Luận án Tiến sỹ Hóa học: Tổng hợp và nghiên cứu hoạt tính sinh học của một số ketone α,β-không no có cấu trúc tương tự trong thiên nhiên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ----------------------------- LÊ PHONG TỔNG HỢP VÀ NGHIÊN CỨU HOẠT TÍNH SINH HỌC CỦA MỘT SỐ KETONE ,-KHÔNG NO CÓ CẤU TRÚC TƯƠNG TỰ TRONG THIÊN NHIÊN LUẬN ÁN TIẾN SỸ HOÁ HỌC HÀ NỘI – 2016 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ……..….***………… LÊ PHONG TỔNG HỢP VÀ NGHIÊN CỨU HOẠT TÍNH SINH HỌC CỦA MỘT SỐ KETONE ,-KHÔNG NO CÓ CẤU TRÚC TƯƠNG TỰ TRONG THIÊN NHIÊN LUẬN ÁN TIẾN SỸ HOÁ HỌC Chuyên ngành: Hoá học các Hợp chất Thiên nhiên Mã số: 62.44.01.17 Người hướng dẫn khoa học: 1. TS Lưu Văn Chính 2. PGS. TS Phan Văn Kiệm Hà Nội – 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận án là trung thực và chưa từng có ai công bố trong các công trình nghiên cứu trước đây. Toàn bộ các thông tin trích dẫn trong Luận án đã được chỉ rõ nguồn gốc xuất xứ. Tác giả luận án NCS Lê Phong LỜI CẢM ƠN Với lòng biết ơn sâu sắc, em xin chân thành cảm ơn Thầy hướng dẫn khoa học TS. Lưu Văn Chính, Viện Hóa học các Hợp chất thiên nhiên, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và PGS.TS. Phan Văn Kiệm, Viện Hóa sinh biển, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã giao đề tài và tận tình hướng dẫn em trong toàn bộ quá trình thực hiện Luận án. Em cũng xin chân thành cảm ơn các Thầy, các Cô, các cán bộ Viện Hóa học các Hợp chất thiên nhiên, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã giảng dạy, hướng dẫn em hoàn thành các học phần và các chuyên đề trong Chương trình đào tạo. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn tập thể các cán bộ nhóm Tổng hợp hữu cơ, Viện Hóa học các Hợp chất thiên nhiên đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện Luận án. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Tập thể Lãnh đạo Viện Hóa học các Hợp chất thiên nhiên, Hội đồng khoa học, Bộ phận quản lý đào tạo và các Phòng ban đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại cơ sở. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban Giám đốc Học viện Khoa học và Công nghệ, Hội đồng khoa học, Bộ phận quản lý đào tạo đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong thời gian thực hiện và bảo vệ Luận án. Tôi cũng xin cảm ơn Đảng ủy, Lãnh đạo Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an, Lãnh đạo và tập thể Phòng 4 đã cho phép, tạo điều kiện về thời gian, phương tiện thiết bị nghiên cứu, động viên tinh thần cho tôi trong quá trình học tập nghiên cứu. Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, người thân và bạn bè đã hết lòng ủng hộ tôi, giúp đỡ tôi về cả tinh thần và vật chất trong suốt quá trình học tập và thực hiện Luận án. Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả Luận án NCS Lê Phong MỤC LỤC MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 CHƯƠNG I. TỔNG QUAN ............................................................................................ 3 1.1 Giới thiệu về các hợp chất ketone α,β-không no .................................................. 3 1.1.1 Đặc điểm cấu tạo, quang phổ ......................................................................... 3 1.1.2 Các hợp chất ketone α,β-không no có nguồn gốc thực vật ............................ 5 1.1.2.1 Các chalcone ........................................................................................... 5 1.1.2.2 Các flavone ............................................................................................. 7 1.1.2.3 Các ketone α,β-không no có nguồn gốc thực vật khác ........................... 8 a. Giới thiệu về zerumbone.............................................................................. 9 b. Một số chuyển hóa chính của zerumbone ................................................. 12 c. Giới thiệu về chalcone ............................................................................... 14 1.1.3 Phản ứng tổng hợp chalcone ........................................................................ 16 1.1.3.1 Tổng hợp chalcone bằng phản ứng Claisen-Schmidt ........................... 16 1.1.3.2 Tổng hợp chalcone bằng phản ứng Wittig ........................................... 18 1.1.3.3 Tổng hợp chalcone từ các bazơ Schiff ................................................. 19 1.1.3.4 Tổng hợp chalcone từ các hợp chất cơ kim .......................................... 19 1.1.3.5 Tổng hợp chalcone từ các dẫn xuất α,β-dibromochalcone ................... 20 1.1.3.6 Tổng hợp chalcone bằng phản ứng quang hóa Fries ............................ 20 1.1.3.7 Tổng hợp chalcone từ các β-chlorovinyl ketone .................................. 20 1.1.4 Hoạt tính sinh học của các ketone α,β-không no ......................................... 21 1.1.4.1 Hoạt tính gây độc tế bào ....................................................................... 21 1.1.4.2 Hoạt tính chống sốt rét ......................................................................... 23 1.1.4.3 Hoạt tính kháng khuẩn.......................................................................... 24 1.1.4.4 Hoạt tính kháng nấm ............................................................................ 25 1.1.4.5 Hoạt tính kháng viêm ........................................................................... 26 1.1.4.6 Hoạt tính kháng virus ........................................................................... 27 1.2 Giới thiệu về hoạt tính IDO và hoạt tính ức chế sự hình thành và phát triển khối u ba chiều trên thạch mềm ................................................................................ 28 1.2.1 Hoạt tính ức chế IDO (indoleamine-2,3-dioxygenase) ................................ 28 1.2.2 Hoạt tính ức chế sự hình thành và phát triển khối u 3 chiều trên thạch mềm....................................................................................................................... 31 CHƯƠNG II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................ 32 i