Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu hệ gen của virus cúm A/H5N1 phân lập từ gà nuôi tại Hậu Giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI<br /> <br /> TRẦN QUANG VUI<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SỸ NÔNG NGHIỆP<br /> Ng­ êi<br /> <br /> Hà Nội - 2012<br /> <br /> BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI<br /> <br /> TRẦN QUANG VUI<br /> <br /> Chuyên ngành: Vi sinh vật học thú y<br /> Mã số: 62 62 50 10<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SỸ NÔNG NGHIỆP<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> 1. PGS.TS. LÊ THANH HOÀ<br /> 2. TS. NGUYỄN BÁ HIÊN<br /> <br /> Hà Nội - 2012<br /> <br /> I<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> <br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân do chính tôi<br /> thực hiện. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng<br /> được ai công bố trong bất kỳ công trình luận án nào trước đây. Mọi sự giúp đỡ đã<br /> được cảm ơn. Các thông tin, tài liệu trích trong luận án đã được chỉ rõ nguồn gốc.<br /> <br /> Nghiên cứu sinh<br /> <br /> Trần Quang Vui<br /> <br /> II<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Hoàn thành luận án này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:<br /> - PGS.TS. Lê Thanh Hòa và TS. Nguyễn Bá Hiên - những người thầy đã<br /> dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu và tận tình giúp đỡ tôi<br /> hoàn thành luận án này.<br /> - Bộ Khoa học và Công nghệ về Nhiệm vụ Nghị định thư Việt Nam - Thái<br /> Lan và Phòng Thí nghiệm trọng điểm Công nghệ gen (Viện Công nghệ sinh học) đã<br /> hỗ trợ kinh phí và trang thiết bị để chúng tôi thực hiện đề tài.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn:<br /> - Phòng Miễn dịch học, Viện Công nghệ sinh học (Viện Khoa học và Công<br /> nghệ Việt Nam) đã t ạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình<br /> thực hiện đề tài.<br /> - Bộ môn Vi sinh vật - Truyền nhiễm, Khoa Thú Y, Viện Đào tạo Sau Đại học,<br /> Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội đã tạo mọi điều kiện thuận lợi trong quá trình<br /> nghiên cứu.<br /> - Khoa Chăn nuôi - Thú y, Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Huế đã cho<br /> phép và tạo điều kiện thuận lợi để tôi có đủ thời gian thực hiện luận án.<br /> - Th.S. Nguyễn Thị Bích Nga, các anh chị Phòng Miễn dịch học thuộc Viện<br /> Công nghệ Sinh học và các bạn đồng nghiệp đã tận tình giúp đỡ, hỗ trợ về kỹ thuật<br /> trong quá trình nghiên cứu.<br /> Góp công sức không nhỏ trong việc hoàn thành luận án là người vợ thân yêu<br /> - đã đ ộng viên giúp đỡ, gánh vác mọi công việc gia đình đ ể tôi dành thời gian cho<br /> nghiên cứu và hoàn thành luận án.<br /> <br /> Nghiên cứu sinh<br /> <br /> Trần Quang Vui<br /> <br /> III<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Trang<br /> DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT VÀ GIẢI NGHĨA .<br /> <br /> VI<br /> <br /> DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................... VIII<br /> DANH MỤC CÁC HÌNH .....................................................................<br /> <br /> XI<br /> <br /> MỞ ĐẦU ................................................................................................<br /> <br /> 1<br /> <br /> CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...............................................<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1.1. Đại cương về bệnh cúm gia cầm ...........................................................<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1.1.1. Lịch sử bệnh cúm gia cầm .............................................................<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1.1.2. Tình hình dịch cúm gia cầm A/H5N1 trên thế giới ......................<br /> <br /> 5<br /> <br /> 1.1.3. Tình hình dịch cúm gia cầm A/H5N1 ở Việt Nam ........................<br /> <br /> 7<br /> <br /> 1.1.4. Nguyên nhân gây bệnh ...................................................................<br /> <br /> 9<br /> <br /> 1.1.5. Cơ chế sinh bệnh ............................................................................<br /> <br /> 13<br /> <br /> 1.1.6. Triệu chứng lâm sàng .....................................................................<br /> <br /> 15<br /> <br /> 1.1.7. Bệnh tích ........................................................................................<br /> <br /> 16<br /> <br /> 1.1.8. Chẩn đoán bệnh..............................................................................<br /> <br /> 18<br /> <br /> 1.1.9. Phòng chống bệnh cúm gia cầm ....................................................<br /> <br /> 20<br /> <br /> 1.2. Sinh học phân tử virus cúm A ........................................................................<br /> <br /> 24<br /> <br /> 1.2.1. Hệ gen của virus cúm A ..................................................................<br /> <br /> 24<br /> <br /> 1.2.2. Protein của virus - cấu trúc và chức năng ......................................<br /> <br /> 26<br /> <br /> 1.2.3. Cơ chế phân tử quá trình xâm nhiễm và nhân lên của virus cúm A<br /> <br /> 36<br /> <br /> 1.2.4. Các phương thức biến đổi kháng nguyên của virus cúm A ...........<br /> <br /> 38<br /> <br /> 1.3. Tiến hóa hệ gen virus cúm A/H5N1 .....................................................<br /> <br /> 42<br /> <br /> 1.3.1. Sự tiến hóa của virus cúm A/H5N1 ..............................................<br /> <br /> 42<br /> <br /> 1.3.2. Sự xâm nhập các genotype của virus cúm A/H5N1<br /> vào Việt Nam...............................................................................<br /> <br /> 44<br /> <br /> 1.3.3. Sự biến đổi thành phần hemagglutinin (HA) tạo nên các nhóm<br /> kháng nguyên (clade) của virus cúm A/H5N1 tại Việt Nam...........<br /> <br /> 47<br /> <br />