Luận án Phó Tiến sĩ Khoa học Kinh tế: Ngân hàng nhà nước và việc thực thi có hiệu quả chính sách tiền tệ trong cơ chế của nền kinh tế thị trường Việt Nam

Chia sẻ: Anh Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:176

Thêm vào BST

Báo xấu

60
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án trình bày ngân hàng trung ương và chính sách tiền tệ trong cơ chế thị trường; vai trò của ngân hàng trung ương trong cơ chế thị trường; chính sách tiền tệ; những biện pháp chủ yếu để ngân hàng nhà nước hoàn thiện và thực thi có hiệu quả chính sách tiền tệ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Phó Tiến sĩ Khoa học Kinh tế: Ngân hàng nhà nước và việc thực thi có hiệu quả chính sách tiền tệ trong cơ chế của nền kinh tế thị trường Việt Nam

TRUONG 0~1 HQC KINH TE THANH PHO HO CHI MINH -000- D!NG Cu:f CHON NGAN HANG NHA Nu'OC VA v1ec THV'C THI , """ ? , , ~ A. CO HIEU • QUA CHINH SACH TIEN TE• TRONG CO A., ~ . ? "'' " """ CHE CUA NEN KINH TE . THI TRUONG VIET NAM . " -' -' K ,.., K LUAN . AN PHO TIEN SI I
TRUONG Dl:\1 HOC KINH TE THANH PHD HO CHI MINH - 0 0 0 - .......-. ~·- D!.NG CHi CHON NGAN HANG NHA Nu'oc vA VISe THV'C THI CO HIEU • QUA CHfNH SACH TIEN TE• TRONG CO ,..,. ? ~ ,.., " A. CHE CUA NEN KINH TE THI• TRu'ONG VIET • NAM CHUY:tN NGANH: TAl CHINH, LlfV TH6NG TJtN Tt VA TiN Dl)NG Jlltv ,.,_, i.YI.O SO •• 5.02.09 LU~ AN PH6 TifN Si KHOA HQC KINH 'ft Ngu'ai Hu'dng Dfin Khoa HQc: VG5-FTS Lt YAH Ttl - lJ'Iiank vien lJ'5lJ'tr'lldn Cliink Plitl - 9(guyen 'lly vien !f[9i tfJng Qjuin trj 9t[gan /ia"!f - 9{Jjuyen Vif,n lJ'ntO'ntf Vif,n lJ'iin lJ'~-lJ'in 1Af"!! !J(gan /ia"!f 9(/ia ntrdc Thanh ph6 Wo Chi Minh - 1995
MUC • tUC • LffiMODAU ............................................................................................................... l CHlidNG 1: NGAN HANG TRUNG lJdNG VA. CHiNH S.ACH TIEN Ti;': TRONG Cd CHE THI TRLIONG .....................................4 I. ca cJit THl TRUONG VA VAl TRO CUA NHA NU'dc..................................... 4 1. Kinh t€ thi tru'C1ng .................................................................................. 4 2. Cd ch€ thi tru'C1ng .................................................................................. 5 3. Vai tro cua Nha nude Vi~t Nam trong cd ch€ thj tru'C1ng theo dinh hu'dng xa h()i chu nghla .......................................................................... 7 3.1. c{j chi thi truiJng theo djnh huang xfi h¢i chu nghfa ............................ 7 3.2. Vai tro crla Nha nuoc Vi~t Nam 1rong c(J che 1hi 1ruiJng 1heo djnh huang xa h9i chu nghfa . ................................................................... 8 II. VAI TRO CUA NGAN HANG TRUNG UCING TRONG CCJ ciJt THl TRUL1NG............................................................................................................. 11 1. H~ thdng Ng§n hang trong cd ch€ thj tru'C1ng: H~ th6ng ng§n hang hai c(p ................................................................................................. 11 . 2. Vai tro cua Ng§n hang trung u'dng trong cd ch€ thi tru'C1ng ..................... 13 3. ~=~ :~ii=u~:::~n; :an:~~:.~i~~.~~.~.~~~~.~~ .~~~~.~~~ ... 17 ) III. CIDNH SACH TiltN Tit ................................................... ;................................. 20 1. Khai ni~m ............................................................................................ 20 2. M~c ti€u cua chinh sach ti~n t~ ............................................................ 21 2.1. Nhflng mt~-c 1ieu cuOi cung crla chfnh sdch 1i'en 1~................................ 21 2.2. Nhilng mt~-c 1ieu 1rung gian cua chinh sdch 1i'en 1~............................... 22 2.3. Cdc mt~-c tieu crla chfnh sdch ti'en 1~. ..................................................... 22 2.3.1. Th\fc hi~n vi~ ~n djnh f;fi t.rj d6i n
