Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực thi chính sách đối với người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định

Chia sẻ: Ocxaodua999 Ocxaodua999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là thông qua việc nghiên cứu cơ sở khoa học của chính sách, thực thi chính sách đối với người có công, thực trạng thực thi chính sách người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng những năm qua; Luận văn đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thực thi chính sách người có công trên địa bàn huyện Nghãi Hưng trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực thi chính sách đối với người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ .............../.................. ....../...... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐỖ THỊ HÀ THỰC THI CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƢỜI CÓ CÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHĨA HƢNG, TỈNH NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SỸ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ .............../.................. ....../...... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐỖ THỊ HÀ THỰC THI CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƢỜI CÓ CÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHĨA HƢNG, TỈNH NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SỸ CHÍNH SÁCH CÔNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 8 34 04 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐOÀN VĂN DŨNG HÀ NỘI, NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng em. Các số liệu, kết quả nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Đỗ Thị Hà
LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian làm việc tích cực và nghiêm túc, Luận văn “Thực thi chính sách đối với người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định” đã được hoàn thành. Trước tiên em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới TS. Đoàn Văn Dũng, thầy giáo hướng dẫn khoa học, đã hướng dẫn và tận tình chỉ bảo tác giả trong suốt quá trình thực thi luận văn. Em cũng xin cảm ơn các thầy cô giáo Học viện Hành chính Quốc gia đã dạy dỗ và truyền đạt những tri thức quý báu trong suốt những năm qua, để em có thể hoàn thành tốt khóa học của mình. Em xin cảm ơn Ban lãnh đạo, các cán bộ, công chức Phòng Lao động, Thương binh và Xã hội huyện Nghĩa Hưng, đã trao đổi, hướng dẫn, cung cấp tài liệu chi tiết để em hoàn thành tốt luận văn này. Mặc dù đã cố gắng hết sức nhưng vì thời gian có hạn, trình độ năng lực của bản thân còn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được những góp ý của các quý thầy cô giáo¸ bạn bè, đồng nghiệp để tác giả rút kinh nghiệm trong những nghiên cứu sau đạt kết quả tốt hơn. Trân trọng! Tác giả Đỗ Thị Hà
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT 1. BLĐTBXH : Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội 2. BNV : Bộ Nội vụ 3. BQP : Bộ Quốc phòng 4. BTC : Bộ Tài chính 5. BYT : Bộ Y tế 6. CP : Chính phủ 7. CT : Chỉ thị 8. HĐBT : Hội đồng Bộ trưởng 9. KH : Kế hoạch 10. LĐTBXH : Lao động - Thương binh và Xã hội 11. NĐ : Nghị định 12. PL : Pháp lệnh 13. QĐ : Quyết định 14. QH : Quốc hội 15. SL : Sắc lệnh 16. TT : Thông tư 17. TTg : Thủ tướng 18. TTLT : Thông tư liên tịch 19. TW : Trung ương 20. UBMT : Ủy ban mặt trận 21. UBND : Ủy ban nhân dân 22. UBTVQH : Ủy ban thường vụ Quốc hội
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Đánh giá về công tác tuyền truyền, phổ biến các chính sách................... 49 Bảng 2.2. Số lượng người có công trên địa bàn huyện tính đến 31/12/2018 ........... 51 Bảng 2.3. Đánh giá về mức độ dễ dàng, thuận tiện khi thực thi các thủ tục liên quan đến chính sách đối với người có công trên địa bàn huyện ........................................ 55 Bảng 2.4. Đánh giá về kết quả thực thi chính sách người có công ........................... 56 Bảng 2.5. Số lượng người có công và thân nhân người có công đang hưởng trợ cấp, phụ cấp hàng tháng tính đến 31/12/2018.................................................................538 Bảng 2.6. Bảng tổng hợp tặng quà người có công nhân dịp ngày 27/7, tết nguyên đán năm 2018................................................................................................................ 60 Bảng 2.7. Bảng tổng hợp chi trả chế độ trợ cấp giáo dục, đào tạo từ năm 2014 đến 2018 ............................................................................................................................... 