BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br />
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br />
<br />
TRƢƠNG VĂN MINH<br />
<br />
MỨC SỐNG DÂN CƢ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH –<br />
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP<br />
CHUYÊN NGÀNH : ĐỊA LÝ KINH TẾ - XÃ HỘI<br />
MÃ SỐ : 1.07.02<br />
<br />
LUẬN ÁN THẠC SĨ KHOA HỌC ĐỊA LÝ<br />
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC<br />
TS. NGUYỄN KIM HỒNG<br />
<br />
TP HỒ CHÍ MINH – 2002<br />
<br />
LỜI CẢM ƠN<br />
<br />
Bản luận văn này là phần kết quả quan trọng của quá trình học tập và nghiên cứu tại<br />
khoa Địa lý trƣờng Đại học sƣ phạm Thành phố Hồ Chí Minh.<br />
Chúng tôi xin bày tỏ lòng tri ân chân thành tới Ban giám hiệu trƣờng Đại học Sƣ<br />
phạm Thành phố Hồ Chí Minh, Ban chủ nhiệm khoa Địa lý, các thày cô giáo của khoa và<br />
phòng Khoa học công nghệ - Sau Đại học của nhà trƣờng đã dìu dắt, giúp đỡ chúng tôi trong<br />
suốt quá trình học tập.<br />
Để hoàn thành đƣợc luận văn tốt nghiệp, chúng tôi đã nhận đƣợc sự chỉ bảo, hƣớng<br />
dẫn tận tình của thầy hƣớng dẫn đề tài. Chúng tôi xin bày tỏ lòng tri ân chân thành Tiến sĩ<br />
Nguyễn Kim Hồng với tất cả tấm lòng kính trọng sâu sắc nhất.<br />
Nhân dịp này, chúng tôi cũng xin đƣợc tỏ lòng biết ơn Ủy ban nhân dân Thành phố<br />
Hồ Chí Minh, Cục thống kê, Viện kinh tế, Sở kế hoạch đầu tƣ, Sở giáo dục, Sở Y tế, Ủy ban<br />
nhân dân các quận, huyện thuộc Thành phố Hồ Chí Minh, Ban giám đốc Đài truyền hình<br />
Thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho chúng tôi học tập, nghiên<br />
cứu và hoàn thành bản luận văn này.<br />
Bằng tất cả lòng biết ơn chân thành và tình cảm nồng thắm nhất xin gởi những lời tri<br />
ân tới những ngƣời thân yêu nhất của tôi!<br />
TP. Hồ Chí Minh, ngày 31 tháng 8 năm 2002.<br />
Tác giả<br />
Trƣơng Văn Minh<br />
<br />
MỤC LỤC<br />
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................................................................................. 2<br />
I- LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ......................................................................................................................................................... 2<br />
II- MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI ................................................................................................................................................... 5<br />
III- CÁC MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ...................................................................................................................................... 5<br />
IV- GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI ................................................................................................................................... 5<br />
V- LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ ..................................................................................................................................... 6<br />
VI -QUAN ĐIỂM VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI ........................................................................................... 7<br />
VI-I- Các quan điểm nghiên cứu .......................................................................................................................................... 7<br />
VI-2- Các phƣơng pháp nghiên cứu chính đƣợc sử dụng trong luận án: .............................................................................. 8<br />
PHẦN NỘI DUNG........................................................................................................................................................................ 10<br />
CHƢƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MỨC SỐNG Ở CÁC NƢỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM<br />
.................................................................................................................................................................................................................. 10<br />
I-1- Khái niệm về mức sống............................................................................................................................................... 10<br />
I-1-1 -Mức sống theo quan điểm tăng trƣởng kinh tế ................................................................................................... 10<br />
I-l-2- Một cách tiếp cận mới khái niệm về mức sống theo quan điểm phát triển con ngƣời ......................................... 11<br />
I-2- Giải thích các chỉ tiêu.................................................................................................................................................. 14<br />
I-2-l- Nhóm các chỉ tiêu kinh tế ................................................................................................................................... 14<br />
I-2-1-1- Tổng sản phẩm quốc dân GNP (Gross National Product) ......................................................................... 14<br />
I-2-1-2- Tổng sản phẩm nội địa GDP (Gross Domestic Product) ........................................................................... 15<br />
I-2-1-3- GDP/ngƣời theo sức mua tƣơng đƣơng PPP (Purchasing Power Parity) tính bằng USD .......................... 17<br />
I-2-1-4- Tiêu thụ năng lƣợng theo đầu ngƣời ......................................................................................................... 18<br />
I-2-1-5- Tỷ lệ lao động gắn với nông nghiệp .......................................................................................................... 18<br />
