Luận văn: Định giá tổn thất môi trường do hoạt động nuôi tôm ven biển

Chia sẻ: Nguyen Bao Tran | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:138

Thêm vào BST

Báo xấu

122
lượt xem 42
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sự phát triển nuôi trồng thuỷ sản ở dải ven bờ biển đang bùng phát ở nhiều n-ớc, đặc biệt ở các quốc gia có biển ở châu á do lợi ích to lớn của việc xuất khẩu thuỷ hải sản. Nuôi tôm cũng là một nghề mang lại lợi nhuận kinh tế cao nh- đã thấy ở các n-ớc Thái Lan, Đài Loan... Tác động tích cực của hoạt động nuôi trồng đã thấy rõ, nh-ng các tác động tiêu cực cả về môi tr-ờng tự nhiên và xã hội th-ờng lại bị bỏ qua. Để tiếp cận phát triển bền vững, nhiều n-ớc nh-...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Định giá tổn thất môi trường do hoạt động nuôi tôm ven biển

ViÖn khoa häc vµ c«ng nghÖ viÖt nam ViÖn tµi nguyªn vµ m«i tr−êng biÓn B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi cÊp nhµ n−íc ®Þnh gi¸ tæn thÊt m«i tr−êng do ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn Chñ nhiÖm ®Ò tµi: ths. TrÇn ®×nh l©n 6726 28/01/2007 hµ néi - 2007
ViÖn Khoa häc vµ c«ng nghÖ viÖt nam viÖn tµi nguyªn va m«i tr−êng biÓn §Ò tµi §Þnh gi¸ tæn thÊt m«i tr−êng do ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn ThS TrÇn §×nh L©n Chñ nhiÖm: ThS Lª ThÞ Thanh Phã chñ nhiÖm: ThS Hoµng ViÖt Th− kÝ: B¸o c¸o tæng kÕt H¶i Phßng, 2007
ViÖn Khoa häc vµ c«ng nghÖ viÖt nam viÖn tµi nguyªn va m«i tr−êng biÓn §Ò tµi §Þnh gi¸ tæn thÊt m«i tr−êng do ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn ThS TrÇn §×nh L©n Chñ nhiÖm: ThS Lª ThÞ Thanh Phã chñ nhiÖm: ThS Hoµng ViÖt Th− kÝ: Tham gia chÝnh: ViÖn Tµi nguyªn va M«i tr−êng biÓn TS. TrÇn §øc Th¹nh ThS. Ph¹m V¨n L−îng TS. NguyÔn §øc Cù ThS. NguyÔn ThÞ Ph−¬ng Hoa TS. L−u V¨n DiÖu ThS. TrÇn V¨n §iÖn ThS. §ç Träng B×nh ThS. NguyÔn V¨n Th¶o ThS. Tõ Lan H−¬ng CN. §ç ThÞ Thu H−¬ng CN. §ç §×nh ChiÕn CN. Cao ThÞ Thu Trang ViÖn Qui ho¹ch vµ Kinh tÕ Thñy s¶n PGS.TS. NguyÔn Chu Håi §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n PGS.TS. NguyÔn Kh¾c Minh Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ ThS. Lª Thanh B×nh Së Thñy s¶n Thõa Thiªn - HuÕ CN. Vâ ThÞ Hång H¶i Phßng, 2007 2
Môc lôc Néi dung Trang i danh s¸ch nh÷ng ng−êi tham gia ii Danh môc biÓu b¶ng v Danh môc h×nh vi Ch÷ viÕt t¾t vii Môc Lôc 1 Më §Çu 4 PhÇn 1: Tæ chøc thùc hiÖn vµ c¸c s¶n phÈm 1. C¸c néi dung và nhiÖm vô 4 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 4 6 2.1. Nghiªn cøu tæng quan tµi liÖu 6 2.2. §¸nh gi¸ nhanh m«i tr−êng 6 2.3. ViÔn th¸m vµ hÖ th«ng tin ®Þa lÝ 6 2.4. TiÕp cËn ph©n tÝch chi phÝ vµ m« h×nh 7 2.5. Kh¶o s¸t thùc tÕ 3. Tæ chøc thùc hiÖn 7 7 3.1. Thèng nhÊt kÕ ho¹ch và h×nh thành c¸c nhãm chuyªn ®Ò 8 3.2. Thu thËp tµi liÖu 8 3.3. Kh¶o s¸t thùc tÕ 9 3.4. Xö lý và ph©n tÝch d÷ liÖu 9 3.5. X©y dùng m« h×nh và ¸p dông 9 3.6. Hîp t¸c quèc tÕ 10 3.7. Tµi chÝnh 4. S¶n phÈm cña ®Ò tài 10 10 4.1. HÖ thèng t− liÖu 10 4.2. C¸c b¸o c¸o 10 4.3. §µo t¹o, c«ng bè vµ xuÊt b¶n 11 PhÇn 2: Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng cña c¸c ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn 11 Ch−¬ng 1: Tæng quan vÒ ho¹t ®éng nu«i trång thuû 3
s¶n trªn toµn d¶i ven biÓn ViÖt Nam, c¸c vÊn ®Ò vÒ tµi nguyªn vµ m«i tr−êng liªn quan 1.1. HiÖn tr¹ng nu«i trång thñy s¶n vµ nu«i t«m ven biÓn ViÖt Nam 11 11 1.1.1. C¸c ®èi t−îng nu«i ë ven biÓn ViÖt Nam 11 1.1.2. C¸c ph−¬ng thøc nu«i 13 1.1.3. DiÖn tÝch nu«i trång thñy s¶n 15 1.1.4. S¶n l−îng nu«i 1.2. HiÖn tr¹ng nu«i trång thñy s¶n vµ nu«i t«m ë H¶i Phßng, Thõa 16 Thiªn – HuÕ, Cµ Mau 16 1.2.1. Tæng quan vÒ t×nh h×nh nu«i trång thñy s¶n vµ t×nh h×nh nu«i t«m ë vïng ven biÓn H¶i Phßng 16 1.2.1.1. NTTS ë vïng ven biÓn H¶i Phßng 18 1.2.1.2. HiÖn tr¹ng nu«i t«m cña vïng ven biÓn H¶i Phßng 19 1.2.1.3. Mét sè nhËn xÐt chung vÒ t×nh h×nh nu«i t«m cña vïng ven biÓn H¶i Phßng 20 1.2.2. Tæng quan vÒ t×nh h×nh nu«i trång thñy s¶n vµ nu«i t«m ë vïng ven biÓn cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ 20 1.2.2.1. NTTS ë vïng ven biÓn Thõa Thiªn – HuÕ 23 1.2.2.2. Mét sè nhËn xÐt chung vÒ t×nh h×nh nu«i t«m cña vïng ®Çm ph¸ Thõa Thiªn HuÕ 24 1.2.3. Tæng quan vÒ t×nh h×nh