Luận văn: Một số giải pháp nhằm phát triển công cụ tài chính phái sinh ở các ngân hàng thương mại tại Tp.HCM

Chia sẻ: Bidao13 Bidao13 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

239
lượt xem 90
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chính vì sự cần thiết của vấn đề mang tính cấp thiết này, tác giả đã chọn đề tài nghiên cứu “Một số giải pháp nhằm phát triển công cụ tài chính phái sinh ở các ngân hàng thương mại tại Tp.HCM” để có thể đưa ra một số giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển ngày càng phổ biến hơn các công cụ này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Một số giải pháp nhằm phát triển công cụ tài chính phái sinh ở các ngân hàng thương mại tại Tp.HCM

Luận văn Một số giải pháp nhằm phát triển công cụ tài chính phái sinh ở các ngân hàng thương mại tại Tp.HCM
MUÏC LUÏC Muïc luïc Trang Danh muïc caùc kyù hieäu, chöõ vieát taét Danh muïc caùc baûng Danh muïc caùc hình veõ vaø bieåu ñoà Lôøi môû ñaàu Chöông 1: Nhöõng vaán ñeà chung veà coâng cuï taøi chính phaùi sinh 1.1. Khaùi nieäm veà coâng cuï taøi chính phaùi sinh ............................................. 01 1.2. Caùc loaïi coâng cuï taøi chính phaùi sinh chuû yeáu ....................................... 02 1.2.1. Hôïp ñoàng kyø haïn tieàn teä .......................................................................... 02 1.2.2. Hôïp ñoàng giao sau ................................................................................... 05 1.2.3. Hôïp ñoàng quyeàn choïn .............................................................................. 10 1.2.4. Hôïp ñoàng hoaùn ñoåi .................................................................................. 17 1.3. Vai troø cuûa caùc coâng cuï taøi chính phaùi sinh ............................................. 19 1.4. Lôïi ích töø coâng cuï taøi chính phaùi sinh.................................................... 22 1.5 Caùc loaïi ruûi ro chuû yeáu treân thò tröôøng phaùi sinh. ................................ 24 1.6. ÖÙng duïng caùc coâng cuï phaùi sinh vaø doanh soá giao dòch ôû caùc ngaân haøng treân theá giôùi ................................................................................................. 26 Keát luaän chöông 1................................................................................................ 30 Chöông 2: Thöïc traïng veà nghieäp vuï kinh doanh coâng cuï phaùi sinh ôû caùc ngaân haøng thöông maïi taïi Tp. HCM 2.1. Vò trí cuûa Tp.HCM trong quaù trình coâng nghieäp hoùa - hieän ñaïi hoùa ... 31 2.2. Cô sôû phaùp lyù lieân quan ñeán chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái ..................... 32 2.3. Thöïc traïng veà nghieäp vuï kinh doanh coâng cuï phaùi sinh ôû caùc ngaân haøng
thöông maïi taïi TP. HCM ............................................................................ 33 2.3.1. Söï xuaát hieän caùc coâng cuï phaùi sinh ôû caùc ngaân haøng thöông maïi........... 33 2.3.2. Keát quaû khaûo saùt nhaän thöùc vaø nhu caàu söû duïng coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù cuûa doanh nghieäp .......................................................................... 35 2.3.3. Thöïc traïng veà nghieäp vuï kinh doanh saûn phaåm phaùi sinh ôû caùc ngaân haøng thöông maïi taïi TP. HCM ........................................................................ 38 2.3.3.1. Hôïp ñoàng kyø haïn ( FORWARD)............................................. 38 2.3.3.2. Hôïp ñoàng töông lai ( FUTURE ).............................................. 43 2.3.3.3. Hoaùn ñoåi ( SWAP) .................................................................... 45 2.3.3.4. Quyeàn choïn ( OPTION) ............................................................. 49 2.3.4. Ñaùnh giaù keát quaû giao dòch baèng caùc coâng cuï phaùi sinh taïi caùc ngaân haøng thöông maïi taïi Tp.HCM. ......................................................................... 54 2.3.5. Nhöõng haïn cheá vaø khoù khaên cuûa vieäc phaùt trieån vieäc kinh doanh caùc saûn phaåm phaùi sinh. ....................................................................................... 56 2.3.6. Nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá ........................................................... 59 2.4. Ñaùnh giaù trieån voïng thò tröôøng phaùi sinh ôû caùc ngaân haøng thöông maïi taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. .................................................................... 63 2.5. Nhöõng cô hoäi cuûa vieäc phaùt trieån thò tröôøng phaùi sinh ....................... 64 Keát luaän chöông 2................................................................................................ 67 Chöông 3: Moät soá giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån coâng cuï taøi chính phaùi sinh ôû caùc ngaân haøng thöông maïi taïi TP.HCM 3.1. Chieán löôïc phaùt trieån coâng cuï taøi chính phaùi sinh............................... 68 3.2. Nhöõng ñieàu kieän ñeå phaùt trieån caùc coâng cuï phaùi sinh ........................ 72 3.2.1 Veà khaùch quan. ....................................................................................... 72 3.2.2. Veà phía caùc ngaân haøng thöông maïi ......................................................... 73
