Luận Văn: Ảnh hưởng của lạm phát đối với tăng trưởng kinh tế trong công cuộc đổi mới kinh tế của Việt Nam - Một số giải pháp kiểm soát lạm phát để đảm bảo tăng trưởng trong thời gian sắp tới

Chia sẻ: Nguyễn Phi Nhung Nhung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:48

Thêm vào BST

Báo xấu

401
lượt xem 137
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tăng trưởng kinh tế và lạm phát là hai vấn đề lớn cơ bản của kinh tế vĩ mô lạm phát và tăng trưởng kinh tế có một quan hệ chế ước lẫn nhau và lạm phát chỉ có thể ở một mức nhất định mới phù hợp cho tăng trưởng kinh tế. Có thể nói, trong rất nhiều các nhân tố ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế thì lạm phát giữ một vai trò rất to lớn.Tuy nhiên, không phải trong mọi trường hợp và ở mọi giai đoạn phát triển kinh tế, các lý thuyết...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận Văn: Ảnh hưởng của lạm phát đối với tăng trưởng kinh tế trong công cuộc đổi mới kinh tế của Việt Nam - Một số giải pháp kiểm soát lạm phát để đảm bảo tăng trưởng trong thời gian sắp tới

 Luận Văn Ảnh hưởng của lạm phát đối với tăng trưởng kinh tế trong công cuộc đổi m ới kinh tế của Việt Nam - Một số giải pháp kiểm soát lạm phát để đảm bảo tăng trưởng trong thời gian sắp tới 1
MỞ ĐẦU Tăng trưởng kinh tế và lạm phát là hai vấn đề lớn cơ b ản của kinh tế vĩ mô lạm phát và tăng trưởng kinh tế có một quan hệ chế ước lẫn nhau và lạm phát chỉ có thể ở một mức nhất định mới phù hợp cho tăng trưởng kinh tế. Có thể nói, trong rất nhiều các nhân tố ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế thì lạm phát giữ một vai trò rất to lớn.Tuy nhiên, không phải trong mọi trường hợp và ở mọi giai đoạn phát triển kinh tế, các lý thuyết về lạm phát và tăng trưởng kinh tế đều đúng tuyệt đối. Lạm phát trong trường hợp cụ thể sẽ có ảnh hưởng ở những mức độ và khía cạnh khác nhau. Do vậy, việc xem xét sự ảnh hưởng của lạm phát trong điều kiện cụ thể của quá trình đ ổi mới kinh tế ở Việt Nam được đặt ra bức xúc, từ đó có những biện pháp kịp thời kiểm soát lạm phát để đảm bảo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong những chặng đường tiếp theo. Từ những lý do trên, nhận thấy tầm quan trọng và cấp bách của vấn đề trong khuôn khổ của đề án môn học, tôi muốn đi sâu, tìm hiểu một khía cạnh trong vấn đề lạm phát ở Việt Nam với đề tài:“Ảnh hưởng của lạm phát đối với tăng trưởng kinh tế trong công cuộc đổi mới kinh tế của Việt Nam. Một số giải pháp kiểm soát lạm phát để đảm bảo tăng trưởng trong thời gian sắp tới”. 2
Mục Lục Phần 1: N hững hiểu biết chung về lạm phát và ảnh hưởng của lạm phát đối với tăng trưởng kinh tế. 1 1- N hận thức chung về lạm phát. Các quan điểm về lạm phát 2 2. Các nguyên nhân của lạm phát 3 3. Ảnh hưởng của lạm phát đối với tăng trưởng kinh tế 5 Phần 2: Lạm phát với tăng trưởng kinh tế trong thực tiễn kinh tế ở Việt Nam 12 1. Lạm phát với tăng trưởng kinh tế trong những năm qua. 15 3