3. N()i dung eda ehinh saeh ti~n t~ ............................................................ 26 ' va' k zem 3.1 . Cung llng · ;;> soat ' mac ' cung ang ' tzen '"' tr;a. .................................... .. 26 3.2. Chinh sdch tin d~ng doz wJi Ngan sdch Nha nuac............................... 26 3.3. Chinh sdch tin d!!ng dm v{Ji n'en kinh t€. ............................................... 27 3.4. Chinh sdch qudn ly ngoqi hoz ................................................................ 27 4. C6ng eQ. ki~m soat mli'e eung li'ng ti~n t~ ............................................... 29 " C/! trf/c tzep 4 .1 . Cong ""' ld em soa't mac ' cung ang ' ·"' tr;a.............................. .. 29 tzen A? " 4.2 . Cong c~ . ' t1ep gwn . "" k.km L soat ' mac ' cung llng ' •'-' ta t1en r; .............................. . 30 4.2.1. Dl,t lrit b~l buqc......................................................................................................................................... 30 4.2.2. Lru su&ttru chltl kh&u ..............................................................................................................................33 4.2.3. Cons cv. t.hi lrttQNG CUA NGAN HANG NHA NLIOC TRONG VI~C THl/C THI CHfNH SACH TIEN T~ (1991-6/1995) ................................................................. 38 I. TmJC mtN Mt)C TIEU CHiNH sAcH TI~N Tt DA DfNH rnJdNG ............ 38 1. Thtte hi~n t6t mQ.e ti~u ehinh saeh ti~n t~ ng~n hc;m ............................... 38 2. Nhffng t{}n tl;}i trong qua trlnh thlfe thi ehinh saeh ti~n t~ vira qua .......... .40 2.1. Thieu wing chien lur;c ddm bdo on dinh ti'en t? lau dai-phdi thf/c hi?n lqm phdt"zezo"hay thita nhcJ_n m~t con so lqm phdt nhdt dinh? ................................................................................................ 40 2.2. Khd nang kiim sodt va kzm che lqm phdt trong tuang lai con nhi'eu kh6 khan ......................................................................................... 41 II. Till~T L!P QUAN ~ TIN Dl,JNG D6I Vdi NGAN sACH NHA Nudc ..................................................................................................................... 43 1. Chtm dt1't phat hfmh ti~n d~ bu d~p thi€u hQ.t Ng§n saeh Nha nude, thi€t eh€ quan h~ tin dQ.ng vdi Ng§n saeh Nha nude ............................... 43 2. Nhffng t{}n tl;}i trong qua trlnh ddi mdi quan h~ tin dQ.Dg gifi'a Ng§n saeh Nha nude va N g§n hang Nha nude ................................................ 44 2.1. Thll~ tin d!!ng crla Ngan hang Nha nuac dOi vai Ngan sdch Nha nuac con dan gidn va kh6ng day drl............................................... 44 2.2. Tin df!,ng caa Ngdn hang Nha nu6'c d6'i v6i Ngdn sdch vU'a qua latin df!,ng trf!c tilp va c6 chi'eu hu6'ng ngay cang tang ........................................ 45 III. D6I Mffi CC1 C~ TIN Dl)NG D6I Vdi N);:N KINH Tt................................ 46 I. Thtte hi~n ddi mdi ed eh€ tin dQ.ng d6i vdi n~n kinh t€........................... 46