nu«i trång thñy s¶n vµ nu«i t«m ë vïng ven biÓn cña tØnh Cµ Mau 24 1.2.3.1. NTTS cña tØnh Cµ Mau 26 1.2.3.2. Mét sè nhËn xÐt chung vÒ t×nh h×nh nu«i t«m cña tØnh Cµ Mau 1.3. Gi¸ trÞ kinh tÕ cña nu«i t«m: tiªu dïng néi ®Þa vµ xuÊt khÈu 27 27 1.3.1. Mét vµi dÉn liÖu vÒ gi¸ t«m trªn thÞ tr−êng thÕ giíi 28 1.3.2. Mét vµi dÉn liÖu vÒ gi¸ t«m trªn thÞ tr−êng néi ®Þa 1.4. C¸c chÝnh s¸ch hiÖn hµnh liªn quan nu«i trång thñy s¶n ven biÓn 28 1.5. §Þnh h−íng ph¸t triÓn vµ c¸c vÊn ®Ò sö dông tµi nguyªn vµ m«i 29 tr−êng liªn quan 31 Ch−¬ng 2. T¸c ®éng cña ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ven biÓn ®èi víi tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i tr−êng 2.1. C¸c t¸c ®éng cã thÓ cã 31 31 2.1.1 T¸c ®éng tíi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng ®Êt ngËp n−íc ven bê 4
33 2.1.2. T¸c ®éng tíi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng n−íc 35 2.1.3. T¸c ®éng tíi tµi nguyªn sinh vËt vµ c¸c hÖ sinh th¸i 37 2.1.4. Mét sè t¸c ®éng xÊu ®Õn ®êi sèng x· héi cña ®Þa ph−¬ng 2.2. C¸c t¸c ®éng ®ang diÔn ra 38 38 2.2.1. ë vïng ven biÓn H¶i Phßng vµ Thõa Thiªn - HuÕ 38 2.2.1.1. T¸c ®éng tíi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng ®Êt ngËp n−íc ven bê 44 2.2.1.2. T¸c ®éng tíi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng n−íc 47 2.21.3. §èi víi tµi nguyªn sinh vËt vµ c¸c hÖ sinh th¸i 50 2.2.2. C¸c t¸c ®éng ®ang diÔn ra ë Cµ Mau 50 2.2.2.1. Thu hÑp rõng ngËp mÆn vµ rõng trµm ven biÓn Cµ Mau 51 2.2.2.2. BiÕn ®éng tµi nguyªn ®Êt ven biÓn 53 2.2.2.3. BiÕn ®éng tµi nguyªn n−íc ven biÓn 2.3. Ma trËn t¸c ®éng 55 59 Ch−¬ng 3. §Þnh gi¸ tæn thÊt m«i tr−êng cña c¸c ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn 3.1. HÖ thèng nu«i t«m bÒn v÷ng 60 3.2. TiÕp cËn m« h×nh kinh tÕ trong ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng 61 61 3.2.1. TiÕp cËn ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng 62 3.2.2. M« h×nh kinh tÕ vÒ ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng 63 3.2.2.1. HÖ thèng chøc n¨ng s¶n xuÊt 64 3.2.2.2. HÖ thèng c¬ cÊu chi phÝ 64 3.2.2.3. C¸ch tiÕp cËn ®¸nh gi¸ phi thÞ tr−êng 66 3.2.2.4. HÖ thèng ph©n tÝch chÝnh s¸ch 66 3.3. −íc tÝnh t¸c ®éng m«i tr−êng cña nu«i t«m ven biÓn ®èi víi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng 66 3.3.1. C¸c t¸c ®éng m«i tr−êng vµ ph−¬ng ph¸p −íc l−îng 68 3.3.2. ¦íc tÝnh t¸c ®éng m«i tr−êng 3.4. Ph©n tÝch thùc nghiÖm tæn thÊt m«i tr−êng tõ c¸ch tiÕp cËn kinh tÕ 69 69 3.4.1. C¬ së lý thuyÕt kinh tÕ cho viÖc ph©n tÝch vai trß cña c¸c yÕu tè ®Õn t¨ng tr−ëng s¶n l−îng t«m 71 3.4.2. C¬ së lý thuyÕt kinh tÕ vµ lùa chän m« h×nh lý thuyÕt ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng cña nu«i t«m ven biÓn 74 3.4.3. KiÓm ®Þnh chØ ®Þnh m« h×nh 5
74 3.4.4. Ph©n tÝch hµm s¶n xuÊt - −íc l−îng thùc nghiÖm hµm s¶n xuÊt 75 3.4.5. Ph©n tÝch hµm chi phÝ m«i tr−êng cña nu«i t«m 78 KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ KÕt luËn 78 KhuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch 79 79 1. KhuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch cho viÖc qu¶n lý tµi nguyªn bê biÓn 80 2. KhuyÕn nghÞ chÝnh s¸ch cho ngµnh nu«i t«m vµ h¶i s¶n 81 3. ChÝnh s¸ch tµi khãa trong ngµnh nu«i t«m 81 4. ChÝnh s¸ch cho qu¶n lý chÊt l−îng n−íc 83 Tµi liÖu tham kh¶o 93 Phô lôc 1. Mét sè kÕt qu¶ kh¶o s¸t vÒ s¶n l−îng, diÖn tÝch vµ chi phÝ s¶n xuÊt 93 nu«i t«m ë H¶i Phßng vµ Thõa Thiªn - HuÕ 2. Mét sè h×nh ¶nh thùc tÕ cña c¸c ®Çm nu«i ë H¶i Phßng vµ Thõa 120 Thiªn – HuÕ 3. Mét sè ¶nh vÖ tinh vµ b¶n ®å ph©n bè rõng ngËp mÆn vµ ®Çm nu«i 124 thñy s¶n á H¶i Phßng vµ Thõa Thiªn – HuÕ 4. KÕt qu¶ −íc l−îng m« h×nh 130 5. HÖ thèng chÝnh s¸ch, qui ®Þnh liªn quan ®Õn NTTS ven biÓn 140 6
