Luận án phó tiến sỹ " Kinh tế nông hộ và kinh tế hợp tác xã trong sự phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

391
lượt xem 100
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo Luận án phó tiến sỹ khoa học kinh tế " Kinh tế nông hộ và kinh tế hợp tác xã trong sự phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa " chuyên ngành kinh tế chính trị.Nông nghiệp là ngành sản xuất vật chất cơ bản của xã hội, sử dụng đất đai để trồng trọt và chăn nuôi, khai thác cây trồng và vật nuôi làm tư liệu và nguyên liệu lao động chủ yếu để tạo ra lương thực thực phẩm và một số nguyên liệu cho công nghiệp. Nông nghiệp là một ngành...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án phó tiến sỹ " Kinh tế nông hộ và kinh tế hợp tác xã trong sự phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa "

TRUONG D_~I RyC TONG HQ'P r Tl-L~NH PHO HO CHI MINH 'i ' NGUYEN THANH VAN I ,I I I II r .1 'I II II If KI~H Tf NONG EO V.A KINH TE HQ'P lAc x,A , ~. ,". " , 1/ n " TRONG SV PRAT TRIEN SA;'; XUAT NONe NGmEP HANG BOA I' (Qua tlwc tikn d Thcmh ph{;' Ho Chi Ahnh; Ii I! 'I - I "' ' I: r\11 "~r"; 1= vnl NH I R, N ;-. ; I i I 5.02.0: I ,I Ii TOM TAT J: - 'r I' .u~.':1-. .""-\ ' -.- ' R O -~T N .,,--"l~ ) ,. "--'. C 1':.,.1...c_~ 1'-;;: T~- .1 'i I I Ii II L ';'I-L~NH PHO HO GHi MINH 1993 ~ I
&.J'-\ , '. 5"1s-:::-~ J tv;'., Lu(m an duQc hoan thanh t~i . )., Trubng D~i hQc T6ng HQp Thanh photH6 Chi Minh LAM QUANG HUYEN N gubi huang dftn khoa hQc Pha giao Sit, Pha tii'/n sf khoa hr;;cKinh a! BAa DUY HuAN PM tie'n sf hhoa hr;;cKinh te' N gubi nMn xet thli nhat: Ngubi nMn xet thli hai: Co quaIl nh$.n xet: Lu(m an se aU'rlc bao vij tt;rihfJi dong cMim lu(m an nha nU'rJChr;;p t(1.iTru'ong J)t;riHr;;cT8ng HC;p Thcmh phei No Chi Minh vcw luc... giO... ngay thang ... nam 1993. Ca tld rim !~du lug.n an tt;rithz.t viijn QuOc gia va thz.t vi?n Tru'ong J)t;riHr;;cTBng HC;p Thanh phei No Chi Minh.
1 '" ? '" PHAN Me' DAU , "" , ? "', A' TINH CAP BACH CUA DE TAl NGHIEN CUU Thqc ti~n d6i moi cd ch€ qUaD Ii kinh t€ n6ng nghi~p tli N ghj Quy€t 10 cua BQ Chinh trj Wi nay, vdi nQi dung cd ban la: chuy~n sang kinh t€ hang hOalS:yh9 n6ng daTIlam ddn vi kinh t€ W chu d(it ra nhl1ng van d'e cd ban va clp bach xung quanh ph:;tm tril kinh t€ nong h9 (KTNH) va kinh t€ HQp hie xa (KTHTX) trong n6ng nghi~p. Di'eu do doi hOi kinh t€ chinh trj phai lam r5 v'e m(it khoa hQc kinh t€: Nhl1ng vS:nde ly lu~n cua kinh t€ Nong h9 va kinh t€ HTX vdi tinh each la hinh thl1C kinh t€ t6 chl1c trong ti€n trinh pMt tri~n kinh t€ Nong Nghi~p a XHCN nudc ta. " A' "" '" TINH HINH NGHIEN CUU VAN DE: Vai tro n6ng tr!;li gia dinh duQc C.Mac trinh bay trong ~p thl1 3 bQ tu ban song Mac khOng tuy~t d6i hOa n'en kinh t€ ti~u n6ng 1. Con Ph. Anghen rS:t chti y d€n vS:nd'e t6 Chl1cHTX cua nong dan, ong lieU lu~n (1) Cae Mae: TLTban. T~p thu 3. Phan II, ChUOT1g NXB.TB-M va. NXB-ST-Ha. N9i 47. 1987. r£:~T!f;:\;:-- '1; L' 1 ;~.._"-: ~~---~ ~. ! t f ,. , I ~ ",-.~~~--~ ~. ..