61 Bảng 2.8. Bảng trang cấp phương tiện trợ giúp, dụng cụ chỉnh hình từ năm 2014 đến năm 2018. ............................................................................................................... 62 Bảng 2.9. Bảng tổng hợp xây mới, sửa chữa nhà ở cho người có công từ năm 2014 đến năm 2018 ................................................................................................................ 63 Bảng 2.10. Chế độ điều dưỡng phục hồi sức khỏe huyện Nghĩa Hưng từ năm 2014 đến năm 2018 ................................................................................................................ 65 Bảng 2.8. Tiền vận động ủng hộ quỹ "Đền ơn, đáp nghĩa" huyện từ năm 2014 đến năm 2018 ....................................................................................................................... 67 Bảng 2.9. Đối tượng tham gia đánh giá thực thi chính sách người có công ............ 73
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƢỜI CÓ CÔNG ................................................................................ 7 1.1. Chính sách đối với ngƣời có công ........................................................... 7 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản................................................................... 7 1.1.2. Đặc điểm, vai trò và các loại chính sách đối với người có công .. 10 1.1.3. Nội dung chính sách đối với người có công .................................. 13 1.1.4.. Thực thi chính sách đối với người có công .................................. 28 1.2. Nội ung các ƣớc thực thi chính sách ngƣời có công ....................... 29 1.2.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực thi chính sách người có công ...... 30 1.2.2. Phổ biển, tuyên truyền chính sách người có công ........................ 31 1.2.3. Phân công, phối hợp thực thi chính sách người có công ............. 32 1.2.4. Duy trì chính sách người có công .................................................. 32 1.2.5. Điều chỉnh bổ sung chính sách người có công ............................. 33 1.2.6. Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực thi chính sách người có công . 33 1.2.7. Đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm thực thi chính sách............. 34 1.3. Những yếu tố ảnh hƣớng đến thực thi chính sách đối với ngƣời có công. ...... 35 1.3.1.Yếu tố chủ quan ............................................................................... 35 1.3.2. Yếu tố khách quan .......................................................................... 37 1.4. Bài học kinh nghiệm về thực thi chính sách ngƣời có công ............... 39 1.4.1. Kinh nghiệm quốc tế thực thi chính sách đối với người có công . 39 1.4.2. Kinh nghiệm ở một số địa phương trong nước đối với thực thi chính sách người có công ......................................................................... 40 1.4.3. Bài học kinh nghiệm trong thực thi chính sách đối với người có công. ........................................................................................................... 41 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ............................................................................... 44
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG THỰC THI CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƯỜI CÓ CÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHĨA HƯNG, TỈNH NAM ĐỊNH .................................................................................................... 45 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện .................................... 45 2.1.1. Điều kiện tự nhiên .......................................................................... 45 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ............................................................... 46 2.2. Phân tích thực trạng thực thi chính sách đối với ngƣời có công trên địa àn huyện................................................................................................. 47 2.2.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực thi chính sách người có công .... 47 2.2.2. Tuyên truyền, phổ biến, thực trạng thực thi chính sách người có công..... 47 2.2.3. Phân công, phối hợp thực thi chính sách người có công ............. 51 2.2.4. Duy trì thực thi chính sách người có công ...................................... 