1.1. H? thdng Ngdn hang thu(!flg mqi, td chac tin d~ng dii h1nh thdnh da dt;tng . ........................................................................................... 46 1.2. Hf thdng Ngdn hang thuang mQi, td chile tin d~ng hoq.t d9ng tren CCf sO nguon vdn huy dr)ng va 11/ chju trdch nhi~ V~ hoq.t d9ng cila m?nh .......................................................................................... 49 1.3. D61 mdi ca ca'u cho vay, tin d~ng dii g6p phan tang trurJng kinh ti. .............................................. !•••·····························································52 1.4. Blloc dau d61 mm c6ng ngh? ngdn hang tit tilp thj tdi nghi?p v~ huy d9ng vdn, sTl d~ng vdn va djch v~ ngan hang . .......................... 55 2. Nhfi:'ng t~n ~i trong qua trlnh ddi mCfi tin dl.J-ng d6i veri n~n kinh t€ th
2.2. Hogt d9ng cua Thj tntiJng ngogi t~ lien ngan hang con nhi'eu hQn chf!' ..................................................................................................... 75 2.3. Chua thf!c hi~ d(iy drl nguyen tdc: "tren ddt nuoc Vi~t Nam chl sil dl:lng d'Ong Vi~t Nam ".......................................................................... 76 2.4. Chid¢ qudn ly dd qui chua thcJt Sf! hqp ly va h.flu hi~u ................ ;...... 76 2.5. Vi~c qudn ly nq vay nuoc ngoai cua cdc doanh nghi~p chua hflu hi?u .................................................................................................... 77 V. V~N Dl)NG CAC C6NG Cl) GIAN TJJ?:p Dlf KilfM SOAT MU'c CUNG tJ'NG TI~N Tt ........................................................................................... 78 \ I. Th~ cbS' h6a cac c6ng C\l d\1' trii' b~t bu()c, Uli su(t tai chiS't kh(u, thj trttcsng md............................................................................................. 78 1.1. Thi chih6a cong Cl:l df! tnl bdt bu¢c. ................................................... 78 1.2. Thi chih6a cong Cl:llili surft tdi chiet kha'"'u ......................................... 82 2.~~:n::l:: :~:::::::~-~~~·~;~~-~~~-~~~~-~~·~~:·~:;·::~·······85 ) cung li'ng ti~n t~ .................................................................................... 86 2 .1. Hgn mac tin dl:lng win con duqc Ngdn hang Nha nuoc sil dl:lng ......... 86 2.2. DI! trfl bdt bu¢c chua thf!c sf! la cong Cl:l kiim sodt mac cung ling ti'en t? c6 hi?u qud. ........................................................................... 87 2.2.1 Vai t.ro cull d\[trftbM bu¢c chtre. dU'
CHVdNG Ill: NHO'NG BISN PHAP CHU YEU E>E NGAN HANG NHA NVOC HOAN THieN VA THl,IC THI c6 Hleu ., # , ~ A QUA CHINH SACH TIEN Tl;: ......................................... 92 DAN NH!P CHO NHUNG KI:a'N NGHJ .................................................................. 92 II. CAC QUAN DI1fM CHUY:tfN D6I CO cJ:It HO~ T D(>NG CUA NGAN HANG NHA NVde v A cHiNH sA.cH niiN T~ Mdi .................................. too 1. K€ thil'a c6 sang ~o phu hi Vi~t Nam ........................................................................................... 100 2. Vi~c ddi mdi cd che'ho~t d{>ng cda Ngan hang Nha nu'dc va Chinh sach ti'en t~ phlH dam bao stt 6n dP1h chinh tri-xa h{>i va tang trttdng cda n'en kinh te'Vi~t Nam ................................................................... 105 3. Thttc hi~n chinh sach ti'en t~ mdi d~ng thC1i phai dam bao quy'en chd d{>ng thttc thi chinh sach ti'en t~ cua Ngan hang Nha nu'dc .............. 