2. V ấn đề mới nảy sinh : giảm phát và ảnh hưởng của nó đối với tăng trưởng kinh tế 16 a- Thực trạng vấn đề giảm phát 18 b- N guyên nhân giảm phát 20 c- Các giải pháp kích cầu và hiệu quả áp dụng 26 Phần III: Một số giải pháp 32 1- G iải pháp chung để kiểm soát lạm phát, ổn định tăng trưởng kinh tế trong những năm sắp tới 33 a- Nhóm những giải pháp cấp bách 37 b- N hóm những giải pháp cơ bản và lâu dài 39 2- G iải pháp khắc phục giảm phát, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong thời điểm hiện nay 40 Kết luận 47 4
PHẦN 1: NHỮNG HIỂU BIẾT CHUNG VỀ LẠM PHÁT VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA LẠM PHÁT ĐỐI VỚI TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ. 1- N hận thức chung về lạm phát. Các quan điểm về lạm phát Lạm phát là một phạm trù kinh tế vốn có của nền kinh tế hàng hoá - tiền tệ, là căn b ệnh nảy sinh khi yêu cầu của quản lý lưu thông tiền tệ không được tôn trọng. Lạm phát là trong lĩnh vực lưu thông tràn ngập khối lượng tiền thừa,làm cho tiền tệ ngày càng bị mất giá so với toàn b ộ sản phẩm hàng hoá, vàng, ngo ại tệ và được đo lường bằng chỉ số giá cả tổng quát ngày càng tăng. Căn cứ vào cường độ của lạm phát, lạm phát được chia làm 3 mức độ: - Lạm phát vừa phải : là lạm phát một con số, có tỷ lệ lạm phát d ưới 10% một năm. lạm phát ở mức độ này không gây ra những tác động đáng kể đối với nền kinh tế. - Lạm phát phi mã : Xảy ra khi giá cả tăng tương đối nhanh với tỷ lệ 2 hoặc 3 con số trong 1 năm. Loại lạm phát này khi đã trở nên vững chắc sẽ gây ra những biến dạng kinh tế nghiêm trọng. 5
- Siêu lạm phát : xảy ra khi lạm phát đột biến tăng lên với tốc độ cao vượt xa lạm phát phi mã. Lạm phát ở Đức năm 1922-1923 là siêu lạm phát điển hình trong lịch sử lạm phát thế giới, giá cả tăng từ 1 đến 10 triệu lần. Siêu lạm phát gây ra những thiệt hại nghiêm trọng và sâu sắc. Lạm phát là vấn đề không xa lạ đối với một nền kinh tế hàng hoá và hầu hết mọi người đều có thể chứng kiến hay trải qua thời kỳ lạm phát ở những mức độ khác nhau. Nhưng hiểu chính xác lạm phát là gì không phải dễ, ngay cả các nhà kinh tế học cũng có rất nhiều quan điểm khác nhau về lạm phát. a- Trường phái của Karl Marx: Theo Marx, lạm phát là do ý chỉ chủ quan của Nhà nước. Nhà nước chủ động tạo ra lạm phát là nhằm hai mục đích : bù đắp bội chi ngân sách và đảm bảo lợi ích cho Nhà nước. Cơ sở để Marx coi lạm phát là hành động chủ quan của Nhà nước xuất phát từ 2 lý do: Thứ nhất Marx khẳng định lạm phát là b ạn đường của chủ nghĩa tư bản. Dưới chủ nghĩa xã hội không có lạm phát hoặc chỉ có lạm phát lành mạnh mà thôi. Thứ 2, bản chất của chủ nghĩa tư b ản là bóc lột, giai cấp tư sản là người nắm chính quyền. Chính giai cấp này đã bóc lột nhân dân lao động lần thứ nhất bằng sản xuất giá trị thặng dư và lần thứ hai bằng lạm phát. b- Trường phái kinh tế học thị trường : 6