3.2.3. Veà phöông tieän, thieát bò. ......................................................................... 75 Moät soá giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän vaø phaùt trieån coâng cuï phaùi sinh. 75 3.2. 3.3.1. Nhöõng giaûi phaùp ôû caáp ñoä vó moâ ............................................................. 76 3.3.2. Nhöõng giaûi phaùp ôû caáp ñoä vi moâ ............................................................ 77 3.4. Moät soá kieán nghò ...................................................................................... 85 3.4.1. Ñoái vôùi ngaân haøng Nhaø Nöôùc .................................................................. 85 3.4.2. Ñoái vôùi Boä Taøi Chính .............................................................................. 88 3.4.3. Nhöõng kieán nghò nhaèm khoáng cheá toån thaát xaûy ra khi söû duïng coâng cuï taøi chính phaùi sinh. .................................................................................................. 89 Keát luaän chöông 3.............................................................................................. 91 Keát luaän Taøi lieäu tham khaûo
DANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU, CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT - FDI : Foreign direct Investment - Voán ñaàu tö tröïc tieáp töø nöôùc ngoaøi - HÑ : hôïp ñoàng - TCTD : Toå chöùc tín duïng - TP.HCM : Thaønh phoá Hoà Chí Minh - WTO : World Trade Organization – Toå chöùc thöông maïi theá giôùi
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Baûng 1.1. Tính toaùn phaàn buø hoaëc chieát khaáu tyû giaù kyø haïn. Baûng 1.2. Ñieàu chænh theo thò tröôøng Baûng 1.3. So saùnh söï khaùc bieät giöõa HÑ töông lai vaø HÑ kyø haïn Baûng 1.4. Doanh soá caùc giao dòch saûn phaåm phaùi sinh ôû caùc ngaân haøng thöông maïi treân theá giôùi: Baûng 2.1. Keát quaû khaûo saùt veà vieäc söû duïng caùc coâng cuï phaùi sinh Baûng 2.2. Thu nhaäp töø hoaït ñoäng kinh doanh ngoaïi teä taïi caùc ngaân haøng Baûng 2.3. Doanh soá giao dòch ngoaïi teä taïi ba ngaân haøng ñieån hình taïi TP.HCM töø naêm 2005-2008 Baûng 2.4. Thöïc teá doanh soá giao dòch hoaùn ñoåi taïi ACB vaø VCB: Baûng 2.5. Bieåu phí giao dòch hoaùn ñoåi cuûa ngaân haøng Nhaø Nöôùc. Baûng 2.6. Doanh soá giao dòch quyeàn choïn ngoaïi teä ôû 03 ngaân haøng
DANH MUÏC CAÙC HÌNH VEÕ VAØ BIEÅU ÑOÀ Hình 1.1: Giaù trò maø ngöôøi mua nhaän ñöôïc khi ñaùo haïn Hình 1.2: Giaù trò maø ngöôøi baùn nhaän ñöôïc khi ñaùo haïn Hình 1.3: Ñoà thò bieåu dieãn lôïi nhuaän khi mua quyeàn choïn mua Hình 1.4: Ñoà thò bieåu dieãn lôïi nhuaän khi baùn quyeàn choïn mua Hình 1.5: Ñoà thò bieåu dieãn lôïi nhuaän khi mua quyeàn choïn baùn Hình 1.6: Ñoà thò bieåu dieãn lôïi nhuaän khi baùn quyeàn choïn baùn Hình 1.7: Doanh soá giao dòch theo töøng loaïi saûn phaåm phaùi sinh treân caùc ngaân haøng thöông maïi treân theá giôùi Hình 1.8: Tyû leä % caùc ñoái töôïng aùp duïng coâng cuï phaùi sinh taïi caùc ngaân haøng thöông maïi treân theá giôùi Hình 2.1: Khaûo saùt nhaän thöùc phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù cuûa caùc doanh nghieäp Hình 2.2: Khaûo saùt nhu caàu phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù cuûa caùc doanh nghieäp Hình 2.3: Doanh soá giao dòch ngoaïi teä ôû VCB, ACB, Eximbank Hình 2.4:Doanh soá giao dòch quyeàn choïn ngoaïi teä ôû VCB, ACB, Eximbank. Hình 2.5: Caùc nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá
LÔØI MÔÛ ÑAÀU ---o0o--- Hieän nay vôùi xu höôùng toaøn caàu hoaù kinh teá quoác teá vaø ñeå Vieät Nam coù theå theo kòp vôùi caùc quoác gia trong khu vöïc vaø treân theá giôùi, caùc doanh nghieäp phaûi coá gaéng heát söùc ñeå haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát nhöõng ruûi ro coù theå xaûy ra nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh vaø naêng löïc caïnh tranh treân thöông tröôøng quoác teá. Thaønh phoá Hoà Chí Minh-trung taâm kinh teá quan troïng cuûa caû nöôùc, laø nôi hoaït ñoäng kinh teá naêng ñoäng nhaát, luoân ñi ñaàu trong caû nöôùc veà toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, cho neân ñaây cuõng laø nôi tieàm aån nhieàu ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp do thò tröôøng caïnh tranh voâ cuøng gay gaét vaø khoác lieät. Vì theá, phaùt trieån coâng cuï taøi chính phaùi sinh – moät trong nhöõng coâng cuï ñeå phoøng ngöøa ruûi ro ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän laø vaán ñeà mang tính caáp baùch luoân ñöôïc söï quan taâm cuûa ngaân haøng Nhaø Nöôùc vaø caùc ngaân haøng thöông maïi ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn tröïc tieáp tham gia hoaït ñoäng kinh doanh. Ngoaøi ra, Vieät Nam ñaõ gia nhaäp vaøo khoâng gian WTO, neân vieäc phaùt trieån coâng cuï hieän ñaïi naøy laø ñieàu taát yeáu vì ñoái vôùi theá giôùi coâng cuï naøy raát phoå bieán vaø phaùt trieån raát maïnh, doanh soá taêng lieân tuïc qua caùc naêm. Chính vì söï caàn thieát cuûa vaán ñeà mang tính caáp thieát naøy, taùc giaû ñaõ choïn ñeà taøi nghieân cöùu “ Moät soá giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån coâng cuï taøi chính phaùi sinh ôû caùc ngaân haøng thöông maïi taïi Tp.HCM” ñeå coù theå ñöa ra moät soá giaûi phaùp vaø kieán nghò nhaèm phaùt trieån ngaøy caøng phoå bieán hôn caùc coâng cuï naøy. Boá cuïc ñeà taøi goàm 03 chöông : Chöông 1 : Nhöõng vaán ñeà veà coâng cuï taøi chính phaùi sinh.
