Luận án Thạc sĩ Khoa học ngữ văn: Vận dụng bút pháp nghệ thuật thơ Đường vào việc giảng dạy thơ Đường ở trường phổ thông

LÊ THỊ THANH THỦY<br /> <br /> BÁO CÁO KINH NGHIỆM TOÀN QUỐC<br /> <br /> Về:<br /> PHƢƠNG PHÁP GIẢNG DẠY<br /> THƠ ĐƢỜNG<br /> THEO ĐẶC TRƢNG LOẠI THỂ<br /> <br /> SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI<br /> - 1998 -<br /> <br /> PHƢƠNG PHÁP GIẢNG DẠY THƠ ĐƢỜNG<br /> THEO ĐẶC TRƢNG LOẠI THỂ<br /> Phần I<br /> LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI<br /> Giảng dạy tác phẩm văn chƣơng trong nhà trƣờng theo đặc trƣng loại thể là vấn đề có<br /> cơ sở khoa học và ý nghĩa thực tiễn đà đúc kết thành lý luận. Năm 1970, nhóm tác giả do ông<br /> Trần Thanh Đạm đứng đầu đã công bố đề tài khoa học này qua cuốn sách" Vấn đề giảng dạy<br /> tác phẩm theo loại thể”<br /> Tác giả đã chỉ rõ:<br /> "Nhà văn sáng tác theo loại thể thì người đọc cũng cảm thụ theo loại thể và người dạy cũng<br /> giảng theo loại thể. Nói một cách khác, phương thức cấu tạo hình tượng mà tác giả đã sử<br /> dụng khi sáng tác qui định phương thức cảm thụ hình tượng đó của người đọc và cũng từ đó<br /> qui định phương thức giảng dạy của chúng ta".<br /> Đây là luận điểm có tính nguyên tắc phổ biến. Dựa trên luận điểm đó, tôi đã nghiên cứu<br /> phƣơng pháp giảng dạy thơ Đƣờng theo đặc trƣng loại thể từ vài năm qua.<br /> Thơ Đƣờng Trung Quốc là mảng văn học nƣớc ngoài nằm trong chƣơng trình lớp 9 và lớp 10<br /> phổ thông, bổ túc. Tuy có ít bài nhƣng chỗ đứng của nó không thể bỏ qua. Vì "Thơ Đường là<br /> một thành tựu xuất sắc của nền văn học cổ Trung Hoa, đồng thời cũng là một hiện tượng đặc<br /> biệt trong lịch sử văn học thế giới"(*)<br /> Trong quá trình giao lƣu văn hóa giữa hai dân tộc, hàng nghìn năm qua, nhân dân ta đã tiếp<br /> nhận thơ Đƣờng Trung Quốc nhƣ một món ăn tinh thần bổ ích, Thơ Đƣờng chữ Hán đã đƣợc<br /> đọc theo âm Việt, dịch ra tiếng Việt. Nhiều ngƣời thuộc thơ Đƣờng, yêu thơ Đƣờng và sáng<br /> tác thơ Đƣờng, để lại những áng<br /> <br /> (*)<br /> <br /> Văn học 10 PTTH. 1991. Trần Xuân Đề.<br /> <br /> 1<br /> <br /> thơ hay cho nền văn học nƣớc nhà. Nhƣ vậy, trong nền văn học Việt Nam, thơ Đƣờng đã có<br /> mặt, có hình thức riêng, cùng tồn tại với các thể loại văn học khác Trong nhiều thế kỷ qua.<br /> Việc tìm ra phƣơng pháp giảng dạy theo đặc trƣng loại thể thơ Đƣờng không chỉ đáp<br /> ứng với một số bài thơ Đƣòng Trung Quốc trong chƣơng trình: Ý nghĩa thực tiễn của vấn đề<br /> mở ra phạm vi rộng, nhằm dạy tốt những bài thơ Đƣờng chữ Hán nói chung và cả những bài<br /> thơ Đƣờng Nôm của các tác giả xƣa nay có trong chƣơng trình văn học của trƣờng phổ thông<br /> và bổ túc.<br /> Thơ Đƣờng hay nhƣng dạy thơ Đƣờng không dễ. Đó là một ngƣỡng cửa chuyên môn<br /> khó vƣợt qua. Cuốn sách "cẩm nang" do nhóm tác giả Trần Thanh Đạm biên soạn, chúng tôi<br /> chƣa có may mắn đƣợc đọc (*). Từ nhiều năm nay, các cấp chuyên môn ngành và những nhà<br /> nghiên cƣu cũng chƣa đặt chân đến vùng đất bỏ ngỏ này. Nhiều năm đứng lớp, dạy văn<br /> trƣờng BTTH, mỗi lần đụng đến bài thơ Đƣờng, tôi cảm thấy ngại ngùng nhƣng vẫn cứ phải<br /> làm cái việc bất đắc dĩ. Dạy xong thì không bằng lòn với kết qủa. Giáo án mỗi năm mỗi sửa.