Luận văn ngành kế toán: Hoàn thiện tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần Sơn Hải Phòng

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:77

Thêm vào BST

Báo xấu

102
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong nền kinh tế thị trường phát triển như hiện nay, các doanh nghiệp ngày càng ý thức được vai trò của công tác kế toán. Kế toán là một bộ phận cấu thành quan trọng của hệ thống quản lí trong doanh nghiệp. Nhiệm vụ của kế toán là cung cấp các thông tin kinh tế một cách nhanh chóng, chính xác, kịp thời cho các nhà quản lí, giúp các nhà quản lí đưa ra các quyết định cho doanh nghiệp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn ngành kế toán: Hoàn thiện tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần Sơn Hải Phòng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG………….. Luận văn Hoàn thiện tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần Sơn Hải Phòng
LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trong nền kinh tế thị trường phát triển như hiện nay, các doanh nghiệp ngày càng ý thức được vai trò của công tác kế toán. Kế toán là một bộ phận cấu thành quan trọng của hệ thống quản lí trong doanh nghiệp. Nhiệm vụ của kế toán là cung cấp các thông tin kinh tế một cách nhanh chóng, chính xác, kịp thời cho các nhà quản lí, giúp các nhà quản lí đưa ra các quyết định cho doanh nghiệp. Một trong những thông tin được các nhà quản lí coi trọng hàng đầu đó là thông tin về chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Thông qua các số liệu do bộ phận kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm cung cấp, các nhà quản lí biết được chi phí và giá thành thực tế của mỗi loại sản phẩm cũng như kết quả sản xuất kinh doanh. Từ đó có thể phân tích, đánh giá tình hình thực hiện định mức, dự toán chi phí, sử dụng lao động, vật tư để đề ra các biện pháp tiết kiệm chi phí và hạ giá thành làm tăng tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường. Chính vì vậy, công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm luôn được coi là công tác quan trọng trong doanh nghiệp. Nhận thức được tầm quan trọng của công tác này, cùng với vốn kiến thức đã được học ở trường, những hiểu biết thu thập được trong quá trình thực tập tại Công ty Cổ phần Sơn Hải Phòng em đã mạnh dạn chọn đề tài: “ Hoàn thiện tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần Sơn Hải Phòng “ làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài - Hệ thống những kiến thức chung nhất về công tác tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất. - Nắm bắt được thực trạng công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành tại Công ty Cổ phần Sơn Hải Phòng. - Đề xuất những kiến nghi nhằm từng bước hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần Sơn Hải Phòng. 1
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần Sơn Hải Phòng. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu của đề tài Hạch toán kế toán là khoa học kinh tế, có đối tượng nghiên cứu cụ thể mà ở đây đối tượng nghiên cứu là kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Do vậy phương pháp nghiên cứu trong bài khoá luận là phương pháp duy vật biện chứng, phương pháp hạch toán kế toán (phương pháp chúng từ, phương pháp tài khoản, phương pháp tổng hợp cân đối), phương pháp so sánh, phương pháp nghiên cứu tài liệu tìm hiểu thực tế tại công ty. Phương pháp kỹ thuật trong trình bày: kết hợp giữa mô tả phân tích, giữa luận giải với bảng biểu và sơ đồ. 5. Kết cấu của khóa luận Ngoài phần mở đầu và kêt luận, nội dung của khóa luận được trình bày trong 3 chương: Chương 1 : Lí luận chung về kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất. Chương 2 : Thực trạng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần Sơn Hải Phòng. Chương 3 : Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần Sơn Hải Phòng. 2