Chöông 2 : Thöïc traïng kinh doanh treân thò tröôøng taøi chính phaùi sinh ôû caùc ngaân haøng thöông maïi taïi TP.HCM Chöông 3 : Moät soá giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån coâng cuï taøi chính phaùi sinh ôû caùc ngaân haøng thöông maïi taïi Tp.HCM. Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa ñeà taøi : Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø phaân tích, ñaùnh giaù toång quan hoaït ñoäng kinh doanh caùc coâng cuï phaùi sinh ôû caùc ngaân haøng thöông taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Treân cô sôû ñoù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp thieát thöïc ñeå töøng böôùc xaây döïng, öùng duïng vaø phaùt trieån caùc coäng cuï ñoù moät caùch coù hieäu quaû trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng cuõng nhö goùp phaàn laøm haïn cheá ruûi ro cho caùc doanh nghieäp noùi rieâng vaø cho caû neàn kinh teá noùi chung. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi : Ñeà taøi naøy nghieân cöùu veà tình hình kinh doanh caùc coâng cuï taøi chính phaùi sinh ôû caùc ngaân haøng thöông maïi taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi : Trong boái caûnh neàn kinh teá Vieät Nam coøn nhieàu baát caäp vaø ñang phaùt trieån nhö hieän nay, lónh vöïc taøi chính ngaân haøng vaãn coøn non treû, heä thoáng phaùp lyù chöa hoaøn chænh, söï lieân kieát giöõa caùc boä ngaønh vaãn chöa ñoàng boä, caùc saûn phaåm ngaân haøng chöa ña daïng vaø phong phuù ñeå phuïc vuï khaùch haøng ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp. Ñeà taøi nghieân cöùu naøy naèm trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng-moät lónh vöïc hoaït ñoäng kinh doanh coù lieân quan roäng raõi ñeán raát nhieàu lónh vöïc khaùc, do ñoù giôùi haïn phaïm vi cuûa ñeà taøi laø nghieân cöùu coâng cuï taøi chính phaùi sinh taïi caùc ngaân haøng thöông maïi ôû Tp.HCM -moät trung taâm kinh teá, thöông maïi lôùn cuûa caû nöôùc vôùi toác ñoä phaùt trieån kinh teá nhanh vaø hieäu quaû hôn so vôùi caùc tænh, thaønh phoá khaùc.
CHÖÔNG 1: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ COÂNG CUÏ TAØI CHÍNH PHAÙI SINH 1.1. Khaùi nieäm veà coâng cuï taøi chính phaùi sinh 1.1.1. Lòch söû hình thaønh caùc coâng cuï taùi chính phaùi sinh Töø söï khôûi ñaàu ñôn giaûn vôùi hôïp ñoàng töông lai vaø kyø haïn... Thò tröôøng töông lai coù theå ñöôïc xem nhö ñaõ xuaát hieän töø thôøi trung coå. Luùc ñaàu ñoái töôïng cuûa caùc hôïp ñoàng töông lai treân thò tröôøng laø caùc maët haøng ñôn giaûn nhö luùa mì hay caø pheâ. Caùc nhaø ñaàu tö mua vaø baùn caùc hôïp ñoàng töông lai vôùi muïc ñích nhaèm giaûm bôùt söï lo ngaïi xaûy ra nhöõng bieán coá khieán giaù bò ñaåy leân cao hay xuoáng thaáp trong nhöõng thaùng sau ñoù. Ñeán nhöõng naêm thaäp nieân 80 cuûa theá kyû 20, caùc hôïp ñoàng future baét ñaàu nôû roä vaø phoå bieán trong caùc giao dòch thöông maïi. Haàu heát caùc thò tröôøng kyø haïn phaùt trieån sôùm laø caùc thò tröôøng ngoaïi hoái, coøn ñöôïc goïi laø thò tröôøng lieân ngaân haøng (interbank market). Thò tröôøng naøy phaùt trieån nhanh choùng nhôø vaøo söï thaû noåi cuûa caùc ñoàng tieàn maïnh vaøo ñaàu thaäp nieân 1970. Thò tröôøng lieân ngaân haøng bao goàm haøng traêm ngaân haøng khaép theá giôùi, hoï laø nhöõng ngöôøi thay maët cho chính hoï hoaëc cho khaùch haøng thöïc hieän caùc cam keát giao sau vaø kyø haïn vôùi nhau. ... ñeán nhöõng coâng cuï hieäu quaû nhö hoaùn ñoåi vaø quyeàn choïn Hoaùn ñoåi cuõng laø moät coâng cuï phaùi sinh döïa treân söï trao ñoåi vaø thöïc hieän hôïp ñoàng. Caùc giao dòch hoaùn ñoåi laø ñoäng löïc chính cuûa nhöõng taêng tröôûng treân hôïp ñoàng kyø haïn. Giao dòch ñaàu tieân cuûa thò tröôøng quyeàn choïn baét ñaàu ôû chaâu AÂu vaø Myõ töø ñaàu theá kyû 18. Nhöõng naêm ñaàu thò tröôøng hoaït ñoäng thaát baïi vì naïn tham nhuõng. Moät trong nhöõng ngöôøi lieân quan laø nhaø moâi giôùi coù quyeàn choïn veà moät loaïi coå