Milton Friedman cho rằng lạm phát là một hiện tượng xã hội của tất cả các nước có sử dụng tiền tệ hiện đại nào. Ông đã đưa ra một câu nói nổi tiếng “lạm phát bao giờ và ở đâu cũng là một hiện tượng tiền tệ”. Friedman ước định rằng nguồn gốc của mọi lạm phát là một tỷ lệ tăng trưởng cao của cung tiền tệ đơn giản bằng cách giảm tỉ lệ tăng trưởng cung tiền tệ đến mức thấp nhất thì có thể ngăn chặn được lạm phát. Trong thực tế có những giai đo ạn lịch sử mà một tỷ lệ lạm phát cao cho một thời kỳ kéo dài đi tiếp theo sau mức của tăng trưởng ví dụ điển hình nhất là siêu lạm phát của Đức trong những năm qua 1921-1923 với tỷ lệ lạm phát trong năm 1923 vượt quá 1.000.000%. G ần đây đó là lạm phát ở Mỹ La Tinh từ 1980 đến 1990 trong đó Argentina có tỷ lệ tăng trưởng tiền tệ cao nhất và tỷ lệ lạm phát bình quân cao nhất trên 10.000%. Việc tỷ lệ lạm phát cao trong mọi trường hợp trong đó tỷ lệ tăng trưởng tiền cao có thể được coi là một sự kiện ngoại sinh là một chứng cứ vững chắc rằng tăng trưởng tiền tệ cao gây nên lạm phát cao. Tuy nhiên ý kiến của Friedman thực tế cho rằng những biến động tăng lên trong mức giá cả là một hiện tượng tiền tệ chỉ khi nào những biến động tăng lên đó từ một quá trình kéo dài với định nghĩa lạm phát là việc giá cả tăng nhanh và kéo dài thì đa số các nhà kinh tế phái tiền tệ hay phái K eynes đều đồng ý với ý kiến của Friedman. c. Phái tiền tệ. 7
Phái tiền tệ tin rằng một mức giá cả tăng kéo dài không thể là do bất kỳ nguyên nhân nào khác ngoài việc tăng cung tiền tệ gây nên.Trong cách phân tích của phái tiền tệ, cung tiền tệ được coi là nguyên nhân duy nhất làm dịch chuyển đường tổng cầu, cũng chính là nguyên nhân làm nền kinh tế chuyển dịch. Tổng AS4 AS3 AS2 AS1 mức giá cả P P4 4 3’ 3 P3 2’ 2 P2 1’ 1 P1 AD1 AD2 AD3 AD4 Yn Y’ Tổng sản phẩm Y Ban đầu nền kinh tế ở điểm 1 với sản phẩm ở mức tỷ lệ tự nhiên, giá cả tại P1. Nếu cung tiền tệ tăng lên đều đặn dần dần trong suốt cả năm thì đường tổng cầu di chuyển sang phải đến AD2. Trước tiên trong một thời gian rất ngắn, nền kinh tế có thể chuyển động đến điểm 1’, sản phẩm có thể tăng lên trên mức tỷ lệ tự nhiên Y’. Nhưng kết quả giảm thất nghiệp xuống dưới mức tỷ lệ tự nhiên sẽ làm lượng tăng lên, đường tổng cung nhanh chóng di chuyển vào. Nó sẽ dừng di chuyển khi nào đạt đến AS2. Tại đó nền kinh tế quay trở lại mức tự nhiên của sản phẩm trên đường tổng cung dài hạn. Tại điểm thăng bằng nối (điểm 2), mức gia tăng từ P1 lên P2. 8
