Luận án tiến sĩ Lịch sử thế giới: Hoạt động thương mại - truyền giáo của Bồ Đào Nha và Pháp ở Việt Nam (thế kỷ XVI - XVIII)

I HỌC HU<br /> TRƢỜNG<br /> <br /> I HỌ<br /> <br /> HO HỌ<br /> <br /> HOÀNG THỊ NH ÀO<br /> <br /> HO T ỘNG THƢƠNG M I - TRUYỀN GIÁO<br /> Ủ BỒ ÀO NH VÀ PHÁP Ở VIỆT N M<br /> (THẾ<br /> <br /> Ỷ XVI – XVIII)<br /> <br /> Chuyên ngành: LỊCH SỬ TH GIỚI<br /> Mã số: 62 22 03 11<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊ H SỬ THẾ GIỚI<br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> 1. PGS.TS. Nguyễn Văn Tận<br /> 2. PGS.TS. ặng Văn hƣơng<br /> <br /> HUẾ - NĂM 2017<br /> <br /> LỜI<br /> <br /> M O N<br /> <br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết<br /> quả nghiên cứu nêu trong luận án là trung thực. Những kết luận của luận án chưa<br /> từng được công bố trong bất cứ công trình nào khác.<br /> <br /> Thành phố Huế, ngày….. tháng….. năm 2017<br /> Tác giả<br /> <br /> Hoàng Thị nh ào<br /> <br /> LỜI ẢM ƠN<br /> Trong quá trình thực hiện Luận án, tôi đã nhận được sự hỗ trợ quý báu từ<br /> nhiều cá nhân, cơ quan và đơn vị. Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến<br /> PGS.TS Nguyễn Văn Tận và PGS.TS ặng Văn Chương – hai thầy giáo hướng dẫn<br /> khoa học đã luôn đồng hành, tận tâm giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và<br /> thực hiện đề tài.<br /> Chân thành cảm ơn Ban giám đốc, Ban<br /> BGH Trường<br /> Trường<br /> <br /> ại học Khoa học, Phòng<br /> <br /> ào tạo Sau đại học –<br /> <br /> ại học Huế,<br /> <br /> ào tạo Sau đại học, BCN Khoa Lịch sử -<br /> <br /> ại học Khoa học đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành Luận, án.<br /> <br /> Xin gửi lời tri ân sâu sắc đến quý thầy cô giáo thuộc Khoa Lịch sử, bộ môn Lịch sử<br /> thế giới và<br /> <br /> ông phương học trường<br /> <br /> ại học Khoa học Huế, bộ môn Lịch sử thế<br /> <br /> giới trường<br /> <br /> ại học Sư phạm Huế, đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên<br /> <br /> cứu và hoàn thiện đề tài.<br /> Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn tới quý thầy cô tại thư viện Trường<br /> Huế, Phòng Tư liệu khoa Lịch sử Thiên Huế, Trung tâm học liệu<br /> Phong, Viện Nghiên cứu<br /> gia Hà Nội, Trường Viễn<br /> <br /> HKH<br /> <br /> ại học Khoa học, Thư viện Tổng hợp Thừa<br /> <br /> H Huế, Thư viện Nhà văn hóa Pháp Lê Hồng<br /> <br /> ông Nam Á, Viện Nghiên cứu châu Âu, Thư viện Quốc<br /> ông Bác Cổ,<br /> <br /> ại Chủng viện Huế… đã giúp đỡ và tạo<br /> <br /> điều kiện cho tôi trong quá trình tìm kiếm và sưu tầm tài liệu.<br /> Cuối cùng, xin gửi lời tri ân đến bạn bè, đồng nghiệp, đặc biệt là gia đình đã<br /> luôn chia sẻ, động viên và sát cánh bên tôi trong những thời điểm khó khăn nhất để<br /> tôi hoàn thành đề tài.<br /> Thành phố Huế, tháng 8 năm 2017<br /> Tác giả<br /> Hoàng Thị nh ào<br /> <br /> MỤ LỤ<br /> Trang phụ bìa<br /> Lời cam đoan<br /> Lời cảm ơn<br /> Mục lục<br /> ý hiệu viết tắt<br /> Danh mục bảng biểu<br /> MỞ ẦU ........................................................................................................................ 1<br /> 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1<br /> 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 3<br /> 2.1. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................... 3<br /> 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 3<br /> 3. ối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 3<br /> 3.1. ối tượng nghiên cứu ....................................................................................... 3<br /> 3.2. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 3<br /> 4. Nguồn tư liệu ........................................................................................................... 4<br /> 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ...................................................... 5<br /> 5.1. Phương pháp luận ............................................................................................ 5<br /> 5.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 5<br /> 6. óng góp của luận án .............................................................................................. 