phieáu nhaát ñònh ñaõ aên hoái loä ñeå giôùi thieäu coå phieáu cho khaùch haøng cuûa hoï. Vaøo ñaàu nhöõng naêm 1900, moät nhoùm coâng ty ñaõ thaønh laäp hieäp hoäi nhöõng nhaø moâi giôùi vaø kinh doanh quyeàn choïn. Muïc ñích cuûa hieäp hoäi naøy laø cung caáp kyõ thuaät nhaèm ñöa nhöõng ngöôøi mua vaø nhöõng ngöôøi baùn laïi vôùi nhau. Thaùng 4 naêm 1973 Chicago Board of Trade laäp thò tröôøng môùi, Chicago Board Options Exchange, ñaëc bieät daønh cho trao ñoåi quyeàn choïn veà coå phieáu. Töø ñoù thò tröôøng quyeàn choïn trôû neân phoå bieán vôùi nhaø ñaàu tö. Ñeán thaäp nieân 80 cuûa theá kyû 20, thò tröôøng quyeàn choïn ñoái vôùi ngoaïi teä, chæ soá chöùng khoaùn vaø hôïp ñoàng töông lai ñaõ phaùt trieån ôû Myõ. Thò tröôøng chöùng khoaùn Philadelphia laø nôi giao dòch quyeàn choïn ngoaïi teä ñaàu tieân. 1.1.2. Khaùi nieäm veà coâng cuï taøi chính phaùi sinh Coâng cuï phaùi sinh ñöôïc hieåu laø nhöõng coâng cuï ñöôïc phaùt haønh treân cô sôû nhöõng coâng cuï ñaõ coù nhaèm nhieàu muïc tieâu khaùc nhau nhö phaân taùn ruûi ro, baûo veä lôïi nhuaän hoaëc taïo ra lôïi nhuaän. Giaù trò cuûa coâng cuï phaùi sinh baét nguoàn töø moät soá coâng cuï cô sôû khaùc nhö tæ giaù, trò giaù coå phieáu, traùi phieáu, chæ soá chöùng khoaùn, laõi suaát... Treân thò tröôøng ngoaïi hoái coù 5 nghieäp vuï cô baûn ñöôïc giao dòch ñoù laø: giao ngay (spot), kyø haïn (forward), hoaùn ñoåi (swap), giao sau (future) vaø quyeàn choïn (option). Trong ñoù giao ngay ñöôïc xem laø nghieäp vuï cô baûn, caùc nghieäp vuï coøn laïi ñöôïc xem laø phaùi sinh. 1.2 Caùc loaïi coâng cuï taøi chính phaùi sinh chuû yeáu ñöôïc thöïc hieän taïi caùc ngaân haøng thöông maïi. 1.2.1. Hôïp ñoàng kyø haïn tieàn teä: laø moät thoûa thuaän giöõa moät doanh nghieäp vaø moät ngaân haøng hay giöõa hai ngaân haøng vôùi nhau ñeå trao ñoåi moät soá löôïng tieàn nhaát ñònh vôùi moät tyû giaù xaùc ñònh goïi laø tyû giaù kyø haïn vaøo moät ngaøy naøo ñoù trong töông lai. Khi doanh nghieäp ( hay ngaân haøng thöù 2) coù nhu caàu chi
traû hoaëc caùc khoaûn phaûi thu trong töông lai, coù theå thieát laäp hôïp ñoàng kyø haïn ñ eå coá ñònh tyû giaù maø taïi möùc tyû giaù naøy coù theå mua hoaëc baùn moät ngoaïi teä naøo ñoù. Tyû giaù coù kyø haïn thöôøng ñöôïc yeát theo hai caùch: yeát giaù theo kieåu outright vaø yeát giaù theo kieåu swap. Tyû giaù coù kyø haïn theo kieåu outright ñôn giaûn laø giaù caû cuûa moät ñoàng tieàn naøy tính baèng moät soá ñôn vò ñoàng tieàn kia. Noù cuõng ñöôïc nieâm yeát töông töï nhö tyû giaù giao ngay chæ khaùc moät ñieàu laø tyû giaù ñöôïc hai beân xaùc ñònh vaø thoûa thuaän ôû hieän taïi nhöng seõ ñöôïc aùp duïng trong töông lai. Tyû giaù theo kieåu swap chæ yeát phaàn cheânh leäch theo soá ñieåm caên baûn (basic points) giöõa tyû giaù coù kyø haïn vaø tyû giaù giao ngay töông öùng. Yeát giaù theo kieåu swap thöôøng ñöôïc söû duïng treân thò tröôøng lieân ngaân haøng, töùc laø trong giao dòch giöõa moät ngaân haøng naøy vôùi moät ngaân haøng khaùc. Tyû giaù coù kyø haïn (forward rate) laø tyû giaù aùp duïng trong töông lai nhöng ñöôïc xaùc ñònh ôû hieän taïi. Tyû giaù naøy aùp duïng cho caùc giao dòch mua baùn ngoaïi teä coù kyø haïn vaø ñöôïc xaùc ñònh döïa treân cô sôû tyû giaù giao ngay vaø laõi suaát treân thò tröôøng tieàn teä. Goïi: - F: laø tyû giaù coù kyø