Danh môc biÓu b¶ng STT Tªn b¶ng Trang 1 Danh môc c¸c ®èi t−îng NTTS ven biÓn ViÖt Nam 11 2 DiÖn tÝch tiÒm n¨ng NTTS ë ven biÓn ViÖt Nam 14 3 DiÖn tÝch NTTS ®· sö dông (ha) 14 4 DiÖn tÝch nu«i t«m só (ha) 15 5 S¶n l−îng NTTS ë vïng ven biÓn ViÖt Nam (tÊn) 15 6 S¶n l−îng t«m só ë vïng ven biÓn ViÖt Nam (tÊn) 16 7 S¶n l−îng nu«i trång thñy s¶n mÆn, lî 1995 – 1999 17 8 Thèng kª diÖn tÝch nu«i t«m só cña H¶i Phßng 1999 - 2001 18 9 DiÖn tÝch, s¶n l−îng vµ n¨ng suÊt t«m nu«i vïng mÆn lî cña H¶i 19 Phßng tõ n¨m 1995 – 2001 10 HiÖn tr¹ng nu«i thñy s¶n n¨m 2000 cña tØnh Cµ Mau 25 11 DiÖn tÝch nu«i trång thñy s¶n cña tØnh Cµ Mau tõ 1996 – 2002 26 12 Gi¸ t«m xuÊt khÈu qua c¸c kÝch cì cña t«m só 27 13 S¶n l−îng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu t«m só n¨m 2000 28 14 S¶n l−îng (tÊn) t«m nu«i ë c¸c tØnh ven biÓn ViÖt Nam 28 n¨m 2000 -2001 15 39 BiÕn ®éng diÖn tÝch ®Çm nu«i vµ rõng ngËp mÆn (ha) ë mét sè huyÖn ven biÓn H¶i Phßng 16 BiÕn ®éng diÖn tÝch ®Çm nu«i c¸c x· ven ®Çm ph¸ Tam Giang - CÇu 40 Hai 17 Mét sè yÕu tè ®Þa ho¸ trÇm tÝch ®Çm nu«i H¶i Phßng 41 (Líp trÇm tÝch bÒ mÆt 0 - 20cm) 18 Sù biÕn ®æi ®é muèi vµ dinh d−ìng trong mét sè ®Çm n−íc lî ven 44 bê H¶i Phßng (n¨m 1990) 19 Nång ®é muèi dinh d−ìng, khÝ ®éc trong ao nu«i t«m BTC "më" 46 20 BiÕn ®æi sinh l−îng mét sè nhãm sinh vËt vïng triÒu khi ®¾p ®Çm 48 21 Mét sè chØ tiªu ®Þa ho¸ ®Êt ë T©y Ngäc HiÓn 51 22 Mét sè chØ tiªu ®Êt, bïn ®¸y ®Çm t«m n¬i cã rõng vµ n¬i ®· chÆt 52 tr¾ng rõng 23 §Æc ®iÓm thuû ho¸ vµ chÊt l−îng n−íc t¹i c¸c cöa s«ng phÝa §«ng 54 Cµ Mau 24 §Æc ®iÓm thuû ho¸ vµ chÊt l−îng n−íc t¹i c¸c cöa s«ng phÝa T©y Cµ 54 Mau 25 Ma trËn t¸c ®éng cña ho¹t ®éng nu«i t«m ®Õn tµi nguyªn vµ m«i 57 tr−êng vïng bê biÓn H¶i Phßng 7
26 Ma trËn t¸c ®éng cña ho¹t ®éng nu«i t«m ®Õn tµi nguyªn vµ m«i 58 tr−êng vïng bê biÓn Thõa Thiªn HuÕ 27 Ma trËn t¸c ®éng cña ho¹t ®éng nu«i t«m ®Õn tµi nguyªn vµ m«i 59 tr−êng vïng ven biÓn Cµ Mau 28 BiÓu thÞ vÒ mÆt kinh tÕ tõ chi phÝ x· héi vµ t− nh©n vµ ph©n tÝch 66 doanh thu 29 Nh÷ng t¸c ®éng m«i tr−êng tiÒm tµng tõ viÖc nu«i t«m 67 30 C¸c t¸c ®éng cã thÓ −íc tÝnh ®−îc chi phÝ m«i tr−êng 68 31 So s¸nh gi÷a chi phÝ x· héi vµ chi phÝ t− nh©n tõ viÖc nu«i t«m ven 69 biÓn (®¬n vÞ: ®/kg) 32 Ph©n r· ¶nh h−ëng cña viÖc t¨ng s¶n l−îng t«m ë H¶i Phßng qua 75 c¸c n¨m 1998-2001 33 Mèi quan hÖ gi÷a më réng diÖn tÝch sö tµi nguyªn vµ m«i tr−êng 75 cho H¶i Phßng 34 Chi phÝ m«i tr−êng do t¨ng s¶n l−îng t«m 77 35 DiÖn tÝch, s¶n l−îng vÒ nu«i t«m ë khu vùc §×nh Vò - H¶i Phßng 93 n¨m 2001 36 Chi phÝ s¶n xuÊt nu«i t«m ë khu vùc §×nh Vò - H¶i Phßng n¨m 94 2001 37 Tæng chi phÝ cña c¸c hé nu«i t«m ë khu vùc §×nh Vò - H¶i Phßng 96 n¨m 2001 38 Tæng chi phÝ TC 2 ë khu vùc §inh Vò - H¶i Phßng n¨m 2001 97 39 DiÖn tÝch, s¶n l−îng vÒ nu«i t«m ë §−êng 14 - H¶i Phßng n¨m 98 2001 40 Chi phÝ s¶n xuÊt nu«i t«m ë §−êng 14 - H¶i Phßng n¨m 2001 99 41 Tæng chi phÝ cña c¸c hé nu«i t«m ë §−êng 14 - H¶i Phßng n¨m 101 2001 42 Tæng chi phÝ TC 2 ë §−êng 14 - H¶i Phßng n¨m 2001 102 43 DiÖn tÝch, s¶n l−îng vÒ nu«i t«m ë khu vùc KiÕn Thuþ - H¶i Phßng 103 n¨m 2001 44 Chi phÝ s¶n xuÊt nu«i t«m ë khu vùc KiÕn Thuþ - H¶i Phßng n¨m 104 2001 45 Tæng chi phÝ cña c¸c hé nu«i t«m ë khu vùc KiÕn Thuþ - H¶i 106 Phßng n¨m 2001 46 Tæng chi phÝ TC 2 ë khu vùc KiÕn Thuþ - H¶i Phßng n¨m 2001 107 47 DiÖn tÝch, s¶n l−îng vÒ nu«i t«m ë x· VÜnh H−ng – Thõa Thiªn 108 HuÕ n¨m 2001 48 Chi phÝ s¶n xuÊt nu«i t«m cña x· VÜnh H−ng – Thõa Thiªn HuÕ 109 n¨m 2001 49 Tæng chi phÝ vµ c¸c lo¹i chi phÝ cho ®Çm nu«i t«m ë x· VÜnh H−ng 111 8
- Thõa Thiªn – HuÕ n¨m 2001 50 Tæng chi nu«i t«m ë x· VÜnh H−ng - Thõa Thiªn – HuÕ n¨m 2001 112 51 DiÖn tÝch, s¶n l−îng vÒ nu«i t«m ë x· T©n An – ThuËn An – Thõa 113 Thiªn HuÕ n¨m 2001 52 Chi phÝ s¶n xuÊt nu«i t«m cña x· T©n An – ThuËn An – Thõa Thiªn 114 HuÕ n¨m 2001 53 Tæng chi phÝ vµ c¸c lo¹i chi phÝ cho ®Çm nu«i t«m ë x· T©n An – 116 ThuËn An - Thõa Thiªn – HuÕ n¨m 2001 54 Tæng chi nu«i t«m ë x· T©n An – ThuËn An - Thõa Thiªn – HuÕ 117 n¨m 2001 55 Tæng chi TC2 ë x· T©n An – ThuËn An - Thõa Thiªn – HuÕ n¨m 118 2001 56 DiÖn tÝch vµ s¶n l−îng nu«i t«m cña c¸c huyÖn thuéc tØnh Thõa 119 Thiªn - HuÕ tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2001 57 KÕt qu¶ −íc l−îng hµm s¶n xuÊt t«m cho H¶i Phßng 130 58 KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ x· héi d¹ng Cobb-douglas - cho H¶i 131 Phßng 59 KÕt qu¶ −íc l−îng hµm s¶n chi phÝ x· héi d¹ng Cobb-douglas - cho 132 Thõa Thiªn- HuÕ 60 KÕt qu¶ −íc l−îng hµm s¶n chi phÝ x· héi d¹ng TuyÕn tÝnh cho H¶i 133 Phßng 61 KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ x· héi d¹ng TuyÕn tÝnh cho Thõa 134 Thiªn - HuÕ 62 KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ s¶n xuÊt d¹ng Cobb-douglas cho 135 H¶i Phßng 63 KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ s¶n xuÊt d¹ng Cobb-douglas cho 136 Thõa Thiªn- HuÕ 64 KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ s¶n xuÊt d¹ng tuyÕn tÝnh cho H¶i 137 Phßng 65 KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ m«i tr−êng d¹ng Cobb-douglas cho 138 H¶i Phßng 66 KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ m«i tr−êng d¹ng Cobb-douglas cho 139 Thõa Thiªn HuÕ 67 HÖ thèng chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn NTTS ven biÓn 140 Danh môc c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt hiÖn hµnh : chÝnh s¸ch, 68 158 chiÕn l−îc, quy ho¹ch cã liªn quan ®Õn NTTS ven biÓn 9
Danh môc h×nh STT Tªn h×nh Trang 1 Tr×nh tù c¸c b−íc thùc hiÖn vµ ph−¬ng ph¸p sö dông trong ®Ò tµi 5 2 DiÖn tÝch vµ s¶n l−îng nu«i t«m cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ tõ n¨m 22 1996 – 2001 3 Ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n vµ thùc vËt ngËp mÆn khu vùc H¶i 39 Phßng n¨m 2000 4 Ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n vµ thùc vËt ngËp mÆn khu vùc H¶i 39 Phßng n¨m 2001 5 Ph©n bè rõng ngËp mÆn ë cµ Mau n¨m 1990 vµ n¨m 1995 50 6 HÖ thèng nu«i t«m bÒn v÷ng 62 7 Mét sè h×nh ¶nh thùc tÕ vÒ ®Çm nu«i t«m ë H¶i Phßng 120 8 Mét sè h×nh ¶nh thùc tÕ vÒ ®Çm nu«i t«m ë Thõa Thiªn – HuÕ 122 9 124 ¶nh vÖ tinh SPOT khu vùc §×nh Vò – C¸t H¶i – Phï Long H¶i Phßng n¨m 2000 10 125 ¶nh vÖ tinh TERRA/ASTER khu vùc cña ThuËn An – Thõa Thiªn – HuÕ n¨m 2001 11 B¶n ®å ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n vµ thùc vËt ngËp mÆn khu vùc 126 §×nh Vò – C¸t H¶i – Phï Long – H¶i Phßng n¨m 1994 12 B¶n ®å ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n vµ thùc vËt ngËp mÆn khu vùc 127 §×nh Vò – C¸t H¶i – Phï Long – H¶i Phßng n¨m 2000 13 B¶n ®å ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n khu vùc ven bê Thõa Thiªn – 128 HuÕ n¨m 1997 14 B¶n ®å ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n khu vùc ven bê Thõa Thiªn – 129 HuÕ n¨m 2001 10
Ch÷ viÕt t¾t BOD Nhu cÇu « xy sinh ho¸ BTC B¸n th©m canh BVTV B¶o vÖ thùc vËt COD Nhu cÇu « xy ho¸ häc CTV Céng t¸c viªn DO ¤ xy hoµ tan §BSCL §ång b»ng s«ng Cöu Long §V§ §éng vËt ®¸y §VPD §éng vËt phï du GIS HÖ th«ng tin ®Þa lÝ (Geographic Information System) HST HÖ sinh th¸i MS Exel Microsoft Exel NAFIQACEN Trung t©m kiÓm tra chÊt l−îng vµ vÖ sinh thuû s¶n NTTS Nu«i trång thñy s¶n QC Qu¶ng canh QCCT Qu¶ng canh c¶i tiÕn QCTT Qu¶ng canh truyÒn thèng RNM Rõng ngËp mÆn ThC Th©m canh TC Tæng chi phÝ TCVN Tiªu chuÈn ViÖt Nam TFC Tæng chi phÝ cè ®Þnh TR Tæng doanh thu TSS Tæng chÊt r¾n l¬ löng TVC Tæng chi phÝ lu©n chuyÓn TVPD Thùc vËt phï du 11
Më §Çu Sù ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ë d¶i ven bê biÓn ®ang bïng ph¸t ë nhiÒu n−íc, ®Æc biÖt ë c¸c quèc gia cã biÓn ë ch©u ¸ do lîi Ých to lín cña viÖc xuÊt khÈu thuû h¶i s¶n. Nu«i t«m còng lµ mét nghÒ mang l¹i lîi nhuËn kinh tÕ cao nh− ®· thÊy ë c¸c n−íc Th¸i Lan, §µi Loan... T¸c ®éng tÝch cùc cña ho¹t ®éng nu«i trång ®· thÊy râ, nh−ng c¸c t¸c ®éng tiªu cùc c¶ vÒ m«i tr−êng tù nhiªn vµ x· héi th−êng l¹i bÞ bá qua. §Ó tiÕp cËn ph¸t triÓn bÒn v÷ng, nhiÒu n−íc nh− Th¸i Lan, Philippines, Trung Quèc, Mü, §øc... ®· chó ý ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng cña nu«i trång ven biÓn b»ng sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ nh− ®¸nh gi¸ chi phÝ lîi Ých cña ho¹t ®éng nµy. ë c¸c n−íc ph¸t triÓn viÖc ®¸nh gi¸ c¸c chi phÝ m«i tr−êng ®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng cña mçi dù ¸n ph¸t triÓn vµ ®· trë thµnh yÕu tè b¾t buéc. ThÕ nh−ng, ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn th× viÖc tiÕp cËn ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng cña c¸c dù ¸n hay ho¹t ®éng ph¸t triÓn nh− nu«i trång thuû s¶n ven biÓn nãi chung vµ nu«i t«m nãi riªng vÉn cßn ®ang ë giai ®o¹n h×nh thµnh ph−¬ng ph¸p vµ thö nghiÖm ë tõng ®èi t−îng ph¸t triÓn. Nu«i trång thuû s¶n ë ViÖt Nam ®ang ®−îc ph¸t triÓn m¹nh, ®Æc biÖt nu«i t«m ë vïng ven biÓn. §©y còng ®−îc xem lµ mét h×nh thøc thay thÕ cho viÖc khai th¸c h¶i s¶n ven bê vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho céng ®ång d©n c− sèng ë