LUẬN VĂN: Hoàn thiện tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thànhs ản phẩm tại Công ty Seasafico Hà Nội

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

187
lượt xem 38
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn: hoàn thiện tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thànhs ản phẩm tại công ty seasafico hà nội', luận văn - báo cáo, tài chính - kế toán - ngân hàng phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN VĂN: Hoàn thiện tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thànhs ản phẩm tại Công ty Seasafico Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG……………….. LUẬN VĂN Hoàn thiện tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tnh1 giá thànhs ản phẩm tại Công ty Seasafico Hà Nội
Lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi §Ó cã mét xu h-íng phï hîp víi tiªu chuÈn chung cña chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ, Nhµ n-íc ®· ban hµnh c¸c chuÈn mùc vµ th«ng t- h-íng dÉn kÕ to¸n. Bëi ®øng tr-íc nh÷ng thay ®æi cña nÒn kinh tÕ nh- hiÖn nay ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n t×m tßi vµ lùa chän ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh cho phï hîp, ®¸p øng ®-îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr-êng, v× môc tiªu hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp lµ tèi ®a hãa lîi nhuËn. §Ó ®¹t ®-îc ®iÒu ®ã th× c¸ch lùa chän tèi -u nhÊt lµ tæ chøc qu¶n lý tèt quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm nh»m gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm xuèng møc thÊp nhÊt cã thÓ. Tuy nhiªn, lµm sao ®Ó h¹ gi¸ thµnh nh-ng vÉn ®¶m b¶o ®-îc chÊt l-îng cña s¶n phÈm, t¹o vÞ thÕ c¹nh tranh, ®Èy m¹nh tiªu thô, t¨ng nhanh vßng quay vèn vµ ®em l¹i lîi nhuËn cµng nhiÒu cho doanh nghiÖp. Do ®ã, doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. NhiÖm vô cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt mµ cßn ph¶i t×m c¸ch kiÓm so¸t chÆt chÏ c¸c chi phÝ ph¸t sinh ë tõng bé phËn trong doanh nghiÖp. Th«ng qua sè liÖu do phßng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cung cÊp, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp sÏ biÕt ®-îc chi phÝ vµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña mçi lo¹i s¶n phÈm còng nh- kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh. §Ó tõ ®ã cã nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý kÞp thêi trong viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ, sö dông nguån nh©n lùc cho phï hîp. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ viÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt vµ lu«n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò thêi sù ®-îc c¸c doanh nghiÖp quan t©m. Sau thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi vµ nhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña ®Ò tµi, víi mong muèn n©ng cao kiÕn thøc lý luËn vµ thùc tiÔn cña b¶n th©n. Em ®· chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi” lµm khãa luËn tèt nghiÖp. Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 1
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Lµm râ nh÷ng nhËn thøc chung nhÊt vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. M« t¶ vµ ph©n tÝch thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi. §Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi. 4. Phương pháp nghiên cứu đề tài - Ph-¬ng ph¸p chung: Bao gåm c¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n (ph-¬ng ph¸p chøng tõ, ph-¬ng ph¸p tµi kho¶n, ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸, ph-¬ng ph¸p tæng hîp c©n ®èi), c¸c ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch kinh doanh (ph-¬ng ph¸p so s¸nh, ph-¬ng ph¸p liªn hÖ…), ph¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi liÖu… - Ph-¬ng ph¸p kü thuËt trong tr×nh bµy: KÕt hîp gi÷a m« t¶ vµ ph©n tÝch, gi÷a luËn gi¶i víi b¶ng, biÓu vµ s¬ ®å. 5. Kết cấu của khóa luận Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, khãa luËn tèt nghiÖp gåm nh÷ng néi dung chÝnh sau: Ch-¬ng 1: Lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi. Ch-¬ng 3: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Seasafico Hµ Néi Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 2