CHƢƠNG 1 LÍ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT 1.1 Bản chất và nội dung kinh tế của chi phí sản xuất Chi phí sản xuất là hao phí về lao động sống và lao động vật hoá cùng các chi phí khác để sản xuất chế tạo sản phẩm, công việc, lao vụ mà doanh nghiệp đã bỏ ra biểu hiện bằng tiền cho quá trình sản xuất trong một thời kì nhất định (tháng, quí, năm). Để tiến hành sản xuất kinh doanh các doanh nghiệp cần phải có đủ 3 yếu tố cơ bản là: - Đối tượng lao động - Tư liệu lao động - Sức lao động Tương ứng với các yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất kinh doanh là các chi phí sản xuất kinh doanh nói chung của doanh nghiệp bao gồm: - Chi phí về các loại đối tượng lao động (nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ,... ) - Chi phí về các loại tư liệu lao động chủ yếu (tài sản cố định) - Chi phí về lao động (chi phí nhân công) - Chi phí về các loại dịch vụ mua ngoài - Chi phí khác bằng tiền Trong nền kinh tế thị trường, các chi phí trên đều được đo lường, tính toán bằng tiền, gắn với thời gian nhất định. Độ lớn của chi phí sản xuất là một đại lượng xác định phụ thuộc vào hai nhân tố chính: - Khối lượng lao động và tư liệu sản xuất đã tiêu hao vào sản xuất sản phẩm trong một thời gian nhất định. - Giá cả tư liệu sản xuất đã tiêu dùng và tiền lương của một đơn vị lao động đã hao phí. 3
Vì vậy: thực chất của chi phí sản xuất là sự chuyển dịch vốn, chuyển dịch giá trị của các yếu tố đầu vào tập hợp cho từng đối tượng tính giá thành. 1.2 Bản chất và chức năng của giá thành sản phẩm. * Bản chất của giá thành sản phẩm Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ những hao phí về lao động sống, lao động vật hóa được tính trên một đại lượng kết quả sản phẩm hoàn thành nhất định. Giá thành sản phẩm là chi tiêu kinh tế tổng hợp, phản ánh chất lượng hoạt động sản xuất, phản ánh kết quả sử dụng các loại tài sản, vật tư, lao động, tiền vốn trong suốt quá trình sản xuất cũng như các giải pháp kinh tế kĩ thuật mà doanh nghiệp đang thực hiện nhằm đạt được những mục đích sản xuất khối lượng sản phẩm nhiều nhất với chi phí bỏ ra là thấp nhất. Giá thành còn là căn cứ để tính toán xác định hiệu quả kinh tế các hoạt động sản xuất cũng như hiệu quả quản trị chi phí của doanh nghiệp. Bản chất của giá thành sản phẩm là sự chuyển dịch giá trị các yếu tố chi phí vào những sản phẩm, công việc, lao vụ nhất định đã hoàn thành. * Chức năng của giá thành sản phẩm Giá thành sản phẩm có 2 chức năng chính: Chức năng bù đắp chi phí và chức năng lập giá: - Chức năng bù đắp chi phí thể hiện là toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp chi ra để hoàn thành một khối lượng sản phẩm nhất định phải bù đắp bằng chính số tiền thu được về tiêu thụ, bán sản phẩm và có lãi. - Chức năng lập giá: Thể hiện giá bán sản phẩm phụ thuộc vào qui luật cung cầu thị trường, giá bán là biểu hiện giá trị của sản phẩm phải được dựa trên cơ sở giá thành để xác định. Thông qua giá bán sản phẩm mà đánh giá mức độ bù đắp chi phí và hiệu quả của chi phí. Như vậy giá thành sản phẩm là một chỉ tiêu kinh tế quan trọng đối với các doanh nghiệp sản xuất cũng như đối với toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Giá thành sản phẩm cao hay thấp, tăng hay giảm đồng nghĩa với lãng phí hay tiết kiệm lao động xã hội trong quá trình sản xuất. Nói cách khác, giá thành sản 4
phẩm cao hay thấp đều phản ánh kết quả của việc quản lí sử dụng vật tư, lao động, tiền vốn của doanh nghiệp. 1.3 Phân loại chi phí sản xuất Chi phí sản xuất chế tạo sản phẩm, thực hiện lao vụ dịch vụ của các doanh nghiệp bao gồm rất nhiều loại với nội dung kinh tế, mục đích công dụng và phát triển ở nhiều địa điểm khác nhau, do vậy cần căn cứ vào các tiêu thức nhất định đáp ứng yêu cầu quản lí chi phí sản xuất mà phân loại chi phí sản xuất cho phù hợp Xét ở góc độ kế toán tài chính thì chi phí sản xuất của doanh nghiệp được phân loại theo các tiêu thức chủ yếu sau: 1.3.1 Phân loại chi phí sản xuất theo yếu tố chi phí - Chi phí nguyên liệu, vật liệu: Bao gồm nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, phụ tùng thay thế, công cụ dụng cụ… - Chi phí nhân công: Bao gồm toàn bộ tiền lương, phụ cấp và các khoản trích theo lương ( Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh phí công đoàn ) - Chi phí khấu hao tài sản cố định: Là toàn bộ số tiền cần phải trích khấu hao Tài sản cố định trong kì. - Chi phí dịch