di§m "Phai M eho nguai nong dan::6 thC1igian guy nghi tren manh da't eua hQ"l V.L. Lenin eho ding: Nong nghi~p khOng phat tri§n thee eung mQt ki§u vdi eong nghi~p va sl1 phat tri§n n6ng nghi~p t6i uu la ki§u phat tri§n dl1a tren cd Sd n6ng tr~i gia dinh. Lenin dii nghien euu sau siie v'e h
giai quy~t nhung va'n de ma th1/c ti~n d5i mdi kinh t~ dang diilt ra. Mt;1CDICH NGHIEN COO CUA LuAN AN Lam r6 v'e m~t 19 lu?n kinh t~: Vi~c th1/c hi~n va phat tri€n kinh t~ hQ Hong clan san XU/lt hang hOa, trong m(>t ch~ dQ hc;1P tac hOa phu hc;1Pvdi nhu ctu cua KTNH vdi - m'Q.etieu va di'eu ki~n kiIlh t~ xa hQi tung gill do~n la con duong dung d~n d~ phat tri~n n'en Hong nghi~p XHCN a nude ta. NHI~M Vt;1CUA LuAN AN Phan tieh th1/e tr~ng cae hinh thue KTNH, KTHTX da va dang t'on tl;titrong Il'en kinh t~ Hong nghi~p a nude ta, tren co sa s1/ phan tich do, v~eh ra: - Kinh t~ hQHong clan la ph~m tru kinh t~ khaeh quan, la hinh thuc kinh te cd ban eua san xuat Hong nghi~p. 81/ phat tri€n eua kinh te Nong h9 se clAn Wi nhu ctu hc;1P tac, dAn tdi hinh thanh HTX. - HTX la hinh thuc phat tri€n kinh te Hong dan, xa hQi hoa kinh te Hong dan, kinh te' hQ Hong clan phat tri€n trong s1/ phan cong va hQp tac ydi cae lol;tihinh HTX la con duC1ngxa hQi hOa Hong nghi~p ma nude ta cin v?n d'Q.ngM phat tri~n san xua't Hong nghi~p hang hOa. Tren co sa do d'e xua't nhung phuong huang, nhung giai phap, vdi nhung mo hinh kinh te't5 chuc thich hQp cho s1/ phat tri~n Hong nghi~p hang hOa tren dia ban thanh ph6 Ho Chi Minh. NHlrNG NET Mal VE M~T KHOAHQC CUA LuAN AN 1. Vdi tinh cach la hinh thuc kinh te' co ban trong Hong nghi~p hang hOa, KTNH chi phat buy duQc vai tro cua no trong m6i quan M phan cong va hQp tac vdi cae hinh thuc KTHTX do Hong clan t5 chuc ra. Vi~c duy tri va phat tri€n kinh te Hong hQsan xua't hang hOa la n'en tang d€ phat tri€n n'en Hong nghi$p san xuat hang hoa XHCN a nudc ta. 2. Kinh te' HQp tac xa t'on ~i do nhu c'au cua KTNH la hinh thuc t5 chuc cua kinh te' hang hoa Hong nghi~p, chi hinh thanh tren co sa phat tri~n KTNH. HTX la t6 chuc kinh te' thq'c hi$n sq' hQp tac kinh te' 3
giua cac hQ Dong dan, la hinh thuG xa hQi h6a nhO d6 kinh te Dong clan hOa nh~p dueJCvdi thi truong, duy tri st:ft6n tf}.i a phat tri~n ngay cang v cao cua no. KTNH va KTHTX la hai.hinh thuG kinh te song song t6n tf}.ilau dai trong qua trinh phat tri~n Dong nghi~p hang hOa d nudc ta. - , ;::., ~, Y NGHIA THl)'CTIEN CUA LU~N AN Hoan thanh lu~n an se dong gap mQt ph'an vaGvi~c lam phong phu them ly lu~n ve KTNH va KTHTX la nhung van de cap thiet d~t ra cho gidi khoa hQc kinh te a nudc ta. cO' sa LV LuAN vA PHUONGPHAp LuAN Co sdly lu~n cua lu~n an 130 nhung quaD di~m khoa hQc tU cac nha \kinh di~n, tU duong loi ubi mdi kinh te cua Dimg va nba nudc ta, nhat la tit N ghi quyet Df}.ihQi VII tdi nay. Ngoai ra lu~n an cOn tiep thu nhung tlnh quy lu~t, nhung tu t11dng phu heJP tU nhung Gong trinh nghien cuu cua cac taG gia trong va ngoai nudc. Ngoai phuong phap lu~n chung la chu nghia duy v~t bi$n chung va . chu nghia duy v~t lich sit, lu~n an v$.n d\lng phuong phap di'eu tra - thong ke, h$ thong hOa, tbng heJp, ket h