Ch-¬ng 1 Lý luËn chung vÒ tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1. Bản chất và nội dung kinh tế của chi phí sản xuất 1.1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng hãa lµ sù kÕt hîp cña ba yÕu tè: T- liÖu lao ®éng, ®èi t-îng lao ®éng vµ søc lao ®éng. §ång thêi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ã l¹i tiªu hao chÝnh c¸c yÕu tè trªn. §Ó ®o l-êng nh÷ng hao phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh th× c¸c chi phÝ chi ra cuèi cïng nh- chi phÝ vÒ ®èi t-îng lao ®éng (nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu), chi phÝ vÒ t- liÖu lao ®éng (nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ…), vµ chi phÝ vÒ søc lao ®éng ®Òu ®-îc biÓu hiÖn b»ng th-íc ®o gi¸ trÞ (hay cßn gäi lµ th-íc ®o tiÒn tÖ). VËy chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt hãa mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. 1.1.2. B¶n chÊt, néi dung cña chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt vµ qu¶n lý ph©n x-ëng, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh... vµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu - chi phÝ lín nhÊt cÊu thµnh lªn s¶n phÈm. Ngoµi ra cßn mét sè kho¶n chi phÝ thùc tÕ lµ mét phÇn gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra (c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng nh- BHXH, BHYT, KPC§), c¸c kho¶n liªn quan ®Õn viÖc thuª tµi s¶n, tiÒn thuª tµi s¶n. Chi phÝ cña doanh nghiÖp lu«n ®-îc ®o l-êng, tÝnh to¸n b»ng tiÒn vµ g¾n víi mét thêi gian nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m). XÐt trªn ph-¬ng diÖn doanh nghiÖp th× chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm toµn bé c¸c kho¶n chi mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. §é lín cña chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ®¹i l-îng x¸c ®Þnh phô thuéc vµo hai nh©n tè chÝnh sau: - Khèi l-îng lao ®éng vµ t- liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. - Gi¸ c¶ c¸c t- liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu dïng vµ tiÒn l-¬ng cña mét ®¬n vÞ lao ®éng ®· hao phÝ. Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 3
Thùc chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt lµ sù chuyÓn dÞch vèn, chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ ®-îc tËp hîp cho tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸. 1.2. Bản chất và chức năng của giá thành sản phẩm 1.2.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt hãa cã liªn quan ®Õn khèi l-îng c«ng viÖc (s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô) ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh vÒ chÊt l-îng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trªn tÊt c¶ c¸c mÆt kinh tÕ, kü thuËt, tæ chøc vµ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý, sö dông vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp. §ång thêi gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¨n cø quan träng ®Ó doanh nghiÖp x¸c ®Þnh gi¸ b¸n cña s¶n phÈm vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña b¶n th©n doanh nghiÖp. 1.2.2. B¶n chÊt, chøc n¨ng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm Sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp bao gåm hai mÆt ®èi lËp nhau nh-ng cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau. Mét mÆt lµ c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, mét mÆt lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®-îc s¶n phÈm míi. Nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh ®¸p øng ®-îc nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi cÇn ®-îc tÝnh gi¸ thµnh, hay nãi c¸ch kh¸c cÇn ph¶i tÝnh nh÷ng chi phÝ ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt chóng. Gi¸ thµnh s¶n phÈm thÓ hiÖn tr×nh ®é quy m« tæ chøc, ®Çu t- vÒ kü thuËt c«ng nghÖ cña nÒn s¶n xuÊt, lµ chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¶n phÈm. Cã thÓ nãi b¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ sù chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè chi phÝ vµo nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hai chøc n¨ng chñ yÕu sau: Chøc n¨ng bï ®¾p chi phÝ vµ chøc n¨ng lËp gi¸ - Chøc n¨ng bï ®¾p chi phÝ, thÓ hiÖn toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó hoµn thµnh mét khèi l-îng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh ph¶i bï ®¾p b»ng chÝnh sè tiÒn thu ®-îc vÒ tiªu thô, b¸n s¶n phÈm vµ cã l·i. Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 4
- Chøc n¨ng lËp gi¸ thÓ hiÖn gi¸ b¸n s¶n phÈm phô thuéc nhiÒu vµo quy luËt cung cÇu trªn thÞ tr-êng. Gi¸ b¸n lµ biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, ph¶i ®-îc dùa trªn c¬ së gi¸ thµnh ®Ó x¸c ®Þnh. Th«ng qua gi¸ b¸n cña s¶n phÈm mµ ®¸nh gi¸ møc ®é bï ®¾p chi phÝ vµ hiÖu qu¶ cña chi phÝ. Nh- vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt còng nh- ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cao hay thÊp, t¨ng hay gi¶m cã thÓ ®ång nghÜa víi viÖc l·ng phÝ hay tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nãi c¸ch kh¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm cao hay thÊp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña viÖc qu¶n lý sö dông vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm VÒ b¶n chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai mÆt biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Chóng