<br /> Mãi đến khi đƣợc đọc những tài liệu về thi pháp thơ Đƣờng 1(**) tôi mới tìm ra cánh cửa, mở<br /> lời vào phƣơng pháp giảng dạy thơ Đƣờng theo đặc trƣng loại thể.<br /> Những gì trình bày dƣới đây chỉ là công việc phải làm và đã làm của ngƣời giáo viên<br /> dạy văn chƣơng trong nhà trƣờng chúng ta.<br /> <br /> (*)<br /> <br /> Cuốn sách: "Dạy học giảng văn ở trƣờng PTTH" của tác giả Nguyễn Đức Ân do nhà xuất bản Đồng<br /> Tháp phát hành năm 1997 có giới thiệu chuyên đề "Giảng dạy văn học theo loại thể" của nhóm tác giả Trần<br /> Thanh Đạm.<br /> (**)<br /> 1Tài liệu về thi pháp thơ Đƣờng:<br /> - "Hình thức Thơ ca cổ điển Trung Quốc "tác giả PTS. Hồ Sĩ Hiệp" Đại học Quốc Gia TP. Hô Chí<br /> Minh, Trƣờng Đại học lƣu hành nội bộ 1997.<br /> - "Thi pháp thơ Đƣờng" của PTS Nguyễn Thị Bích Hải. Nhà xuất bản Thuận Hóa - Huế 1995.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Phần II<br /> ĐỐI TƢỢNG ÁP DỤNG<br /> <br /> I. THỐNG KÊ SỐ LƢỢNG:<br /> Năm học 1996 - 1997 và 1997 - 1998:<br /> <br /> Số lƣợng<br /> <br /> Thành phần HV<br /> Lớp 10<br /> <br /> Độ tuổi<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> 18<br /> <br /> 25<br /> <br /> 26<br /> <br /> 30<br /> <br /> 31<br /> <br /> 40<br /> <br /> Cán bộ<br /> <br /> 12<br /> <br /> 3<br /> <br /> /<br /> <br /> 1<br /> <br /> 11<br /> <br /> Công nhân<br /> <br /> l6<br /> <br /> 5<br /> <br /> 2<br /> <br /> 13<br /> <br /> 1<br /> <br /> Nhà sƣi<br /> <br /> 6<br /> <br /> 3<br /> <br /> /<br /> <br /> 6<br /> <br /> /<br /> <br /> Nữ tu sĩ<br /> <br /> 7<br /> <br /> 7<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> /<br /> <br /> Học sinh cũ<br /> <br /> 40<br /> <br /> 24<br /> <br /> 40<br /> <br /> /<br /> <br /> /<br /> <br /> Tống số<br /> <br /> 81<br /> <br /> 42<br /> <br /> 45<br /> <br /> 24<br /> <br /> 12<br /> <br /> II. PHÂN TÍCH :<br /> - Đối tƣợng áp dụng phƣơng pháp giảng dạy thơ Đƣòng theo đặc trƣng loại thể là<br /> những học viên cán bộ, công nhân, những thanh niên nông thôn sau khi học xong PTCS về<br /> sản xuất ở địa phƣơng mấy năm và một số nhà sù, nữ tu sĩ. Nói chung, họ là những học viên<br /> lớn tuổi vừa trực tiếp công tác, lao động sản xuất và làm việc đạo vừa đi học.<br /> - Thực tế từ 5 năm lại đây, số học viên độ tuổi 31 đến 40 ngày càng giảm, ngƣợc lại,<br /> học viên độ tuổi từ 18 đến 25 tăng nhanh và đang trở thành đối tƣợng chính trong lớp học.<br /> Học viên ở độ tuổi 18 đến 25 tăng; là một chuyển biến khách quan có lợi để nhà<br /> trƣờng xây dựng củng cố nề nếp học tập, có những yêu cầu cao hơn về chất lƣợng dạy và<br /> học. Trong điều kiện đó, phƣơng pháp giảng dạy thơ Đƣờng<br /> <br /> 3<br /> <br />