Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:179

Thêm vào BST

Báo xấu

342
lượt xem 139
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Với đặc điểm vừa mang tính lý luận, vừa mang tính ứng dụng vào hoạt động thực tiễn của xã hội nên mục đích nghiên cứu của luận án là: Hệ thống hóa các vấn đề lý luận có liên quan đến năng lực quản trị rủi ro tín dụng trong các ngân hàng thương mại; khái quát và đánh giá thực trạng hoạt động và năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ở Việt Nam hiện nay; lấy lý luận soi xét thực trạng đưa ra các giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ở Việt Nam hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam

i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Tạ Đình Long
ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................... i MỤC LỤC .............................................................................................................................ii DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ............................................................................................... iv DANH MỤC TỪ VIÊT TẮT ............................................................................................... vi DANH MỤC PHỤ LỤC ......................................................................................................vii PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1 Chƣơng 1 ............................................................................................................................. 14 LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ............................................... 14 VÀ NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ........................................................... 14 CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ................................................................................. 14 1.1. QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ........................................................................ 14 1.1.1. Rủi ro tín dụng ................................................................................................... 14 1.1.2. Quản trị rủi ro tín dụng ở ngân hàng thƣơng mại .............................................. 17 1.2. NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ............................................................................................................................... 35 1.2.1. Khái niệm về năng lực quản trị rủi ro tín dụng ................................................. 35 1.2.2. Sự cần thiết phải nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng ............................. 37 1.2.3. Các tiêu chí đánh giá năng lực quản trị rủi ro tín dụng ..................................... 39 1.3. KINH NGHIỆM VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA MỘT SỐ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM VÀ BÀI HỌC CHO NHNo&PTNT VIỆT NAM. ................................................................................................ 54 1.3.1. Kinh nghiệm của Citibank ................................................................................. 54 1.3.2. Kinh nghiệm của Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam .... 55 1.3.3. Kinh nghiệm của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam .... 58 1.3.4. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam ...................................................................................................................... 60 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .................................................................................................... 62 Chƣơng 2 ............................................................................................................................. 63 THỰC TRẠNG NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN........................................................... 63 VIỆT NAM .......................................................................................................................... 63 2.1.1. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam...... 63 2.1.2. Kết quả một số hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam hiện nay .............................................................................................. 65 2.2. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM ...................................... 71 2.2.1. Tình hình hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam ............................................................................................................. 71