gièng nhau vÒ chÊt v× ®Òu cïng biÓu hiÖn b»ng tiÒn nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra nh-ng kh¸c nhau vÒ mÆt l-îng. - Nãi ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt lµ giíi h¹n cho chóng mét thêi kú nhÊt ®Þnh, kh«ng ph©n biÖt lµ cho lo¹i s¶n phÈm nµo, ®· hoµn thµnh hay ch-a, cßn khi nãi ®Õn gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ x¸c ®Þnh mét l-îng chi phÝ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh tÝnh cho mét ®¹i l-îng kÕt qu¶ hoµn thµnh nhÊt ®Þnh. - Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ kh¸c nhau khi cã s¶n phÈm dë dang ®Çu kú hoÆc cuèi kú. Sù kh¸c nhau vÒ mÆt l-îng vµ mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thÓ hiÖn ë c«ng thøc tæng qu¸t sau ®©y: Z = D®k + C - Dck Trong ®ã: Z : Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm D®k: TrÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú Dck : TrÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú C : Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 5
1.3. Phân loại chi phí sản xuất Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i, cã tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ vµ c«ng dông kh¸c nhau. §Ó thuËn tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý, h¹ch to¸n, kiÓm tra chi phÝ còng nh- phôc vô cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc sau: 1.3.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ C¨n cø vµo néi dung vµ tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ. Mçi yÕu tè chi phÝ chi bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng néi dung kinh tÕ, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë lÜnh vùc nµo, môc ®Ých vµ t¸c dông cña nã ra sao. C¸ch ph©n lo¹i nµy cßn gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia thµnh n¨m yÕu tè chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ vµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu kh¸c. - Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé sè tiÒn l-¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch trªn tiÒn l-¬ng theo quy ®Þnh cña lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, thùc hiÖn c«ng viÖc, lao vô trong kú. - Chi phÝ khÊu hao m¸y mãc, thiÕt bÞ: YÕu tè chi phÝ nµy bao gåm khÊu hao cña tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp ®· chi tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua tõ bªn ngoµi nh ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i,… phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ngoµi c¸c yÕu tè chi phÝ ®· nªu trªn. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. Nã cho biÕt kÕt cÊu, tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt chiÕm trong tæng sè. Tõ ®ã gióp cho c«ng t¸c ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè ë b¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. §ång thêi nã cßn cung cÊp tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, kÕ ho¹ch cung øng vËt t-, tÝnh to¸n nhu cÇu vèn l-u ®éng cho kú sau. Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 6
1.3.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia thµnh c¸c kho¶n môc kh¸c nhau. Mçi kho¶n môc chi phÝ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých vµ c«ng dông, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã néi dung kinh tÕ nh- thÕ nµo. ChÝnh v× vËy, ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch nµy cßn ®-îc gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia thµnh c¸c kho¶n môc sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (CP NVLTT): Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ toµn bé chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®-îc sö dông trùc tiÕp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (CP NCTT): Bao gåm tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ trùc tiÕp cho c«ng nh©n s¶n xuÊt, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt nh- B¶o hiÓm x· héi (BHXH), B¶o hiÓm y tÕ (BHYT), Kinh phÝ c«ng ®oµn (KPC§). - Chi phÝ s¶n xuÊt chung (CP SXC): Lµ c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc phôc vô vµ qu¶n lý s¶n xuÊt trong ph¹m vi c¸c ph©n x-ëng, ®éi s¶n xuÊt. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tiªu thøc nµy cã t¸c dông phôc vô cho viÖc qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc, lµ c¬ së cho kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh theo kho¶n môc, lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt cho kú sau. 1.3.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô s¶n xuÊt trong kú Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia lµm 2 lo¹i: - Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ): Lµ chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ l-îng t-¬ng quan tû lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt theo kú. Thuéc lo¹i chi phÝ nµy lµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Chi phÝ bÊt biÕn (®Þnh phÝ): lµ chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè dï cã sù thay ®æi trong møc ®é ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt hoÆc khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô s¶n xuÊt trong kú. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tiªu thøc nµy cã t¸c dông lín ®èi víi qu¶n trÞ kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh. Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 7