2 NQI DUNG CO BAN COA LU~N AN - vdi NQi dung eua 1u~n an duQe tM hi~n trong 142 trang 16 bi~u bang th6ng ke cae lo~i. Phan ra 2 ehudng, 6 tiet CHUdN G I KINH TE NONG H9 Trong ehudng nay 1u~n an phan tieh 1y 1u~n v'e KTNH, qua d6 xac dinh vi trf vai tro cua KTNH trong S\1pMt tri~n n6ng nghi~p hang hOa a nude ta. Tren cd sa d6 nit ra ket 1u~n: vi~c th\1C hi~n va phat tri~n KTNH 1a s\1 tac d9ng dung hudng, h
cua Dong nghi~p la nhung sinh V?t co quy lu?t sinh tntang va phat tri€n d~c thii. Do do ket qua cua san xuat Dong nghi~p do ket qua sinh truang va phat tri€n cua sinh V?t quyet dinh. M~t khac san xuat Dong nghi~p di~n ra trong mQt khOng gian rQng IOn chili s1.1taG dQng tr1fc tier cua thien nhien, vi V?y qua trinh th1.1C hi?n san xuat Dong nghi?p mang tinh chat d~c thu: tinh clan trai v'e ph~n b6 khOng gian cua san xuat, tinh lien tt}.c v'e thOi gian sinh tru'ang va phat tri~n cua d6i tuQng san xuat. Tinh thai V\l cua san xuat, tinh khOng d6ng nhat giua thai glaD laD dQng va thOi glaD san xuat, tinh khong cin b~ng cua qua trinh v?n hanh san xuat, tinh khOng th~ kh6ng che d6i thay truDC nhung bien dQng cua thien nhien, tinh khOng th€ xac dinh lQi ich kinh te trong tUng bQ ph?n Gong vi?c... Nhung tinh chat tren dbi hoi m(Jt ki~u t6 chuG kinh te giin b6 nguoi laD dQng voi d6i tuQng cua san xuat trong su6t qua trinh san xuat. KTNH la hinh thuG kinh te lay gia dinh Dong d~n lam ddn vi san xuat, KTNH d1.1atren quy'en sa hUll tu nMn v'e tu li~u san xuat pMn Gong laD d(Jng t1.1nhien theo tu6i taG va gioi tinh... la hinh thuG t6i UU M th1.1c hi?n san xuat Dong nghi?p. Tuy nhien trong th1.1Chi?n va phat tri€n Dong nghi~p hang h6a KTNH bQClQ nhung khuyet t?t cua n6 la: s1.1 bat 11.1C trudc nhung bien dQng cua thj tru'ong, 130 kha Dang h~n che trong ung dt}.ng khoa hQc, ky thu?t va Gong ngM moi vao san xuat, la s1.1thieu th6n v'e v6n lieng, tu li~u san xuat v.v... Di'eu d6 tat yeti dbi hOi Dong d~n phai hQp taG l~i t~o ra KTHTX, thOng qua d6 KTNH ho?t dQng hba nMp vao kinh te xll hQi. Vi Ii do nay: trong kinh te hang h6a, val trb KTNH chi duQc phat huy khi Dong hQla thanh vieD cua M thong KTHTX do Dong d~n t1.1 nguy?n t6 chuG ra. Val trb KTNH duQc khimg dinh dlly du hdn qua vi~c v?n dt}.ng khOng thanh Gong mo hinh HTX t?P tM h6a (TTH) d Vi~t Nam va cac nUDCXHCN tru'dc d~y: Mo hinh HTX nay duQc hinh thanh tren cd sa t?P th~ h6a tu li~u san xuat, t?P th~ h6a san xuat, pMn phoi... dll dftn den tri?t tieu KTNH voi tinh each 130 hinh thuG kinh te n'en tang cua san xuat Dong nghi~p. Vi v~y cang c6 g~ng hoan thi~n KTTT, thi san xuat Dong nghi~p Gang lam vao kh6 khan, be t~c: chfll1g h?n nhu a nuDc ta, trong qua trinh phat tri~l}iHTX - TTH dll lam cho Dang suat ltia tU A {1959) cM caD nhat trong 10 nUDC CMu xuong nUDC thap nhat (1980) 6
(Bang 1). Vi v~y vi~c d6i mdi kinh t€fnong nghi~p xac dinh hQ nong clan la don vi kinh te t\l chu san xu at hang h6a la s\l phat tri§n hqp quy lu~t. Suc song cua KTNH la van d'e IQi ich kinh te. Trang san xu::1'tnong nghi~p;khOng th~ xac dinh IQi ich kinh t€ftrang tUng cong vi~c C1,1h~. t M{lt kliac d::1'tdai, tu li~u san xu::1'td{lc bi~t cua nong nghi~p dbi hoi qua trinh diu tu mang tinh nhan qua. S\l th\lC hi~n IQi ich kinh te cua nong clan trang nong nghi~p la mQt qua trinh lien t1,1C thong nh::1't,khong chia tach. Ket qua san xu::1'tla k€ft