vụ mua ngoài: Là toàn bộ số tiền mà doanh nghiệp phải trả về các loại dịch vụ mua ngoài, thuê ngoài phục vụ cho hoat động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp như: tiền điện, nước,điện thoại… - Chi phí khác bằng tiền: Là toàn bộ chi phí khác bằng tiền chưa phản ánh vào các yếu tố trên dung vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kì. Cách phân loại này cho ta biết kết cấu, tỉ trọng của từng yếu tố chi phí sản xuất dung để phân tích, đánh giá tình hình thực hiện dự toán chi phí sản xuất, làm căn cứ để lập bảng thuyết minh báo cáo tài chính ( phần chi phí sản xuất kinh doanh theo yếu tố ) và dự toán cho kì sau. 1.3.2 Phân loại theo khoản mục chi phí Theo cách phân loại này chi phí sản xuất tồn tại dưới các khoản mục sau: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Bao gồm toàn bộ các chi phí về Nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất, chế tạo sản phẩm. 5
- Chi phí nhân công trực tiếp: Bao gồm toàn bộ các khoản phải trả cho bộ phân nhân công trực tiếp sản xuất, chế tạo sản phẩm như: tiền lương và các khoản trích theo lương (Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh phí công đoàn). - Chi phí sản xuất chung: Là chi phí dung vào việc quản lí và phục vụ sản xuất chung tại bộ phận sản xuất, bao gồm: Chi phí nhân viên phân xưởng, chi phí vật liệu, chi phí dụng cụ sản xuất, chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền khác. Cách phân loại này có tác dụng phục vụ cho việc quản lí chi phí theo định mức, là cơ sở cho kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo khoản mục, là căn cứ để phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành và định mức chi phí sản xuất cho kì sau. 1.4 Phân loại giá thành 1.4.1 Phân loại giá thành sản phẩm theo thời điểm tính giá thành - Giá thành kế hoạch: là giá thành được tính toán, xác định trên cơ sở chi phí và sản lượng kế hoạch và được bộ phận kế toán tiến hành trước khi bắt đầu quá trình sản xuất chế tạo sản phẩm. - Giá thành định mức: là giá thành được tính toán trên cơ sở xác định các định mức, các dự toán chi phí hiện hành. Giá thành định mức chỉ tính cho đơn vị sản phẩm và được tính trước khi bắt đầu quá trình sản xuất chế tao sản phẩm. Đây là thước đo xác định kêt quả sử dụng tài sản, vật tư, tiền vốn, đánh giá các giải pháp mà doanh nghiệp áp dụng trong quá trình sản xuất. - Giá thành thực tế: là giá thành được tính toán trên cơ sở các chi phí sản xuất thực tế phát sinh đã được tập hợp theo mục đích, công dụng của chi phí và địa điểm phát sinh của chúng cho số lượng sản phẩm, lao vụ, dịch vụ đã hoàn thành. Đây là chỉ tiêu kinh tế chất lượng tổng hợp phản ánh sự phấn đấu của doanh nghiệp trong việc tổ chức và thực hiện các giải pháp kinh tế - kĩ thuật – tổ chức. 1.4.2 Phân loại theo phạm vi phát sinh chi phí - Giá thành sản xuất: là chỉ tiêu phản ánh tất cả các chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất, chế tạo sản phẩm trong phạm vi phân xưởng sản xuất. 6
- Giá thành toàn bộ: là chỉ tiêu phản ánh tát cả các khoản chi phí phát sinh liên quan đến sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. 1.5 Đối tƣợng hạch toán chi phí sản xuất, đối tƣợng tính giá thành sản phẩm và kì tính giá thành sản phẩm 1.5.1 Đối tƣợng hạch toán chi phí sản xuất Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là giới hạn hay phạm vi để tập hợp chi phí sản xuất nhằm đáp ứng yêu cầu tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Xác định đối tượng kế toán chi phí sản xuất là khâu đầu tiên trong việc tổ chức kế toán chi phí sản xuất. Thực chất của việc xác định đối tượng kế toán chi phí sản xuất là nơi phát sinh chi phí như: phân xưởng, nhóm sản phẩm, chi tiết sản phẩm, đơn đặt hàng… Muốn xác định được đối tượng tập hợp chi phí, người ta thường dựa trên các căn cứ cơ bản: - Đặc điểm và tình hình tổ chức sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. - Qui trình công nghệ, kĩ thuật sản xuất sản phẩm - Địa điểm phát sinh chi phí và mục đích sử dụng chi phí. - Yêu cầu và trình độ quản lí của doanh nghiệp - Yêu cầu và đối tượng tính giá thành Việc xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất một cách khoa học, hợp lí có ý nghĩa rất quan trọng cho việc tổ chức kế toán chi phí sản xuất từ việc tổ chức hạch toán ban đầu đến việc mở tài khoản, mở sổ chi tiết, đên việc tập hợp số liệu một cách khao học hợp lí nhất cho các đối tượng, phục vụ công tác quản lí chi phí sản xuất, hạch toán kinh tế nội bộ và phục vụ cho việc tính giá thành sản phẩm. 1.5.2 Đối tƣợng tính giá thành sản phẩm Trước khi tổ chức công tác kế toán tính giá thành sản phẩm, công việc đầu tiên kế toán phải thực hiện đó là xác định đối tượng tính giá thành. Xác định đối tượng tính giá thành là xác định đối tượng mà hao phí vất chất được doanh nghiệp bỏ ra để sản xuất đã kết tinh trong đó nhằm định lượng hao phí cần được bù đắp cũng như tính toán được kết quả kinh doanh. Tùy theo đặc điểm sản xuất sản phẩm 7
mà đối tượng tính giá thành có thể là: chi tiết sản phẩm, bán thành phẩm, sản phẩm hoàn chỉnh, đơn đặt hang, hạng mục công trình… Căn cứ để xác định đối tượng tính giá thành sản phẩm: - Đặc điểm, cơ cấu tổ chức sản xuất cũng như qui trình công nghệ sản xuất sản phẩm. - Đặc điểm và tính chất của sản phẩm - Yêu cầu, trình độ quản lí, trình độ hạch toán của doanh nghiệp Xác định đối tượng tính giá thành đúng đắn, phù hợp với đặc điểm của doanh nghiệp là cơ sở để tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, cho phép kiểm tra, đánh giá một cách tổng hợp toàn diện các biện pháp tổ chức và quản lí qui trình sản phẩm. 1.5.3 Kì tính giá thành sản phẩm Giá thành sản phẩm không thể tính vào bất cứ thời điểm nào mà phải dựa vào khả năng xác định về số lượng cũng như việc xác định lượng chi phí sản xuất có liên quan đến kết quả đó. Kì tính giá thành là một thời kì mà bộ phận kế toán cần phải tiến hành công việc tính giá thành cho các đối tượng cần tính giá thành. Xuất phát từ đặc điểm đó nên kì tính giá thành không thể giống nhau cho các ngành nghề khác nhau. - Trường hợp doanh nghiệp sản xuất nhiều mặt hàng, kế hoạch sản xuất ổn định, chu kì sản xuất ngắn, liên tục có sản phẩm nhập kho thì kế toán áp dụng tính giá thành là hàng tháng. - Trường hợp doanh nghiệp tổ chức sản xuất theo đơn đặt hàng, chu kì sản xuất kéo dài, kế toán thường áp dụng kì tính giá thành vào thời điểm kết thúc sản xuất đối với đơn đặt hàng, kì tính giá thành phù hợp với chu kì sản xuất sản phẩm. 1.6 Phƣơng pháp hạch toán chi phí sản xuất Ở góc độ chung các chi phí sản xuất thực tế phát sinh được tập hợp vào các đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất theo một trong hai phương pháp sau: - Phương pháp trực tiếp - Phương pháp gián tiếp 8
1.6.1. Phƣơng pháp tập hợp chi phí trực tiếp Áp dụng đối với các chi phí có thể tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng tập hợp chi phí. Đây là phương pháp tập hợp chi phí chính xác nhất, đồng thời lại theo dõi trực tiếp chi phí liên quan tới các đối tượng cần theo dõi. Nó có ý nghĩa rất to lớn đối với kế toán quản trị của doanh nghiệp. Tuy nhiên không phải lúc nào cũng sử dụng được phương pháp này. Trên thực tế có rất nhiều chi phí liên quan đến các đối tượng và không thể theo dõi riêng được. Tập hợp chi phí sản xuất theo phương pháp trực tiếp tốn rất nhiều thời gian, công sức nhưng chính xác, hiệu quả. 1.6.2. Phƣơng pháp phân bổ gián tiếp Được áp dụng khi một loại chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất không thể tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng, trường hợp này phải lựa chọn tiêu chuẩn hợp lý để tiến hành phân bổ chi phí cho các đối tượng liên quan theo công thức: C H T Trong đó: H: Hệ số phân bổ chi phí C: Tổng chi phí sản xuất đã tập hợp cần phân bổ T: Tổng đại lượng của tiêu thức phân bổ của các đối tượng Tính mức chi phí cho từng đối tượng Ci = H * Ti Trong đó: Ci: chi phí phân bổ cho đối tượng i H: hệ số phân bổ Ti: đại lượng của tiêu chuẩn phân bổ của đối tượng i. Phương pháp này giúp cho kế toán đỡ vất vả hơn, không phải theo dõi chi tiết cụ thể cho từng đối tượng. Tuy nhiên việc phân bổ gián tiếp có tính chính xác không cao, sự chính xác phụ thuộc chủ yếu vào việc lựa chọn tiêu thức phân bổ. 9
