...., ngày.....tháng......năm.......<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> - Thư viện Quốc gia<br /> - Thư viện Viện Khoa học giáo dục Việt Nam<br /> <br /> 1<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Theo định hướng chiến lược của Việt Nam từ nay đến năm 2020 tầm nhìn 2030,<br /> nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại và hội nhập quốc tế.<br /> Một trong những nhiệm vụ quan trọng là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp<br /> ứng nhu cầu của thị trường lao động. Trong Đại hội Đảng lần thứ XI đưa ra định<br /> hướng phát triển giáo dục và đào tạo trong thời kỳ quá độ: “Phát triển giáo dục và đào<br /> tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu”.<br /> Chiến lược phát triển dạy nghề thời kỳ 2011-2020: “Phát triển dạy nghề là sự<br /> nghiệp, trách nhiệm của toàn xã hội” với mục tiêu cụ thể đưa ra: đến năm 2015 có tỉ lệ<br /> lao động đã qua đào tạo nghề đạt 40% (tương đương 23,5 triệu người và 55% đến năm<br /> 2020 (tương đương 34,4 triệu người). Về đội ngũ giảng viên cao đẳng nghề (GVCĐN)<br /> đến năm 2015 có 13.000 GV; đến năm 2020 đội ngũ GVCĐN có 28.000 giáo viên.<br /> Trong các giải pháp của chiến lược có đề cập đến việc phát triển đội ngũ GV và CBQL<br /> dạy nghề: Chuẩn hóa giáo viên dạy nghề (GVDN), đồng thời chiến lược cũng đề cập<br /> đến công tác NCKH thông qua việc “đào tạo, bồi dưỡng giáo viên và cán bộ quản lý<br /> dạy nghề; NCKH dạy nghề”.<br /> Nhiệm vụ giảng dạy và NCKH là hai nhiệm vụ chủ chốt của GV các trường ĐH,<br /> CĐ. Đối với GVDN đã có quy định rõ qua thông tư số 09 /2008/TT-BLĐTBXH của<br /> Bộ LĐTB & XH về việc Hướng dẫn chế độ làm việc của GVDN, trong đó hoạt động<br /> NCKH của GVDN: “Học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ, NCKH:12 tuần đối với<br /> giáo viên dạy cao đẳng nghề; 8 tuần đối với giáo viên dạy trung cấp nghề”.<br /> Công tác đào tạo, bồi dưỡng cho GVDN rất cần thiết để tạo ra đội ngũ GV đảm<br /> bảo đủ về số lượng và chất lượng. Công tác bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm dạy nghề<br /> được chú trọng nhiều, tuy nhiên bồi dưỡng về NCKH cho GVDN thực tế chưa được<br /> quan tâm đúng mức. Hoạt động NCKH-CN tại các trường CĐN còn nhiều hạn chế,<br /> các đề tài nghiên cứu (NC) chưa hình thành một hệ thống hoàn chỉnh về cơ sở lý<br /> luận đến thực tiễn và chưa có qui trình đánh giá các công trình NC một cách cụ<br /> thể, năng lực (NL) NC của GVDN còn yếu.<br /> Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Bồi dưỡng năng lực nghiên<br /> cứu khoa học - công nghệ cho giảng viên cao đẳng nghề vùng Đồng bằng sông Cửu<br /> Long”.<br /> 2. Mục đích nghiên cứu<br /> Xây dựng quy trình bồi dưỡng nhằm nâng cao năng lực và chất lượng hoạt<br /> động NCKH-CN của GVCĐN vùng ĐBSCL, góp phần nâng hiệu quả đào tạo của các<br /> trường CĐN trong giai đoạn hiện nay ở vùng ĐBSCL.<br /> 3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu<br /> 3.1 Khách thể NC: Hoạt động NCKH-CN của GVCĐN.<br /> 3.2 Đối tượng NC: Quy trình bồi dưỡng năng lực NCKH-CN cho GVCĐN vùng<br /> ĐBSCL.