qua cua taan bQ qua trinh ha~t dQng cua nong clan giin vdi taan bQ qua trinh tai san xu::1't,vdi s\l tinh t€f cua doi song sinh v~t dbi hOi s\l ti mi tung gio, tung phtit. S\l th\lC hi~n ich lqi kinh t€f nhu v~y chi thich ung vdi KTNH. Trang hinh thuc KTNH, IQi ich kinh t€fhOrn nay giin vdi ngay mai, IQi ich kinh te cua ha~t dQng nay giin vdi ho~t dQng khac... ~a thanh moi quan h~ lqi ich gin b6 ch{lt eM nong clan vdi ruQng d::1'tvdi doi tuQng san xu::1't. Khae vdi linh V\lCsan xu::1'tcong nghi~p, s\l phat tri§n cua sue san xu::1'ttrang nong nghi~p luon dbi hOi pnai tang cuong S1.1 giin b6 m~t thi€ft ngtidi lac QQng vdi doi tuqng san xu::1't.Trang thlfc hi~n san xu::1't hang bOa, nhu Cau phat tri~n kinh te cua nong hQ tach din nhung linh v1.1c,nhung ho~t dQng ma neu th\lc hi~n a ph~m vi ngaai nong hQ vdi cae hinh thuc kinh te khac va s\l phan cong va hi~p tac khac S8 mang l~i hi~u qua cao hon nhung nhu Cau nay d:1n Mn hinh thanh KTHTX cUa nong clan. S\l phan cong xi hQi l::1'yhQ nong clan lam don vi co sa chi hinh thanh trong qua trinh phat tri§n kinh te hang bOa. Trang s\l phan cong xi hQi nay m6i hinh thuc kinh te chi t6 chuc th\lc hi~n nhung eong do~n nh::1'tdjnh cua qua trinh tai san xu::1'tnong nghi~p hang h6a ma n6 Gem M l~i hi~u qua caa nh::1't. Trang moi quan nay, vdi tu each la hinh thuc kinh te n'en tang cua san xu::1'tnong nghi~p KTNH d6ng vai tro co sa, quyet dinh. TIET II: KINH TE NONG HQ val VI$c HiNH THANH KINH TE TH! TRuONG Tren co sa Ti€ft I, tiet nay lu~n an trinh bay vai tro KTNH trang nong nghi$p hang bOa. Nghien cuu s\l phat tri§n kinh t€fnong nghi~p 7
euathe giOi, cae Me gia v~eh ra: Kinh te hQtiEi1;1 Dong trong moi truong tv do phat tri~n san xuat kinn doanh se tat yeu ehuy~n thanh kinh te hQ Dong tr~i, ngttoi ta gQi la kinh te Dong tr~i gia dinh 1. La kinh te hQ Dong dfm d trinh d(J phat tri~n caD eua kinh te hang boa, nhu vfJ.y qua trinh phat tri~n tv nhien eua kinh te Dong hQ tit hQ ti~u Dong den hQ Dong tr~i ehinh la qua trinh hinh thanh va phat tri~n eua nfm kinh te Dong nghi~p san xuat hang h6a. Trong qua trinh phat tri~n kinh te hang bOa,n'en Dong nghi~p the giOi phat tri~n theo hill con duong: ho?e kinh te d~i don di'en TBCN ho?e kinh te Dong tr~i gia dinh. Ve hai con duong nay cae nha sang l~p ehu nghia Mac thlia nh~n: con duong phat tri~n Dong tr~i gia dinh la sv phat tri~n nhanh chong Ive lu
V~n d~ ~o m6i truong kinh te'a day la ci1n d'au hi mQi m~t, nhanh chOng thay d6i cd c~u kinh te' n6ng nghi~p, tt'! cd ciu nganh ngh'e de'n cd ciu cay tr6ng, v~t nu6i, ~o ra quy m6 thiGh hc;1Pnh~t cho sl1 phat tri~n KTNH cua thanh phO'.BAng vi~c chuy6n cfan mQt b9 pMn laD dQng thu'an n6ng sang cha.n nu6i, che' bie'n n6ng philm va djch V1} la nhung ngimh thanh phO' co ti'em Hang Idn, la nhung Hnh V1!ekinh doanh mang I~i hi~u qua kinh te' caD (Bang 5). Dfeu nay d~t ra, vi~c phat tri6n caq nganh ngh'e phi n6ng nghi~p 0-n6ng tMn la v~n d~ cO Ynghia quye't djnh vi~c phan c6ng laD dQng mdi, thuG dily phat tri~n kinh te' hang hOa. D6 thuc dily sl1 chuy6n hOa kinh te' n6ng hQ, pMi chu y hoan thi~n nhung di'eu ki~n din thie't cd ban nhu: v'e che'dQ sa hliu, SU:d-q.ngruQng d~t: n'en kinh te' Hong tr~i cua the' gidi dl1a tren nhung hinh thue sa hliu da