Luận án Thạc sĩ Khoa học ngữ văn: Cảm hứng nghệ thuật trong thơ Tản Đà

Bộ Giáo Dục Và Đào Tạo<br /> Trƣờng Đại Học sƣ Phạm TP.Hồ Chí Minh<br /> <br /> CẢM HỨNG NGHỆ THUẬT<br /> TRONG THƠ TẢN ĐÀ<br /> Luận án thạc sĩ khoa học ngữ văn<br /> Chuyên ngành: Văn học Việt Nam<br /> Mã số: 5.04.33<br /> <br /> Ngƣời hƣớng dẫn:<br /> PGS. TS Trần Hữu Tá<br /> Ngƣời thực hiện:<br /> Vũ Hào Hiệp<br /> <br /> THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> 2000<br /> <br /> Chân thành cảm tạ<br /> GS. Hoàng Nhƣ Mai<br /> PGS. TS Trần Hữu Tá<br /> PGS. TS Phùng Quý Nhâm<br /> TS Huỳnh Nhƣ Phƣơng<br /> TS Lê Tiến Dũng<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> A. PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1<br /> 1. Lý do chọn đề tài: ...................................................................................................... 1<br /> 2. Mục đích nghiên cứu: ................................................................................................ 2<br /> 3. Lịch sử vấn đề: ........................................................................................................... 2<br /> 4. Phạm vi đề tài: ......................................................................................................... 12<br /> 5. Phƣơng pháp tiếp cận:.............................................................................................. 12<br /> 6. Đóng góp của luận án : ............................................................................................ 13<br /> 7. Cấu trúc của luận án:................................................................................................ 14<br /> B. NỘI DUNG ............................................................................................................. 15<br /> CHƢƠNG I: CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP VĂN CHƢƠNG. NHỮNG SỰ KIỆN<br /> ẢNH HƢỞNG ĐẾN CẢM HỨNG SÁNG TÁC. ................................................................... 15<br /> 1. Cuộc đời và sự nghiệp văn chƣơng. ......................................................................... 15<br /> 2. Những sự kiện ảnh hƣởng đến cảm hứng sáng tác. ................................................. 27<br /> a. Hoàn cảnh lịch sử - xã hội: ...................................................................................... 27<br /> b. Những sự kiện văn chƣơng: ..................................................................................... 34<br /> CHƢƠNG II: CẢM HỨNG DÂN TỘC TRONG THƠ TẢN ĐÀ .............................. 43<br /> 1. Những xúc động trƣớc cảnh trí quê hƣơng. ............................................................. 54<br /> 2. Hƣớng về dân tộc để tự hào, nhắc nhở truyền thống anh hùng. .............................. 61<br /> 3. Kêu gọi tình đoàn kết dân tộc, biểu lộ lòng thƣơng dân của nhà nho “Ái quốc bằng<br /> đạo đức”. .................................................................................................................................. 64<br /> 4. Tình cảm thủy chung, hoài bão và lòng tin với dân tộc và đất nƣớc. ...................... 66<br /> 5. Nỗi “sầu non nƣớc”, niềm tiếc nuối và sự cô đơn vô hạn........................................ 69<br /> 6. Một thái độ phê phán xã hội của nhà nho yêu nƣớc ................................................ 76<br /> 7. Hƣơng vị đất nƣớc đậm đà trong thơ ca. ................................................................. 79<br /> CHƢƠNG III: CẢM HỨNG LÃNG MẠN TRONG THƠ TẢN ĐÀ ......................... 92<br /> I. Tản Đà - nhà nho tài tử cuối cùng và là "đêm trƣớc của chủ nghĩa lãng mạn" đối với<br /> thơ Việt Nam hiện đại. ............................................................................................................. 95<br /> II. Những biểu hiện của cảm hứng lãng mạn trong thơ Tản Đà ................................ 103<br /> a. Cái "tôi"ngông:....................................................................................................... 103<br /> b. Cái "tôi" xê dịch. .................................................................................................... 109<br /> c. Cái "tôi" đa tình của ngƣời tài tử. .......................................................................... 117<br /> d. Cái "tôi" sầu: .......................................................................................................... 125<br /> e. Hiếu lạc: ................................................................................................................. 130<br /> C/ KẾT LUẬN ........................................................................................................... 137<br /> THƢ MỤC THAM KHẢO........................................................................................ 140<br /> <br /> A. PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài:<br /> Việc nhận chân và đánh giá một tác gia văn học không dễ một sớm một chiều có thể<br /> khẳng định chính xác. Đối với một tác gia phức tạp về tƣ tƣởng và sáng tác, điều đó càng cần<br /> có thời gian. Thi sĩ Tản Đà thuộc loại đó. Chính nhà thơ Xuân Diệu, ngƣời nối gót Tản Đà<br /> trong làng thơ, đã từng phát biểu: "...Sau khi đã viết về Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Hồ Xuân<br /> Hƣơng, Cao Bá Quát Nguyễn Khuyến, Tú Xƣơng, Nguyễn Đình Chiểu, Đào Tấn, nghiền<br /> ngẫm tất cả là trong khoảng 25 năm (từ 1958), hôm nay tôi xin viết về tác giả quá cố khó nhất<br /> so với tám tác giả trƣớc kia, là Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu... "(1).<br /> Vấn đề Tản Đà vẫn còn đó, còn bỏ ngỏ, và “hiện tƣợng Tản Đà” của giai đoạn văn<br /> học giao thời (1900 - 1930) còn là nỗi bức xúc tìm kiếm và cố gắng để giải thích rốt ráo của<br /> nhiều ngƣời. Trong đó, những vấn đề về tƣ tƣởng nghệ thuật, cảm hứng nghệ thuật... là<br /> những vấn đề còn cần đƣợc tiếp tục lý giải.<br /> Thế nhƣng, những câu hỏi cần đƣợc giải quyết cho thấu đáo đối với một "đối tƣợng<br /> khó" nhƣ Tản Đà lại khiến chúng tôi bị kích thích, muốn nhập cuộc, và ƣớc gì góp phần thỏa<br /> đáng vào công việc đi tìm chân dung đích thực của nhà thơ.<br /> Điều mong ƣớc có những công trình thỏa đáng, những chuyên luận trọn vẹn nghiên<br /> cứu về Tản Đà cũng nhƣ một số tác gia thuộc tạng nhƣ ông là tâm trạng chung của nhiều thế<br /> hệ ngƣời nghiên cứu, lý luận, phê bình văn học. Đặc biệt do có sự yêu quí nhà thơ, sự hấp<br /> dẫn bởi đề tài "cảm hứng nghệ thuật trong thơ Tản Đà" đã khiến chúng tôi chọn đề tài với<br /> lòng khấp khởi. Thêm nữa, sự cảm thông sâu xa của kẻ hậu sinh trƣớc những trăn trở, những<br /> nỗi niềm kín đáo không có ngƣời tri kỷ của thi sĩ đã khiến chúng tôi quyết tâm nhập cuộc và<br /> <br /> (1)<br /> <br /> Tìm hiểu về Tản Đà, trích tuyển tập Tản Đà. tr 13. NXB Văn học - Hà Nội. 1956<br /> <br /> 1<br /> <br />