N ếu năm sau đó cung tiền tệ tăng lên, đường tổng cầu sẽ lại di chuyển sang phải đến AD3, đường tổng cung di chuyển vào từ AS2 đến AS3, nền kinh tế sẽ chuyển động sang điểm 2’ sau đó sang 3, mức gia tăng lên P3. Cứ như vậy nếu cung tiền tệ tiếp tục tăng thì nền kinh tế sẽ tiếp tục chuyển động đến những mức giá càng cao hơn nữa. Khi cung tiền tệ còn tăng thì quá trình này sẽ tiếp tục và lạm phát sẽ xảy ra. N hư vậy cách phân tích của phái tiền tệ chỉ ra rằng lạm phát nhanh là do sự tăng cao của cung tiền tệ thúc đẩy. d. Quan điểm của phái Keynes: G iống như kết luận của phái tiền tệ, phái Keynes cho rằng việc tăng nhanh cung tiền tệ sẽ làm mức giá cả tăng kéo d ài với tỷ lệ cao do vậy gây nên lạm phát. Cách phân tích của phái Keynes chỉ ra rằng cung tiền tệ kéo dài sẽ có ảnh hưởng như nhau đối với đường tổng cầu và tổng cung. Phái K eynes cũng không cho rằng có nhân tố nào khác ngoài tiền tệ có thể gây nên lạm phát mặc dù Keynes cho phép những nhân tố khác ngoài những thay đổi trong cung tiền tệ ảnh hưởng đến đường tổng cầu và tổng cung như chính sách tài chính và các cú sốc cung tiền tệ. Trong cách phân tích của Keynes, chính sách tài chính tự nó không thể gây nên lạm phát. Tổng AS2 mức giá cả P P2 AS1 29 1’ AD2
Ảnh hưởng của việc tăng thường xuyên từng đợt trong chi tiêu của chính phủ đối với tổng sản phẩm và mức giá cả: Lúc đầu ở điểm 1, tại đó sản phẩm ở mức tỷ lệ tự nhiên và mức giá cả P1. Đ ường tổng cầu di chuyển đến AD2 khi tăng lên trong chi tiêu của chính phủ làm chuyển đến điểm 1’. Tại đó sản phẩm ở trên mức tỷ lệ tự nhiên tại Y1. Đường tổng cung di chuyển vào đến A2. Ở đó sản phẩm lại ở mức tỷ lệ tự nhiên và mức giá cả tăng lên P2. Kết quả ròng của việc tăng thường xuyên trong chỉ tiêu chính phủ là việc tăng thường xuyên từng đ ợt của mức giá cả. Tuy nhiên với tỷ lệ lạm phát, khi ta chuyển từ điểm 1 đến 1’ rồi đến 2, mức giá cả tăng và ta có tỷ lệ lạm phát dương. Nhưng khi tới điểm 2 thì tỷ lệ lạm phát lại quay về số 0. Như vậy việc tăng từng đợt trong chi tiêu của chính phủ chỉ đưa đến sự tăng tạm thời của tỷ lệ lạm phát chứ không phải là m ức lạm phát mà trong đó mức giá cả tăng kéo dài. Tuy nhiên nếu chi tiêu của chính phủ tăng kéo dài thì có thể có mức giá cả tăng kéo dài. Nó thể hiện rằng cách phân tích của phái Keynes có thể bác bỏ ý kiến của Fridman rằng lạm phát lúc nào cũng là một hiện tượng tiền tệ. Nhưng vấn đề là ở chỗ việc chi 10
tiêu của chính phủ tăng lên kéo dài không phải là một chính sách có thể thực hiện được bởi có một giới hạn đối với tổng số tiền chính phủ có thể chi. Chính phủ không thể chi hơn 100% GDP. Mặt khác của chính sách tài chính: đó là thuế. Việc kéo d ài cắt giảm thuế cũng không thể đưa đ ến lạm phát. Tương tự như trên sẽ có một sự tăng duy nhất một lần trong mức giá cả nhưng sự tăng lên trong tỷ lệ lạm phát sẽ chỉ là tạm thời. Ta có thể tăng mức giá cả bằng cách cắt giảm thuế hơn nữa, nhưng quá trình này phải dừng lại khi thuế ở mức số không, khi đó không thể giảm thuế đ ược nữa. H iện tượng về phía cung tự nó cũng không thể gây ra lạm phát. AS2 Tổng mức giá cả P AS1 1’ P2 P1 1 Y1 Yn Tổng s.p Y G iả sử có một cú sốc tiêu cực của cung như cấm vận dầu mỏ làm tăng giá dầu hay công nhân đòi tăng lương thắng lợi làm đường tổng cung di chuyển vào từ AS1 đến AS2. Nếu cung tiền tệ không thay đổi để cho 11