d~ng: nude nao cung co sa hliu nha nudc va sa hliu tu nhan, che' dQ Hnh canh, thue mudn rtIQng Gilt la pM bie'n, duqe phap lu~t tht'!a nMn. Ve ciu true: quy'en sO-huu giin vdi quy'en sU:d-q.ng duqc tM hi~n trong cae Hong tr~i eo ruQng Gilt rieng: quy'en sO- liu tach khai quy'en sU:d-q.ng h thE! hi~m a Hong tr~i thie'u ruQng Gilt phai linh canh mQt ph'an hay toan bQ. Vi~e Hnh canh ruQng Gilt dE!phat tri6n kinh te' Hong tr~i tren the' gidi la binh thuesng va ph6 bie'n (bang 6 va 7). kMng gay mQt tra ng~i HaD. Tt'! day eo tM nh~n djnh: quy'en sU:d-q.ngruQng d~t theo Hie'n phap nude ta quy dinh la kMng tra n~i eho qua trinh phat tri6n kinh te' Hong hQ. 811taeh resi quy'en sO-hliu va quy'en sU:d-q.ng rtIQng Gilt la ti'en d'e d6 phat tri6n kinh te' Hong hQ trong di'eu ki~n ehe' dQsa huu toan clan v'e rtIQng Gilt, nhu v~y quy'en sU:d-q.ng rtIQng Gilt tci thanh ye'u to' eua kinh te' hang hOa thi tilt ye'u no phai thanh dO'ituqng trao d6i. Nha nude c'an eo cae dinh che' thUG dily luu chuy6n rtIQng Gilt theo quy lu~t kinh te' hang hoa. Ve phan Gong laD dQng xii hQi, d6 hinh thanh phan Gong laD dQng xii hQi mdi viln d'e th1!C hi~n co tinh quy I~t la cae quO'c gia d'eu dily m~nh ho~t dQng khuye'n Hong, Nha nude h6 trc;1Hong clan ngay cang caD, kE!ca baa tieu san philm. Day la cai gia pMi tci d6 ph at tri6n san xuilt Hong nghi~p trong bude di ban d'au t~o s1! ehuy~n hoa kinh te' a mQt nude Hong nghi~p. 9
TIET III: THU'CTRANG vA PHlJO'NGHuaNG PHAT TRIEN A' A' :. A " A' '" , KINH TE NONG HQ TREN O!A BAN THANH PHO HO CHI MINH. Tie't nay lu~n an phan tieh nhung d?e dir;m t1.1nhien, kinh te', xa hQi chi phoi de'n tinh hinh phat trir;n KTNH, khai quat thve tr:;tng kinh te' nongh(>: Tit khi thve hi$n Nghj quye't 10 - B(>Chinh trj tai nay, kinh te' nong hQ eua thanh pho No Chi Minh da phat buy duQe val tro tieh eve trong san xuat, nhd do thu nh~p tang nhanh, dOl song kinh te', xa hQi nong thOu duQe cai thi$n n19i miiit. Chimg h:;tn nhu d hai dia ban HTX Linh Xuan va HTX Phuoe Long huy$n Thu Due: Tit 1987 den 1991 thu nh~p eua kinh te' nong hQ tang 333% d Phuoe Long, va 500% d Linh Xuan (xem Mng 8). Tuy nhien phai nMn ro bell trong sv ehuyr;n bie'n chung d6 m(>t b(>pMn KTNH da phat trir;n vUQt leu thanh nhung nong tr:;ti VOlthu nMp hang tram tri~u d6ng/nam, M(>tb(>pMn khae ehitng 15% tren telng sol:;ti khOng thr; tv ehu san xuat kinh doanh, trong d6 me)t be> pMn nhO rat ngheo dol. Con d:;tibe) ph~n KTNH da va dang tv ehu san xuat kinh doanh VOlxu the' ngay eang tie'n be>,nhung con thie'u than v'e van lie'ng va cae di'eu ki$n md r(>ng san xuat, con lung tung trong vi$e Iva ehQn xae djnh phuCing huang d'au tu phat trir;n san xuat kinh doanh. Di sau phan tieh thve tr:;tng v'e eCicall nganh ngh'e, v'e thu nMp, v'e sti d\lng van, v'e quan h$ rue>ng dilL. eho thay: tr:;tng thai pM bie'n eua KTNH thanh phola thve hi~n san xuat hang h6a nhO, kinh doanh t6ng hQp, vita tr6ng trQt, ehan nuoi, vita lam tat ca ngh'e gi mang l:;ti thu nMp. Dat dai, van lie'ng la nhung nhu Cau cap thie't dang d?t ra eho vi$e md re)ng san xuat. Nhin chung ehua co sv bien deli tieh eve trong eCicall san xuat: tr6ng trQt ehua di vao ehuyen canh, ehan nuoi va cae nganh tir;u thu eong nghi$p co tfem nang Ion nhung chua phat trir;n duQe. Tit thve tr:;tng lu~n an trinh bay ST!din thie't doL hoi tang cuiJng vai fro quan IJ nha nu{Jc cua chinh quy'en Thanh pho. M9t Ia: Cling co quy'en quan Ii Nha nuoe va quy'en lam ehu thve sv eua nong clan doi VOlru(>ng dat thee phuCing huang ph at trir;n kinh te' nong nghi$p hang h6a. Hai Ia: 6n djnh Hnh vve lull thOng hang h6a, dr; dap ling yell e'au 6n djnh san xuat. 10