53 2.2.5. Điều chỉnh thực thi chính sách người có công ................................ 53 2.2.6.Theo dõi, đôn đốc, kiểm tra thực thi chính sách người có công ... 54 2.2.7. Đánh giá tổng kết thực thi chính sách người có công .................. 55 2.3. Kết quả thực thi chính sách ngƣời có công tại huyện Nghĩa Hƣng, tỉnh Nam Định ............................................................................................... 56 2.3.1. Tổ chức thực thi các nội dung chính sách người có công. .............. 56 2.3.2. Kiểm tra, giám sát đánh giá thực thi chính sách .......................... 69 2.3.3.Công tác quản lý nhà nước về chính sách người có công ............. 70 2.4. Đánh giá kết quả thực thi chính sách đối với ngƣời có công ............ 72 2.5. Sự quan tâm của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phƣơng trong việc thực thi chính sách đối với ngƣời có công trên địa àn huyện. ........ 73 2.6. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của ngành lao động, thƣơng inh và xã hội trong chính sách đối với ngƣời có công ...................................... 75 2.7. Những kết quả và hạn chế trong thực thi chính sách đối với ngƣời có công trên địa àn huyện. .............................................................................. 78
2.7.1. Những kết quả ................................................................................. 78 2.7.2. Hạn chế và nguyên nhân ................................................................ 80 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ............................................................................... 83 CHƢƠNG 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG THỰC THI CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƢỜI CÓ CÔNG...... 84 3.1. Dự báo một số yếu tố tác động đến hoạt động thực thi chính sách ngƣời có công tại huyện Nghĩa Hƣng .......................................................... 84 3.1.1. Tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế....................................... 87 3.1.2. Tác động về sự biến động người có công ...................................... 87 3.1.3. Tác động của biển đổi khí hậu, lụt bão, hạn hán ......................... 87 3.2. Quan điểm thực thi chính sách ngƣời có công .................................... 88 3.3. Giải pháp nâng cao chất lƣợng thực thi chính sách ngƣời có công trên địa àn huyện Nghĩa Hƣng, tỉnh Nam Định ....................................... 91 3.3.1. Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, thực thi đầy đủ, kịp thời các chính sách hiện hành đối với người có công. .................................................... 91 3.3.2. Tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật, chính sách người có công. ........................................................................................... 93 3.3.3. Đẩy mạnh phối hợp trong thực thi chính sách đối với người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng. .................................................... 96 3.3.4. Giải pháp về hoàn thiện tổ chức bộ máy nhân sự, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức thực thi chính sách ............................. 98 3.3.5. Xã hội hóa công tác thực thi chính sách đối với người có công 103 3.3.6. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát và xử lý vi phạm trong việc thực thi các chính sách đối với người có công............................ 104 3.4. Một số khuyến nghị, đề xuất ................................................................. 105 3.4.1. Kiến nghị với Sở Lao động - Thương binh và xã hội tỉnh ............ 105 3.4.2. Kiến nghị với Ủy ban nhân dân huyện Nghĩa Hưng .................. 105
3.4.3. Kiến nghị với Phòng Lao động - Thương binh và xã hội huyện 106 3.4.4. Kiến nghị với bản thân người có công ......................................... 107 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ............................................................................. 108 KẾT LUẬN .................................................................................................. 109 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 111
MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, hàng triệu người con ưu tú của dân tộc Việt Nam đã anh dũng hy sinh hoặc hiến dâng một phần xương máu của mình cho Tổ quốc. Chính sách người có công là một chính sách lớn của Đảng và Nhà nước ta, đó là sự đãi ngộ đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với người có công, là trách nhiệm và sự ghi nhận, tôn vinh những cống hiến của họ đối với đất nước. Việc quan tâm thực thi chính sách người có công không chỉ mang tính chính trị, kinh tế, xã hội mà còn mang tính nhân văn sâu sắc. Nó là sự thể hiện những truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, giáo dục cho thế hệ trẻ ý thức trách nhiệm, ý thức rèn luyện, phấn đấu vươn lên để cống hiến, hy sinh cho sự nghiệp gìn giữ, xây dựng và phát triển đất nước, bảo vệ những giá trị tốt đẹp, những thành quả to lớn mà cha ông ta đã ra sức gìn giữ. Đồng thời, thể hiện được trách nhiệm của toàn xã hội trong việc thực thi chính sách “đền ơn đáp nghĩa” đối với người có công. Vì vậy, chính sách đối với người có công là chính sách vô cùng quan trọng. Làm tốt chính sách đối với người có công sẽ góp phần vào sự ổn định xã hội. Huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định là địa bàn có nhiều thương binh, liệt sỹ, công tác với những gia đình có công với chính sách đã được quan tâm chú ý thực thi. Tuy nhiên trên thực tiễn việc thực thi chính sách đối với người có công vẫn còn những hạn chế. Vì vậy cần phải có giải pháp để nâng cao hiệu quả thực thi chính sách. Trong nhiều năm qua, cũng như các địa phương trên cả nước, tỉnh Nam Định nói chung, Đảng bộ và chính quyền huyện Nghĩa Hưng nói riêng đã tích cực thực thi có hiệu quả nhiều chính sách của Đảng và Nhà nước đối với người có công trên địa bàn huyện được Tỉnh ủy, UBND tỉnh đánh giá, ghi nhận, được người dân ủng hộ và đánh giá cao, thúc đẩy phong trào đền ơn đáp 1
nghĩa trong nhân dân. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức và thực thi chính sách đối với người có công ở huyện vẫn còn những hạn chế, khó khăn, vướng mắc ở nhiều khía cạnh, từ năng lực cán bộ, công chức thực thi chính sách tới những khiếm khuyết trong hệ thống chính sách, tính đồng bộ của cơ chế thực thi chính sách, khó khăn trong xác minh hồ sơ người có công… đã làm hạn chế hiệu quả của chính sách. Từ thực tiễn đó, đòi hỏi cần nghiên cứu một cách có hệ thống cả lý luận và thực tiễn về vấn đề thực thi chính sách đối với người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng để đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách, nâng cao chất lượng thực thi chính sách này trong thực tế ở huyện. Vì những lý do trên, em quyết định chọn đề tài “Thực thi chính sách đối với ngƣời có công trên địa àn huyện Nghĩa Hƣng, tỉnh Nam Định” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Chính sách công. 2.Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Hiện nay có nhiều công trình nghiên cứu liên quan về vấn đề thực thi chính sách người có công ở những mức độ, phạm vi khác nhau được công bố, cụ thể như: - Blekesaune và Quadagno (2003) nghiên cứu thái độ của công chúng đối với các chính sách công về phúc lợi xã hội ở cả hai cấp độ cá nhân và quốc gia. Đối tượng chính sách gồm: những hỗ trợ công cộng cho người bệnh và người già, và những hỗ trợ công cộng cho những người thất nghiệp. Đây cũng chính là những đối tượng mục tiêu của chính sách an sinh xã hội của nhà nước. Các tác giả đã tìm thấy rằng, cấp độ quốc gia là rất quan trọng trong việc định hình thái độ của công chúng đối với các chính sách phúc lợi xã hội ở các quốc gia công nghiệp phát triển. Các tác giả lý giải rằng, các quốc gia khác nhau tạo ra niềm tin khác nhau cho công chúng về các vấn đề xã hội quốc gia và về mối quan hệ giữa các cá nhân, nhà nước và các tổ chức khác. Ngoài ra, những hiểu biết và niềm tin của công chúng cũng ảnh hưởng ý nghĩa đến thái độ công chúng đối với các chính sách phúc lợi xã hội mà nhà nước cần phải theo đuổi. 2
- Chính sách đối với người có công thực trạng và một số kiến nghị, tác giả Bùi Thu Huyền (2013) đăng trên Trang Thông tin điện tử, Ban Nội chính Trung ương đã nghiên cứu hệ thống chính sách, pháp luật về người có công ở Việt Nam; đánh giá thực trạng việc thực thi chính sách người có công ở Việt Nam trong thời gian qua; đồng thời tác giả đã nêu lên một số giải pháp nhằm thực thi tốt hơn chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về người có công. - Pháp luật về ưu đãi người có công ở Việt Nam hiện nay, tác giả Nguyễn Thị Phương Thanh (2015) đăng trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, số tháng 7/2015 đã nghiên cứu có hệ thống pháp luật của Việt Nam về chính sách người có công kể từ khi Nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa ra đời cho đến nay. Qua đó, tác giả phân tích, chỉ ra những điều còn bất cập, hạn chế của hệ thống pháp luật về người có công ở nước ta; tác giả đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật trên. - Thực thi tốt hơn nữa chính sách đối với thương binh, gia đình liệt sĩ và người có công , tác giả TS. Trần Văn Minh (2016) đăng trên Tạp chí Quốc phòng toàn dân, số tháng 7/2016 đã khẳng định, chính sách đối với thương binh, gia đình liệt sĩ và người có công là nội dung cơ bản, bộ phận hữu cơ của chính sách đối với người có công, thể hiện truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta. Qua phân tích thực trạng, tác giả đã nêu lên một số giải pháp cần thực thi tốt chính sách đối với đối tượng này, góp phần xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. - Tiếp tục thực thi tốt chính sách người có công với nước hiện nay và định hướng đến năm 2020, tác giả Phạm Thị Hải Chuyền (2016) đăng trên Tạp chí Cộng sản điện tử, năm 2016 đã phân tích và chứng minh chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về chính sách ưu đãi người có công ở nước ta; đồng thời tác gia đưa ra những giải pháp có tính định hướng đến năm 2020. - Thực thi chính sách của Đảng và Nhà nước đối với thương binh, liệt sĩ và người có công, tác giả PGS.TS Nguyễn Danh Tiên (2015) đăng trên Tạp chí 3
Cộng sản điện tử đã nêu lên các chủ trương của Đảng về thực thi chính sách người có công qua các kỳ Đại hội; tác giả đề xuất giải pháp để tiếp tục thực thi tốt hơn chính sách người có công ở nước ta. Qua đó tác giả khẳng định việc thực thi chính sách đối với thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và người có công được thực thi thường xuyên, trở thành một truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Khảo sát cho thấy, các công trình được công bố đã giải quyết được nhiều vấn đề khoa học về chính sách, thực thi chính sách xã hội, chính sách đối với người có công ở nước ta hiện nay. Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu riêng về chính sách người có công ở huyện Nghĩa Hưng. Do vậy, đề tài nghiên cứu là riêng, không bị trùng, hàm chứa ý nghĩa lý luận và thực tiễn. 3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích của đề tài Thông qua việc nghiên cứu cơ sở khoa học của chính sách, thực thi chính sách đối với người có công, thực trạng thực thi chính sách người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng những năm qua; Luận văn đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thực thi chính sách người có công trên địa bàn huyện Nghãi Hưng trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực thi mục tiêu trên, đề tài thực thi các nhiệm vụ sau đây: - Làm rõ cơ sở khoa học về chính sách, thực thi chính sách đối với người có công; - Phân tích để làm rõ thực trạng thực thi chính sách người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng những năm qua; - Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thực thi chính sách người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Việc thực thi các chế độ chính sách đối với 4
người có công và thân nhân người có công theo quy định của Nhà nước trong giai đoạn hiện nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Nghiên cứu nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức thực thi chính sách người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng; - Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng thực thi chính sách người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định từ năm 2014- 2018; - Về không gian: Nghiên cứu việc thực thi chính sách người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận chủ nghĩa Mác - Lênin, kiến thức các môn học chính sách về các vấn đề xã hội, chính sách công, hoạch định và phân tích chính sách công, những vấn đề cơ bản về chính sách công… 5.2. Phương pháp nghiên cứu của luận văn Phương pháp nghiên cứu định tính được sử dụng nhằm thu thập các ý kiến của một số đối tượng chính sách về thực thi chính sách tại địa bàn huyện; phân tích thống kê, mô tả nhằm làm rõ thực trạng tình hình thực thi chính sách trên địa bàn huyện. Phương pháp nghiên cứu định lượng, phân tích các kết quả điều tra theo từng tiêu chí. Phương pháp điều tra xã hội học bằng bảng hỏi: khảo sát bằng bảng hỏi cho người dân đang hưởng chính sách người có công tại huyện Nghĩa Hưng, nhằm tìm hiểu thực trạng việc thực thi chính sách tại địa phương như đối chiếu với tình hình, phân tích kết quả kết quả thực thi chính sách để đưa ra đánh giá chung. 5