iii 2.2.2. Thực trạng năng lực quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam .................................................................................................... 89 2.3. ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM .................................... 104 2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc ........................................................................................... 104 2.3.2. Những hạn chế ......................................................................................................... 108 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ............................................................................. 113 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .................................................................................................. 117 Chƣơng 3 ........................................................................................................................... 118 GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM ........................ 118 3.1. CƠ SỞ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP .................................................................................. 118 3.1.1. Phân tích cơ hội, thách thức, điểm mạnh, điểm yếu (SWOT) của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam.......................................................................... 118 3.1.2. Mục tiêu và định hƣớng phát triển của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam .................................................................................................................... 121 3.1.3. Nguyên tắc đề ra các giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam ....................................................... 126 3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM ........................ 128 3.2.1. Hoàn thiện mô hình tổ chức quản lý ........................................................................ 128 3.2.2. Nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ nhân viên của toàn hệ thống.......................... 131 3.2.3. Hoàn thiện cơ chế, chính sách và các quy trình tín dụng ........................................ 134 3.2.4. Thực hiện mô hình lƣợng hóa rủi ro tín dụng .......................................................... 135 3.2.5. Xây dựng mô hình phân loại nợ sử dụng kết quả của việc xếp hạng tín dụng nội bộ ... ......................................................................................................................... 144 3.2.6. Sử dụng các công cụ phái sinh để xử lý rủi ro tín dụng........................................... 147 3.2.7. Nâng cao năng lực tài chính..................................................................................... 149 3.3. KIẾN NGHỊ ĐỂ THỰC HIỆN GIẢI PHÁP .............................................................. 156 3.3.1. Về phía Chính phủ ................................................................................................... 156 3.3.2. Về phía ngân hàng nhà nƣớc ................................................................................... 160 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .................................................................................................. 162 KẾT LUẬN........................................................................................................................ 163 DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ .............................................I DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. II