cïng ven biÓn. §· cã nhiÒu nghiªn cøu vÒ t×nh tr¹ng m«i tr−êng ®Çm nu«i ven biÓn vµ nh÷ng dÉn liÖu vÒ lîi Ých kinh tÕ còng nh− nh÷ng suy tho¸i m«i tr−êng do ho¹t ®éng nµy. Tuy nhiªn, nh÷ng nghiªn cøu nµy thùc sù vÉn ch−a tr¶ lêi ®−îc c©u hái ®Æt ra lµ liÖu ho¹t ®éng nu«i trång cã thùc sù mang l¹i lîi Ých nh− ng−êi ta vÉn thÊy, cÇn ph¸t triÓn, gi÷ nguyªn t×nh tr¹ng hay h¹n chÕ c¸c ho¹t ®éng nµy. Sö dông c«ng cô kinh tÕ ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng nh÷ng chi phÝ m«i tr−êng cña c¸c ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ven biÓn sÏ lµ c¸ch tiÕp cËn ®Þnh l−îng ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái trªn. Tuy nhiªn, trong ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n nãi chung ë vïng ven biÓn, ch−a cã mét ®¸nh gi¸ vÒ chi phÝ m«i tr−êng nµo ®−îc thùc hiÖn. Lîi Ých kinh tÕ tõ nu«i trång thuû s¶n ®ang ®−îc xem lµ kh¸ cao cã thÓ do ch−a ®¸nh gi¸ ®−îc hÕt nh÷ng chi phÝ m«i tr−êng cña c¸c ho¹t ®éng nµy. §Ó tiÕp cËn qu¶n lý m«i tr−êng cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng th× nh÷ng chi phÝ m«i tr−êng cÇn ph¶i ®−îc gép vµo c¸c chi phÝ chung cña ho¹t ®éng nu«i trång. Ngµy 7 th¸ng 3 n¨m 2000 t¹i Bang Kok, ViÖt Nam vµ Th¸i Lan ®· kÝ tho¶ thuËn hîp t¸c trong lÜnh vùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, trong ®ã cã néi dung hîp t¸c trong nghiªn cøu biÓn víi môc tiªu lµ nghiªn cøu h×nh thµnh c¸c chÝnh s¸ch, qui ho¹ch vµ luËt trong qu¶n lÝ tµi nguyªn ®íi bê biÓn vµ trao ®æi kinh nghiÖm vÒ qu¶n lÝ tæng hîp ®íi bê biÓn. Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng (nay lµ ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn) lµ mét trong nh÷ng c¬ quan ®−îc ph©n c«ng lµ ®èi t¸c phÝa ViÖt Nam. Sau khi ®· cã nh÷ng trao ®æi, tiÕp xóc, hai bªn ®èi t¸c ®· nhÊt trÝ lùa chän vÊn ®Ò vµ h×nh thµnh ®Ò tµi cã tªn “Định gi¸ tổn thất m«i trường do hoạt động nu«i t«m ven biển” (Estimation of Environmental Costs from Coastal Shrimp Farming) cho 12
phÝa ViÖt Nam nh»m kÕ thõa vµ häc tËp nh÷ng kinh nghiÖm mµ phÝa Th¸i Lan ®· thu ®−îc khi triÓn khai ®Ò tµi cã cïng môc tiªu. §Ò tµi ®· hoµn tÊt c¸c thñ tôc vµ ®−îc phª duyÖt th¸ng 8 n¨m 2001. TiÕp cËn mét lÜnh vùc kh¸ míi ®èi víi ViÖt Nam lµ sö dông c«ng cô kinh tÕ trong qu¶n lÝ ®íi bê biÓn, ®Ò tµi ®· ®Æt ra c¸c môc tiªu nh− sau: - Cã ®−îc c©u tr¶ lêi ®Þnh l−îng vÒ nh÷ng tæn thÊt vÒ m«i tr−êng do c¸c ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn ë n−íc ta, tËp trung ë 3 vïng ®iÓn h×nh. - X©y dùng tËp tµi liÖu h−íng dÉn ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng cho c¸c ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn. - KhuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch ®Ó b¶o ®¶m an toµn m«i tr−êng vµ sö dông l©u bÒn tµi nguyªn thiªn nhiªn trong ph¸t triÓn nu«i t«m ë d¶i ven biÓn. B¸o c¸o nµy ®−îc tr×nh bµy thµnh hai phÇn: PhÇn 1 sÏ tr×nh bµy vÒ c«ng t¸c tæ chøc thùc hiÖn vµ c¸c kÕt qu¶ còng nh− s¶n phÈm cña ®Ò tµi. PhÇn 2 tr×nh bµy c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc. MÆc dï tËp thÓ thùc hiÖn ®Ò tµi ®· rÊt cè g¾ng hoµn thiÖn, nh−ng ®Ò tµi cßn cã nh÷ng h¹n chÕ do c¶ chñ quan vµ kh¸ch quan. VÒ sè liÖu, d÷ liÖu theo ®èi t−îng nu«i t«m qu¶ng canh vµ b¸n th©m canh ven biÓn vµ c¸c t¸c ®éng trùc tiÕp tíi m«i tr−êng ®−îc thu thËp, ph©n tÝch, c¸c h×nh thøc kh¸c nh− nu«i th©m canh vµ nu«i t«m trªn c¸t kh«ng n»m trong ph¹m vi ph©n tÝch cña ®Ò tµi, do ®©y lµ nh÷ng h×nh thøc cã qui m« rÊt nhá ë c¸c vïng nghiªn cøu hoÆc míi ®−îc ph¸t triÓn gÇn ®©y. V× vËy, ®Ò tµi kh«ng cã ®ñ bÒ dµy sè liÖu còng nh− kinh phÝ ®Ó ®iÒu tra bæ sung ®Ó ph©n tÝch trong m« h×nh. VÒ ph©n tÝch gi¶ thuyÕt, nghiªn cøu nµy míi chØ dõng l¹i ë ph©n tÝch tÜnh, nh÷ng biÕn ®éng vÒ thÞ tr−êng cßn ch−a ®−îc xem xÐt. VÒ kh¶ n¨ng ¸p dông thùc tÕ, c¸c nghiªn cøu ph©n tÝch míi thùc hiÖn thÝ ®iÓm t¹i H¶i Phßng vµ Thõa Thiªn - HuÕ víi mét sè kiÓu nu«i t«m phæ biÕn, do vËy khi ¸p dông, c¸c chØ sè −íc l−îng sÏ ph¶i ®iÒu chØnh theo tõng n¬i vµ tõng kiÓu nu«i. HÇu hÕt c¸c gi¸ trÞ −íc l−îng cã thÓ ®−îc dïng lµm c¬ së d÷ liÖu ®Ó c¶i tiÕn vµ ph©n tÝch kÜ h¬n trong t−¬ng lai. H¹n chÕ cã tÝnh chñ quan ®ã lµ trong nghiªn cøu m«i tr−êng hiÖn nay, viÖc ®¸nh gi¸ c¸c gi¸ trÞ cña c¸c c¸ nh©n