Ba la.:Nha nude h6 tr
la nhung phudng thuG trong d6 lac dQng va ho!;lt dQng kinh t€ cua nguoi ta duc;1cth\fc hi~n. Hc;1P voi tinh cach 130 taG phudng thuG th\fC hi~n kinh t€ xua't hi~n t6 chuG cua n6 130HTX. HTX la hinh thuG kinh t€ t6 chUG , hinh thanh do nhu cali hc;1P cua cac chu tM kinh t€ trong san xua't taG kinh doanh himg h6a. Hc;1P xa 130 taG hinh thuG th\fC hi~n s\f ph at tri~n kinh t€ nong dan, HTX chi th\fC hi~n nhung chUG nang kinh t€ hang h6a ma kinh t€ nong h9 khOng c6 khii nang th\fC hi$n, hoi;ic th\fc hi~n kern hi~u qua. L\fC luc;1ngsan xua't cang phat tri~n, nhung Hnh Vt1ckinh t€ chung cang gia tang, thi kinh t€ HTX cang ma r(>ng, kinh t€ HTX khac v'e ban cha't vdi kinh t€ t~p th~. Kinh t€ ~p th~ (KTTT» 130 t'ri$t ti€m'kinh t€ nong s\f dan, con kinh t€ HTX thi la'y h9 nong daTI lam cd sd. HTX hinh thanh do nhu cali hc;1PtaG kinh t€ giua cac h9 nong daTI san xua't hang bOa, do d6 HTX c6 nhieu hinh thuG, tudng ung vdi nhi'eu trinh dQ khac nhau: a bu6i d'au HTX xua't hi~n nhu mQt hinh thuG lien kfit tudng trc;11§.nnhau cua cac h9 nong dan, d'an d'an trong qua trinh phat tri~n vai tro KTHTX duc;1Ckhi\ng dinh, HTX hinh thanh tal san chung v'e v6n, v'e tu li~u san xua't d~ th\fC hi$n cac ho!;lt dQng kinh t€ chung. Kinh t€ chung nay la kinh t€ c6 phfm, c6 dong la h9 nong daTI - HTX la mQt doanh nghi~p c6 tu cach phap nhan. Kinh t€ HTX va KTNH la hai hinh thuG kinh te song song fan t!;lic6 quan h~ dung hQp vdi nhau. Trong m6i quan h~ nay "HTX la s\f be) sung, phl).c Vl).cho kinh t€ n6ng daTIvi th€ ma thi€u kinh y te h9 nong daTI thi HTX se khong c6 nghia gi cii" 1. Do d6 HTX la hinh thuG xa hQi h6a kinh t€ nong dan, xa hQi h6a san xua't nong nghi$p. Cu6i th€ ky 19, tren th€ gidi HTX da trd thanh ph6 bi€n, ho?t dQng trong h'au h€tcac Hnh Vt1ccling ung d'au VaGqua trlnh t!;lO nong ph&m ra va ch€ bien, tieu thl). san ph&m nong nghi~p. Cac HTX thuong lien k€t vdi nhau trong tUng dia phudng va trong phq.m vi ca nudc, c6 vi trf quan trQng khOng nhung trong Hnh v\fC kinh t€ ma cii trong linh v\fc chinh tri xa hQi. Trong ta't ca cac qu6c gia c6 phong traG hc;1PtaG h6a phat (1) A.V.Trai-A-Nop: Tom tat bili gian~ ve Hqp tac hoa (Tieng Nga) M.1925 12
tri~n, ngt1oi ta deu nMn thay stt h6 trt;1 d~e Itte eua Nha nude v'e m~t l~p phap v'e kinh ti3, tal ehinh... Nha nude khOng can thi$p vaG ho~t dl)ng kinh ti3 eua HTX. Ve HTX dudi CNXH, V.Lenin la ngt1oi ki3tht'!a nhung tu-tudng ctia C.Mae va P.Anghen eoi HTX la bude qua dl) sang xii hQi mdi Mng con duong d@tii3p thu nh:1t d6i vdi nong dan; ehi3 dl) eua nhung xii vien HTX van minh la ehi3 dl) XHCN - Ong dii v~eh ra cae hinh thlle va nguyen t~e t6 ehlle hQp tae h6a 1 HQp tae xii dudi CNXH theo tu tudng eua Lenin, dii duQe v~n d1.).ngd nude Nga - Xo vii3t trong thai ky nhung nam 1920. Di3n nam 1929 d nude Nga HTX eung tieu dii lien ki3t 60% nong hQ, eung cap 70% v~t tv, 85% may mac, eong e1.)