đường tổng cầu ở tại AD1 thì nền kinh tế ở tại điểm 1’ tại đó sản phẩm ở dưới mức tỷ lệ tự nhiên Y1 và mức giá cả là cao hơn P2. Đường tổng cung sẽ di chuyển trở lại AS1 bởi thất nghiệp là trên tỷ lệ tự nhiên, nên kinh tế chuyển từ điểm 1’ xuống điểm 1. Kết quả của cú sốc cung là quay trở lại tình trạng công ăn việc làm đầy đủ ở mức giá cả ban đầu và không xảy ra lạm phát mặc dù có thể có mức giá cả tạm thời tăng. N hư vậy việc phân tích tổng cung và tổng cầu cho thấy các quan điểm của phái Keynes và phái tiền tệ về quá trình lạm phát không khác nhau lắm. Thừa nhận lạm phát là một sự tăng kéo d ài của mức giá cả với tỷ lệ nhanh, đại đa số các nhà kinh tế đều đồng ý với Milton Friedman rằng “lạm phát bao giờ và ở đ âu cũng là một hiện tượng tiền tệ”. 2. Các nguyên nhân của lạm phát: a. Lạm phát cầu kéo: Lạm phát cầu kéo xảy ra khi tổng cầu tăng lên mạnh mẽ tại mức sản lượng đã đạt hoặc vượt quá tiềm năng. Khi xảy ra lạm phát cầu kéo người ta thường nhận thấy lượng tiền không lưu thông và khối lượng tín dụng tăng đáng kể và vượt quá khả năng có giới hạn của mức cung hàng hóa. Bản chất của lạm phát cầu kéo là chi tiêu quá nhiều tiền để mua một lượng cung hạn chế về hàng hóa có thể sản xuất được trong điều kiện thị trường lao động đã đạt cân bằng. 12
Chính sách tiền tệ lạm phát có thể xảy ra khi mục tiêu công ăn việc làm cao. Ngay khi công ăn việc làm đẩy đủ, thất nghiệp lúc nào cũng tồn tại do những xung đột trên thị trường lao động. Tỷ lệ thất nghiệp khi có công ăn việc làm đẩy đủ (tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên) sẽ lớn hơn 0. N ếu ấn định một chỉ tiêu thất nghiệp thấp dưới tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên sẽ tạo ra một địa bàn cho một tỷ lệ tăng trưởng tiền tệ cao hơn và lạm phát phát sinh. AS4 Tổng mức giá AS3 cả AS2 P4 AS1 4 3’ P3 3 2’ P2 2 1’ P1 1 AD1 AD2 AD3 AD4 Yn Y’ Tổng sản phẩ m Y N ếu những nhà hoạch định chính sách có chỉ tiêu thất nghiệp (giả sử 4%) thấp hơn tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên (6%) thì họ sẽ cố gắng đạt được 13
một chỉ tiêu sản phẩm lớn hơn mức tỷ lệ tự nhiên của sản phẩm ký hiệu Y1. G iả sử ban đầu ở điểm 1, nền kinh tế ở mức tỷ lệ tự nhiên của sản phẩm nhưng dưới mức chỉ tiêu sản phẩm Y1. Để đạt chỉ tiêu thất nghiệp 4%, các nhà hoạch định chính sách ban hành các chinh sách để tăng tổng cầu làm đường tổng cầu di chuyển đến AD2, nền kinh tế chuyển đến điểm 1’, sản phẩm ở tại Y1 và đạt mục tiêu thất nghiệp 4%. Vì tại Y1 tỷ lệ 4% thất nghiệp là dưới mức tỷ lệ tự nhiên nên lương sẽ tăng lên và đường tổng cung d i chuyển vào đến AS2, đ ưa nền kinh tế từ điểm 1’ sang điểm 2. Nền kinh tế lại sẽ tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên 6% nhưng ở mức giá