haïn. - S: laø tyû giaù giao ngay. - rd: laø laõi suaát cuûa ñoàng tieàn ñònh giaù. - ry: laø laõi suaát cuûa ñoàng tieàn yeát giaù. Ta coù tyû giaù coù kyø haïn ñöôïc xaùc ñònh bôûi coâng thöùc sau: 1 + rd ___________ F=Sx (1.1) 1 + ry Coâng thöùc (1.1) treân ñaây döïa treân côû sôû lyù thuyeát caân baèng laõi suaát (interest rate parity) – IRP. Lyù thuyeát naøy noùi raèng cheânh leäch laõi giöõa hai quoác gia phaûi ñöôïc buø ñaép bôûi cheânh leäch tyû giaù giöõa hai ñoàng tieàn ñeå nhöõng ngöôøi kinh doanh cheânh leäch giaù khoâng theå söû duïng hôïp ñoàng coù kyø haïn kieám lôïi
nhuaän treân cô sôû cheânh leäch laõi suaát. ÔÛ Vieät Nam caùc ngaân haøng thöông maïi thöôøng aùp duïng phoå bieán coâng thöùc gaàn ñuùng cuûa coâng thöùc (1) hôn. Ta coù theå vieát laïi coâng thöùc (1) nhö sau: 1 + rd 1 + rd + ry - ry rd - ry __________ ______________________ ___________ F=S =S =S+S (1.2) 1 + ry 1 + ry 1 + ry Vì laõi suaát ry thöôøng nhoû neân ta coù theå xaáp xæ 1 + ry ~ 1. Khi aáy, coâng thöùc naøy coù theå vieát laïi thaønh F = S + S(rd - ry). ÔÛ ñaây laõi suaát tính theo ñôn vò phaàn traêm moät naêm. Neáu chuyeån ñoåi laõi suaát thaønh ñôn vò phaàn traêm cho kyø haïn n ngaøy vaø naêm coù 360 ngaøy thì ta seõ coù coâng thöùc: S(rd - ry)n _____________ F=S+ (1.3) 100 x 360 Treân thò tröôøng quoác teá, hôïp ñoàng kyø haïn toûa ra thích hôïp hôn ñoái vôùi caùc coâng ty lôùn vì vaäy caùc giao dòch thöôøng coù giaù trò ít nhaát laø moät trieäu ñoâla trôû leân. Caùc khaùch haøng vaø coâng ty nhoû thöôøng raát ít söû duïng hôïp ñoàng kyø haïn. Trong moät vaøi tröôøng hôïp, ngaân haøng coù theå yeâu caàu caùc khaùch haøng kyù quyõ ban ñaàu ñeå thöïc hieän nghóa vuï cuûa mình. Trong moät soá tröôøng hôïp khaùc, ngaân haøng coù nieàm tin hoaøn toaøn vaøo khaùch haøng vaø hoï khoâng yeâu caàu kyù quyõ ban ñaàu. Caùc hôïp ñoàng kyø haïn coù öu ñieåm laø ñöôïc thieát keá thích hôïp ñeå ñaùp öùng yeâu caàu cuûa caû hai beân caû veà qui moâ giao dòch vaø ngaøy giao kyø haïn. Moät soá caùc hôïp ñoàng kyø haïn coù caùc thôøi gian ñaùo haïn khoâng ñaït tieâu chuaån nhö 37 ngaøy hoaëc 81 ngaøy nhöng chi phí giao dòch cuûa hôïp ñoàng kyø haïn daïng naøy thì ñaét hôn bình thöôøng. Tuy nhieân, moät baát lôïi cuûa hôïp ñoàng kyø haïn laø noù khoâng theå huûy boû ñôn phöông maø khoâng coù söï thoûa thuaän cuûa hai ñoái taùc; nghóa vuï cuûa moãi beân khoâng ñöôïc chuyeån giao cho beân thöù ba. Hôïp ñoàng kyø do ñoù khoâng phaûi laø moät daïng hôïp ñoàng coù tính thanh khoaûn cao. Moät baát lôïi nöõa laø khoâng coù gì baûo ñaûm raèng
seõ khoâng coù moät beân vôõ nôï vaø huûy boû caùc nghóa vuï hôïp ñoàng. Ñieàu naøy deã xaûy ra khi tyû giaù kyø haïn vaø tyû giaù giao ngay coù söï cheânh leäch lôùn vaøo thôøi ñieåm ñeán haïn. Baûng 1.1: Tính toaùn phaàn buø hoaëc chieát khaáu tyû giaù kyø haïn. Caùc loaïi tyû giaù ñoái vôùi Giaù Phaàn buø hoaëc chieát khaáu kyø Kyø haïn ñoàng baûng Anh trò haïn ñoái vôùi ñoàng baûng Anh Tyû giaù giao ngay $1,681 $1,680 30 ngaøy Tyû giaù kyø haïn 30 ngaøy $1,680-$1,681 360 = -0,71% x $1,681 30 Tyû giaù kyø haïn 90 ngaøy $1,677 $1,677-$1,681 360 = -0,95% 90 ngaøy x $1,681 90 Tyû giaù kyø haïn 180 $1,672 180 ngaøy $1,672-$1,681 360 = -1,7 % x ngaøy $1,681 180 Caùc hôïp ñoàng kyø haïn ngaøy nay khoâng chæ coù ôû caùc nöôùc phaùt trieån maø coøn coù ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån nhö Chile, Mexico, Haøn Quoác, Ñaøi Loan, Thaùi Lan. ÔÛ Vieät Nam cuõng böôùc ñaàu hình thaønh caùc hôïp ñoàng kyø haïn trong kinh doanh nhöng vôùi qui moâ raát nhoû vaø khoâng soâi ñoäng do ngaân haøng Nhaø Nöôùc khoáng cheá bieân