5<br /> 6.1. Về phương diện khoa học ................................................................................. 6<br /> 6.2. Về phương diện thực tiễn ................................................................................. 6<br /> 7. BỐ CỤC LUẬN ÁN ............................................................................................... 6<br /> HƢƠNG 1: TỔNG QU N LỊ H SỬ NGHIÊN ỨU ............................................ 7<br /> 1.1. Tình hình nghiên cứu vấn đề ở Việt Nam ........................................................ 7<br /> 1.2. Tình hình nghiên cứu vấn đề ở nước ngoài .................................................... 10<br /> HƢƠNG 2: HO T ỘNG THƢƠNG M I – TRUYỀN GIÁO Ủ BỒ<br /> ÀO NH Ở VIỆT N M (1523 – 1665) ................................................................... 16<br /> 2.1. Cơ sở xác lập hoạt động thương mại và truyền giáo của Bồ ào Nha ở Việt Nam. 17<br /> 2.1.1. Bối cảnh Tây Âu thế kỷ XV - XVI .......................................................... 17<br /> 2.1.2. Bồ ào Nha với Quyền bảo trợ của Giáo hội Rome ............................... 18<br /> 2.1.3. Chính sách hướng biển và việc xâm nhập vào châu Á của Bồ ào Nha 21<br /> 2.1.4. Bối cảnh Việt Nam cuối thế kỷ XV đầu thế kỷ XVI ............................... 22<br /> 2.2. Hoạt động thương mại của Bồ ào Nha ở Việt Nam (1523 - 1665) .............. 24<br /> <br /> 2.2.1. Hoạt động thương mại của Bồ ào Nha ở Việt Nam (1523 - 1558) ....... 24<br /> 2.2.2. Hoạt động thương mại của Bồ ào Nha ở Việt Nam (1558 - 1665) ....... 26<br /> 2.3. Hoạt động truyền giáo của Bồ ào Nha ở Việt Nam (1523 - 1665) .............. 37<br /> 2.3.1. Hoạt động truyền giáo của Bồ ào Nha ở Việt Nam (1523 – 1614)....... 37<br /> 2.3.2. Hoạt động truyền giáo của Bồ ào Nha ở Việt Nam (1615 – 1665)....... 42<br /> HƢƠNG 3: HO T ỘNG THƢƠNG M I – TRUYỀN GIÁO Ủ PHÁP Ở<br /> VIỆT N M (1659 - 1799) ........................................................................................... 66<br /> 3.1. Cơ sở xác lập hoạt động thương mại và truyền giáo Pháp ở Việt Nam ......... 66<br /> 3.1.1. Bối cảnh Tây Âu và tình hình nước Pháp thế kỷ XVII............................ 66<br /> 3.1.2. Sự hình thành Cơ chế ại diện Tông tòa thế kỷ XVII ............................ 71<br /> 3.1.3. Bối cảnh Việt Nam thế kỷ XVII .............................................................. 74<br /> 3.2. Hoạt động thương mại của Pháp ở Việt Nam (1659 – 1799) ......................... 77<br /> 3.2.1. Hoạt động thương mại của Pháp ở Việt Nam (1659 - 1697) ................... 77<br /> 3.2.2. Hoạt động thương mại của Pháp ở Việt Nam (1698 – 1768) .................. 83<br /> 3.2.3. Quá trình chấm dứt hoạt động thương mại của Pháp (1769 – 1799) ....... 85<br /> 3.3. Hoạt động truyền giáo của Pháp ở Việt Nam (1659 - 1799) .......................... 88<br /> 3.3.1. Hoạt động truyền giáo Pháp ở Việt Nam (1659 – 1777) ......................... 88<br /> 3.3.2. Hoạt động truyền giáo Pháp ở Việt Nam (1778 – 1799) ....................... 106<br /> HƢƠNG 4: NHẬN XÉT HO T ỘNG THƢƠNG M I – TRUYỀN GIÁO<br /> Ủ BỒ ÀO NH VÀ PHÁP Ở VIỆT N M (THẾ Ỷ XVI - XVIII) ............ 111<br /> 4.1. ặc điểm chung của hoạt động thương mại - truyền giáo của Bồ ào Nha<br /> và Pháp ở Việt Nam ............................................................................................. 111<br /> 4.2. ặc điểm riêng trong hoạt động thương mại - truyền giáo của Bồ ào Nha<br /> và Pháp ở Việt Nam ............................................................................................. 117<br /> 4.2.1. Trên lĩnh vực hoạt động thương mại ...................................................... 117<br /> 4.2.2. Trên lĩnh vực hoạt động truyền giáo ...................................................... 121<br /> 4.3. Hệ quả của hoạt động thương mại - truyền giáo Bồ ào Nha và Pháp ở Việt Nam123<br /> ẾT LUẬN ................................................................................................................ 130<br /> D NH MỤ<br /> Á<br /> ÔNG TRÌNH HO HỌ<br /> Ủ TÁ GIẢ Ã ÔNG<br /> BỐ Ó LIÊN QU N ẾN LUẬN ÁN .................................................................... 133<br /> TÀI LIỆU TH M HẢO ........................................................................................ 134<br /> PHỤ LỤ<br /> <br />