cả P2 cao hơn. Do thất nghiệp lại cao hơn mức chỉ tiêu, các nhà hoạch định chính sách sẽ di chuyển đường tổng cầu đến AD3 để đạt chỉ tiêu sản phẩm đến điểm 2’, toàn bộ quá trính ẽ tiếp tục đẩy nền kinh tế đến điểm 3 và xa hơn. Kết quả là m ức giá cả tăng đều dần và lạm phát. Các nhà hoạch định chính sách không thể tiếp tục di chuyển đ ường tổng cầu thông qua chính sách tài chính do những giới hạn trong việc chi tiêu của chính phủ và giảm thuế. Do đó họ phải áp dụng chính sách tiền tệ bành trướng, do đó gây nên tỷ lệ tăng trưởng tiền tệ cao. N hư vậy theo đuổi một chỉ tiêu sản phẩm quá cao hay tương đương là một tỷ lệ thất nghiệp quá thấp là nguồn gốc sinh ra chính sách tiền tệ lạm phát. b. Lạm phát chi phí đẩy: 14
N gay cả khi sản lượng chưa đạt mức tiềm năng nhưng vẫn có thể xảy ra lạm phất ở nhiều nước, kể cả ở những nước phát triển cao. Đó là một đặc điểm của lạm phát hiện tại. Kiểu lạm phát này gọi là lạm phát chi phí đẩy, vừa lạm phát vừa suy giảm sản lượng, tăng thêm thất nghiệp nên cũng gọi là “lạm phát đình trệ”. Các cơn sốc giá cả của thị trường đầu vào, đ ặc biệt là các vật tư cơ bản: xăng, dầu, điện... là nguyên nhân chủ yếu đẩy chi phí lên cao, đường AS dịch chuyển lên trên. Tuy tổng cầu không thay đổi nhưng giá cả lại tăng lên và sản lượng giảm xuống. Giá cả sản phẩm trung gian (vật tư) tăng đ ột biến thường do các nguyên nhân như thiên tại, chiến tranh, biến động chính trị kinh tế... Lạm phát chi phí cũng có thể là kết quả của chính sách ổn định năng động nhằm thúc đẩy một mức công ăn việc làm cao. Nó xảy ra do những cú sốc cung tiêu cực hoặc do việc các công nhân đòi tăng lương cao hơn gây nên. Tổng mức giá cả AS4 AS3 4 P4 AS2 AS1 3 P3 3’ 2 P2 2’ 1 P1 1’ AD1 AD2 AD3 AD4 Tổng sản phẩm Y 15
Y’ Yn Lúc đầu nền kinh tế ở tại điểm 1. Giả định công nhân đòi tăng lương do họ muốn tăng lương thực tế hoặc do họ dự đoán lạm phát sẽ lên cao nên đòi tăng lương đ ể khớp với mức lạm phát. Ảnh hưởng của việc tăng đó tương tự như một cú sốc cung tiêu cực làm đường tổng cung di chuyển vào đến AS2. Nếu chính sách tài chính, tiền tệ không thay đổi thì nền kinh tế chuyển tới điểm 1’ sản phẩm sẽ giảm xuống dưới mức tỷ lệ tự nhiên trong khi giá cả tăng lên. Khi đó do sản phẩm giảm, thất nghiệp tăng, các nhà ho ạch định chính sách sẽ thức hiện chính sách nhằm tăng đường tổng cầu đến AD2, quay trở lại mức tỷ lệ tự nhiên của sản phẩm tại điểm 2 và mức giá cả P2. Nếu việc tăng lương lại tiếp tục thì đường tổng cung lại di chuyển vào đến AS3, thất nghiệp lại phát triển khi chuyển đến điểm 2’, các chính sách năng động lại được sử dụng để di chuyển đường tổng cầu đến AD3 và đưa nền kinh tế trở lại tình hình công ăn việc làm đ ầy đủ với mức giá cả P3. Nếu quá trình này tiếp tục thì kết quả sẽ là việc tăng liên tục của mức giá cả, nghĩa là gây lạm phát. Nếu lạm phát cầu kéo đi liền với thời kỳ mà thất nghiệp thấp hơn mức tỷ lệ tự nhiên thì lạm phát chi phí đấy lại lại đi liền với những thời kỳ mà thất nghiệp cao hơn mức tỷ lệ tự nhiên. Khi lạm phát cầu kéo gây nên tỷ lệ lạm phát cao hơn thì lạm phát dự tính cuối cùng sẽ tăng lên làm cho công nhân đòi tăng lương, nên tiền lương thực tế 16