1.4. Phân loại giá thành sản phẩm 1.4.1. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm theo thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc chia thµnh 3 lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ kÕ ho¹ch vµ sè l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt kÕ ho¹ch. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®-îc tiÕn hµnh tr-íc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp trong kú còng nh- sè l-îng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt vµ tiªu thô trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ cã thÓ tÝnh to¸n sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®-îc tÝnh to¸n cho c¶ chØ tiªu tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh dùa trªn chi phÝ ®Þnh møc ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. §Þnh møc chi phÝ ®-îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt cña tõng doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh vµ chØ tÝnh ®-îc trong tr-êng hîp doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®-îc hÖ thèng ®Þnh møc chi phÝ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc ®-îc thùc hiÖn tr-íc khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.4.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ph¹m vi víi c¸c chi phÝ cÊu thµnh nªn s¶n phÈm Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc chia thµnh 2 lo¹i: - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm: Gåm c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm, c«ng vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®-îc sö dông h¹ch to¸n thµnh phÈm, tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. - Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu thô: Bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt tÝnh cho sè s¶n phÈm tiªu thô céng víi chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¸t sinh trong kú tÝnh cho sè s¶n phÈm nµy. Nh- vËy, gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu thô chØ tÝnh vµ x¸c ®Þnh cho sè s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· tiªu thô, nã lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh møc lîi nhuËn thuÇn tr-íc thuÕ cña doanh nghiÖp. Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 8
1.5. Đối tượng tập hợp chi phí, đối tượng tính giá thành và kỳ tính giá thành 1.5.1. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi, giíi h¹n c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong kú cÇn ®-îc tËp hîp theo c¸c ph¹m vi, giíi h¹n ®ã nh»m ®¸p øng nhu cÇu kiÓm tra, ph©n tÝch chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn cÇn thiÕt cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ. Cã x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ phï hîp víi ®Æc ®iÓm t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh s¶n xuÊt vµ ®¸p øng ®-îc yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp míi gióp cho viÖc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt. C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ: ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶n lý tæ chøc kinh doanh, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, kh¶ n¨ng tr×nh ®é vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Dùa vµo c¨n cø nµy ®Ó cã thÓ x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt hay tõng giai ®o¹n, tõng ph©n x-ëng, tõng tæ ®éi s¶n xuÊt. Còng cã thÓ lµ tõng nhãm s¶n phÈm, tõng c«ng tr×nh x©y dùng, tõng ®¬n ®Æt hµng, tõng chi tiÕt s¶n phÈm. Nh- vËy thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ viÖc x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ ®èi t-îng chÞu chi phÝ. 1.5.2. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô mµ doanh nghiÖp ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh ®ßi hái ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. Lùa chän ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cÇn c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n phÈm, c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, yªu cÇu qu¶n lý còng nh- tÝnh chÊt cña tõng lo¹i s¶n phÈm cô thÓ trong doanh nghiÖp. Do ®ã, ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh th-êng trïng víi ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ nh-ng ph¶i lµ nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh. VÒ mÆt tæ chøc s¶n xuÊt: NÕu tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng s¶n phÈm, c«ng viÖc s¶n xuÊt lµ mét ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t th× tõng lo¹i s¶n phÈm lµ mét ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu (khèi l-îng lín) th× mçi lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ mét ®èi t-îng tÝnh gi¸. Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 9