I-2-1-6- Nhu cầu tiêu thụ calori bình quân theo đầu ngƣời..................................................................................... 20<br />
I-2-2- Nhóm các chỉ tiêu phi kinh tế ............................................................................................................................ 21<br />
I-2-2-1- Lĩnh vực giáo dục ..................................................................................................................................... 22<br />
I-2-2-2- Lĩnh vực sức khoẻ- chăm sóc sức khoẻ - dịch vụ y tế ............................................................................... 23<br />
I-2-2-3- Lĩnh vực nhà ở và tình hình sử dụng điện, nƣớc sạch .............................................................................. 27<br />
I-2-2-4- Các chỉ số tích hợp (aggregate) đo lƣờng sự phát triển con ngƣời: ........................................................... 27<br />
I-3- Thực tiễn về mức sống trên thế giới và của các nƣớc có nền kinh tế khác nhau.......................................................... 30<br />
I-3-1- Tổng quan về thực trạng mức sống trên thế giới dựa trên thu nhập ................................................................... 30<br />
I-3-2- Tình hình mức sống tại một số nƣớc đại diện cho khu vực có nền kinh tế đang phát triển, đang chuyển đối và<br />
phát triển........................................................................................................................................................................................ 32<br />
I-3-2-1- Tình hình mức sống tại Thái Lan đại diện cho các nƣớc đang phát triển .................................................. 32<br />
I-3-2-2-Tình hình mức sống tại Cộng hòa Liên Bang Nga, đại diện cho các nƣớc có nền kinh tế chuyển đổi ....... 33<br />
I-3-2-3- Đánh giá mức sống theo thu nhập tại Mỹ, đại diện cho các nƣớc phát triển ............................................. 34<br />
I-4- Tổng quan về tình hình mức sống tại Việt Nam .......................................................................................................... 35<br />
I-4-1- Một số định nghĩa về khái niệm nghèo tại Việt Nam trong việc khảo sát mức sống dân cƣ............................... 35<br />
I-4-2- Diễn biến mức sống dân cƣ Việt Nam qua các cuộc điều tra trong thập niên 1990 ............................................ 37<br />
I-4-2-1- Theo mức thu nhập và chi tiêu .................................................................................................................. 37<br />
I-4-2-2- Theo nhà ở và đồ dùng lâu bền ................................................................................................................. 38<br />
I-4-2-3- Diễn biến mức sống dân cƣ xét theo chỉ tiêu giáo dục - y tế ..................................................................... 38<br />
I-4-3- Theo dõi diễn biến tỷ lệ nghèo, một cách tiếp cận sự thay đổi của mức sống dân cƣ ......................................... 39<br />
CHƢƠNG II: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG MỨC SỐNG DÂN CƢ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NHÌN TỪ GÓC ĐỘ<br />
ĐỊA LÝ ..................................................................................................................................................................................................... 43<br />
II-1- Các nhân tố tác động đến mức sống dân cƣ thành phố Hồ Chí Minh ......................................................................... 43<br />
II-1-1- Vài nét về địa lý tự nhiên .................................................................................................................................. 43<br />
II-1-2- Các nguồn tài nguyên tự nhiên ......................................................................................................................... 44<br />
II-1-2-1- Tài nguyên khoáng sản ............................................................................................................................ 44<br />
II-1-2-2- Tài nguyên đất đai ................................................................................................................................... 45<br />
II-1-2-3- Tài nguyên nƣớc ...................................................................................................................................... 47<br />
<br />
II-1-2-4- Tài nguyên khí hậu .................................................................................................................................. 49<br />
II-1-2-5- Thảm thực vật.......................................................................................................................................... 50<br />
II-2- Đặc điểm kinh tế - xã hội ........................................................................................................................................... 53<br />
II-2-1- Dân số và nguồn lao động ................................................................................................................................ 53<br />
II-2-2- Một số nét chính về tình hình kinh tế- xã hội TP.HCM .................................................................................... 57<br />
II-3- Thực trạng mức sống dân cƣ thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................................... 60<br />
II-3-1- Hệ thống các chỉ tiêu cơ sở để tiến hành phân tích ........................................................................................... 60<br />