của họ không giảm xuống. Vì vậy cuối cùng lạm phát cầu kéo có thể gây nên lạm phát phí đẩy. c. Lam phát do thâm h ụt Ngân sách: Chính phủ có thể trang trải thâm hụt ngân sách bằng cách bán trái khoản cho công chúng hoặc tạo ra tiền tệ (hay in tiền). Bán trái khoán cho công chúng không có ảnh hưởng trực tiếp đến cơ sở tiền tệ và do đó đến cung tiền tệ, vì vậy nó sẽ không có ảnh hưởng rõ ràng đến tổng cầu và sẽ không có lạm phát. Ngược lại việc tạo ra tiền tệ có ảnh hưởng đến tổng cầu và có thể gây ra lạm phát. Thâm hụt ngân sách được trang trải bằng in tiền sẽ gây ra lạm phát nếu ngân sách thâm hụt trong một thời kỳ khá dài. Trong thời kỳ đầu nếu thiếu hụt được trang trải bằng tạo ra tiền tệ thì cung tiền tệ sẽ tăng làm đường tổng cầu dịch sang phải và mức giá cả tăng lên. Nếu thâm hụt ngân sách vẫn xảy ra trong thời kỳ sau, cung tiền tệ sẽ lại tăng lên và đường tổng cầu lại di chuyển sang phải làm mức giá cả tăng hơn nữa. K hi thâm hụt còn dai d ẳng và chính phủ phải tin tiền để trang trải thâm hụt đó thì quá trình này sẽ tiếp tục và đưa đến lạm phát kéo dài. Tuy nhiên nếu là thâm hụt tạm thời thì nó sẽ không gây nên lạm phát trong thời kỳ thâm hụt xảy ra, tiền tệ sẽ tăng lên để trang trải thâm hụt. V iệc di chuyển ra của đường cầu sẽ làm mức giá cả tăng lên trong thời kỳ sau không còn thâm hụt thì không còn nhu cầu in tiền nữa. Đường tổng cầu sẽ không di chuyển nữa, mức giá cả sẽ không tiếp tục tăng. Như vậy sự 17
tăng lên một đợt trong cung tiền tệ do thâm hụt tạm thời chỉ gây nên sự tăng lên một đợt trong mức giá cả và lạm phát không mở rộng. Mặc dù kết quả là lạm phát nhưng chính phủ vẫn thường xuyên trang trải thâm hụt dai dẳng bằng tạo thêm tiền. Nếu các nước đang phát triển bị thâm hụt ngân sách, họ không thể trang trải bằng phát hành trái khoán do không có một thị trường vốn phát triển nên phải dùng đến cách in tiền. Kết quả là khi bị thâm hụt nghiêm trọng so với GNP của họ thì cung tiền tệ tăng trưởng với tỷ lệ cao và gây nên lạm phát. Ngược lại ở những nước phát triển đặc biệt là Mỹ do có thị trường chứng khoán nhà nước phát triển tốt nên có thể phát hành nhiều trái khoán để tài trợ thâm hụt. Tuy nhiên không phải thâm hụt tại Mỹ không có nguy cơ lạm phát bởi Fed có thể có mục tiêu ngăn chặn lãi suất cao. Khi chính phủ phát hành trái khoán để tài trợ thâm hụt có thể gây nên áp lực với lãi suất. Khi đó Fed có thể mua trái khoán để nâng giá trái khoán và ngăn chặn lãi suất tăng, kết quả là cung tiền tăng lên và gây phát sinh lạm phát. 3. Ảnh hưởng của lạm phát đối với tăng trưởng kinh tế. G iữa tăng trưởng kinh tế và lam phát thường tồn tại một quan hệ tỷ lệ chế ước lẫn nhau. Lạm phát chỉ có thể ở một mức nhất định mới phù hợp cho tăng trưởng kinh tế. Vì thế kiểm soát lạm phát là một trong nhiều mục tiêu quan trọng của chính sách kinh tế vĩ mô. Về lý thuyết, nếu lạm phát ở 18