<br /> 4. Giả thuyết khoa học: Hoạt động NCKH-CN và năng lực NCKH-CN của GVCĐN<br /> còn gặp nhiều khó khăn: trong việc tìm ý tưởng và phát hiện vấn đề cần nghiên cứu; trong<br /> việc đưa ra các luận điểm khoa học và xác định kiến thức, kỹ năng nền tảng của chuyên<br /> môn kỹ thuật để ứng dụng vào quá trình thực hiện các nghiên cứu. Phần lớn GVCĐN còn<br /> thiếu kiến thức, kỹ năng trong việc thiết kế bộ công cụ khảo sát và xử lý dữ liệu dựa trên<br /> các phần mềm công nghệ thông tin hiện đại; Và, đặc biệt khó khăn trong việc viết báo cáo<br /> kết quả nghiên cứu. Nếu có được quy trình bồi dưỡng NCKH-CN cho GVCĐN theo<br /> hướng tiếp cận năng lực, nội dung bồi dưỡng có tính thách thức, khuyến khích được<br /> <br /> 2<br /> <br /> GVCĐN tham gia bồi dưỡng có hướng suy nghĩ chủ động, sáng tạo, linh hoạt, tiếp thu<br /> được kiến thức, kỹ năng về NCKH-CN dựa trên sự trải nghiệm và kinh nghiệm chuyên<br /> môn của bản thân thì sẽ nâng cao năng lực NCKH-CN của đội ngũ GVCĐN vùng<br /> ĐBSCL, đồng thời góp phần nâng chất lượng giảng dạy của GVCĐN vùng ĐBSCL.<br /> 5. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> - Nghiên cứu cơ sở lý luận về bồi dưỡng NL NCKH-CN cho GVCĐN.<br /> - Phân tích và đánh giá thực trạng về bồi dưỡng năng lực NCKH-CN cho GVCĐN<br /> vùng ĐBSCL.<br /> - Xây dựng quy trình bồi dưỡng năng lực NCKH-CN cho GVCĐN vùng ĐBSCL.<br /> - Tổ chức thử nghiệm 02 mô đun trong nội dung bồi dưỡng, đánh giá tính hiệu quả và<br /> tính khả thi của quy trình bồi dưỡng năng lực NCKH-CN cho GVCĐN vùng ĐBSCL.<br /> 6. Phạm vi nghiên cứu<br /> Phạm vi nghiên cứu của luận án được xác định như sau:<br /> - Giới hạn về nội dung NC: Luận án tập trung nghiên cứu quy trình bồi dưỡng<br /> năng lực NCKH-CN thuộc một số khối ngành kỹ thuật (Điện, Điện Tử, Tin Học, Cơ<br /> Khí, Công nghệ Ô Tô) cho GVCĐN vùng ĐBSCL. Nội dung quy trình bồi dưỡng<br /> trong luận án được nghiên cứu theo tiếp cận năng lực.<br /> - Giới hạn về đối tượng khảo sát, điều tra:<br /> 280 GV và 70 CBQL của 07 trường CĐN (CĐN Cần Thơ; CĐN Sóc Trăng; CĐN<br /> An Giang; CĐN Tiền Giang; CĐN Long An; CĐN Kiên Giang; CĐN Đồng Tháp)<br /> thuộc vùng ĐBSCL. Phỏng vấn trò chuyện 07 CBQL, chuyên viên của 03 sở khoa học<br /> công nghệ (Cần Thơ, Sóc Trăng, Kiên Giang).<br /> - Giới hạn về địa bàn NC: Khảo sát, điều tra 07 trường CĐN của 13 tỉnh/thành<br /> vùng ĐBSCL.<br /> - Giới hạn về tổ chức thử nghiệm: Luận án sẽ tổ chức thử nghiệm 02 mô đun trong<br /> nội dung của quy trình bồi dưỡng năng lực NCKH-CN cho GV trường CĐN Cần Thơ.<br /> 7. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu<br /> 7.1 Phương pháp tiếp cận: Tiếp cận theo quan điểm hệ thống - cấu trúc, Tiếp cận<br /> theo quan điểm thực tiễn, Tiếp cận theo quan điểm mục tiêu, Tiếp cận theo năng lực.<br /> 7.2 Phương pháp NC: Phương pháp nghiên cứu lý luận, Phương pháp nghiên cứu<br /> thực tiễn, Phương pháp thống kê toán học, Phương pháp thử nghiệm.<br /> 8. Những luận điểm cơ bản cần bảo vệ<br /> - NCKH-CN là một quá trình tìm tòi, khám phá, sáng tạo của cá nhân hoặc nhóm.<br /> Đối với hoạt động lao động nghề nghiệp của GV nói chung, GVDN nói riêng, hoạt<br /> động NCKH-CN là một trong những yếu tố quan trọng giúp cá nhân phát triển năng<br /> lực về chuyên môn nghiệp vụ, đặc biệt là năng lực về khoa học, kỹ thuật và công nghệ<br /> trong đào tạo nghề.<br /> Nâng cao năng lực NCKH-CN cho GVDN của các trường CĐN là nâng cao năng<br /> lực tư duy kỹ thuật, năng lực sáng tạo kỹ thuật và các năng lực khác (như: năng lực<br /> phát hiện vấn đề; năng lực ứng dụng công nghệ thông tin vào nghiên cứu; năng lực tìm<br /> kiếm và chọn lọc thông tin...)<br /> Bồi dưỡng năng lực NCKH-CN cho GVCĐN cần thiết phải dựa trên mô hình<br /> hoạt động của GVDN, phản ánh cấu trúc, chức năng của các thành tố trong các hoạt<br /> động lao động nghề nghiệp của GVDN nói chung, GVCĐN vùng ĐBSCL nói riêng.