iv DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ TT Tên Nội dung Trang Năng lực tài chính của Ngân hàng TMCP Công thƣơng 1 Bảng 1.1 Việt Nam Năng lực tài chính của Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng 2 Bảng 1.2 Việt Nam Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng 3 Bảng 2.1 NNo&PTNT Việt Nam Giai đoạn 2010-2014 (Đvt: tỷ đồng) Tổng dƣ nợ của toàn hệ thống ngân hàng NNo&PTNT 4 Bảng 2.2 Việt Nam (Đvt: Tỷ đồng) 5 Bảng 2.3 Tỷ nợ nợ xấu phân theo loại tiền tệ 6 Bảng 2.4 Tỷ lệ nợ xấu theo ngành, lĩnh vực kinh tế chủ yếu 7 Bảng 2.5 Tỷ lệ nợ xấu phân theo thành phần kinh tế 8 Bảng 2.6 Tỷ lệ nợ xấu phân theo khu vực kinh tế 9 Bảng 2.7 Quy đổi xếp hạng khách hàng 10 Bảng 2.8 Nguyên tắc phân loại khoản vay Ứng dụng kết quả chấm điểm tín dụng và xếp hạng 11 Bảng 2.9 khách hàng trong việc ra quyết định cấp tín dụng và giám sát sau khi cho vay Cơ cấu và chất lƣợng tín dụng của Ngân hàng 12 Bảng 2.10 NNo&PTNT Việt Nam từ năm 2011 – 2014 (Đvt: Tỷ đồng) Số lƣợng nhân viên của Ngân hàng NNo&PTNT Việt 13 Bảng 2.11 Nam 14 Bảng 2.12 Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu của một số ngân hàng
v (Đvt: %) Một số chỉ tiêu phản ánh qui mô và chất lƣợng tài sản 15 Bảng 2.13 của Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam 16 Bảng 2.14 Tỷ lệ nợ xấu của Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam Tỷ trọng cấp tín dụng của Ngân hàng NNo&PTNT Việt 17 Bảng 2.15 Nam theo ngành kinh doanh (Đvt: Tỷ đồng) Các chỉ tiêu khả năng thanh toán của Ngân hàng 18 Bảng 2.16 NNo&PTNT Việt Nam qua các năm Chỉ tiêu đánh giá các yếu tố trong chính sách khách 19 Bảng 3.1 hàng 20 Bảng 3.2 Các chỉ tiêu đánh giá đặc điểm nhóm khách hàng 21 Bảng 3.3 Chỉ tiêu đánh giá năng lực phi tài chính của khách hàng 22 Bảng 3.4 Chỉ tiêu đánh giá năng lực tài chính 23 Bảng 3.5 Chỉ tiêu đánh giá tài sản đảm bảo 24 Bảng 3.6 Phân loại nợ dựa vào hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ 25 Bảng 3.7 Tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng theo nhóm nợ 26 Sơ đồ 2.1 Quy trình quản lý và xử lý nợ có vấn đề 27 Sơ đồ 2.2 Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý tín dụng tại hội sở Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý tín dụng tại chi nhánh 28 Sơ đồ 2.3 các cấp 29 Sơ đồ 3.1 Mô hình tổ chức quản lý tại hội sở chính 30 Sơ đồ 3.2 Mô hình dự báo rủi ro tín dụng
vi DANH MỤC TỪ VIÊT TẮT Ký hiệu viết tắt Nội dung CBTD Cán bộ tín dụng DADT Dự án đầu tƣ EAD Tổng dƣ nợ của khách hàng tại thời điểm khách hàng không trả nợ đƣợc EL Tổn thất dự kiến HĐKD Hoạt động kinh doanh HĐQT Hội đồng quản trị HĐTD Hợp đồng tín dụng HMTD Hạn mức tín dụng LGD Tỷ trọng tổn thất ƣớc tính NHCV Ngân hàng cho vay NHTM Ngân hàng thƣơng mại NNo&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn PD Xác suất không trả đƣợc nợ của khách hàng ROA Tỷ suất sinh lời trên tài sản ROE Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu SXKD Sản xuất kinh doanh TSBĐ Tài sản bảo đảm TSCĐ Tài sản cố định UL Tổn thất không dự kiến đƣợc VCSH Vốn chủ sở hữu WTO Tổ chức thƣơng mại thế giới
vii DANH MỤC PHỤ LỤC TT Tên Nội dung 1 Phụ lục 2.1 Một số chính sách tín dụng chủ yếu của Ngân hàng NN0&PTNT Việt Nam trong những năm gần đây
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Hội nhập Kinh tế quốc tế và xu hƣớng toàn cầu hóa sâu sắc không chỉ mang lại nhiều cơ hội thuận lợi cho các hoạt động sản xuất kinh doanh mà bên cạnh đó cũng tạo ra không ít những khó khăn, thách thức. Đặc biệt là sức ép cạnh tranh ngày càng trở nên gay gắt và rủi ro tiềm ẩn trong nền kinh tế. Kinh doanh ngân hàng là hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ tín dụng cũng không nằm ngoài xu thế tất yếu đó. Trong nền kinh tế thị trƣờng, Tín dụng là hoạt động chính của các ngân hàng thƣơng mại và diễn ra rất phức tạp, dƣới nhiều hình thức và phạm vi rộng lớn. Đây là hoạt động hết sức nhạy cảm với sự biến động của nền kinh tế. Trong những năm qua, dƣới sức ép của cạnh tranh và hội nhập quốc tế, hoạt động kinh doanh của ngân hàng nói chung và hoạt động tín dụng của ngân hàng nói riêng đã và đang phải đối mặt với nhiều rủi ro, thách thức và có thể gây ra tổn thất to lớn không chỉ đối với các ngân hàng