VÒ mÆt quy tr×nh c«ng nghÖ: NÕu quy tr×nh s¶n xuÊt ®¬n gi¶n th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh ë cuèi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. NÕu qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p (kiÓu liªn tôc) th× ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng hoÆc b¸n thµnh phÈm. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh ®óng vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn, ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp gióp cho c«ng t¸c theo dâi, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hiÖu qu¶, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. 1.5.3. Kú tÝnh gi¸ thµnh Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú bé phËn kÕ to¸n cÇn ph¶i tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ cho ®èi t-îng tÝnh gi¸. Gi¸ thµnh s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô kh«ng thÓ tÝnh vµo bÊt kú thêi ®iÓm nµo mµ ph¶i phô thuéc vµo chu kú s¶n xuÊt dµi h¹n hay ng¾n h¹n vµ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh cho phï hîp. - Kú tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ theo th¸ng, quý, n¨m. - Kú tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ khi hoµn thµnh xong ®¬n ®Æt hµng hoÆc hoµn thµnh xong c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh. 1.5.4. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. VÒ b¶n chÊt, chóng ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ cïng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch, kiÓm tra chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy nhiªn, gi÷a chóng vÉn cã sù kh¸c biÖt - X¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi, giíi h¹n tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú. - X¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi, giíi h¹n cña chi phÝ liªn quan ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh cña quy tr×nh s¶n xuÊt. - Trong thùc tÕ cã nh÷ng tr-êng hîp mét ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ mét ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh, hoÆc mét ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ bao gåm nhiÒu ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh vµ ng-îc l¹i. Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 10
1.6. Phương pháp và trình tự hạch toán chi phí sản xuất 1.6.1. Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph-¬ng ph¸p sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc chi phÝ trong ph¹m vi, giíi h¹n mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt chñ yÕu sö dông hai ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt sau: 1.6.1.1. Ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trùc tiÕp Ph-¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh. Ph-¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ngay tõ kh©u h¹ch to¸n ban ®Çu, c¸c chøng tõ kÕ to¸n ph¶i ghi chÐp riªng rÏ chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. C¨n cø vµo nh÷ng chøng tõ gèc ®ã, kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh liªn quan. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i lóc nµo còng sö dông ®-îc ph-¬ng ph¸p nµy. Trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu chi phÝ liªn quan ®Õn c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh nh-ng kh«ng thÓ theo dâi riªng ®-îc. TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp tèn nhiÒu thêi gian c«ng søc nh-ng chÝnh x¸c, hiÖu qu¶. 1.6.1.2. Ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc ¸p dông khi mét lo¹i chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nh-ng kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng ®-îc. Tr-êng hîp nµy ph¶i lùa chän tiªu chuÈn hîp lý ®Ó tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t-îng liªn quan theo c«ng thøc: C H = T Trong ®ã H: HÖ sè ph©n bæ chi phÝ C: Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp cÇn ph©n bæ T: Tæng ®¹i l-îng cña tiªu thøc ph©n bæ cña c¸c ®èi t-îng Ph-¬ng ph¸p nµy gióp cho kÕ to¸n ®ì vÊt v¶ h¬n, kh«ng ph¶i theo dâi chi tiÕt, cô thÓ cho tõng ®èi t-îng. Tuy nhiªn viÖc ph©n bæ gi¸n tiÕp cã tÝnh chÝnh x¸c kh«ng cao do phô thuéc chñ yÕu vµo viÖc lùa chän tiªu thøc ph©n bæ. Do ®ã doanh nghiÖp cÇn lùa chän tiªu thøc ph©n bæ hîp lý. Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 11