ñoä giao dòch tyû giaù kyø haïn vaø thôøi haïn vaø do ñoù khoâng phaûn aùnh cung caàu thaät treân thò tröôøng kyø haïn. 1.2.2. Hôïp ñoàng töông lai: Hôïp ñoàng töông lai (giao sau) laø moät thoûa thuaän mua baùn moät soá löôïng ngoaïi teä ñaõ bieát theo tyû giaù coá ñònh taïi thôøi ñieåm hôïp ñoàng coù hieäu löïc vaø vieäc chuyeån giao ngoaïi teä ñöôïc thöïc hieän vaøo moät ngaøy trong töông lai ñöôïc xaùc ñònh bôûi Sôû giao dòch. Tuy nhieân, khaùc vôùi hôïp ñoàng coù kyø haïn, hôïp ñoàng giao sau chæ saün saøng cung caáp ñoái vôùi moät vaøi loaïi ngoaïi teä maø thoâi. Chaúng haïn, thò tröôøng Chicago chæ cung caáp hôïp ñoàng vôùi saùu loaïi ngoaïi
teä maïnh ñoù laø GBP, CAD, EUR, JPY, CHF vaø AUD. Thò tröôøng giao sau thöïc chaát chính laø thò tröôøng coù kyø haïn ñöôïc tieâu chuaån hoùa veà loaïi ngoaïi teä giao dòch, soá löôïng ngoaïi teä giao dòch vaø ngaøy chuyeån giao ngoaïi teä. Taát caû caùc hôïp ñoàng giao sau ñeàu thöïc hieän giao dòch ôû Sôû giao dòch coù toå chöùc. Sôû giao dòch laø ngöôøi ñeà ra quy cheá vaø kieåm soaùt hoaït ñoäng cuûa caùc hoäi vieân. Hoäi vieân cuûa Sôû giao dòch laø caùc caù nhaân, coù theå laø ñaïi dieän cuûa caùc coâng ty, ngaân haøng thöông maïi hay caù nhaân coù taøi khoaûn rieâng. Ñeå deã hieåu hôn veà caùch thöùc thöïc hieän moät hôïp ñoàng giao sau, ta seõ xem xeùt ví duï: Giaû söû vaøo ngaøy thöù nhaát, hôïp ñoàng mua baûng Anh giao sau vaøo thaùng 06 vôùi giaù môû cöûa laø $1,350/£. Nhö vaäy moät hôïp ñoàng £62.500 coù giaù thò tröôøng laø: $1,350/£ x £62.500 = $ 84.375. giaû söû kyù quyõ ban ñaàu laø $2.000. giaù thanh toaùn laø giaù ñöôïc xaùc ñònh vaøo cuoái ngaøy laø $1,3512/£. Khi taøi khoaûn kyù quyõ cuûa ngöôøi mua ñöôïc ñieàu chænh taêng thì taøi khoaûn cuûa ngöôøi baùn ñöôïc ñieàu chænh giaûm vôùi cuøng moät soá löôïng töông öùng vaø ngöôïc laïi. Baûng 1.2: Ñieàu chænh theo thò tröôøng Goùp theâm Taøi Giaù hôïp Ñieàu chinh vaøo(+) hoaëc Ngaøy Giaù môû cöûa khoaûn kyù ñoàng kyù quyõ ruùt ra (-) khoûi quyõ quyõ Môû cöûa $1,3500/£ $84.375 0 +$2,000 $2,000 Thanh toaùn $1,3512/£ $84.450 + $75 0 $2,075 Thanh toaùn $1,3408/£ $/83.800 - $650 0 $1,425 Thanh toaùn $1,3400/£ $83.750 - $50 +$625 $2,000 Thanh toaùn $1,3355/£ $84.687,5 + $937,5 -$937,5 $2,000
Ví duï veà khoaûn laõi loã kinh doanh ñöôïc bieåu dieãn treân ñoà thò vaø moâ hình ñònh giaù:. Giaù trò maø ngöôøi mua trong HÑ töông lai nhaän ñöôïc khi ñaùo haïn laø: (ST – F) Ví duï, ST = 6.000ñ. Theo hôïp ñoàng töông lai, A mua 1 kg gaïo cuûa B vôùi giaù F = 5.000ñ. Ngay laäp töùc A coù theå baùn ra thò tröôøng vôùi giaù 6.000ñ, vaø thu veà khoaûn lôïi roøng cuûa A laø ST – F = 1.000ñ Giaù trò ngöôøi mua nhaän ñöôïc khi ñaùo haïn ST - F ST Giaù taøi saûn cô F sôû khi ñaùo haïn Hình 1.1: Giaù trò maø ngöôøi mua nhaän ñöôïc khi ñaùo haïn Ngöôïc laïi, neáu ST = 4.000ñ, thì A vaãn phaûi mua cuûa B 1 kg gaïo vôùi giaù F = 5.000ñ do hôïp ñoàng raøng buoäc, trong khi mua ôû thò tröôøng thì chæ maát 4000ñ. Vaäy, khoaûn lôïi roøng cuûa A laø ST – F = -1.000ñ, hay A bò loã 1.000ñ. Giaù trò maø ngöôøi baùn trong HÑ töông lai nhaän ñöôïc khi ñaùo haïn laø: (F – ST ) Ví duï, ST=4.000ñ. Theo hôïp ñoàng, B phaûi baùn 1 kg gaïo cho A vôùi giaù F=5.000ñ. Ñeå coù ñöôïc 1kg gaïo naøy, B coù theå mua treân thò tröôøng vôùi giaù ST=4.000ñ. Baùn laïi cho A vôùi giaù F=5.000ñ, B thu veà khoaûn lôïi F-ST= 1.000ñ. Ngöôïc laïi, neáu ST = 6.000ñ, thì B vaãn phaûi baùn cho A 1 kg gaïo vôùi giaù F=5.000ñ do hôïp ñoàng raøng buoäc, trong khi baùn treân thò tröôøng thì ñöôïc tôùi 3.000ñ. Vaäy, khoaûn lôïi roøng cuûa B laø F - ST = -1.000ñ, hay B bò loã 1.000ñ.