thƣơng mại mà còn cho cả nền kinh tế. Chính vì vậy, để tồn tại và phát triển các ngân hàng thƣơng mại cần không ngừng nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng. Tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam) – một trong những ngân hàng thƣơng mại lớn nhất ở Việt Nam, hàng năm cung cấp một khối lƣợng lớn tín dụng và dịch vụ ngân hàng cho nền kinh tế và có những ảnh hƣởng quan trọng đối với sự phát triển của ngành Ngân hàng trong nƣớc. Là một ngân hàng lâu năm, có nguồn vốn lớn, số lƣợng nhân viên đông đảo và mạng lƣới chi nhánh phủ khắp các tỉnh thành cả nƣớc, Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam ngày càng khẳng định đƣợc lợi thế của mình trƣớc các đối thủ trong và ngoài nƣớc, song bên cạnh đó vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng.
2 Kể từ khi Việt Nam gia nhập WTO, sau hàng loạt các biện pháp nhằm mở rộng hoạt động tín dụng, dịch vụ ngân hàng trƣớc sức ép cạnh tranh ngày càng gay gắt để chạy theo cuộc đua giành giật địa bàn, khách hàng, thị phần, thì nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững cho ngân hàng thƣơng mại. Bởi lẽ, gia tăng khối lƣợng tín dụng nhanh và ồ ạt, đồng thời mở rộng thị phần, hƣớng tới nhiều đối tƣợng khách hàng và đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ cũng có nghĩa là đẩy tỷ lệ rủi ro mà ngân hàng gặp phải lên cao. Muốn tồn tại và phát triển ổn định, các ngân hàng phải tự xem việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro của mình là xu thế tất yếu trong thời kỳ mới. Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập có nhiều bất ổn, đặc biệt là sau hàng loạt những sự việc giải thể và sáp nhập các ngân hàng thua lỗ, có năng lực điều hành kinh doanh yếu kém, đi kèm theo đó là những bài học kinh nghiệm quý giá của ngành ngân hàng từ các nền kinh tế thế giới, việc nghiên cứu hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam nói chung, tìm ra các nguyên nhân ảnh hƣởng, đƣa ra các giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng NNo&PTNT Việt Nam nói riêng là thật sự cần thiết, có ý nghĩa thực tiễn. Từ những phân tích trên, việc lựa chọn đề tài: “Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam” là cần thiết, cấp bách đồng thời mang tính thời sự, vừa có ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn. 2. Tổng quan nghiên cứu Tình hình nghiên cứu trên thế giới Hoạt động tín dụng, ngân hàng trên thế giới đã phát triển từ rất sớm so với tại Việt Nam. Do đó, các công trình nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn cũng nhƣ các mô hình thực nghiệm liên quan đến mô hình quản lý rủi ro tín
3 dụng cũng có nhiều thành tựu lớn và đem lại lợi ích cho các ngân hàng trong việc tăng cƣờng năng lực và hoạt động quản trị rủi ro tín dụng. Đồng thời, hoạt động tín dụng của các Ngân hàng trên thế giới nói chung mà đặc biệt là các ngân hàng, tổ chức tín dụng tại các nƣớc phát triển trên thế giới đã có nhiều thành tựu cũng nhƣ năng lực và hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của các ngân hàng, tổ chức tín dụng này đã đƣợc chuẩn hóa chuyên nghiệp, hiệu lực hiệu quả, góp phần đảm bảo an toàn tín dụng cho ngân hàng cũng nhƣ khẳng định vị thế trên trƣờng quốc tế. Đồng thời, các quy định về quản trị rủi ro tín dụng đối với các ngân hàng này cũng đƣợc kiểm soát chặt chẽ. Điển hình là các hiệp ƣớc vốn Basel I, Basel II, Basel III lần lƣợt ra đời bởi Ủy ban Basel về giám sát ngân hàng là một trong những tiêu chuẩn để đánh giá, đo lƣờng năng lực và hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của các ngân hàng, tổ chức tín dụng trên thế giới nói chung. Tính tới thời điểm hiện nay đã có nhiều ngân hàng đã ứng dụng khá toàn diện hiệp ƣớc vốn Basel II vào hoạt động của mình và đã xây dựng lộ trình ứng dụng hiệp ƣớc vốn Basel III. Nhƣ vậy, với sự hình thành và ứng dụng của các hiệp ƣớc vốn Basel đã không ngừng nâng cao công tác quản trị rủi ro tín dụng của các ngân hàng, tổ chức tín dụng nói chung. Ngoài những nội dung trên, các công trình nghiên cứu về quản trị rủi ro tín dụng đã đạt đƣợc những thành tựu nhất định, nổi bật là những nghiên cứu về các vấn đề nhƣ: - Trong cuốn “Quản trị rủi ro trong ngân hàng” của Joel Basis đã nêu bật lên các khái niệm, lý luận chung về rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng nói chung đồng thời cũng đƣa ra các mô hình đánh giá rủi ro nói chung đồng thời đƣa ra các khái niệm trong công tác quản trị rủi ro tín dụng nhƣ rủi ro danh mục tín dụng; quản trị danh mục tín dụng; và hệ thống hóa các phƣơng pháp quản trị rủi ro tín dụng, lƣợng hóa rủi ro tín dụng nhƣ