., 0% sua, khoai tay... 7 phong traG HTX e6 bude phat tri~n hQp quy lu~t 2 . Sau khi Lenin m:1t, tu tudng t~p th~ h6a th6ng tri trong duong 16i eua Dang Cl)ng San, dftn Mn hQp tae xii trong luu thOng duQe thay b~ng M th6ng co quail Nha nude, kinh ti3 nong hQ bi x6a bO, nong dan bi euong bue vaG cae nong trang t~p tM. Kinh ti3 t$.p th~ ra dOl va trd thanh mo hinh kinh ti3 t6 ehlle d~ eM t~o XHCN d6i vdi nong nghi$p. Mo hinh kinh ti3 HTX - t$.p th~ h6a duQe cae nude qua dl) leu CNXH day eong xay dtfng nhung ki3t e1.).e khOng mang l~i Mt qua, Mi n6 khong pMi la hinh thlle kinh ti3 HTX eua nong dan, n6 la hinh thlle thu tiem kinh ti3 nong dan, thu tieu ehu th~ hQp tae va do d6 thu tieu Stf hQp ~ae, th$.m chi thu tieu ca nhung di'eu ki~n eua ho~t dl)ng kinh ti3. Tt'! eu6i nhung nam 1980 di3n nay d tat ca cae nude KTTT duQe ehuy~n d6i thanh kinh ti3 n6ng hQ va cae hinh thlle HTX eua n6ng dan. Nude ta vdi duong 16i phat tri~n kinh ti3 hang h6a l:1y hQ n6ng dan lam don vi kinh ti3 W ehu la di'eu ki$n quyi3t dinh eho Stf hinh thanh va phat tri§n cae hinh thlle HTX eua n6ng dan. Tuy nhien kinh ti3 t$.p th~ HTX hi$n nay vein con la v:1n de t6n t~i cln giM quyi3t. - T~p 38 - TB.M.1978 trang 249. Toan t~p - T~p 44 - TB.M. (1) V.L~nin loan t~p 1978 trang 243-244 (2) Xem: Chlr Van LAm:Hc;rplac h6a NOng nghi~p Viet Nam. Lich Slr - van de - tri€in vong. ST.HN 1992 Trang 133-134 13
TIET II: THlfC TR~NG HTX CUA THANH PHO Trong Dongnghi~p thanh ph6 Ho Chi Minh tU Nghi Quyet 10 - BQ Chinn tri tOi nay t6n tq.i 2 mo hinh HTX la: HTX - kinh te t~p th§ va HTX moi nay sinh do nhu Caliphat tri§n kinh te la hinh thuc KTHTX cua Dong daD. HQP roc xa KTTT khac v'eban cha"tvoi cac hinh thuc KTHTX cua Dong daD vi KTTT la hinh thuc kinh te d\1a tren Cdsa t~p th§ hOa tt! li~usan xuc1t,~P th§ hoa san xuc1t... H?u qua la xoa bO kinh te Dong daD. Trong KTTT ngt!bi Dong daD chi' ddn thu'an la mQt sue lac dQng, ph"lfthuQc bean toaD vao HTX. Th\1Cte cho thc1y:S\1 thiet l?p KTTT da dADden tri~t tieu d(>ngl\1Ckinh te cua ngt!bi Dong dim vi toaD bO lQi ich kinh te cua chu tM kinh te: chu sa htiu, chu kinh doanh da bi vi phq.m nghiem trQng Mi vi~c d~t lQiich kinh te cua t~p th§ leu tren tc1t ca. Ph'an thu liMp cua Dong daD tU S\1phan ph6i thee lac d(>ngchi'ngang muc sinh t6n M san xuc1tva tai san xuc1tsuc lac dQng. S\1 tr6ng r6ng v'e lQi ich kinh te khien cho Dong daD tham gia lac dQng t~p th§ chi' la s\1 Mt buQc vi khong co sinh ke nao khac va hoq.t dQng do tc1tyeti chi' eam chung ngang muc sinh t6n. Chinn vi V?yKTTT khOng pMi 1abt!oc giai phong lac dQng. Khong phat tri~n dt!Qcsuc san xuc1tkhong tq.o ra dt!Qcsan ph
nay sinh nhung hinh thuc HTX ciia Dong thOu xuilt hi~n vdi mo hinh gian don nhilt la sv HEmkfit kinh tfi giua cac hQDong daD. D:;mglien ket d mQt khau la ph6 bifiDnhu HQi Lai (Nhai) An Phu Dong, la sv lien kfit trong khau tifm thv. bOng lai, d~ng lien kfit a nhfeu khfiu la T6 Nuoi Tom xii Tan Kien, vdi mo hinh t6 chuc gQn ubI?~T6 lam nhi~m vv. cung ring vO'n,con giO'ng,v~t tu va tieu thv. san phftm. Tuy chi mdi budc d'au song nhung hinh thuc nay cho tha'y day la nhung hinh thuc kinh tfi HTX dich thvc ciia Dong dan, no duCJC Dong daD tv nguy~n thalli gia dong daD va mang l~i hi~u qua cao nhu d HQi Lai An Phu Dong, chi sau 4 thang, h