Giaù trò ngöôøi baùn nhaän ñöôïc khi ñaùo haïn Giaù taøi saûn cô sôû khi ñaùo haïn ST F F - ST Hình 1.2: Giaù trò maø ngöôøi baùn nhaän ñöôïc khi ñaùo haïn Giaù trò cuûa HÑ töông lai Ñaët: F laø giaù töông lai ñöôïc thieát laäp luùc thoaû thuaän ST laø giaù thò tröôøng ôû thôøi ñieåm ñaùo haïn Vm, Vb laàn löôït laø giaù trò nhaän ñöôïc ñoái vôùi ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn Ñoái vôùi ngöôøi mua: Vm = ST – F ST > F => Vm > 0 => ngöôøi mua lôøi ST < F => Vm < 0 => ngöôøi mua loã Ñoái vôùi ngöôøi baùn: Vb = F – ST ST > F => Vb < 0 => ngöôøi baùn loã ST < F => Vb > 0 => ngöôøi baùn lôøi Ñònh giaù HÑ töông lai Doøng tieàn ñaàu kyø Doøng tieàn cuoái kyø Vay S0 S0 -S0(1+rf) Mua taøi saûn cô sôû -S0 ST+D vôùi giaù S0 Baùn HÑ töông lai 0 F0-ST taøi saûn cô sôû Coäng 0 F0 – S0(1+rf) + D Vaäy: F0 = S0(1+rf) – D
Goïi d = D/S0 (tyû leä laõi coå töùc), ta coù: F0 = S0(1+rf –d) Neáu hôïp ñoàng töông lai coù kyø haïn T thì: F0 = S0(1+rf –d)T Hôïp ñoàng giao sau coù caû öu laãn nhöôïc ñieåm khi söû duïng. Öu ñieåm cuûa noù tröôùc tieân laø saün saøng cung caáp nhöõng hôïp ñoàng coù giaù trò nhoû. Keá ñeán noù cho pheùp caùc beân tham gia coù theå sang nhöôïng laïi hôïp ñoàng ôû baát kyø thôøi ñieåm naøo tröôùc khi hôïp ñoàng heát haïn. Vôùi hai öu ñieåm naøy hôïp ñoàng giao sau deã daøng thu huùt nhieàu ngöôøi tham gia. Ngöôïc laïi, hôïp ñoàng giao sau coù nhöôïc ñieåm laø chæ cung caáp giôùi haïn cho moät vaøi ngoaïi teä maïnh vaø moät vaøi ngaøy chuyeån giao ngoaïi teä trong naêm maø thoâi. Keá ñeán, hôïp ñoàng giao sau laø hôïp ñoàng baét buoäc phaûi thöïc hieän khi ñeán haïn chöù khoâng cho ngöôøi ta quyeàn ñöôïc choïn nhö trong hôïp ñoàng quyeàn choïn. Noùi chung giao dòch giao sau coù theå boå sung cho giao dòch kyø haïn vaø hoaùn ñoåi ôû tính chaát thöïc hieän thanh toaùn haèng ngaøy nhaèm baûo ñaûm cho nhaø ñaàu cô coù theå taän duïng cô hoäi neáu thò tröôøng bieán ñoäng coù lôïi cho hoï. Tuy nhieân, neáu thò tröôøng bieán ñoäng baát lôïi nhaø ñaàu cô khoâng coù quyeàn töï yù ruùt khoûi thò tröôøng. Tính chaát “coù quyeàn” naøy chæ coù theå coù ñöôïc trong giao dòch quyeàn choïn. Baûng 1.3: So saùnh söï khaùc bieät giöõa hôïp ñoàng töông lai vaø hôïp ñoàng kyø haïn Ñieåm khaùc bieät HÑ kyø haïn HÑ töông lai Thieát keá thích hôïp cho nhu Quy moâ hôïp ñoàng Ñöôïc tieâu chuaån hoùa caàu töøng caù nhaân Ñöôïc tieâu chuaån hoùa( vaøo Thieát keá thích hôïp cho nhu Ngaøy giaù trò thöù tö tuaàn thöù ba cuûa caùc caàu töøng caù nhaân thaùng 3,6,9,12… Caùc thaønh vieân Caùc ngaân haøng, caùc nhaø Caùc ngaân haøng, caùc nhaø moâi giôùi vaø caùc coâng ty ña moâi giôùi vaø caùc coâng ty tham gia