1.6.2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 1.6.2.1. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ c¸c chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, nöa thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô cña doanh nghiÖp. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp th-êng chiÕm tØ träng lín trong tæng l-îng chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp. CP NVLTT th-êng ®-îc qu¶n lý theo c¸c ®Þnh møc chi phÝ do doanh nghiÖp x©y dùng. §Ó kÕ to¸n chi phÝ NVLTT, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. KÕt cÊu chñ yÕu cña tµi kho¶n nµy nh- sau: Bªn Nî: TrÞ gi¸ vèn nguyªn liÖu, vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn lao vô dÞch vô trong kú. Bªn Cã: - TrÞ gi¸ vèn nguyªn liÖu, vËt liÖu sö dông kh«ng hÕt, nhËp l¹i kho. - KÕt chuyÓn CP NVLTT sang tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh. - KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT v-ît trªn møc b×nh th-êng. Tµi kho¶n 621 kh«ng cã sè d- cuèi kú Sơ đồ 1.1: Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp VËt liÖu dïng kh«ng hÕt, nhËp l¹i kho TK 152 TK 621 TK 154 XuÊt kho vËt liÖu KÕt chuyÓn CP NVLTT cho s¶n xuÊt s¶n phÈm TK 111, 112, 331 TK 632 VËt liÖu mua vÒ xuÊt th¼ng cho s¶n xuÊt s¶n phÈm KÕt chuyÓn GVHB TK 133 PhÇn CP NVLTT v-ît trªn møc b×nh th-êng ThuÕ GTGT Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 12
1.6.2.2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lo¹i lao vô, dÞch vô gåm: tiÒn l-¬ng chÝnh, tiÒn l-¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo sè tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt. Gièng nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, CP NCTT th-êng lµ c¸c kho¶n chi phÝ trùc tiÕp nªn nã ®-îc tËp hîp trùc tiÕp vµo c¸c ®èi t-îng chi phÝ liªn quan. Trong tr-êng hîp kh«ng tËp hîp trùc tiÕp ®-îc th× CP NCTT còng ®-îc tËp hîp chung sau ®ã kÕ to¸n sÏ tiÕn hµnh ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng theo mét tiªu chuÈn ph©n bæ hîp lý. C¸c tiªu chuÈn th-êng ®-îc sö dông ®Ó ph©n bæ CP NCTT lµ: Chi phÝ tiÒn l-¬ng ®Þnh møc (hoÆc kÕ ho¹ch), giê c«ng ®Þnh møc, giê c«ng thùc tÕ, khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt… §Ó kÕ to¸n CP NCTT, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 622 – Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕt cÊu c¬ b¶n cña tµi kho¶n nµy nh- sau: Bªn Nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm Bªn Cã: - KÕt cÊu chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp v-ît trªn møc b×nh th-êng. Tµi kho¶n 622 kh«ng cã sè d- cuèi kú Sơ đồ 1.2: Kế toán chi phí nhân công trực tiếp TK 334 TK 622 TK 154 TiÒn l-¬ng & phô cÊp CNTTSX TK 335 KÕt chuyÓn CP NCTT L-¬ng phÐp TrÝch tr-íc thùc tÕ ph¶i tr¶ l-¬ng nghØ phÐp TK 338 TK 632 C¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng cña KÕt chuyÓn GVHB c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt PhÇn CP NCTT v-ît trªn møc b×nh th-êng Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 13
1.6.2.3. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¸t sinh ë c¸c ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt ngoµi chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®-îc tæ chøc tËp hîp theo tõng ph©n x-ëng, ®éi s¶n xuÊt, qu¶n lý chi tiÕt theo tõng yÕu tè chi phÝ, mÆt kh¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung cßn ®-îc tæng hîp theo chi phÝ cè ®Þnh vµ chi phÝ biÕn ®æi. Cuèi kú sau khi ®· tËp hîp ®-îc chi phÝ s¶n xuÊt chung theo tõng ph©n x-ëng, kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong ph©n x-ëng theo nh÷ng tiªu chuÈn ph©n bæ hîp lý. ViÖc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh vµo chi phÝ chÕ biÕn s¶n phÈm cßn ph¶i c¨n cø vµo møc c«ng suÊt ho¹t ®éng thùc tÕ cña m¸y mãc thiÕt bÞ. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ®-îc ph©n bæ vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi ®¬n vÞ s¶n xuÊt ®-îc dùa trªn c«ng suÊt b×nh th-êng cña m¸y mãc s¶n xuÊt. Tr-êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt cao h¬n c«ng suÊt b×nh th-êng th× chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ph©n bæ theo chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh.Tr-êng hîp møc s¶n xuÊt thÊp h¬n c«ng suÊt b×nh th-êng, th× chØ ®-îc ph©n bæ theo c«ng suÊt b×nh th-êng, phÇn chi phÝ chung kh«ng ®-îc ph©n bæ, ®-îc ghi nhËn lµ chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi ®-îc ph©n bæ hÕt trong kú theo chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh. §Ó kÕ to¸n CP SXC, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 627 – Chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕt cÊu c¬ b¶n cña tµi kho¶n nµy nh- sau: Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú Bªn Cã: - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung ( nÕu cã). - Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®-îc ph©n bæ, kÕt chuyÓn chi phÝ chÕ biÕn cho c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng ®-îc ph©n bæ, kÕt chuyÓn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Tµi kho¶n 627 kh«ng cã sè d- cuèi kú Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 14