<br /> 9. Những đóng góp mới của luận án<br /> 9.1 Về lý luận<br /> Luận án đã xác định được cơ sở khoa học của bồi dưỡng năng lực NCKH-CN cho<br /> GVCĐN. Đây là khung lý thuyết tương đối chặt chẽ với những khái niệm, quan điểm<br /> <br /> 3<br /> <br /> khoa học, mô hình hoạt động nghề nghiệp của GVCĐN, xác định khung năng lực, các<br /> thành tố trong quy trình bồi dưỡng năng lực NCKH-CN cho GVCĐN.<br /> 9.2 Về thực tiễn<br /> Luận án đã phác họa bức tranh tổng thể về năng lực NCKH-CN và bồi dưỡng<br /> NCKH-CN của GVCĐN vùng ĐBSCL. làm rõ những mặt đạt được, chưa đạt được,<br /> những yếu kém, những khó khăn của GVCĐN khi tham gia hoạt động NCKH-CN.<br /> Đồng thời, nó cũng phản chiếu những vấn đề còn bất cập, còn thiếu sót trong bồi<br /> dưỡng năng lực NCKH-CN cho GVCĐN vùng ĐBSCL.<br /> Xác định một số nguyên nhân chủ yếu của vấn đề này, đó là: chưa có quy trình bồi<br /> dưỡng năng lực NCKH-CN cho GVCĐN vùng ĐBSCL phù hợp, họ chưa được bồi<br /> dưỡng hoặc bồi dưỡng chưa đầy đủ, chưa phát huy được năng lực về NCKH-CN của<br /> cá nhân GV.<br /> Đưa ra được quy trình và tổ chức bồi dưỡng năng lực NCKH-CN cho GVCĐN vùng<br /> ĐBSCL, góp phần nâng cao chất lượng của đội ngũ GVCĐN.<br /> 10. Cấu trúc của luận án<br /> Mở đầu<br /> Nội dung: gồm 3 chương<br /> CHƯƠNG 1: Cơ sở lý luận về bồi dưỡng NL NCKH-CN cho GVCĐN.<br /> CHƯƠNG 2: Cơ sở thực tiễn về hoạt động và bồi dưỡng NL NCKH-CN cho GVCĐN<br /> vùng ĐBSCL.<br /> CHƯƠNG 3: Quy trình bồi dưỡng NL NCKH-CN cho GVCĐN vùng ĐBSCL.<br /> CHƯƠNG 1<br /> CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CÔNG NGHỆ CHO GIẢNG VIÊN CAO ĐẲNG NGHỀ<br /> 1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề<br /> 1.1.1 Những nghiên cứu về năng lực nghiên cứu khoa học - công nghệ<br /> Luận án đề cập đến các công trình NC trong và ngoài nước về năng lực NCKH-CN.<br /> 1.1.2 Những nghiên cứu về hoạt động nghiên cứu khoa học và bồi dưỡng năng lực<br /> nghiên cứu khoa học - công nghệ cho giảng viên cao đẳng nghề<br /> Luận án đề cập đến các công trình NC trong và ngoài nước về hoạt động NCKH và<br /> bồi dưỡng năng lực NCKH-CN cho giảng viên.<br /> 1.2 Các khái niệm cơ bản<br /> 1.2.1 Năng lực NCKH-CN của GVCĐN<br /> Năng lực: được hiểu là các kiến thức, kỹ năng, thái độ cần thiết đối với một người<br /> để thực hiện hoạt động có kết quả của các công việc nhất định, theo mục tiêu đã xác<br /> định.<br /> Nghiên cứu khoa học - công nghệ của GVCĐN: là các nghiên cứu về NC ứng dụng<br /> và NC triển khai về các đề tài thiết kế, cải tiến máy móc, thiết bị, dụng cụ, công<br /> nghệ..., xây dựng chương trình đào tạo (ở luận án này, đề tài nghiên cứu về chương<br /> trình đào tạo là các chương trình đào tạo cho ngành nghề khối kỹ thuật đã được đề cập<br /> trong giới hạn phạm vi của đề tài, gồm các ngành nghề: Điện, Điện tử, Công nghệ Ôtô,<br /> Cơ khí, Tin học) và phương pháp dạy học nghề (đặc biệt là các phương pháp dạy học<br /> tích hợp và dạy học thực hành)...trong công tác đào tạo nghề và trong sản xuất..<br /> Năng lực NCKH-CN của GVCĐN: là kiến thức, kỹ năng, thái độ của các năng lực<br /> của chủ thể nghiên cứu (GVCĐN) để thực hiện có hiệu quả các công việc của hoạt<br /> động NCKH-CN về các đề tài NC ứng dụng và NC triển khai bao gồm: nghiên cứu về<br /> việc áp dụng những thành tựu khoa học, kỹ thuật và công nghệ mới của máy móc, thiết<br /> bị, quy trình sản xuất, công nghệ thông tin, xây dựng chương trình đào tạo ngành nghề<br /> <br />