1.7 Phƣơng pháp tính giá thành sản phẩm Phương pháp tính giá thành sản phẩm là phương pháp sử dụng số liệu chi phí sản xuất đã tập hợp trong kì để tính toán tổng giá thành và giá thành đơn vị theo từng khoản mục chi phí qui định cho các đối tượng tính giá thành. Căn cứ vào đặc điểm tổ chức sản xuất, qui trình công nghệ sản xuất sản phẩm, yêu cầu quản lí sản xuất và giá thành… các doanh nghiệp phải lựa chọn cho mình một phương pháp tính giá thành thích hợp, việc lựa chọn đúng đắn phương pháp tính giá thành sẽ góp phần vào việc hạ giá thành sản phẩm để tăng lợi nhuận cho công ty. Tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của từng doanh nghiệp mà có thể áp dụng một trong các phương pháp tính giá thành sau: 1.7.1 Tính giá thành theo phƣơng pháp trực tiếp ( phƣơng pháp giản đơn ) Phương pháp này thường được áp dụng đối với các doanh nghiệp có qui trình công nghệ giản đơn, khép kín, chu kì sản xuất ngắn. Đối tượng tính giá thành phù hợp với đới tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất, kì tính giá thành là tháng. Theo phương pháp này, giá thành sản phẩm được tính bằng cách căn cứ trực tiếp vào chi phí sản xuất đã được tập hợp theo từng đối tượng tập hợp chi phí trong kì và giá trị sản phẩm dở dang đầu kì, cuối kì. Giá thành sản phẩm được tính theo công thức: Tổng giá thành sản Chi phí sản Chi phí sản xuất Chi phí sản phẩm hoàn thành = xuất dở dang + thực tế phát sinh - xuất dở dang trong kì đầu kì trong kì cuối kì Phương pháp này có ưu điểm là rất đơn giản, dễ tính toán và có thể cung cấp các chỉ tiêu giá thành một cách kịp thời trong công tác quản lí. 1.7.2 Tính giá thành theo phƣơng pháp tổng cộng chi phí Phương pháp này áp dụng trong các doanh nghiệp có qui trình sản xuất gồm nhiều công đoạn, sản phẩm của mỗi công đoạn lại được tính giá thành riêng. Kế toán tổng cộng chi phí của các công đoạn để tính ra giá thành cuối cùng theo công thức: ∑Z = Z1 + Z2 + … + Zn 10
Trong đó: ∑Z: Tổng giá thành sản phẩm Z1, ..., Zn: Giá thành đơn vị thực tế của sản phẩm 1.7.3 Tính giá thành theo phƣơng pháp hệ số Thường áp dụng trong doanh nghiệp mà quá trình sản xuất sử dụng cùng một thứ nguyên vật liệu nhưng cho ra nhiều loại sản phẩm khác nhau. Chi phí sản xuất không tập hợp riêng cho từng đối tượng sản phẩm mà phải tập hợp chung cho cả qui trình công nghệ. Để tính được giá thành sản phẩm kế toán phải xác định hệ số qui đổi giữa các sản phẩm với nhau từ đó qui đổi tất cả các sản phẩm thành một loại sản phẩm duy nhất gọi là sản phẩm tiêu chuẩn theo hệ số qui đổi được xây dựng sẵn. Sản phẩm có hệ số 1 được gọi là sản phẩm tiêu chuẩn Số lượng hoàn Tổng số sản Hệ số qui đổi của = thành của từng loại x phẩm tiêu chuẩn từng loại sản phẩm sản phẩm Giá thành đơn Tổng giá thành của Tổng số sản phẩm vị sản phẩm tiêu = các loại sản phẩm : tiêu chuẩn chuẩn hoàn thành trong kì Giá thành đơn vị Giá thành đơn vị Hệ số qui đổi của của từng loại sản = sản phẩm tiêu x từng loại sản phẩm chuẩn phẩm Nếu trong quá trình sản xuất có sản phẩm dở dang thì cũng qui đổi về sản phẩm tiêu chuẩn để xác định chi phí sản xuất đở dang cuối kì 1.7.4 Tính giá thành theo phƣơng pháp tỉ lệ Phương pháp này áp dụng trong các doanh nghiệp có những đặc điểm giống như ở phương pháp hệ số đã nêu ở trên nhưng giữa các loại sản phẩm không xác định được một hệ số qui đổi. Để tính giá thành từng loại sản phẩm, kế toán phải dựa vào giá thành định mức hoặc giá thành kế hoạch. 11
Tỉ lệ phân bổ giá Tổng giá thành thực tế của các loại sản phẩm thành thực tế cho từng loại sản phẩm = Tổng giá thành kế hoạch của các loại sản phẩm Giá thành thực tế của Giá thành kế hoạch của = x Tỉ lệ phân bổ giá thành từng loại sản phẩm từng loại sản phẩm 1.7.5 Tính giá thành theo phƣơng pháp loại trừ sản phẩm phụ Phương pháp này thường được áp dụng trong doanh nghiệp mà trong một qui trình sản xuất ngoài viêc tạo ra các sản phẩm chính còn có các sản phẩm phụ. Để tính giá thành cho sản phẩm chính kế toán phải loại trừ giá tri sản phẩm phụ ra khỏi sản phẩm chính. Công thức tính giá thành theo phướng pháp loại trừ sản phẩm phụ: Chi phí sản Chi phí sản Giá trị sản Chi phí sản Tổng giá thành sản xuất dở dang phẩm chính hoàn = xuất dở dang + xuất phát - phẩm phụ - đầu kì của sản sinh trong kì thu hồi cuối kì của sản thành trong kì phẩm chính phẩm chính Giá trị sản phẩm phụ thu hồi được tính theo: - Giá bán có thể thu hồi được - Giá trị ước tính có thể thu hồi được 1.7.6 Tính giá thành theo phƣơng pháp đơn đặt hàng Đây là phương pháp tính giá thành trong điều kiện doanh nghiệp sản xuất đơn chiếc hoặc sản xuất theo đơn đặt hàng của người mua. Đặc điểm của phương pháp này là tính giá thành riêng biệt theo từng đơn đặt hàng nên việc tổ chức công tác kế toán chi phí phải được chi tiết hoá theo từng đơn đặt hàng. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp được hạch toán trực tiếp vào từng đơn đặt hàng có liên quan, riêng chi phí phục vụ và quản lí sản xuất ở phân xưởng do liên quan đến nhiều đơn đặt hàng nên tổ chức theo dõi theo phân xưởng và cuối thàng mới tiến hành phân bổ cho từng đơn đặt hàng theo tiêu thức phù hợp. Thực hiện tính giá thành theo phương pháp đơn đặt hàng thì đối tượng hạch toán chi phí và đối tượng tính giá thành là từng đơn đặt hàng cụ thể. 12
Giá thành của từng đơn đặt hàng là toàn bộ chi phí phát sinh kể từ lúc bắt đầu thực hiện cho đến lúc hoàn thành đơn đặt hàng đúng theo tiêu chuẩn kĩ thuật đã được thoả thuận theo hợp đồng sản xuất. Nếu có đơn đặt hàng nào đó mà cuối tháng vẫn chưa thực hiện xong thì việc tổng hợp chi phí của đơn đặt hàng đến cuối tháng đó chính là chi phí sản xuất dở dang của đơn đặt hàng ( số dư của tài khoản 154 – chi tiết theo từng đơn đặt hàng ). 1.7.7 Tính giá thành theo phƣơng pháp phân bƣớc Phương pháp này áp dụng cho những doanh nghiệp sản xuất sản phẩm theo quy trình công nghệ phức tạp, quy trình chế biến sản phẩm phải trải qua nhiều giai đoạn công nghệ theo một thứ tự nhất định để có được sản phẩm hoàn chỉnh. Các giai đoạn công nghệ có thể được thực hiện ở một hay nhiều phân xưởng sản xuất, mỗi giai đoạn công nghệ có thể tạo ra bán thành phẩm cho bước sau hoặc chỉ tham gia vào quá trình chế biến có tính chất liên tục để tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh. Khi thực hiện phương pháp phân bước thì đối tượng hạch toán chi phí sản xuất phải được tổ chức chi tiết theo từng giai đoạn công nghệ hoặc theo từng phân xưởng sản xuất riêng biệt có thể tham gia vào quy trình tạo nên sản phẩm hoàn chỉnh. Đối tượng tính giá thành có thể là bán thành phẩm hoặc chi tiết sản phẩm của từng gia đoạn công nghệ hoặc phân xưởng sản xuất và sản phẩm hoàn chỉnh. Việc tập hợp chi phí sản xuất phải gắn liền với chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp thì tiến hành quy nạp trực tiếp vào đối tượng chịu chi phí, còn chi phí sản xuất chung nếu liên quan đến nhiều đối tượng chịu chi phí thì phải tập hợp và tiến hành phân bổ cho từng đối tượng theo tiêu thức phù hợp. 1.7.8 Tính giá thành theo phƣơng pháp định mức Phương pháp này chỉ áp dụng được trong các doanh nghiệp đã xác lập được hệ thống các định mức về chi phí vật liệu, nhân công cũng như dự toán về chi phí phục vụ và quản lí sản xuất cho từng loại sản phẩm được sản xuất ra. Nói cách khác, doanh nghiệp phải xác lập được giá thành định mức cho từng loại sản phẩm trên cơ sở các định mức tiêu hao hiện hành. 13
Phương pháp định mức cho phép phát hiện một cách nhanh chóng những khoản chênh lệch về chi phí phát sinh thực tế so với định mức của từng khoản mục. Theo từng nơi phát sinh chi phí cũng như đối tượng định chi phí, các nguyên nhân dẫn đến những thay đổi này… Những phát hiện này có được ngay trong quá trình phát sinh và hình thành các khoản chi phí ngay trong quá trình sản xuất nên giúp cho nhà quản lí có những căn cứ để ra quyết định hữu ích, kịp thời nhằm tiết kiệm chi phí, ngăn chặn những hiện tượng lãng phí, sử dụng chi phí đúng mục đích, có hiệu quả nhằm hạ giá thành sản phẩm. Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất trong phương pháp này cũng là từng loại sản phẩm, từng phân xưởng hoặc giai đoạn sản xuất. Đối tượng tính giá thành là chi tiết sản phẩm và sản phẩm hoàn chỉnh. Công thức tính giá thành theo phướng pháp định mức Giá thành + Chênh lệch Chênh lệch + Giá thành thực tế = định mức do thay đổi do thực hiện định mức định mức định mức định mức Qua công thức trên cho ta thấy rằng để xác định được giá thành thực tế của sản phẩm, kế toán phải tổ chức xác định giá thành định mức vào đầu kì sản xuất trên cơ sở các định mức hiện hành, đồng thời phải theo dõi chi tiết những biến động của chi phí thực tế so với định mức trong trường hợp thay đổi định mức ( xác lập định mức mới ) và thực hiện định mức tiết kiệm hay lãng phí so với định mức trong quá trình sử dụng các yếu tố của quá trình sản xuất. Việc theo dõi sự biến động so với định mức cần phải gắn liền với những đối tượng chịu chi phí, theo từng khoản mục chi phí. Tổ chức theo dõi chặt chẽ, kịp thời và chính xác những thay đổi so với định mức trong quá trình sản xuất sản phẩm là vấn đề có ý nghĩa quan trọng không chỉ với công tác hạch toán giá thành mà còn phục vụ thiết thực và có hiệu quả cho công tác hạch toán nội bộ trong danh nghiệp. 1.8 Đánh giá sản phẩm dở dang Sản phẩm dở dang là sản phẩm đã đi qua 1 hoặc 1 số công đoạn của quy trình sản xuất sản phẩm (trừ công đoạn sản xuất cuối cùng) nó có thể bán ra ngoài gọi là “bán thành phẩm” hoặc chuyển vào kỳ sau để tiếp tục làm ra thành phẩm. Tùy vào 14
tình hình cụ thể tổ chức sản xuất, quy trình công nghệ, tính chất cấu thành chi phí sản xuất, trình độ quản lý doanh nghiệp mà sử dụng các phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang thích hợp. 1.8.1. Đánh giá sản phẩm dở dang theo khối lƣợng sản phẩm hoàn thành tƣơng đƣơng Theo phương pháp này trước hết doanh nghiệp phải xác định được khối lượng và mức độ hoàn thành của sản phẩm dở dang cuối kỳ theo mức độ hoàn thành ra số sản phẩm quy đổi (hoàn thành tương đương). Bước tiếp theo sẽ tính các chi phí cho số sản phẩm dở dang cuối kỳ như sau: - Đối với chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ( Chi phí nguyên vật liệu chính trực tiếp) được tính theo như phương pháp nguyên vật liệu trực tiếp. - Các chi phí khác bao gồm chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung sẽ tính theo mức độ hoàn thành của sản phẩm dở dang cuối kỳ như sau: Ddk + Ctk DCK = Qht + Qtd * Qtd Trong đó: Ddk , DCK :là chi phí về nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung đầu và cuối kỳ. Ctk : là chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung phát sinh trong kỳ. Qht : Sản phẩm đã hoàn thành Qtd : là số sản phẩm quy đổi tương đương theo mức độ hoàn thành của sản phẩm dở dang cuối kỳ. Và Qtd = Qdd x H% ( Trong đó H% là mức độ hoàn thành của sản phẩm dở dang cuối kỳ) 1.8.2. Đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ theo 50% chi phí chế biến. Phương pháp này tương tự như phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang theo sản lượng ước tính tương đương, chỉ có 1 điểm khác là chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung được giả định luôn luôn hoàn thành 50%. 15
1.8.3. Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Theo phương pháp này chúng ta chỉ tính cho sản phẩm dở dang cuối kỳ phần chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (hoặc chi phí nguyên vật liệu chính trực tiếp) còn các khoản chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung tính cả cho sản phẩm hoàn thành. Với nội dung cơ bản của phương pháp nêu trên cách tính sản phẩm dở dang cuối kỳ được tính như sau: Ddk + Ctk DCK = * Qdd Qht + Qdd Trong đó: - DCK , Ddk : là chi phí nguyên vật liệu trực tiếp tính cho sản phẩm dở dang cuối kỳ, đầu kỳ. - Ctk : là chi phí nguyên vật liệu trực tiếp( Hoặc chi phí nguyên vật liệu chính trực tiếp) trong kỳ - Qht , Qdd: là số lượng sản phẩm hoàn thành và sản phẩm dở dang cuối kỳ. Với phương pháp này cần lưu ý các doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất, chế tạo sản phẩm phức tạp chế biến kiểu liên tục thì sản phẩm dở dang cuối kỳ của các giai đoạn, công đoạn chế biến sau của quy trình công nghệ được tính theo chi phí nửa thành phẩm bước trước (giai đoạn, công đoạn chế biến trước). 1.8.4. Đánh giá sản phẩm dở dang theo phƣơng pháp định mức Phương pháp này áp dụng thích hợp với các doanh nghiệp đã xây dựng được chi phí sản xuất hoặc giá thành định mức đồng thời khối lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ khá ổn định (cả về mức độ hoàn thành và khối lượng) do vậy chỉ cần căn cứ vào khối lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ và định mức chi phí sản xuất hoặc giá thành định mức đơn vị sản phẩm để tính ra số chi phí sản xuất cho sản phẩm dở dang cuối kỳ (để đơn giản thường tính coởan phẩm dở dang và sản phẩm hoàn thành như nhau). 16