lµ kh¸c nhau, c¸c tiªu chuÈn −u tiªn, lùa chän kü thuËt ®¸nh gi¸ vµ ®é tin cËy cña −íc l−îng lµ theo c¸ch cña tõng c¸ nh©n. Do h¹n chÕ vÒ kinh phÝ ®−îc cÊp (58% so víi dù to¸n), ®Ò tµi ®· kh«ng thÓ triÓn khai thu thËp sè liÖu ë ®Þa bµn xa nh− ë Cµ Mau, nªn phÇn m« h×nh tÝnh to¸n chi phÝ m«i tr−êng cho ®Þa ®iÓm nµy kh«ng thùc hiÖn ®−îc. §Ó hoµn thµnh ®Ò tµi, trong thêi gian hai n¨m thùc hiÖn, tËp thÓ c¸c c¸n bé thùc hiÖn ®Ò tµi ®· nhËn ®−îc sù hîp t¸c vµ gióp ®ì tËn t×nh cña nhiÒu c¬ quan, ban ngµnh trong n−íc vµ quèc tÕ. Nh©n dÞp nµy, chóng t«i xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ, Trung t©m Khoa häc Tù nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia, Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng, Së Thuû s¶n H¶i Phßng, Së Thuû s¶n Thõa Thiªn - HuÕ, ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n, ViÖn Kinh tÕ vµ Qui ho¹ch Thuû s¶n, Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n, Côc ChÝnh s¸ch vµ Qui ho¹ch M«i tr−êng Th¸i Lan, Tr−êng §¹i häc Kasetsart 13
Th¸i Lan. Xin c¶m ¬n toµn thÓ c¸c c¸n bé ®· tham gia vµ cã nh÷ng ®ãng gãp quÝ b¸u cho ®Ò tµi. 14
PhÇn 1: Tæ chøc thùc hiÖn vµ c¸c s¶n phÈm 1. C¸c nội dung và nhiệm vụ • Tæng quan vÒ ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n trªn toµn d¶i ven biÓn ViÖt Nam, c¸c vÊn ®Ò vÒ tµi nguyªn vµ m«i tr−êng liªn quan • T¸c ®éng cña ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ven biÓn ®èi víi tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i tr−êng • Nghiªn cøu ®iÓn h×nh vÒ ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng cña c¸c ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn • Trao ®æi c¸c kÕt qu¶ khoa häc vµ kinh nghiÖm víi c¸c n−íc kh¸c trong khu vùc • KhuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch cho nu«i t«m ven biÓn 2. Phương ph¸p nghiªn cứu HÖ ph−¬ng ph¸p ®· ®−îc h×nh thµnh sau khi trao ®æi, th¶o luËn víi ®èi t¸c Th¸i Lan vµ tham kh¶o c¸c t− liÖu cña thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu c¬ b¶n d−íi ®©y ®−îc sö dông phèi hîp c¸c c«ng cô hiÖn ®¹i víi c¸c kÜ thuËt truyÒn thèng. C¬ së ph−¬ng ph¸p luËn cña ®Ò tµi lµ tiÕp cËn liªn ngµnh do c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng lµ vÊn ®Ò cña nhiÒu ngµnh. Tuy nhiªn, h−íng tiÕp cËn chñ ®¹o lµ kinh tÕ m«i tr−êng trong qu¶n lÝ bÒn v÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i tr−êng ®íi bê biÓn ®−îc cô thÓ ho¸ b»ng hÖ thèng qu¶n lÝ tæng hîp ®íi bê biÓn. Theo nguyªn lÝ cña kinh tÕ m«i tr−êng, bÊt kú mét ho¹t ®éng nµo ë ®íi bê ®Òu ph¶i sö dông ®Õn tµi nguyªn ®Ó t¹o ra hµng ho¸ vµ dÞch vô, ®ång thêi t¹o ra nh÷ng ngo¹i øng (t¸c ®éng tíi m«i tr−êng). C¸c chi phÝ x· héi cña bÊt kú ho¹t ®éng kinh tÕ nµo còng bao gåm chi phÝ “thÞ tr−êng” vµ chi phÝ ngo¹i lai “phi thÞ tr−êng”. §èi t−îng tiÕp cËn nghiªn cøu c¸c chi phÝ m«i tr−êng ë ®©y lµ ho¹t ®éng nu«i t«m vèn ®ang ph¸t triÓn rÊt m¹nh ë n−íc ta. VÒ c¬ b¶n, c¸c ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh nghiªn cøu theo trËt tù nh− sau: ®¸nh gi¸ tæng quan bøc tranh vÒ ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ven biÓn nãi chung vµ nu«i t«m nãi riªng, tõ ®ã x¸c ®Þnh ®−îc c¸c t¸c ®éng tíi m«i tr−êng cña c¸c ho¹t ®éng nµy. Sau khi c¸c t¸c ®éng ®· ®−îc nhËn d¹ng vµ x¸c ®Þnh ®−îc møc ®é t¸c ®éng theo träng sè, c¸c d÷ liÖu sÏ ®−îc thu thËp theo nhãm c¸c t¸c ®éng c¬ b¶n tíi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng. C¸c d÷ liÖu nµy sÏ lµ ®Çu vµo cña m« h×nh m¸y tÝnh vÒ kinh tÕ tµi nguyªn. Tõ c¸c kÕt qu¶ cña m« h×nh, c¸c khuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch nu«i trång thuû s¶n bÒn v÷ng ®−îc ®Ò xuÊt. 15