Sơ đồ 1.3: Kế toán chi phí sản xuất chung TK 334, 338 TK 627 TK 154 Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý KÕt chuyÓn CP SXC ph©n x-ëng TK 152, 153 TK 632 Chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô CP SXC cè ®Þnh kh«ng dông cô ph©n bæ TK 214 Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK 111, 112, 311 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c TK 133 ThuÕ GTGT 1.7. Phương pháp tính giá thành sản phẩm Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ ph-¬ng ph¸p sö dông sè liÖu vÒ chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®-îc tËp hîp trong kú ®Ó tÝnh to¸n ra tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ thùc tÕ cña s¶n phÈm theo tõng kho¶n môc chi phÝ cho tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm, yªu cÇu qu¶n lý s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh… c¸c doanh nghiÖp ph¶i lùa chän cho m×nh mét ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm thÝch hîp. ViÖc lùa chän ®óng ®¾n ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh sÏ gãp phÇn vµo viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®Èy m¹nh tiªu thô, t¨ng nhanh vßng quay vèn vµ ®em l¹i lîi nhuËn ngµy cµng nhiÒu cho doanh nghiÖp. Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 15
1.7.1. Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp (Ph-¬ng ph¸p gi¶n ®¬n) Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp ¸p dông trong tr-êng hîp doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, chu kú s¶n xuÊt ng¾n, ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th-êng lµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o. Theo ph-¬ng ph¸p nµy, gi¸ thµnh ®-îc tÝnh nh- sau: Tæng gi¸ thµnh Chi phÝ s¶n Chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n s¶n phÈm = xuÊt dë dang + thùc tÕ ph¸t sinh - xuÊt dë dang hoµn thµnh ®Çu kú trong kú cuèi kú Gi¸ thµnh ®¬n vÞ Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú = s¶n phÈm Sè l-îng s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú 1.7.2. Ph-¬ng ph¸p hÖ sè Ph-¬ng ph¸p hÖ sè ®-îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cïng sö dông chung mét lo¹i nguyªn liÖu, qua mét quy tr×nh s¶n xuÊt thu ®-îc nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch, phÈm chÊt kh¸c nhau. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ lµ c¶ quy tr×nh s¶n xuÊt, gi÷a c¸c s¶n phÈm x©y dùng ®-îc hÖ sè quy ®æi cho nhau. §Ó tÝnh gi¸ thµnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm, kÕ to¸n ph¶i quy tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau vÒ s¶n phÈm chuÈn. Sau ®ã ¸p dông c«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ cho s¶n phÈm chuÈn. Cuèi cïng, c¨n cø vµo hÖ sè quy ®æi vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ chuÈn ë trªn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho tõng s¶n phÈm cô thÓ. ( Tæng sè s¶n Sè l-îng hoµn thµnh HÖ sè quy ®æi phÈm tiªu chuÈn = cña tõng lo¹i s¶n phÈm x cña tõng lo¹i ) Z ®¬n vÞ Tæng gi¸ thµnh cña c¸c lo¹i s¶n phÈm chÝnh hoµn thµnh trong kú s¶n phÈm = Tæng sè s¶n phÈm tiªu chuÈn tiªu chuÈn Gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n HÖ sè quy ®æi cña = x tõng lo¹i s¶n phÈm phÈm tiªu chuÈn tõng lo¹i s¶n phÈm Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 16
1.7.3. Ph-¬ng ph¸p tû lÖ Ph-¬ng ph¸p nµy th-êng ®-îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp sö dông cïng mét nguyªn vËt liÖu qua cïng mét giai ®o¹n s¶n xuÊt l¹i thu ®-îc nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã phÈm cÊp kh¸c nhau. Chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tËp trung cho c¶ giai ®o¹n s¶n xuÊt, nh-ng gi÷a c¸c s¶n phÈm kh«ng x¸c ®Þnh ®-îc hÖ sè quy ®æi ®Ó tÝnh theo ph-¬ng ph¸p hÖ sè. §Ó tÝnh ®-îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n sö dông nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau nh- gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, träng lîng s¶n phÈm… Th«ng th-êng kÕ to¸n sö dông gi¸ thµnh kÕ ho¹ch hoÆc gi¸ thµnh ®Þnh møc ®Ó tÝnh tû lÖ chi phÝ vµ dùa vµo ®ã tÝnh to¸n ra gi¸ thµnh thùc tÕ cho tõng lo¹i s¶n phÈm. Theo ph-¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh theo c«ng thøc sau: Tû lÖ Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm = chi phÝ Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch (®Þnh møc) cña tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch = x tû lÖ chi phÝ cña tõng lo¹i s¶n phÈm (®Þnh møc) cña tõng lo¹i s¶n phÈm §Ó x¸c ®Þnh tõng kho¶n môc cña gi¸ thµnh thùc tÕ th× lÊy gi¸ thµnh thùc tÕ ®· ®-îc x¸c ®Þnh nh©n víi tû lÖ phÇn tr¨m (%) cña tõng kho¶n môc trong cÊu thµnh cña gi¸ thµnh kÕ ho¹ch. 