108 4. Ngan hang Nha nu'dc phai Ia ngan hang cda t!t ca ngan hang thu'dng m~i, td chU'c tin dt}.ng ............................................................... 11 0 III. =~~r:.~.~-~--~~-~~--~~~--~~~-~-~~~-~--~-~~-~~~~--~-~~---·· m} 1. Thttc stt phan bi~t hai chU'c nling quan 1y Nha nu'dc va kinh doanh ( ti'en t~, tin dv.ng, dich vt}. ngan hang ..................................................... 112 : 2. Hlnh thanh Ngan hang Nha nude Khu vlJ.'c .......................................... 113 \. 3. E>ify m~nh cl>ng tac dao t~o can b{>, chuyen vien ngan hang ................ 114 ( 4.' Md r{>ng va nilng cao cong ngh~ thanh toan qua ngiln hang ................. 116 ( 5. Nang cao hi~u qua td chU'c, ho~t d{>ng thanh tra Ngan hang ................. 116 ) IV. ROAN THI1tN VA NANG CAO HI1tU QUA N(>I DUNG CHlNH SACH TI~N ~ .......................................................... ~-:~;~~-~:::-::·::::-~·:::·;::~~:~·;~~-.;~·~-;·~;~-;-;~·~-:........ 117 1. Thttc hi~n dung nguyen Me tin dt}.ng d6i vdi Ngan sach Nha nude- tin dv.ng gian tie'p Ia chd ye'u ................................................................ 117 , 2. Thttc hi~n chinh sach tin dv.ng hfi:'u hi~u d6i vdi n'en kinh t€................. 121 2.1. Can c6 C(J hQi d'Ong aeu di cdc ngan himg, td chac tin df!.ng cq,nh tranh nhau Vl Slf phd! triln cua n'en ldnh tlVi~t Nam ............... 121 2.2. Thifc hi~ ch{nh sdch huy d¢ng va'n, srld!!ng va'n c6 hi~u qud......... 122 2.2.1. Da d~nahoo VB ho6n thi~n cfic djnh cht truna()ian till crunh ................................... 122 2.2.11 Cons ty bfio hi~m ..................................................................................................................................122 2.2.12. QUi' diiu tlt................................................................................................................................................123
2.2.'2. Da. dt;tn8 hoo cfic hinh lhlic huy d
3.1. can nhqn thrlc dung v~ liii suat "ducJng" trong qua trinh vt;ln hdnh ldi suat. ......................................................................................... 141 3.2. Lai suat tai chit! khau phdi la cong Cl:l ht1u hi?u dl Ngan hang Nha nr_tac thT!c hi?n vai tro nguiti cho vay cuOi cung ......................... 142 3.2.1. NcSfin hfincS Nhtl nUde vfi vai lro ncSUdi cho vny cu6i cuns................................................. 142 3.2.2. Lru su&llru chi6l kh&u vfi hl¢u qm1 vai lro ncSUC11 cho vny cu61 clineS cun N5an hfin8 Nhfi nUde..............................................................................................................................144 3.3. Liii suat tai chit! khau phdi la !iii suat chl dq.o trong co chi !iii sucft thi truiJn.g ........................................................................................ 145 4. T~ tru
- 1- 1. TINH CAP THitT CUA D~ TAl. Qua tr'inh dfli mai n'en kinh ti Viet Nam, di din CG chi thi trztimg thea djnh hUang Xif hQi chu nghia cung /a qua tr'inh dfli mai cong Cf!. quan /y Vl mo n'en kinh tl. Trang do viec do?i mai CG chi to? chlic hoq_t dt)ng ngan hang va dot mai chinh sach ti'en te lil di'eu kien tdt yiu di viec dfli moi n'en kinh ti Viet Nam duqc thvc hien tdt d~p. Tit thang 10-1990, he thdng ngan hang hai cdp dii dur;c thitt chi thay thl cho he thdng ng~n hang mt)t cdp tliGng ling voi chinh sach ti'en te (trong thlfc ti CO thf dif khong CO mQt chinh sach ti'en te Cf!. thf} kem hieu qua CUa cd chikihoq_ch t4p trung. Thlfc ti chinh sach