Phương pháp phỏng vấn sâu: Phỏng vấn sâu cán bộ lao động thương binh xã hội cấp phường để thu thập thông tin và đánh giá việc thực thi chính sách từ phía người thực thi chính sách. Ngoài ra còn dựa trên phương pháp khác như: Phương pháp so sánh, diễn giải, quy nạp làm cơ sở cho quá trình nghiên cứu, đồng thời trong quá trình nghiên cứu luận văn. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 6.1. Ý nghĩa lý luận Trên cơ sở nghiên cứu các vấn đề lý luận về người có công và thực tiễn việc giải quyết thực thi chính sách đối với người có công trên địa bàn huyện. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn phản ánh được thực trạng và đề xuất được một số giải pháp, kiến nghị, đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản về chính sách đối với người có công của Đảng và Nhà nước. Đồng thời giải quyết chính sách người có công tại huyện đảm bảo đúng quy định, phù hợp với thực tiễn tại địa phương; đảm bảo thực thi đầy đủ, kịp thời, chính xác các quyền lợi của người có công và thân nhân người có công. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn bao gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở khoa học về việc thực thi chính sách người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định; Chương 2: Thực trạng thực thi chính sách người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định; Chương 3: Quan điểm và giải pháp nâng cao chất lượng thực thi chính sách đối với người có công trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng. 6
Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƢỜI CÓ CÔNG 1.1. Chính sách đối với ngƣời có công 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Khái niệm về chính sách Theo Giáo trình hoạch định và Phân tích chính sách công của Học viện Hành chính do Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật xuất bản năm 2008 [tr.14], khái niệm về chính sách: là những hành động ứng xử của chủ thể với các hiện tượng tồn tại trong quá trình vận động phát triển nhằm đạt mục tiêu nhất định. Qua sự khái quát, phân tích các khía cạnh cơ bản về khái niệm chính sách, luận văn đưa ra cách hiểu về chính sách như sau: Chính sách là tập hợp các chủ trương và hành động về phương diện nào đó của chính phủ nó bao gồm các mục tiêu mà chính phủ muốn đạt được và cách làm để thực thi các mục tiêu đó. Những mục tiêu này bao gồm sự phát triển toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế - văn hóa - xã hội - môi trường. 1.1.1.2. Khái niệm chính sách xã hội Chính sách xã hội là một dạng chính sách được nhà nước ban hành nhằm cung cấp cho người dân những dịch vụ xã hội tốt nhất và các chính sách xã hội nhằm hỗ trợ cho các đối tượng khó khăn của xã hội. Chính sách xã hội là biện pháp được đưa ra bởi Đảng và Nhà nước nhằm hỗ trợ cho các đối tượng chính sách và phục vụ cho lợi ích chung của xã hội. Hiện nay chính sách ở nước ta có 2 cấp độ khác nhau đang hiện hành đó là: + Chính sách xã hội được ban hành cho những người lao động trong xã hội và nhóm đối tượng này thường được gọi là chính sách xã hội và đối tượng xã hội. 7
+ Chính sách về giai cấp là chính sách cho các tầng lớp trong xã hội hiện nay, với các nhóm xã hội cụ thể như: Tầng lớp thanh niên, tầng lớp tri thức, chính sách về dân tộc, chính sách về tôn giáo. Chính sách xã hội là chính sách được ban hành được nhà nước nhằm ổn định xxa hội thông qua những tác động cụ thể tác động đến các đối tượng khác nhau và được phân theo nhóm để hưởng chính sách xã hội mà nhà nước ban hành. 1.1.1.3. Khái niệm người có công Thấm nhuần đạo lý “Uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng cây”, trong những năm qua dù bất cứ hoàn cảnh khó khăn nào của đất nước, công tác thương binh, liệt sĩ và người có công luôn được coi trọng, được sự quan tâm chỉ đạo đặc biệt của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, sự hưởng ứng tham gia nhiệt tình và trách nhiệm của các ngành các cấp và toàn thể nhân dân. Hệ thống văn bản pháp luật, cơ chế chính sách về tôn vinh, ưu đãi, chăm sóc người có công ngày càng được hoàn thiện. Đặc biệt, Hiến pháp 2013 “Nhà nước, xã hội tôn vinh, khen thưởng, thực thi chính sách đối với người có công với nước” (Khoản 1, Điều 59). Ở mỗi thời kỳ, chế độ khác nhau thì chính sách người có công cũng khác nhau. Nhưng suy cho cùng thì chính sách ưu đãi đối với người có công là sự ghi nhận những công lao của họ cho đất nước, là những chế độ đãi ngộ về vật chất và tinh thần, là sự bày tỏ lòng biết ơn đến những người đã hy sinh, đã cống hiến cho sự nghiệp bảo vệ và phát triển đất nước. Trong mấy chục năm qua, Đảng và Nhà nước ta coi việc thực thi ưu đãi xã hội đối với người có công là quốc sách. Chủ trương đó đã được luật hóa bằng hai Pháp lệnh quan trọng đó là: Pháp lệnh “ưu đãi người hoạt động cách mạng, liệt sỹ, gia đình liệt sỹ, thương binh, bệnh binh, người hoạt động kháng chiến, người có công giúp đỡ cách mạng” và Pháp lệnh “Quy định danh hiệu vinh dự Nhà nước Bà mẹ Việt Nam anh hùng”. Khái niệm người có công được hiểu theo 2 nghĩa rộng, hẹp khác nhau. 8