4 hệ thống xếp hạng; mô hình thống kê và chấm điểm; Dữ liệu rủi ro tín dụng; …[54]; - Trong cuốn “Các nguyên tắc trong quản trị rủi ro tín dụng” do Ủy ban giám sát Ngân hàng Basel thực hiện đã cung cấp khá đầy đủ bộ nguyên tắc cần tuân thủ trong quản trị rủi ro tín dụng – đây cũng là một tài liệu có phần đề cập tới năng lực quản trị rủi ro tín dụng thông qua việc đƣa ra các nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng [48]; - Trong tài liệu “Mô hình rủi ro tín dụng - Ứng dụng và thực hành hiện nay” (“Credit risk modelling – Current pratices and applications”) [47] xuất bản năm 1999 đã đƣa ra những lý luận chung về rủi ro tín dụng nhằm phục vụ cho việc đƣa ra mô hình định lƣợng rủi ro tín dụng. Thêm vào đó, trong tài liệu này cũng đƣa ra nhiều phƣơng pháp khác nhau phục vụ cho việc định lƣợng rủi ro tín dụng nhƣ các mẫu hình: Mô hình chế độ mặc định (Default Mode Paradigm) trong đó tổn thất tín dụng phát sinh chỉ khi ngƣời vay bị vỡ nợ trong khoảng thời gian kế hoạch, Mô hình dấu hiệu thị trƣờng (Mark-to- Market paradigm) trong đó tổn thất tín dụng phát sinh để phản ứng lại sự giảm giá của tài sản có mà không căn cứ vào sự vỡ nợ. Đồng thời cũng chỉ ra các phƣơng pháp, mô hình để xác định xác xuất vỡ nợ của khách hàng,… - Trong cuốn “VaR và các thiếu hụt dự kiến trong danh mục các rủi ro tín dụng phụ thuộc: lý luận và thực hiện” của tác giả Frey, R., and A McNeil năm 2002 đã trình bày rõ nét các khái niệm về rủi ro tín dụng, mô hình về rủi ro tín dụng , các nhân tố và ƣớc tính trong mô hình rủi ro tín dụng cũng nhƣ việc xây dựng, ứng dụng mô hình rủi ro tín dụng trong hoạt động quản lý rủi ro tín dụng của Ngân hàng [50]; - Trong cuốn “Ngân hàng hiện đại” của tác giả Shelagh Heffernan xuất bản năm 2005 có chỉ rõ các nội dung về rủi ro tín dụng và kỹ thuật quản lý
5 rủi ro tín dụng, các quy định quốc tế về quản trị rủi ro tín dụng (Basel 1 và Basel 2) [57]; - Trong cuốn “Quản trị ngân hàng thương mại” của Peter S.Rose xuất bản năm 2002 có đề cập rất cụ thể tới các khái niệm về rủi ro của ngân hàng nói chung bao gồm cả rủi ro tín dụng và các biện pháp phòng ngừa, hạn chế rủi ro nói chung [55]; Tình hình nghiên cứu trong nước Tính đến thời điểm hiện nay đã có khá nhiều Luận án, công trình nghiên cứu về năng lực quản trị rủi ro tín dụng của các ngân hàng thƣơng mại. Trong các Luận án, công trình và đề tài nghiên cứu đã đƣợc nghiên cứu trƣớc đây đã không ngừng hoàn thiện lý luận chung về quản trị rủi ro tín dụng trong hệ thống Ngân hàng Việt Nam qua các giai đoạn phát triển khác nhau. Đồng thời cũng đã mô tả đƣợc phần nào về thực trạng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng các các ngân hàng trong hệ thống Ngân hàng Việt Nam qua các thời kỳ. Để từ đó đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của các ngân hàng này trong những thời kỳ đó.  Luận văn Thạc sỹ kinh tế, “Giải pháp phòng ngừa, hạn chế rủi ro tín dụng tại chi nhánh Ngân hàng Công thương 2 – Thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Phan Thị Mai Hoa (2007) đã nêu đƣợc một vài khía cạnh cơ bản về rủi ro tín dụng, với các mô hình định lƣợng rủi ro đề tài mới chỉ tập trung tới mô hình điểm số Z mà chƣa nghiên cứu mở rộng ở các mô hình định lƣợng khác. Đề tài thực hiện nghiên cứu thực trạng về quản trị rủi ro tín dụng trong ngân hàng Công thƣơng Chi nhánh 2 – Tp. Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ 2003 tới 2007. Trên cơ sở những nghiên cứu về thực trạng tại ngân hàng, tác giả đã đề ra một số giải pháp phù hợp với tình hình kinh tế và mức độ phát triển của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong những năm đó. Tuy nhiên, là một công trình nghiên cứu khá lâu, một số thông tin dần trở nên lỗi