ti'en te moi trong thili g ian qua (1991-611995) chl tQ-p trung vao cdc bien phap t'inh thl va dii kiim sodt va kim chi lq_m phdt trong ngdn hq_n. Tuy nhien, kha nang tln djnh ti'en te ldu dai con nhi'eu kh6 khan. Bai nhilng thilu sot v'e ly lu4n, v'e chiln lur;c vQ-n dLJng cdc cong ClJ kiim sodt muc cung ling ti'en te, khffi ti'en te... phil hqp vai tkl{c ti~n Viet Nam 2. MVC DICH NGHI~N c(Ju CUA LU4.N AN. FJi kha nang on djnh ti'en te tra thanh hien thl:fc ldu dai, d[ tit d6 Viet Nam c6 thl di vao giai doq_n edt cdnh-phdt trien. Thitt nghi cJn phai c6 mt)t can ban ly luQ-n v'e chinh sdch ti'en te, mt)t chiln luqc thlfc thi chinh sach ti'en te c6 hieu qua. Thea kinh nghiem cila nhi'eu mtoc c6 n'en kinh tl thj trztilng phat trien, viec khai thao va thi/C thi chinh sach ti'en te do Ngan hang trung. ttdng dam nhiem. Do d6 gioi hq_n nghien cliu cila lut)n an trong viec t}ufc thi chinh sdch ti'en te cila Ngan hang Nha nuoc VietNam (Ngiin hang trung lldng). Lutl-n an nhlim ile ra nhflng giai phap ClJ thl dl Ngiin hang Nha mtoc c6 thl thlfc thi chinh sdch ti'en te c6 hieu qua, nhlim on djnh ti'en te liiu dai. 3. D6I TliejNG VA PH~M VI NGHI~N c(Ju. Lutl-n an phiin tich ly luqn v'e cd chi thj truilng, vai tro cila Ngiin hang Nha nuac trong qua trinh thJ!c thi chinh sdch ti'en te, xdc djnh nhflng quan dilm, gidi phap thlfc thi chinh sdch ti'en te phu hr;p voi bdi canh Viet Nam.
-2- Lut)n an phan tich thifc tr~ng cila qua trinh thl/C thi chinh sdch ti'en t~ mai trong elY chth~ thlfng ngan hang hai cifp tit 1991-611995. Lut)n an d'e ra nhflng bi~n phdp di Ngan hang Nha nuac hoan thi~n va nang cao hi~u qud chinh sdch tin d~;~ng ddi vai Ngan sdch Nha nuac, chinh sdch tin d~;~ng dtfi vai n'en kinh tl; chinh sdch qudn ly ngoqi hlfi va cdc cong Cl;l kilin sodt ti'en t~. Lut)n an cung ae ra cdc quan diim c'lin phdi qudn tri~t va thdng nhift song song vai cdc bi~n phdp hoan thi~n elY cht tl chlic hoqt dl)ng Ngan hang Nha nuac. 4. PHUONG PHAP NGHI~N CU'u. Bling phztlYng phdp duy vt)t bi~n chling, lut)n dn phan tich cdc quan dilm khdc nhau v'e vQ,n d~;~ng chinh sdch ti'en t~, khdo sdt kinh nghi~m cdc nuac c6 n'en kinh tt thi trulJng phdt triln va cdc nuac xung quanh Vi~t Nam. Ti¥ d6 rut ra nhflng bai hqc c6 y ngh'ia v'e ly luqn va thl/C ti~n, phu hqp vai thlfc tl chinh tri-kinh tf-xa hl)i Vi~t Nam, ddm bdo cho qua trinh kilm sodt va kim cht lqm phdt c6 hi~u qud lau dai. 5. KfT QUA VA DONG GOP CUA LU~N AN. - H~ thlfng h6a nhflng luqn diim chil ytu v'e chinh sdch ti'en t~, ngan hang, lqm phdt, ldi suift, tY gid hlfi dodi, cdc cong c~;~ kiim sodt mztc cung ling ti'en t~ ... rut ra nhflng kinh nghi~m c6 lien quan dtn qua trinh khJi thdo va thlfc thi chinh sdch ti'en t~ Vi~t Nam trong di'eu ki~n chuyln sang kinh tt thi trltlJng theo dinh hztang xd hQi chil nghia. - Phan tich thl/c trq,ng vt)n hanh chinh sdch ti'en t~ cila Vi~t Nam til khi h~ thdng ngan hang chuyin sang hai cifp. Khdng djnh nhtlng thanh tl/u, phan tich nhtlng tiJn tq,i c'lin titp t~;~c tt)p trung xilly. - Lut)n eli cdc gidi phdp tilp t~;~c do"i mai chinh sdch ti'en t~. -Kiln nghi cdc gidi phdp titp tl;lC do?i mai chinh sdch tin d~;~ng dtfi vai ngan sdch, chinh sdch tin d~;~ng dlfi vtJ.i n'en kinh ti, chinh sdch qudn ly ngoq,i hlfi va vi~c vt)n d~;~ng cdc cong c~;~ kilm sodt mztc cung ling ti'en t~. 6. KfT CAU CUA LU~N AN. Lut)n an c6 khlfi lztqng 157 trang, 13 bdng, 9 hinh, 2 SlY diJ va c6 ktt cdu nhzt sau: Ldi n6i d'liu.