Ngoài các phương pháp nêu trên người ta có thể áp dụng các phương pháp như đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ theo sản lượng, diện tích chưa thu hoạch (trong sản xuất nông nghiệp) hoặc theo khối lượng, công việc xây dựng cơ bản chưa hoàn thành bàn giao (trong xây dựng cơ bản)... 1.9 Nội dung hạch toán chi phí sản xuất – giá thành sản phẩm 1.9.1. Hạch toán chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm đối với doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phƣơng pháp kê khai thƣờng xuyên Phương pháp kê khai thường xuyên là phương pháp theo dõi và phản ánh tình hình hiện có, biến động tăng giảm chi phí sản xuất một cách thường xuyên, liên tục trên các tài khoản phản ánh chi phí sản xuất. a, Hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (CPNVLTT): CPNVLTT bao gồm các chi phí về nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu dùng trực tiếp cho sản xuất, chế tạo sản phẩm của doanh nghiệp. Trong kỳ, kế toán căn cứ vào các chứng từ xuất kho và phương pháp tính giá vật liệu xuất dùng để tính ra giá trị thực tế vật liệu xuất dùng. Sau đó, căn cứ vào đối tượng tập hợp CPSX đã xác định để tập hợp CPNVLTT. Trường hợp vật liệu xuất dùng có liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí, không thể tổ chức hạch toán riêng được thì phải áp dụng phương pháp phân bổ gián tiếp để phân bổ chi phí cho các đối tượng có liên quan. Tiêu thức phân bổ thường được sử dụng là phân bổ theo định mức tiêu hao, theo hệ số, theo số lượng sản phẩm. Công thức phân bổ như sau: Chi phí vật liệu phân Tổng chi phí vật liệu Tiêu thức phân bổ bổ cho từng đối tượng = Tổng tiêu thức phân bổ * của từng đối tượng Để tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp dùng trong kỳ, kế toán sử dụng TK 621 "CPNVLTT" TK 621 - Chi phí nguyên - Các khoản giảm chi phí vật liệu phát sinh (nếu có) trong kỳ - Kết chuyển CPNVLTT 17
Tài khoản 621 mở chi tiết cho từng đối tượng tập hợp CPSX và cuối kỳ không có số dư. Sơ đồ 1.1 Sơ đồ hạch toán tổng hợp CPNVLTT TK 154 TK 621 TK 152, 331, 111,112,311,414… Kết chuyển CPNVLTT Vật liệu dùng trực tiếp TK 152 Chế tạo sản phẩm Nguyên vật liệu dùng không hết nhập kho hay chuyển sang kỳ sau b, Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp (CPNCTT). CPNCTT là những khoản thù lao lao động phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm, trực tiếp thực hiện các lao vụ, dịc vụ như: Tiền lương chính, tiền lương phụ, phụ cấp có tính chất tiền lương…Ngoài ra, CPNCTT còn bao gồm các khoản đóng góp cho quỹ BHXH, BHYT, KPCĐ do chủ sử dụng lao động chịu và tính vào chi phí kinh doanh theo một tỷ lệ nhất định so với tiền lương công nhân sản xuất. Trong trường hợp phải phân bổ gián tiếp, tiền lương chính của công nhân trực tiếp sản xu thì thường phân bổ theo tỷ lệ với tiền lương định mức hoặc giờ công định mức. Và tiền lương phụ thường được phân bổ cho sản phẩm theo tỷ lệ với tiền lương chính. Tiền lương Tổng tiền lương chính của công Tiền lương chính của nhân cần phân bổ định mức CNSX phân bổ = * Tổng tiền lương định mức của các của SP A cho SP A SP 18
Tổng tiền lương phụ của công nhân Tiền Tiền lương phụ cần phân bổ lương của CNSX phân = * chính của bổ cho SP A Tổng tiền lương chính của các SP SP A Để hạch toán CPNCTT, kế toán sử dụng TK 622 " Chi phí nhân công trực tiếp". TK 622 - Chi phí nhân - Kết chuyển (phân bổ) công trực tiếp CPNCTT cho từng đối phát sinh trong kỳ tượng có liêm quan để tính giá thành Tài khoản 621 mở chi tiết cho từng đối tượng tập hợp CPSX và cuối kỳ không có số dư. Sơ đồ 1.2 Sơ đồ hạch toán tổng hợp CPNCTT TK334 TK 622 TK 154 Tiền lương và phụ cấp lương Kết chuyển CPNCTT Phải trả cho CNTTSX TK 338 Các khoản trích theo Tỷ lệ tiền lương của CNTTSX thực tế phát sinh 19