6 thời, không phù hợp với sự phát triển không ngừng của nền kinh tế và đặc biệt là lĩnh vực tài chính ngân hàng với sự ra đời của các hiệp ƣớc vốn Basel III. [12]  Luận văn thạc sỹ kinh tế, “Các giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam chi nhánh Nam Sài Gòn” của tác giả Ngô Thị Thanh Trà (2010) trong đó luận văn đã trình bày cụ thể một số nội dung về rủi ro tín dụng, các chỉ số đánh giá rủi ro tín dụng. Thực hiện nghiên cứu thực trạng về quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam chi nhánh Nam Sài Gòn trong đó tập trung các tiêu chí về cơ cấu nợ, phân loại nợ và các công cụ mà ngân hàng sử dụng trong công tác quản lý rủi ro tín dụng của mình. Trên cơ sở đó, luận văn cũng đã đƣa ra một số giải pháp cơ bản nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng, nhƣ nâng cao hệ thống thông tin, nâng cao chất lƣợng công tác thẩm định, thực hiện nghiêm túc việc phân loại nợ,… [28]  Luận án tiến sỹ kinh tế, “Luận cứ khoa học về xác định mô hình quản lý rủi ro tín dụng tại hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam” của tác giả Lê Thị Huyền Diệu (2010) đã hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về quản trị rủi ro tín dụng, mô hình quản lý rủi ro tín dụng và kinh nghiệm ứng dụng các mô hình quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại của một số nƣớc. Đề tài đã tập trung nghiên cứu thực trạng rủi ro tín dụng của hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam trong hai giai đoạn trƣớc và sau năm 2000 cũng nhƣ nghiên cứu về thực trạng mô hình quản lý rủi ro tín dụng tại hệ thống ngân hàng Việt Nam. Trên cơ sở đó đề xuất một số mô hình quản lý rủi ro tín dụng tại hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam và giải pháp cho việc vận hành mô hình quản lý rủi ro tín dụng. Trong đó, tác giả nhấn mạnh tới việc xác định mô hình đo lƣơng định lƣợng nhƣ xây dựng mô hình chấm điểm xếp hạng tín dụng nội bộ gắn với việc tính toán ba cấu phần PD, LGD
7 và EAD. Luận án đã nghiên cứu chi tiết về mô hình quản lý rủi ro tín dụng, điều kiện áp dụng và thực tiễn áp dụng tại một số ngân hàng trên thế giới, trên cơ sở đó đã đƣa ra lộ trình cho việc vận hành hệ thống quản lý rủi ro tín dụng tại hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam nói chung. [5]  Bài nghiên cứu, “Phân tích rủi ro tín dụng doanh nghiệp bằng mô hình logistic” của tác giả Hoàng Tùng đăng trên tạp chí Khoa học và Công nghệ, Đại học Đà Nẵng số 2(43). 2011 bài nghiên cứu này đã đƣa ra mô hình phân tích định lƣợng rủi ro tín dụng doanh nghiệp thông qua các chỉ số tài chính đƣợc tính toán từ Báo cáo tài chính và cá chỉ số đƣợc niêm yết, công bố trên thị trƣờng chứng khoán của các doanh nghiệp niêm yết để xây dựng, nghiên cứu và kiểm nghiệm mô hình của mình. Công trình đã gợi mở những hƣớng nghiên cứu định lƣợng rủi ro tín dụng cho các công trình tiếp sau. Tuy nhiên công trình trên mới chỉ tập trung nghiên cứu, đánh giá các chỉ tiêu tài chính mà chƣa dựa trên các chỉ tiêu phi tài chính – đây là một trong những chỉ tiêu đánh giá hữu hiệu khả năng hoạt động, thanh toán nợ của doanh nghiệp. [33]  Luận án tiến sỹ kinh tế, “Quản trị rủi ro trong kinh doanh của Ngân hàng Thương mại Việt Nam theo hiệp ước Basel” của tác giả Nguyễn Anh Tuấn (2012) đã hệ thống hóa những lý luận chung về rủi ro tín dụng và các quy định về quản trị rủi ro tín dụng theo hiệp ƣớc Basel tại Việt Nam. Đặc biệt, Luận án cũng đã đƣa ra đƣợc các nguyên tắc quản trị rủi ro tín dụng theo Hiệp ƣớc vốn Basel II. Luận án cũng đã đƣa ra những giải pháp thiết thực và sâu sát nhằm hoàn thiện, nâng cao hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong kinh doanh của Ngân hàng Thƣơng Mại Việt Nam cũng nhƣ các giải pháp nhằm tăng cƣờng việc ứng dụng hiệp ƣớc Basel trong hoạt động kinh doanh của các Ngân hàng thƣơng mại tại Việt Nam hiện nay. [31]