d
.. 3 ,." ". PHAN KET LUJ?N Lich stt phat tri~n cua s17m xu~t nong nghi~p cho th~y: Trong linh v\1C nay kinh te' nong hQ voi s\1 phan cong lac d9ng d?c thu, voi quail h~ san xu~t, quail h~ kinh te' cua nguoi ta hoa lam m9t VOlnhung quail M ~u thanh chinh ban than nong hQ, dii t~o n€m m9t phuong thuc xa hQi b'en vung, VOlqui mo thich hl;1pth\1e hi~n co hi~u qua qua trinh san xu~t nong nghi~p. Chinh nho vfj.ykinh te' nong hQ t6n ~i qua nhi'eu hinh thai kinh te' xii hQi tu xua tai nay va to ra thieh ling VOlmQi trinh de? phat tri~n kinh te' tu th~p toi cao. M?t khac th\1c te' cho th~y: Trong nong nghi~p hang h6a KTNH chi phat huy dUI;1C tinh uu vi~t cua no trong s\1 hl;1ptac va phan c6ng voi cac hinh thuc HTX cua nong daTI. HQp tile xa la hinh thuc t6 chue kinh te' hang hoa, la t6 ehue kinh te' t\! nguy~n cua n6ng daTI. Khac Val: HTX - T?p th~ hoa la S\1tri~t tieu kinh te' n6ng dan, HTX: hinh thuc th\1c hi~n KTHTX cua n6ng daTIhinh thanh tren co sd duy tri va phat tri~n KTNH, do nhu clu th\1C hi~n va phat tri~n KTNH san xu~t hang h6a d?t ra. HTX co nhi'eu hinh thue voi nhieu trinh de?khae nhau: Tuy nhien HTX chi th\!c hi$n nhung chue nang kinh te' hang h6a ma nong hQ khOng co kha nang th\1C hi~n ho{\c th\!c hi~n kern hi~u qua. Chinh vi vfj.yHTX la hinh thuc phat tri~n, hinh thuc xii hQi h6a kinh te' nong daTI. s\! phat tri~n kinh te' hQ nong daTI tro,ng s\1 phan cong va hqp tac voi cac lo~i hinh hQp tae xa Iii con duong ;4bhat tri§n N6ng nghi~p ph6 bie'n cua the' gioi. 17
KTNH va KTHTX Ia hai hinh thuc kinh te' song song t'on t:;li M sung eho nhau trong qua trinh phat tri~n nong nghi~p hang h6a. Lieh s1 xay d\1ng nong nghi~p XHCN nhung nam qua a Vi~t Nam va m9t s6 nude khae eho tha'y: khong th~ tuy~t d6i hoa m9t hinh thuc kinh te' nao ma phiii ton trt;mg tinh khaeh quan eua \inh thuc kinh te'. Vi~e duy tri va phat tri~n KTNH san xuat hang h6a a nude ta hi~n nay cAn~t trong m6i quan M vdi cae hinh thue KTHTX, mdi phat huy duQc vai tro kinh te' nong h9, kMe ph~e nhung ye'u kern eua no, tung bude xli hQi hoa kinh te' nong nghi~p. Tren dia ban Tp ffo Chi Minh, tu Nghj quye't 10 B9 Chinh tri tdi nay: KTNH dB.clan dl1n th~ hi~n vai tro Ia ddn vj kinh te' t'-1ehu trong san xuat nong nghi~p a ngol;\ithanh: san xuat phat tri~n thu nh~p eua hQ nong clan tang nhanh. Cae hinh thuc KTHTX do nhu cAu kinh te' nong h9 d~t ra cling dB.xuat hi~n tren mQt s6 linh V'-1e. h'-1eti~n nay T eua Thanh ph6 khiing djnh s\1dung d~n eua Ii Iu~n v'e kinh te' h9 nong clan ~n vdi cae hinh thue kinh te' HTX trong phat tri~n nong nghi~p hang h6a. BANG 1. Nang guilt ltia d ID9t so nUde chflu A (Ddn vf tinh: t~/ha) Ten nuUc 1959 1976 1980 1980/1959 % Mien Oin 18,2 27,3 17,3 157,8 An 09 14,2 18,33 20,5 144,3 Indonesia 18,3 26,4 31,9 174,3 15,1 18,5 20,3 134,4 Bangladet Thai Lan 13,0 18,2 127,3 19,1 11,3 18,1 21,5 190,2 Philippin Malaixia 18,4 28,8 156,5 25,0 Pakistan 12,4 23,2 24,0 193,5 Xrilanca 18,0 19,7 25,9 133,8 Vit Nam + Mien sac 22,8 22,8 18,9 82,8 + Ca nuUc 22,8 22,3 20,8 91,2 Nguon: Ph~m Nhll Cuung: M9t so van d~ kinh te cua hgp tic hOanOn9 nghi~p a Vi~t Nam- Trang 133 - NXBKhoa h9CXa h9i Hi!N9i 1991 18