1.7.4. Ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc Ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm theo quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p, qu¸ tr×nh chÕ biÕn s¶n phÈm ph¶i tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ, nhiÒu b-íc chÕ biÕn nèi tiÕp nhau, mçi b-íc t¹o ra mét b¸n thµnh phÈm. B¸n thµnh phÈm cña mçi b-íc l¹i lµ ®èi t-îng chÕ biÕn cña b-íc tiÕp theo, cø nh- vËy cho ®Õn b-íc cuèi cïng ®Ó t¹o ra thµnh phÈm hoµn chØnh. C¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ cã thÓ ®-îc thùc hiÖn ë mét hoÆc nhiÒu ph©n x-ëng s¶n xuÊt, mçi giai ®o¹n c«ng nghÖ cã thÓ t¹o ra b¸n thµnh phÈm cho b-íc sau hoÆc chØ tham gia vµo qu¸ tr×nh chÕ biÕn cã tÝnh chÊt liªn tôc ®Ó t¹o ra s¶n phÈm hoµn chØnh. Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 17
Khi thùc hiÖn ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc th× ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tæ chøc chi tiÕt theo tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ hoÆc theo tõng ph©n x-ëng s¶n xuÊt riªng biÖt cã thÓ tham gia vµo quy tr×nh t¹o nªn s¶n phÈm hoµn chØnh. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm hoÆc chi tiÕt s¶n phÈm cña tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ hoÆc ph©n x-ëng s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm hoµn thµnh. ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i g¾n liÒn víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp th× tiÕn hµnh quy n¹p trùc tiÕp vµo ®èi t-îng chÞu chi phÝ, cßn chi phÝ s¶n xuÊt chung nÕu cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng chÞu chi phÝ th× ph¶i tËp hîp theo tõng ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt vµ sau ®ã tiÕn hµnh ph©n bæ theo tiªu chuÈn phï hîp. §Ó tÝnh gi¸ thµnh, kÕ to¸n thùc hiÖn mét trong hai ph-¬ng ¸n sau * Ph-¬ng ¸n 1: TÝnh gi¸ thµnh theo ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc cã tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm (gäi lµ ph-¬ng ¸n kÕt chuyÓn tuÇn tù chi phÝ s¶n xuÊt). Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh ®-îc thùc hiÖn theo s¬ ®å sau: Gi¸ trÞ s¶n Chi phÝ s¶n Gi¸ trÞ s¶n Gi¸ thµnh b¸n phÈm dë dang + xuÊt ph¸t sinh - phÈm dë dang = thµnh phÈm 1 ®Çu b-íc 1 trong b-íc 1 cuèi b-íc 1 + Gi¸ trÞ s¶n Chi phÝ s¶n Gi¸ trÞ s¶n Gi¸ thµnh b¸n phÈm dë dang + xuÊt ph¸t sinh - phÈm dë dang = thµnh phÈm 2 ®Çu b-íc 2 trong b-íc 2 cuèi b-íc 2 ……. Gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm 2 + Gi¸ trÞ s¶n Chi phÝ s¶n Gi¸ trÞ s¶n Gi¸ thµnh phÈm dë dang + xuÊt ph¸t sinh - phÈm dë dang = thµnh phÈm ®Çu b-íc n trong b-íc n cuèi b-íc n Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 18
* Ph-¬ng ¸n 2: TÝnh gi¸ thµnh theo ph-¬ng ph¸p ph©n b-íc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm (gäi lµ ph-¬ng ¸n kÕt chuyÓn song song chi phÝ s¶n xuÊt). Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh ®-îc thùc hiÖn theo s¬ ®å sau: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp b-íc 1 tÝnh cho thµnh phÈm Gi¸ thµnh thµnh Chi phÝ chÕ biÕn b-íc 1 tÝnh cho thµnh phÈm phÈm ……. Chi phÝ chÕ biÕn b-íc n tÝnh cho thµnh phÈm Theo s¬ ®å trªn: Tæng gi¸ thµnh Tæng chi phÝ s¶n xuÊt cña mçi b-íc tÝnh cho = thµnh phÈm thµnh phÈm Ngoµi nh÷ng ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· tr×nh bµy ë trªn cßn mét sè ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh kh¸c nh-: Ph-¬ng ph¸p lo¹i trõ s¶n phÈm phô, ph-¬ng ph¸p tæng hîp chi phÝ, ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng, ph-¬ng ph¸p gi¸ thµnh ®Þnh møc. Mçi ph-¬ng ph¸p cã mÆt m¹nh yÕu kh¸c nhau v× vËy mµ doanh nghiÖp cÇn vËn dông mét c¸ch khÐo lÐo vµo doanh nghiÖp m×nh ®Ó ®em l¹i lîi Ých tèi ®a, cã vËy th× doanh nghiÖp míi cã thÓ tån t¹i vµ ®øng v÷ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. 1.8. Đánh giá sản phẩm dở dang S¶n phÈm dë dang lµ s¶n phÈm ®· ®i qua mét hoÆc mét sè c«ng ®o¹n cña quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm (trõ c«ng ®o¹n cuèi cïng), nã cã thÓ b¸n ra ngoµi gäi lµ “b¸n thµnh phÈm” hoÆc chuyÓn vµo chu kú sau ®Ó tiÕp tôc lµm ra thµnh phÈm. Tïy thuéc vµo t×nh h×nh cô thÓ tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ, tÝnh chÊt cÊu thµnh chi phÝ s¶n xuÊt, tr×nh ®é qu¶n lý doanh nghiÖp mµ sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang thÝch hîp. Sau ®©y lµ c¸c ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang mµ c¸c doanh nghiÖp th-êng ¸p dông: Sinh viªn: NguyÔn ThÞ ót Quyªn – Líp QT902K 19