8  Luận án tiến sỹ kinh tế, “Quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam” của tác giả Nguyễn Đức Tú (2012) đã thực hiện nghiên cứu các lý luận chung về rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng. Đồng thời nghiên cứu thực trạng hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam. Trên cơ sở đó, tác giả đã đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công thƣơng Việt Nam. Trong các giải pháp đó, tác giả có nhấn mạnh tới giải pháp về thiết lập mô hình đo lƣờng rủi ro tín dụng. [32]  Luận án tiến sỹ kinh tế, “Quản trị rủi ro tín dụng của ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam” của tác giả Nguyễn Tuấn Anh (2012) đã hệ thống hóa đƣợc những điểm cơ bản về lý luận chung về rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng. Đồng thời nghiên cứu thực trạng hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam. Trên cơ sở đó, tác giả đã đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam. Trong các giải pháp đó, tác giả có nhấn mạnh tới giải pháp về thiết lập mô hình đo lƣờng rủi ro tín dụng, đo lƣờng rủi ro và đặc biệt là sử dụng các công cụ tài chính phái sinh trong việc quản trị rủi ro tín dụng. [1]  Luận án tiến sỹ kinh tế, “Quản lý rủi ro tín dụng đầu tư phát triển của Ngân hàng Phát triển Việt Nam” của tác giả Nguyễn Cảnh Hiệp (2014) đã đƣa ra những nét khái quát về quản lý rủi ro tín dụng đầu tƣ phát triển của ngân hàng Phát triển cũng nhƣ tìm hiểu những kinh nghiệp về quản lý rủi ro tín dụng của một số nƣớc trên thế giới. Đề tài cũng đã thực hiện tìm hiểu thực trạng quản lý rủi ro tín dụng đầu tƣ phát triển của Ngân hàng Phát
9 triển Việt Nam, trên cơ sở đó đƣa ra các giải pháp quản lý rủi ro tín dụng đầu tƣ phát triển của ngân hàng Phát triển Việt nam. [11] Qua các phân tích trên cho thấy, tuy các luận án, đề tài và các công trình nghiên cứu đó đã đạt đƣợc những thành công nhất định nhƣng vẫn chủ yếu xem xét những rủi ro cơ bản và đã tồn tại từ lâu trong hoạt động tín dụng của Ngân hàng. Tuy đã đạt đƣợc nhiều mục đích nhƣ trên, nhƣng các công trình nghiên cứu trƣớc còn bỏ ngỏ những vấn đề sau: - Lĩnh vực ngân hàng luôn vận động, các sản phẩm dịch vụ mới ngày càng mở rộng và phát triển do đó phần nào các công trình nghiên cứu trên đã bộc lộ những điểm chƣa phù hợp với xu thế phát triển của lĩnh vực ngân hàng ngày nay; - Cùng với sự phát triển không ngừng của Hệ thống ngân hàng hiện đại trên thế giới cùng với các yêu cầu đặt ra của Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng với sự ra đời của các hiệp ƣớc vốn Basel lần lƣợt là Basel I, Basel II và Basel III. Chính vì vậy, những nghiên cứu trƣớc đây đã dần có những điểm lỗi thời, không phù hợp với yêu cầu quản trị rủi ro tín dụng hiện đại. - Các công trình phần lớn mới tập trung tới hoạt động quản trị rủi ro tín dụng mà chƣa đề cập tới một khía cạnh hết sức quan trọng trong quản trị rủi ro tín dụng đó là “Năng lực quản trị rủi ro tín dụng” của các ngân hàng vì thế mà chƣa đƣa ra đƣợc những lý luận chung về năng lực quản trị rủi ro tín dụng, chƣa có những tổng hợp và phân tích về các tiêu chí đánh giá năng lực quản trị rủi ro tín dụng, cũng nhƣ nghiên cứu thực tiễn về vấn đề này trong hệ thống ngân hàng Thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng; Từ những kết quả nghiên cứu, khảo sát nhƣ trên, tác giả thầy rằng mặc dù một số vấn đề lý luận về rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng đã đƣợc đề cập ít nhiều trong các luận văn, luận án nói trên. Do đó, tác giả cho rằng
10 “Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng” là một đề tài mới, không trùng lắp với các đề tài đã đƣợc nghiên cứu trƣớc đây. 3. Khoảng trống và câu hỏi nghiên cứu Qua nghiên cứu, tìm hiểu những công trình, đề tài nghiên cứu có liên quan tới vấn đề nghiên cứu về rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng có thể thấy rằng các nghiên cứu trên đã nghiên cứu khá sâu sắc và chi tiết về rủi ro tín dụng cũng nhƣ quản trị rủi ro tín dụng. Tuy nhiên các nghiên cứu trên vẫn còn bỏ ngỏ những khoảng trống cần giải quyết, cụ thể: Thứ nhất, các nghiên cứu phần lớn mới đề cập tới rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng nhƣng chƣa đề cập tới năng lực quản trị rủi ro tín dụng của các Ngân hàng thƣơng mại nói chung. Do đó, đề tài sẽ tập trung tìm hiểu, nghiên cứu về năng lực quản trị rủi ro tín dụng cũng nhƣ các giải pháp nhằm tăng cƣờng năng lực quản trị rủi ro tín dụng của các NHTM nói chung – đây chính là điểm sáng của đề tài đƣợc nghiên cứu. Thứ hai, Hiệp ƣớc vốn Basel chính là