- 3- Chuang I: phan tichly lutl,n v~ vai tro cila Ngan hang trung ttang va chinh sach ti~n t~ trong ca chl thj truimg theo djnh huang xii hili chil nghia cila Vi~t Nam. Chuang II: phan tich thifc trqng thifc thi chinh sach ti~n t~ cila Ngan hang Nha nuac tit 1991-6/1995. Chuang Ill: ae nghi nhilng gidi phap, bi~n phdp chil ytu di Ngan himg Nha nuac c6 thi hoan thi~n va thifc thi c6 hi~u qud chinh sach ti~n t~. Ngu'on sd li~u chil ylu duqc tham khdo tit Nien gidm thdng ke 1993, 1994; Bao cdo cila Ngan hang Nha nuac 1991, 1992, 1993, 1994, 6-1995; Bf1 klhoqch va dCiu tu; Bdo cdo cila Ngan hang thl giai va Quy ti~n t~ qudc tt 1993, 1994... Klt lutl,n. PhtJ ltJ,c.
-4- 11 C1ft1dNG I NGAN HANG TXUNG t1dNG lA ClftftH SACH ntN Tt TRONG Cd CHt THI TRt1dNG I. CO CH~ THf TRlJC1NG VA VAI TRO CUA NHA Nlfdc. 1. Kinh t~ thi tntoog. Kinh t€ thi tnt
-5- Qui lu~t gia tti ySu c~u trao ddi phai trSn cd sd ngang giii. Chfnh ySu diu nay du'a de'n vi~c xufft hi~n v~t ngang gia, xufft hi~n ti'en t~ trong qua trlnh phat tri~n cda trao ddi, luu thBng hang h6a. Quan h~ cung-diu phan anh khach quan m6i quan h~ gifi'a hai chd th~ mua va ban. Tn,mg thai din b~ng cung-diu luBn luBn bie'n ddi, tac dQng nhau, phQ. thUQC lftn nhau gina cac nhan tcS : gia ca, qui m(), di'eu ki~n san xua"t, kha niing thanh toan cda ngu'C1i mua ... D'Ong thC1i la qua trlnh tlf di'eu tie't de t~o ra sQ.' can b~ng gifi'a cac ye'u t6 d6. Gia ca la tin hi~u khach quan de ngu'C1i san xu(t nh~n bie't du'qc se: San xua"t cai gl? San xua"t cho ai? San xufft b~ng each nao? Tnl1C1i du'qc cac cau hoi nay la n~m du'qc cd che' cung-c'au, n~m du'qc kha niing thanh cBng trong cd che' thi tru'C1ng. C~nh tranh la ta"t ye'u va ba't t~n trong n'en kinh te' thi tru'C1ng. C~nh tranh la mBi tru'C1ng, la dQng lQ.'c phat triBn. Kinh te' thi tru'C1ng thuc d~y mQi ti~m niing, nang cao mQi y thll'c trach nhi~m ca nhan, thuc d~y tfnh chd dqng sang t~o, nhanh nh~y n~m b~t thi tru'C1ng, thu'Clng xuySn ciii tie'n phu'dng thll'c quan ly' ap dQ.ng tie'n bQ khoa hQc-ky thu~t. ..lam cho n'en kinh t6 niing d
-6- Sq' tBn t~i va phat td'~n cda cd che' tlq tntC1ng mang tinh khach quan trong nhfi'ng xa h9i c6 n~n kinh te' hang h6a. Trong giai do~n c~nh tranh tlf do tu' ban chii nghia, cd che' tlq tntC1ng da c6 mqt kh&ng gian rqng ldn. Tac dqng cua cd che' tlq tntC1ng, tru'dc he't la cda qui lu~t gia tti. du'qc phat hif$n kha sdm vao khoang n~m 177 6 do nha kinh te'hQc A.Smith. Tac dqng cda qui lu~t gia tq gi6ng nhu' c6 "ban tay vo hinh" di~u khi~n thi tntC1ng, di~u khi~n cung-diu ... Kinh te' thi tntCJng va cd che' thi tntCJng gifn li~n vdi srf. phat tri~n cda nhi~u qu6c gia tr~n con du'C1ng tie'n b9 ljch sii'. Cd