quoác gia, nhöõng nhaø ñaàu tö ña quoác gia, thích hôïp cho phoøng ngöøa ruûi ro caùc nhaø ñaàu cô Baét buoäc kyù göûi vôùi moät Thöôøng laø khoâng, ñoâi khi soá löôïng nhaát ñònh vaø Yeâu caàu kyù quyõ ñoøi hoûi haïn möùc tín duïng töø ñieàu chænh theo thò tröôøng 5%-10% haèng ngaøy Nhaø baûo ñaûm Khoâng Coâng ty thanh toaùn buø tröø Saøn giao dòch trung taâm Thoâng qua maïng ñieän thoaïi Nôi trao ñoåi vôùi heä thoáng thoâng tin toaøn caàu toaøn caàu Haàu heát ñöôïc buø tröø vò Haàu heát caùc quyeát toaùn bôûi Tính thanh khoaûn theá, raát ít coù giao nhaän caùc giao nhaän thöïc söï thöïc söï Ñöôïc xaùc ñònh bôûi cheânh Chi phí giao dòch leäch giaù mua vaø giaù baùn Phí moâi giôùi thoûa thuaän cuûa ngaân haøng Phaûi thanh toaùn vôùi ngaân Thò tröôøng thöù caáp Coù theå baùn treân thò tröôøng haøng Maëc duø coù söï khaùc bieät vôùi nhau raát lôùn cuûa hai thò tröôøng nhöng vaãn coù moái quan heä phuï thuoäc töông hoã laãn nhau giöõa chuùng theo caùch thò tröôøng naøy coù theå taùc ñoäng ñeán thò tröôøng kia. 1.2.3. Hôïp ñoàng quyeàn choïn: Laø hôïp ñoàng cho pheùp ngöôøi mua quyeàn löïa choïn quyeàn (khoâng phaûi nghóa vuï) mua (call) hoaëc quyeàn baùn (put) moät taøi saûn goác theo giaù cuï theå - giaù thöïc hieän vaøo moät ngaøy cuï theå trong töông
lai. Giaù traû cho quyeàn naøy, ngoaøi giaù chính thöùc chæ bieát ñöôïc töø hieäu soá ruûi ro kyø voïng trong hôïp ñoàng xaùc ñònh tröôùc vôùi ruûi ro thöïc luùc ñaùo haïn thì ngöôøi mua quyeàn coøn phaûi traû tröôùc phí ñaët coïc cho ngöôøi baùn (premium). Phí ñaët coïc, hay phí cuoäc chôi chính laø moät boä phaän cuûa giaù ñeå nhaän ra naêng löïc döï baùo ruûi ro cuûa ngöôøi mua, do ñoù phí ñaët coïc trôû thaønh giôùi haïn thaáp nhaát cuûa ruûi ro neáu ngöôøi mua quyeàn “thua cuoäc” vaø töø choái thöïc hieän hôïp ñoàng vaøo thôøi ñieåm naøo ñoù trong giôùi haïn thôøi gian hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng. Hôïp ñoàng quyeàn choïn chæ quy ñònh quyeàn giao hay nhaän, maø khoâng baét buoäc thöïc hieän nghóa vuï cuûa mình. Ngöôøi mua quyeàn coù theå: Thöïc hieän quyeàn, hay baùn quyeàn cho moät ngöôøi mua khaùc; hay khoâng thöïc hieän quyeàn. Ñieàu ñaùng chuù yù laø vieäc töø choái hay khoâng töø choái quyeàn khi giaù vaøo ngaøy ñaùo haïn cao (hay thaáp) hôn giaù trong hôïp ñoàng seõ ñöôïc quyeát ñònh treân cô sôû möùc ñoä cheânh leäch giöõa giaù ñònh tröôùc vôùi giaù thöïc teá cuûa saûn phaåm chính ôû ngaøy ñaùo haïn vaø quyeàn phí. Nghóa laø “giaù cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn baèng cheânh leäch giaù giöõa giaù thöïc teá vôùi giaù trong hôïp ñoàng “coäng” vôùi phí mua quyeàn neáu ngöôøi mua quyeàn thöïc hieän ñöôïc quyeàn thaønh coâng theo hôïp ñoàng, hoaëc ñôn giaûn chæ laø phí ñeå “ruùt lui” khoâng thöïc hieän hôïp ñoàng. Cuï theå, trong khi ngöôøi mua hôïp ñoàng quyeàn choïn mua mong muoán giaù cuûa saûn phaåm hôïp ñoàng seõ taêng leân trong ngaøy ñaùo haïn thì ngöôøi mua hôïp ñoàng löïa choïn baùn laïi hy voïng giaù xuoáng, neáu cao hôn giaù ñònh tröôùc hoï seõ töø choái quyeàn baùn vaø chòu maát quyeàn phí. Quyeàn choïn laø moät taøi saûn cho pheùp ngöôøi mua noù coù quyeàn, nhöng khoâng baét buoäc, ñöôïc mua hoaëc baùn: - Moät soá löôïng xaùc ñònh caùc ñôn vò taøi saûn cô sôû - Taïi hay tröôùc moät thôøi ñieåm xaùc ñònh trong töông lai - Vôùi moät möùc giaù xaùc ñònh ngay taïi thôøi ñieåm thoûa thuaän hôïp ñoàng.