mức có thể kiểm soát được thì nền kinh tế có thể tránh được mọi hậu quả xấu. Nếu không sẽ xảy ra những hậu quả như: - Lạm phát cao sẽ kìm hãm sự tăng trưởng vì nó làm lệch lạc cơ cấu giá cả, kéo theo tài nguyên, nguồn lực không được phân bố hiệu quả, kết cục là tăng trưởng chậm. - Lạm phát là kẻ thù của tăng trường và đầu tư dài hạn. Nếu các nhà đầu tư không biết chắc chắn mức giá cả trong tương lại, kéo theo không biết lãi suất thực thì không ai dám liều lĩnh đầu tư nhất là đầu tư vào các dự án dài hạn. Lạm phát sẽ đẩy lãi suất lên cao do chủ nợ muốn có sự đảm bảo cho mức rủi ro lớn. Lãi suất cao kìm hãm đầu tư do đó làm chậm tốc độ tăng trưởng. - Lạm phát cao khuyến khích mọi người quan tâm đến lợi ích trước mắt. - Lạm phát cao gây khó khăn trong cân đối thu chi ngân sách nhà nước. N hững nước đ ã từng trải qua lạm phát cao đều cho rằng không kiểm soát được lạm phát là điều đáng sợ nhất, toàn bộ hoạt động kinh tế sẽ bị méo mó, biến dạng nghiệm trọng, tâm lý xã hội phức tạp, lãng phí ghê gớm tiềm lực trong sản xuất. Mặt khác từ khi rơi vào lạm phát cao cho đến khi kiểm soát được lạm phát đòi hỏi một phí tổn rất lns cho nền kinh tế. 19
Mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và lạm phát là sự biểu hiện tập trung nhất về các cân đối vĩ mô của nền kinh tế như: cân đối giữa sản xuất và tiêu dùng, tiết kiệm, đầu tư, thu chi ngân sách, thanh toán quốc tế... Nếu một trong những cân đối này bị vi phạm sẽ ảnh hưởng đến to àn bộ hệ thống cấn đối vĩ mô của nền kinh tế, đến mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và lạm phát. Khi đó hoặc: Một là: lạm phát gia tăng. Hậu quả là đầu tư quá mức, hiệu quả thấp, lãng phí vốn, giá cả tăng, nhu cầu có khả năng thanh toán giảm sút, tốc độ sản xuất chậm lại, thất nghiệp nảy sinh. H ai là: lạm phát quá thấp (thiểu phát) khi đầu tư trong nước giảm sút, m ột phần vốn đáng kể di chuyển ra ngoài hoặc rút về tích trữ, sản xuất và lưu thông đình trệ, thất nghiệp gia tăng. Cả hai trường hợp trên đều ảnh hưởng tiêu cực đến nhịp độ tăng trưởng của nền kinh tế. Về vấn đề ảnh hưởng của lạm phát đối với vấn đề tăng trưởng kinh tế tồn tại 2 hệ quan điểm cơ bản. Q uan điểm thứ nhất cho sự ổn định về giá cả (lạm phát bị kiềm chế giữ vững ở mức 0%) là nền tảng tốt nhất cho sự tăng trưởng nhanh. Những nhà chính trị và kinh tế theo quan điểm này cho rằng sự ổn định giá trị tiền tệ là vấn đề cần phải bảo vệ và duy trì. Họ đã đưa ra các lý lẽ tác hại của lạm phát đối với toàn bộ nền kinh tế và cho rằng chỉ có sự ổn định như vậy mới thúc đẩy sự tăng trưởng cao và bền vững. 20