Tæng quan c¸c ph−¬ng Tæng quan vÒ ho¹t ph¸p nghiªn cøu kinh ®éng NTTS vµ nu«i tÕ m«i tr−êng t«m ven biÓn H×nh thµnh ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ò tµi vµ ®¸nh gi¸ tæng qu¸t vÒ hiÖn tr¹ng NTTS vµ nu«i t«m ven biÓn ViÖt Nam §¸nh gi¸ ViÔn nhanh m«i th¸m vµ tr−êng GIS Kh¶o s¸t thùc ®Þa, ph©n tÝch c¸c th«ng sè chÊt l−îng m«i tr−êng C¸c t¸c ®éng m«i tr−êng, d÷ liÖu vÒ chi phÝ trong nu«i t«m, d÷ liÖu vÒ chÊt l−îng m«i tr−êng Ph©n tÝch chi phÝ §¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ vµ m« h×nh m« h×nh KÕt qu¶ −íc tÝnh c¸c chi phÝ m«i tr−êng trong nu«i t«m ven biÓn, c¸c khuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch nu«i trång thuû s¶n bÒn v÷ng H×nh 1: Tr×nh tù c¸c b−íc thùc hiÖn vµ ph−¬ng ph¸p sö dông trong ®Ò tµi 2.1. Nghiªn cøu tæng quan tµi liÖu Do tÝnh chÊt vµ môc tiªu cña ®Ò tµi, ph−¬ng ph¸p nµy ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc lùa chän, h×nh thµnh, kÕ thõa c¸c nghiªn cøu trªn thÕ giíi vµ trong n−íc. Do vËy, ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh thu thËp c¸c tµi liÖu vÒ ph−¬ng ph¸p liªn quan lÜnh vùc kinh tÕ m«i tr−êng, kinh tÕ sinh th¸i trªn thÕ giíi vµ trong n−íc. Sau ®ã ph©n tÝch lùa chän c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu phï hîp. §ång thêi thu thËp vµ ph©n tÝch, tæng hîp c¸c nghiªn cøu, t− liÖu liªn quan 16
ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ven biÓn ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng, t¸c ®éng cña nu«i trång thuû s¶n vµ nu«i t«m ven biÓn. 2.2. §¸nh gi¸ nhanh m«i tr−êng Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc ¸p dông ®Ó ®¸nh gi¸ cËp nhËt c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng trong thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi. C¸c kü thuËt ®¸nh gi¸ ®· ®−îc thùc hiÖn gåm: pháng vÊn b¸n chÝnh thøc vµ quan s¸t thùc tÕ. 2.3. ViÔn th¸m vµ hÖ th«ng tin ®Þa lÝ Nh»m ®¸nh gi¸ s¸t thùc h¬n vÒ t¸c ®éng cña nu«i trång thuû s¶n vµ nu«i t«m ®èi víi hÖ sinh th¸i b·i triÒu vµ rõng ngËp mÆn còng nh− ®Çm ph¸ t¹i H¶i Phßng vµ Thõa Thiªn - HuÕ, ph−¬ng ph¸p nµy ®· ®−îc ¸p dông ®Ó x¸c ®Þnh biÕn ®éng diÖn tÝch cña c¸c ®èi t−îng trªn liªn quan suy tho¸i hÖ sinh th¸i. C¸c kü thuËt ph©n tÝch ¶nh kü thuËt sè vµ ph©n tÝch kh«ng gian trong GIS ®· ®−îc ¸p dông. 2.4. TiÕp cËn ph©n tÝch chi phÝ vµ m« h×nh §©y lµ ph−¬ng ph¸p chñ ®¹o trong thùc hiÖn ®Þnh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng cña ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn. • TiÕp cËn ph©n tÝch hÖ thèng cÊu tróc chi phÝ C¬ cÊu chi phÝ th−êng bao gåm Tæng chi phÝ (TC), Tæng chi phÝ cè ®Þnh (TFC), vµ Tæng chi phÝ lu©n chuyÓn (TVC). Trong tr−êng hîp chi phÝ h»ng n¨m, TFC ®−îc tÝnh b»ng chi phÝ c¬ héi hµng n¨m vµ khÊu hao vèn cè ®Þnh còng nh− chi phÝ ®Êt ®ai. MÆt kh¸c, TVC sÏ bao gåm tÊt c¶ chi phÝ ho¹t ®éng cÇn trong viÖc nu«i t«m nh− lµ gièng, thøc ¨n, nhiªn liÖu vµ hãa chÊt... Kh¶ n¨ng sinh lîi tõ viÖc nu«i t«m cã thÓ ®−îc ph©n tÝch b»ng c¸ch dïng c¸c sè liÖu chi phÝ vµ tæng doanh thu (TR). §ång thêi, hµm chi phÝ vµ chi phÝ biªn (MC) hay tæng chi phÝ dµnh ®Ó s¶n xuÊt thªm mét ®¬n vÞ s¶n phÈm cã thÓ rót ra tõ mèi quan hÖ gi÷a tæng chi phÝ ph¶i tr¶ vµ tæng l−îng t«m thu ®−îc. • TiÕp cËn ®Þnh gi¸ phi thÞ tr−êng Nh÷ng ¶nh h−ëng ®· cã cña viÖc nu«i t«m lªn nguån tµi nguyªn vµ m«i tr−êng sÏ ®−îc tÝnh qua viÖc øng dông c¸ch tiÕp cËn ®Þnh gi¸ phi thÞ tr−êng. V× viÖc lùa chän kü thuËt ®¸nh gi¸ cho mçi t¸c ®éng m«i tr−êng th−êng rÊt chñ quan, nªn sù lùa chän nµy sÏ gåm Ýt nhÊt bèn ®iÒu kiÖn: tÝnh gi¸ trÞ vÒ mÆt lý thuyÕt, tÝnh gi¸ trÞ thÞ tr−êng, yªu cÇu sè liÖu, vµ tÝnh gi¸ trÞ vÒ mÆt kü n¨ng. Nh− vËy, viÖc tiÕp cËn ®¸nh gi¸ phi thÞ tr−êng trong nghiªn cøu nµy nh− sau. 1) C¸ch tiÕp cËn chi phÝ phßng ngõa C¸ch tiÕp cËn nµy c¬ b¶n cã néi dung lµ t¸c ®éng m«i tr−êng cã thÓ ®−îc ®¸nh gi¸ tõ tæng chi tiªu dµnh ®Ó phßng tr¸nh hay gi¶m bít t¸c ®éng nµy tr−íc khi nã thùc sù x¶y ra. V× vËy, quan ®iÓm nµy ®−îc øng dông ®Ó tÝnh chi phÝ t¸c ®éng m«i tr−êng do chÊt th¶i tõ viÖc nu«i t«m. 17
2) TiÕp cËn biÕn ®éng n¨ng suÊt ViÖc tiÕp cËn nµy ®−îc øng dông trong tr−êng hîp mµ t¸c ®éng m«i tr−êng th¶i ra ngoµi ph¹m vi khu vùc nu«i t«m. Thay vµo ®ã, tæng gi¸ trÞ cña sù gi¶m n¨ng suÊt cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt gÇn kÒ hay nh÷ng nguån tµi nguyªn xung quanh do t¸c ®éng m«i tr−êng nµy g©y ra sÏ ®−îc dïng nh− gi¸ trÞ xÊp xØ cho chi phÝ ®ã. 3) TiÕp cËn chi phÝ thay thÕ C¸ch tiÕp cËn nµy ®−îc dïng khi nhËn ®Þnh sù mÊt m¸t nguån tµi nguyªn vµ m«i tr−êng do viÖc nu«i t«m cã thÓ ®−îc thay thÕ bëi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng nh©n t¹o. Tæng chi phÝ sö dông ®Ó t¸i t¹o tµi nguyªn vµ m«i tr−êng nh©n t¹o nh− vËy ®−îc dïng nh− lµ c¸ch tÝnh gi¸ trÞ xÊp xØ cho ¶nh h−ëng nµy. Chi phÝ thay thÕ trong ®Ò tµi