Theo nghĩa rộng, người có công là người bình thường, làm việc đại nghĩa, có công lao lớn đối với đất nước, đó là nghĩa vụ không bao giờ kể công và không đòi hỏi cộng đồng phải báo nghĩa. Cụ thể hơn, người có công là cống hiến của họ vì lợi ích của đất nước, được nhân dân tôn vinh và được Nhà nước thông qua cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ghi nhận theo qui định của pháp luật, đồng thời đảm bảo cho họ các chế độ ưu đãi về kinh tế, về chính trị, xã hội. Ở đây, có thể thấy rõ những tiêu chí cơ bản xác định nội hàm khái niệm người có công. Đó phải là những người có thành tích đóng góp hoặc cống hiến lớn lao, xuất sắc vì lợi ích chung của đất nước. Những cống hiến đó có thể được thực thi trong các cuộc kháng chiến vì độc lập tự do của Tổ quốc trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Theo nghĩa hẹp, khái niệm người có công được xác định là những người tham gia hoặc giúp đỡ cách mạng, họ đã hy sinh cả cuộc đời hoặc một phần thân thể hoặc có thành tích đóng góp to lớn cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Căn cứ pháp lý để thực thi chính sách hiện nay được quy định tại Pháp lệnh số 04/2012/UBTVQH13 ngày 16 tháng 7 năm 2012 của Uỷ ban thường vụ Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của pháp lệnh ưu đãi người có công. Trong thời kỳ xây dựng và bảo vệ tổ quốc hiện nay, căn cứ các tiêu chuẩn, điều kiện đối với từng đối tượng là người có công mà nhà nước ta đã quy định thì: Người có công bao gồm những người không phân biệt tôn giáo, tín ngưỡng, dân tộc, nam, nữ, tuổi tác, đã tự nguyện cống hiến sức lực, tài năng, trí tuệ, có người hy sinh cả cuộc đời mình cho sự nghiệp của dân tộc. Họ là những người có thành tích hoặc cống hiến xuất sắc phục vụ cho lợi ích của dân tộc được cơ quan có thẩm quyền công nhận theo quy định của pháp luật. 9
1.1.1.4. Khái niệm Chính sách người có công: Chính sách người có công góp phần thể hiện tinh thần nhân văn của quốc gia. Nó không chỉ là sự giúp đỡ, chia sẻ mà còn là nghĩa vụ của nhà nước, nhân dân và toàn xã hội đối với những người có công. Chính sách người có công nhằm ghi nhận và tri ân những con người đã có công, đã có những cống hiến đặc biệt cho sự nghiệp đấu tranh và bảo vệ đất nước; nhằm đảm bảo công bằng xã hội đồng thời duy trì và phát triển những giá trị tinh thần cao đẹp của dân tộc, giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ tương lai. Chính sách người có công là những quy định bằng văn bản của Nhà nước, đó là sự đãi ngộ đặc biệt cả về vật chất và tinh thần của Nhà nước và xã hội nhằm ghi nhận và đền đáp công lao đối với những người có công và thân nhân của họ. Nó thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội đối với người có công, góp phần tạo ra sự công bằng, bình đẳng, ổn định, phát triển và tiến bộ xã hội. 1.1.2. Đặc điểm, vai trò và các loại chính sách đối với người có công 1.1.2.1. Đặc điểm chính sách người có công Chính sách đối với người có công có đầy đủ các đặc điểm chính sách sau: Một là, chính sách nói chung và chính sách đối với người có công nói riêng bao giờ cũng liên quan đến con người. Nó bao trùm trên mọi mặt của đời sống xã hội nói chung và đời sống của con người nói riêng, lấy con người làm đối tượng trung tâm tác động để hoàn thiện và phát triển con người, hình thành các chuẩn mực và giá trị xã hội. Hai là, chính sách người có công mang tính xã hội và nhân văn sâu sắc, bởi vì mục tiêu cơ bản của nó là hiệu quả xã hội. Công bằng xã hội là nội dung cơ bản của chính sách người có công. Nhà nước sử dụng các chính sách đối với người có công như một công cụ để điều chỉnh các quan hệ xã hội, định hướng các giá trị mới, hướng vào cái thiện, cái tốt, hạn chế và đẩy lùi cái xấu, cái ác. Ba là, chính sách người có công Nhà nước thể hiện trách nhiệm xã hội 10