che' thi tru'C1ng tac dqng m~nh me de'n sq' phat tri~n cda n~n san xua't xa hqi, tntdc he't la cda lrf.c lu'qng san xua't. Cfing nhu' kinh te' tlq tntCJng, cd che' tlq tntC1ng c6 nhfi'ng m~t ti~u clfc nhu' ma't din d6i d t~m vi mo, c~nh tranh du'a de'n dqc quy~n. d~u cd, l~m phat, tha't nghif$p, phan h6a giau ngheo, 0 nhi8m moi tntCJng ... f)~ khifc phQ.c nhftng m~t ti~u clfc ciia n~n kinh te' tlq tntC1ng, kinh nghif$m thlfc te' nhi~u nu'dc cho tha'y phai c6 vai tro cda Nha nude. Nha nude c~n t~ng cu'CJng cac ho~t dqng quan ly nhhm bao dam cho thi tntCJng v~n dqng dung hu'dng, dem l~i hif$u qua kinh te'-xa hqi cao. · SQ.' can thif$p cda Nha nude la ta't ye'u va c~n phai c6. Tuy nhi~n kinh nghif$m phat tri~n cda n~n kinh te' the' gidi vU'a qua cho tha'y cac nu'dc c6 slf ,.(' can thif$p qua m~nh cda Nha nude nhu' An dq, Pakistan, Phillippin ... da c6 t6c d9 phat tri~n ch~m hdn cac nu'dc trong d6 Nha nu'dc can thif$p c6 gidi h~n. Nhu' v~y khong chi ddn thu~n la phai c6 slf can thif$p cda Nha nude th! ta't ca nhfi'ng m~t ti~u crf.c cda cd che' thj tru'CJng se tq' dqng bie'n ma't. Phai . hi~u la c~n c6 ban tay "lulu hinh" cua Nha nude nhttng phai la ban tay nhu' the' nao? R.Wade trong "Governing the Martket-Economic Theory and the Role of Government in East Asian Industrialization" (Quan ly thi tru'CJng-ly thuye't kinh te' va vai tro ciia Chinh phd trong cong nghif$p h6a d Dong Nam A) do Princetion University Press xua't ban 1990 da cho rhng long tin cda tru'C1ng phai Tan cd di~n trong vif$c d~ xua't tlf do h6a va tu' nhan h6a la khong cd sd, ca v~ ly lu~n va kinh nghif$m ciia cac nu'dc mdi cong nghif$p h6a d Dong a. Trong bai bao nhan d~ "Lq,i bim v~ Nha mtoc va thj trztong", Wade da tan thanh bif$n phap tim each hztong dan chzi khong phdi thay II ••• thl cho thj trlliJng. Sl/ can thi~p moi d6 sii diJng cdc ph1tdng phdp gid va phi
-7- gid de? huang vi~c sit d~J.ftg d(iu tu khoi nhilng hoq,t dQng khong c6 hi~u qud... ". Nhu' Wade da nh~n xet: "EJai loan za mQt tdm guang cho nguiJi khdc xem xet"[53]. 3. Vai tro ciia Nha m.toc Vi~t Nam trong cd che' thj tru'oog theo djnh hu'&tg xa h()i chu nghia. 3.1. Cd chithi trllilng theo dinh hlldng xii h9i chu ngh1a Thi tnti Ia nhfi'ng va'n d~ ly lu~n va tht;tc tien con nhi~u nh~n thll'c khac nhau. PhRn ldn cac nha kinh t~ phu'dng Tay va cac tnt