nµy chñ yÕu ®−îc øng dông cho sù thiÖt h¹i rõng ngËp mÆn do viÖc nu«i t«m g©y nªn. Chi phÝ t¸i t¹o ®Êt bá hoang sau qu¸ tr×nh nu«i t«m vµ chi phÝ x©y dùng hÖ thèng b¶o hé ven biÓn do mÊt rõng ®−îc dïng nh− gi¸ trÞ thay thÕ. 4) TiÕp cËn chi phÝ c¬ héi TiÕp cËn nµy ®−îc øng dông khi mÊt nguån tµi nguyªn vµ m«i tr−êng tõ viÖc nu«i t«m sÏ dÉn ®Õn sù biÕn mÊt hay xuÊt hiÖn cña mét sè hµng hãa hay dÞch vô tù nhiªn. Nãi c¸ch kh¸c, nÕu kh«ng tån t¹i viÖc nu«i t«m, nh÷ng hµng hãa vµ dÞch vô tõ nguån tµi nguyªn vÉn cßn cã thÓ sö dông vµo môc ®Ých kh¸c. 2.5. Kh¶o s¸t thùc tÕ Kh¶o s¸t, thu thËp vµ ph©n tÝch mÉu vËt vÒ m«i tr−êng ®Êt, n−íc khu vùc nu«i t«m ®· ®−îc thùc hiÖn phôc vô ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng, cung cÊp d÷ liÖu cho ®¸nh gi¸ c¸c gi¸ trÞ tµi nguyªn vµ ch¹y m« h×nh to¸n. 3. Tổ chức thực hiện 3.1. Thống nhất kế hoạch và h×nh thành c¸c nhãm chuyªn đề Sau khi ®Ò c−¬ng cña ®Ò tµi ®−îc thÈm ®Þnh vµo th¸ng 5/2001, c¸c c¸n bé cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh thèng nhÊt vÒ tæ chøc, kÕ ho¹ch thùc hiÖn vµ h×nh thµnh c¸c nhãm chuyªn ®Ò: - Liªn hÖ víi c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc cña ®Ò tµi nh− ViÖn Nghiªn cøu H¶i S¶n, ViÖn Nu«i trång Thuû s¶n 1, ViÖn Kinh tÕ vµ Qui ho¹ch Thuû s¶n, §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n… - Liªn l¹c víi ®èi t¸c phÝa Th¸i Lan, th¨m vµ trao ®æi héi th¶o víi ®èi t¸c t¹i Th¸i Lan - KiÖn toµn ban chñ nhiÖm ®Ò tµi gåm 3 c¸n bé: TrÇn §×nh L©n, Th¹c sü m«i tr−êng vµ tµi nguyªn biÓn, chñ nhiÖm ®Ò tµi Lª ThÞ Thanh, Th¹c sü sinh häc nu«i trång, phã chñ nhiÖm 18
Hoµng ViÖt, Th¹c sü qu¶n lý tæng hîp ®íi bê biÓn, th− ký - Héi th¶o triÓn khai ®Ò tµi vµ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm theo c¸c m¶ng chuyªn m«n trong ph¹m vi ®Ò tµi, h×nh thµnh c¸c nhãm chuyªn ®Ò vÒ: Tæng quan c¸c vÊn ®Ò vÒ nu«i thuû s¶n vµ nu«i t«m ven biÓn, t×nh h×nh nu«i t«m t¹i 3 ®iÓm nghiªn cøu H¶i Phßng, Thõa Thiªn - HuÕ vµ Cµ Mau. øng dông viÔn th¸m vµ GIS ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ biÕn ®éng tµi nguyªn ®íi bê biÓn t¹i c¸c khu vùc nghiªn cøu ®iÓn h×nh. §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña nh÷ng ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn ®èi víi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng ®íi bê. HiÖn tr¹ng m«i tr−êng n−íc vµ trÇm tÝch t¹i c¸c ®Çm nu«i t«m t¹i khu vùc H¶i Phßng. X©y dùng m« h×nh m¸y tÝnh vÒ kinh tÕ m«i tr−êng cho c¸c ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn. Tæng hîp vµ ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò vÒ thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch nu«i trång thuû s¶n ven biÓn ViÖt Nam. C¸c héi th¶o vÒ tiÕn ®é thùc hiÖn vµ vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn ®Ò tµi ®· ®−îc tæ chøc vµo th¸ng 3 vµ th¸ng 10 n¨m 2003 cã c¸c thµnh viªn vµ ®¹i diÖn cña c¸c c¬ quan tham gia ®Ò tµi vµ cña Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ. 3.2. Thu thập tư liệu C¸c bé t− liÖu d−íi ®©y còng ®· ®−îc thu thËp: Bé ¶nh vÖ tinh theo c¸c thêi gian kh¸c nhau khu vùc ven biÓn Thõa Thiªn - HuÕ (5 ¶nh 1996, 1997, 1999, 2000, 2001) phôc vô gi¶i ®o¸n hiÖn tr¹ng vµ ®¸nh gi¸ biÕn ®éng tµi nguyªn vïng bê. Bé ¶nh vÖ tinh theo c¸c thêi gian kh¸c nhau khu vùc ven biÓn H¶i Phßng (5 ¶nh 1996, 1997, 1999, 2000, 2001) phôc vô gi¶i ®o¸n hiÖn tr¹ng vµ ®¸nh gi¸ biÕn ®éng tµi nguyªn vïng bê. Bé t− liÖu vÒ nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ m«i tr−êng vµ ¸p dông m« h×nh kinh tÕ trong ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng cña c¸c ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ven biÓn trªn thÕ giíi. Bé t− liÖu vÒ ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ven biÓn nhiÒu n¨m ë ViÖt Nam. Bé t− liÖu vÒ c¸c ho¹t ®éng nu«i t«m, tµi nguyªn vµ m«i tr−êng ®íi bê biÓn khu vùc H¶i Phßng vµ Thõa Thiªn – HuÕ. KÕt qu¶ kh¶o s¸t tæng quan khu vùc ven biÓn Thõa Thiªn – HuÕ vµ ven bê H¶i Phßng (b¸o c¸o vµ t− liÖu ¶nh). 3.3. Khảo s¸t thực tế §· tæ chøc ®−îc 2 ®ît kh¶o s¸t vÒ mïa m−a (11/2001) vµ kh« (7/2002) t¹i Thõa Thiªn – HuÕ, 1 ®ît kh¶o s¸t tæng quan vµ 3 ®ît kh¶o s¸t theo c¸c chuyªn ®Ò ë khu vùc H¶i Phßng. Ngoµi ra cßn hîp t¸c víi së Thuû s¶n Thõa 19