II-3-2- Thực trạng mức sống dân cƣ TP.HCM theo thu nhập bình quân đầu ngƣời. .................................................... 62<br />
II-3-2-1- Tăng trƣởng GDP của TP. HCM trong giai đoạn chuyển đổi kinh tế ...................................................... 62<br />
II-3-2-2- Thực trạng về mức thu nhập và của dân cƣ TP.HCM theo hộ gia đình ................................................... 67<br />
II-3-2-3- Thực trạng phân hóa thu nhập theo lĩnh vực hoạt động của các hộ gia đình ............................................ 69<br />
II-3-2-4- Phân hóa thu nhập theo khu vực thành thị và nông thôn.......................................................................... 69<br />
II-3-2-5- Phân hóa thu nhập theo 5 nhóm hộ .......................................................................................................... 71<br />
II-3-2-6- Diễn biến mức sống dân cƣ TP.HCM theo thu nhập giai đoạn 1995-2000 .............................................. 72<br />
II-3-2-7- So sánh mức sống dân cƣ TP.HCM với cả nƣớc qua chỉ tiêu thu nhập ................................................... 75<br />
II-3-3- Mức sống dân cƣ TP.HCM theo tiêu chí trình độ dân trí .................................................................................. 78<br />
II-3-3-1- Vài nét về hệ thống giáo dục đào tạo ....................................................................................................... 78<br />
II-3-3-2- Mặt bằng dân trí và trình độ học vấn của dân cƣ TP. HCM ..................................................................... 79<br />
II-3-3-3- Một số chỉ số phản ánh tình thực trạng giáo dục phố thông ở TP. HCM ................................................. 81<br />
II-3-3-4- Hiện trạng hệ thông đào tạo đại học-cao đẳng-trung học chuyên nghiệp ................................................. 85<br />
II-3-3-5- Trình độ chuyên môn của ngƣời lao động đã qua đào tạo........................................................................ 86<br />
II-3-4- Mức sống dân cƣ TP.HCM theo tiêu chí y tế và chăm sóc sức khỏe ................................................................ 88<br />
II-3-4-1- Vài nét về hệ thống y tế TP. HCM .......................................................................................................... 88<br />
II-3-4-2- Thực trạng chăm sóc sức khỏe ở TP.HCM .............................................................................................. 91<br />
II-3-5- Mức sống dân cƣ TP.HCM dựa trên các tiêu chí về cơ sở hạ tầng kinh tế ........................................................ 94<br />
II-3-5-1- Tình trạng nhà ở ...................................................................................................................................... 94<br />
II-3-5-2- Tình hình tiêu thụ điện ............................................................................................................................ 99<br />
II-3-5-3- Tình hình sử dụng nƣớc sạch ................................................................................................................. 100<br />
II-3-5-4- Tình hình sử dụng điện thoại ................................................................................................................. 102<br />
CHƢƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO MỨC SỐNG DÂN CƢ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .......... 104<br />
III-1- Quan điểm trong vấn đề nâng cao mức sống dân cƣ............................................................................................... 105<br />
III-2- Những mục tiêu và giải pháp nhằm nâng cao mức sống dân cƣ TP. HCM ............................................................. 108<br />
III-2-1- Mục tiêu chung.............................................................................................................................................. 108<br />
III-2-1-1- Mục tiêu và dự báo xu hƣớng về tăng trƣởng kinh tế ........................................................................... 109<br />
III-2-1-2- Mục tiêu về tiến bộ xã hội .................................................................................................................... 110<br />
III-2-1-3- Mục tiêu về phát triển theo vùng lãnh thổ ............................................................................................ 111<br />
III-2-2- Những giải pháp nhằm đạt đƣợc các mục tiêu cụ thể nhằm nâng cao mức sống dân cƣ TP.HCM ................ 112<br />
III-2-2-1- Các nguyên nhân dẫn tới nghèo đói ..................................................................................................... 112<br />
III-2-2-2- Một Số nét đặc thù của TP.HCM trong việc thực hiện các giải pháp để nâng cao mức sống dân cƣ. ... 114<br />
III-2-2-3- Kiến nghị một số giải pháp nhằm đạt các mục tiêu cụ thể nâng cao MSDC......................................... 114<br />
III-2-2-3-1- Các giải pháp nhằm phát triển kinh tế một cách bền vững .......................................................... 115<br />
III-2-2-3-2- Các giải pháp nhằm đẩy mạnh tiến bộ và công bằng xã hội ........................................................ 119<br />
KẾT LUẬN ................................................................................................................................................................................. 132<br />
Phụ lục: Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội của các tỉnh, thành khu vực Đông Nam bộ (1999)........................................................ 137<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................................................................... 138<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