- 8- Kinh te thj tntCing kh~ng phai la ffilJC tieu, rna la c()ng ClJ, la bi~n phap dS dc,tt miJc tieu phat triSn kinh te"-xa hqi trong nhifng hlnh thcli xa hqi nha't dinh. Th~t la kh&ng dung, khi chi bitt phan bi~t slf khac bi~t kinh tS thi tntC1ng tu ban chd nghia va thj tntC1ng xa hqi chd nghia. Nhling ci1ng th~t la sai l~m khi x6a nhoa ranh gidi va slf khac bi~t nha't dinh giifa hai loc,ti thi tntC1ng. Slf khac nhau c~n ban giua chu nghia xa hqi va chu nghia tu' ban trong Vi~c sd' diJng Cd che thj tntCJng la tuy thUQC vao ffilJC dfch Va ban chfft CUa Nha nu'dc. Chd tjch H'O Chi Minh da neu ro: "Chil nghia xii hQi La lam sao cho dan dil iin, dil m(ic, ngay cang sung sut1ng, ai ndy dztr;c di h9c... Tom lqi, xii ht)i ngay cang tiin, vqt chdt ngay cang tang, tinh th'fin ngay cang tdt"[20]. Chien luqc va cudng linh phat tri8n kinh tS-xa hqi cua Bang da th8 hi~n tu tudng giai ph6ng va phat tri8n. ChiSn luqc phat triSn kinh tS-xa hqi theo con du'Cing xa hqi chu nghia da g~n ti\ng tntC1ng kinh tS vdi tiSn bq va cong bhng xa hqi, d~t con ngu'Cii vao vj tri trung tam cua chie"n luqc phat triSn. Tc,ti Hqi nghi can bq do Ban Bi thu tri~u t~p tc,ti Ha Nqi ngay 3-3-19.94, Tdng bi thu' Dang cqng san Vi~t Nam, D3 MuCii da kh~ng djnh: "chung ta phdi thl/c hi~n til tildng cila Le-nin: mQt nildc chqm phdt triin mudn tiin l~n chil nghia xii hQi phdi qua c'au til bdn nha nilt1c, dung hinh thuc til bdn nha nildc va dung til bdn di xay dl/ng chil nghia xii ht?i. E>dng ta nifm chinh quy'en phdi co chinh sdch di thl/c hi~n tfft til tildng cila Le-nin. Nha nildc phdi quan /y, di'eu hanh tdt theo dung m/iy /it vdn d'e /y /uqn VCt cilng Ia vtfn ae thl/C ti~n ma chung ta phdi ban riJ di litm cho t{/t". 3.2. Vai tro ciia Nha tuldc Viit Nam trotJg cd cht thi trllimg theo djtJh hlldtJg xii h9i clu1 ngltia. Ban cha't cua Nha nude xa hqi chu nghia la vdi tu each nguoi quan ly djnh hudng Va di'eu chinh IDQi hoc,tt dqng, nhhm bao dam ffilJC tieu Va lqi ich cua toan xa h(H. Nhu v~y, c6 ba va'n d'e cd ban din giai quye"t: M9t liz, ph3i xac djnh ro cd che" thj tntC1ng chi ph6i nqi dung, phudng thuc qmin ly Nha nude nhu' the nao? + Trude hSt phai til' bo quan di8m Nha nude trlfc tiSp lam kinh tS, la quan diem b~t ngu'On til' m& hlnh che" dq sC1 hfi'u toa·n dan dong vai tro dqe
-9- ton trong toan xa h9i. N~n kinh te" hang h6a nhi'eu thanh ph'an, bao gBm nhi'eu loqi hl.nh sC1 hfru, tac d9ng cua Nha nude du'dng nhien bi thu h((p lqi. Nha nude vdi tu' each la thie"t che' chinh tq khong th~ hoC;tt d{}ng nhu b{} may san xua't. Vdi tu' each la ngu
-10- hanh chinh mot each toai¥ dien va triet de mdi dam bao cho viec ddi mdi • t • t n'en kinh te', dam bao t~ng tntong kin}). t~ th~ng l
- 11- + Td chll'c k8' toan, tllo'ng k~. thong tin hudng dan va djnh hu'dng thi tru'CJng ... II. VAI TRO CUA NGAN HANG TRUNG lJONG TRONG CO CHlf THl TRlJCiNG. 1. H~ thlfng nglin hang trong cd ch~ thi trlf(ing: H~ thlfng ngfin hang hai dip. Kinh doanh ti~n t~ xua't hi~n ttl' khi c6 cac quan h~ thltdng m(,li. Vi~c giao htu thltdng m