một trong những lý luận cũng nhƣ công cụ nhằm quản trị rủi ro tín dụng hữu hiệu đối với các Ngân hàng thƣơng mại thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng do đó cần đƣợc nghiên cứu sâu sắc, cụ thể; Thứ ba, trong giai đoạn nền kinh tế thị trƣờng không ngừng đổi mới cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ do đó các công trình nghiên cứu trƣớc đây đã dần bộc lộ những điểm không còn phù hợp với xu hƣớng mới của nền kinh tế cũng nhƣ lĩnh vực ngân hàng. Do đó, khi nghiên cứu cần tập trung các rủi ro gắn với những lĩnh vực, sản phẩm dịch vụ mới phù hợp với xu thế phát triển hiện đại. Để giải quyết đƣợc các khoảng trống nghiên cứu trên, luận án cần giải đáp đƣợc các câu hỏi nghiên cứu sau:
11 Thứ nhất, năng lực quản trị rủi ro là gì và các tiêu chí để đánh giá năng lực quản trị rủi ro? Thứ hai, năng lực quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng hiện nay nhƣ thế nào? Các tiêu chí đánh giá có đáp ứng đƣợc yêu cuaafu của quản trị rủi ro tín dụng hay không? Thứ ba, từ thực trạng đó, Ngân hàng cần đƣa ra các biện pháp gì để nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng? 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam; Phạm vi nghiên cứu: rủi ro tín dụng và quản trị và năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam. Thời gian nghiên cứu: tập trung từ thời điểm sau khi Việt Nam gia nhập WTO đến nay, năm 2007. 5. Mục tiêu nghiên cứu Với đặc điểm vừa mang tính lý luận, vừa mang tính ứng dụng vào hoạt động thực tiễn của xã hội nên mục đích nghiên cứu của luận án là: - Hệ thống hóa các vấn đề lý luận có liên quan đến năng lực quản trị rủi ro tín dụng trong các ngân hàng thƣơng mại; - Khái quát và đánh giá thực trạng hoạt động và năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ở Việt Nam hiện nay; - Lấy lý luận soi xét thực trạng đƣa ra các giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ở Việt Nam hiện nay. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu
12 Để hoàn hành mục tiêu nghiên cứu đặt ra, Luận án sử dụng hệ thống đa dạng các phƣơng pháp nghiên cứu khác nhau bao gồm hai nhóm phƣơng pháp là phƣơng pháp luận và phƣơng pháp cụ thể. Theo đó, Phƣơng pháp luận: là phƣơng pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Phƣơng pháp cụ thể: luận án sử dụng hệ thống các phƣơng pháp tổng hợp, so sánh, phân tích, trình bầy để làm sáng tỏ các vấn đề nghiên cứu. Trong đó: - Phƣơng pháp tổng hợp đƣợc sử dụng trong việc hệ thống hóa các vấn đề lý luận làm cơ sở cho việc nghiên cứu đề tài cũng nhƣ tổng kết thực tiễn hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng NN&PTNT Việt Nam từ đó tổng kết, rút kinh nghiệm làm tiền đề, cơ sở để đƣa ra các giải pháp nâng cao Năng lực quản trị rủi ro tín dụng trong Ngân hàng; - Phƣơng pháp so sánh đƣợc sử dụng nhằm đối sánh để đánh giá những đóng góp, những thay đổi trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng qua các năm; - Phƣơng pháp phân tích đƣợc sử dụng trong việc luận giải, chứng minh nhằm làm sáng tỏ các vấn đề lý luận, trong việc đánh giá năng lực quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng trong thời gian qua cũng nhƣ đánh giá và lựa chọn giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng. 7. Ý nghĩa luận án Việc hoàn thành luận án trên có ý nghĩa khoa học và thực tiễn sau: - Việc hoàn thành mục tiêu nghiên cứu của đề tài sẽ là tƣ liệu nghiên cứu lý luận sử dụng trong giảng dạy và nghiên cứu nói chung và tại các trƣờng đại học, học viện nói riêng; - Đề tài sẽ là tƣ liệu tham khảo có giá trị trong điều hành thực tiễn trong các Ngân hàng thƣơng mại nói chung và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát
13 triển nông thôn nói riêng, đặc biệt trong việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng. 8. Kết cấu luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của luận án cơ bản đƣợc trình bày trong ba chƣơng: Chương 1: lý luận cơ bản về quản trị rủi ro tín dụng và năng lực quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng thương mại; Chương 2: thực trạng năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam; Chương 3: giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam.