Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với người khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: ViLijen ViLijen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:130

Thêm vào BST

Báo xấu

66
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Chính sách công "Thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với người khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội" trình bày các nội dung chính sau: Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với người khuyết tật; Thực trạng thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với người khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, TP. Hà Nội; Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với người khuyết tật trong thời gian tới trên địa bàn huyện Mê Linh, TP. Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với người khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ............./.............. ......../........ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐỖ KIẾN NGỌC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MÊ LINH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ HÀ HÀ NỘI – NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ............./.............. ......../........ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐỖ KIẾN NGỌC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MÊ LINH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: CHÍNH SÁCH CÔNG MÃ SỐ: 8 34 04 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ HÀ HÀ NỘI – NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong đề tài này đƣợc thu thập và sử dụng một cách trung thực. Kết quả nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn này không sao chép của bất cứ luận văn nào và cũng chƣa đƣợc trình bày hay công bố ở bất cứ công trình nghiên cứu nào khác trƣớc đây. Học viên Đỗ Kiến Ngọc
LỜI CẢM ƠN Để có thể hoàn thành đề tài luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh, bên cạnh sự nỗ lực cố gắng của bản thân còn có sự hƣớng dẫn nhiệt tình của quý Thầy Cô, cũng nhƣ sự động viên ủng hộ của gia đình và bạn bè trong suốt thời gian học tập nghiên cứu và thực hiện luận văn thạc sĩ. Em xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Thị Hà đã hết lòng giúp đỡ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho em hoàn thành luận văn này. Em xin chân thành cảm ơn đến toàn thể quý thầy cô giảng dạy lớp cao học Chính sách công và các thầy cô công tác tại Ban quản lý đào tạo sau đại học Đại học – Học viện Hành chính quốc gia, đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu cũng nhƣ tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho em trong suốt quá trình học tập nghiên cứu và cho đến khi hoàn thiện đề tài luận văn. Em xin chân thành cảm ơn đến Phòng Lao động thƣơng binh và Xã hội huyện Mê Linh, Hội ngƣời khuyết tật huyện Mê Linh, Hội ngƣời mù huyện Mê Linh đã không ngừng hỗ trợ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho em trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn. Cuối cùng, em xin chân thành cảm ơn đến gia đình, các anh chị và các bạn đồng nghiệp đã hỗ trợ em rất nhiều trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh. Học viên Đỗ Kiến Ngọc
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT .................................................. 11 1.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NGƢỜI KHUYẾT TẬT ........................... 11 1.1.1. Khái niệm khuyết tật và ngƣời khuyết tật .................................... 11 1.1.2. Phân loại các dạng khuyết tật ....................................................... 13 1.1.3. Nguyên nhân khuyết tật ............................................................... 14 1.1.4. Đặc điểm của ngƣời khuyết tật .................................................... 15 1.2. KHÁI QUÁT VỀ CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT ................................................................................................ 18 1.2.1. Khái niệm chính sách và chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật .............................................................................................. 18 1.2.2. Mục tiêu của chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật21 1.2.3. Đối tƣợng đƣợc hƣởng chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật ............................................................................................... 21 1.2.4. Vai trò của chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật .. 22 1.2.5. Nội dung chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật ..... 23 1.3. KHÁI QUÁT VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT ................................................................. 30 1.3.1. Khái niệm thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật .............................................................................................. 30 1.3.2. Vai trò của thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật ........................................................................................................ 32
1.3.3 Chủ thể thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật ....... 33 1.3.4. Quy trình triển khai thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật .......................................................................................................................35 1.3.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật .............................................................................. 37 Tiểu kết Chƣơng 1 ........................................................................................... 39 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MÊ LINH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ....................................................................... 40 2.1. KHÁI QUÁT VỀ HUYỆN MÊ LINH ..................................................... 40 2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên ............................................................. 40 2.1.2. Điều kiện kinh tế, văn hóa - xã hội ....................................................... 43 2.2. THỰC TRẠNG VỀ NGƢỜI KHUYẾT TẬT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MÊ LINH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................ 45 2.2.1. Hoàn cảnh gia đình................................................................................ 47 2.2.2. Tình trạng hôn nhân .............................................................................. 49 2.2.3. Trình độ văn hóa ................................................................................... 50 2.2.4. Tình trạng việc làm của ngƣời khuyết tật ............................................. 51 2.3. THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MÊ LINH, TP.HÀ NỘI .......................................................................................... 53 2.3.1. Một số văn bản quy phạm pháp luật về thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, TP. Hà Nội.............. 53 2.3.2. Quy trình triển khai thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, TP.Hà Nội ........................................ 54 2.3.3. Một số chính sách dành cho ngƣời khuyết tật đang đƣợc triển khai tại huyện Mê Linh, TP.Hà Nội ............................................................................. 55 2.4. KẾT QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MÊ LINH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................................................................................. 61
2.4.1. Kết quả đạt đƣợc ................................................................................... 62 2.4.2. Hạn chế, tồn tại ..................................................................................... 83 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................... 85 Tiểu kết chƣơng 2............................................................................................ 91 Chƣơng 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MÊ LINH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .................................. 92 3.1. MỤC TIÊU CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT ................................................................................................ 92 3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN MÊ LINH, TP.HÀ NỘI.................................................................... 94 3.2.1. Tăng cƣờng công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách nhằm huy động cộng đồng xã hội tham gia thực hiện chính sách ............................................ 94 3.2.2. Tăng cƣờng và đổi mới công tác quản lý đối với ngƣời khuyết tật .............95 3.2.3. Đẩy mạnh công tác giám sát, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện triển khai chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật..................................................97 3.2.4. Đẩy mạnh xã hội hóa công tác trợ giúp NKT ....................................... 97 3.3. MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỐI VỚI NGƢỜI KHUYẾT TẬT ......................................................................... 98 3.3.1. Đối với Nhà nƣớc ..............................................................................................98 3.3.2. Đối với Ủy ban nhân dân huyện Mê Linh.......................................................99 3.3.3. Đối với gia đình ngƣời khuyết tật và cộng đồng xã hội...............................100 3.3.4. Đối với bản thân ngƣời khuyết tật ...................................................... 100 Tiểu kết chƣơng 3.......................................................................................... 101 KẾT LUẬN ................................................................................................... 102 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 104
DANH MỤC VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nội dung đầy đủ BHYT Bảo hiểm y tế BTXH Bảo trợ xã hội CTXH Công tác xã hội LĐTB & XH Lao động thƣơng binh và xã hội NKT Ngƣời khuyết tật NTM Nông thôn mới UBND Ủy ban nhân dân
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Số ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh năm 2018................ 45 Bảng 2.2. Số lƣợng ngƣời thuộc các loại khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh năm 2018 .............................................................................. 46 Bảng 2.3. Ngƣời khuyết tật phân chia theo hoàn cảnh gia đình tại huyện Mê Linh năm 2018 .............................................................................. 48 Bảng 2.4. Ngƣời khuyết tật phân chia theo giới tính trên địa bàn huyện Mê Linh năm 2018.......................................................................................................................49 Bảng 2.5. Ngƣời khuyết tật phân chia theo mức độ khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh năm 2018 ............................................................. 52 Bảng 2.6. Đối tƣợng ngƣời khuyết tật đƣợc cấp thẻ bảo hiểm y tế qua các năm trên địa bàn huyện Mê Linh .......................................................... 66 Bảng 2.7. Kết quả đánh giá mức độ tham gia đào tạo nghề của ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh. ........................................................... 70 Bảng 2.8. Kinh phí trợ cấp xã hội hàng tháng qua các năm trên địa bàn huyện Mê Linh ......................................................................................... 73 Bảng 2.9. Đối tƣợng hƣởng chính sách trợ cấp hàng tháng qua các năm trên địa bàn huyện Mê Linh ................................................................. 74 Bảng 2.10. Đối tƣợng đƣợc hỗ trợ chi phí chăm sóc tháng 12 năm 2018 trên địa bàn huyện Mê Linh......................................................................... 77 Bảng 2.11. Thái độ của cộng đồng với ngƣời khuyết tật ................................ 89 Bảng 2.12. Thái độ của gia đình ngƣời khuyết tật đối với ngƣời khuyết tật .. 90
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1.Tỷ lệ các dạng khuyết tật (%) ...................................................... 46 Biểu đồ 2.2. Tỉ lệ về trình độ văn hóa của ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh năm 2018 ...................................................................... 50 Biểu đồ 2.3: Trình độ chuyên môn của ngƣời khuyết tật ............................... 51 Biểu đồ 2.4. Mức độ hài lòng của ngƣời dân với các chính sách trợ giúp giáo dục trên địa bàn huyện Mê Linh ................................................. 64 Biểu đồ 2.5. Mức độ hài lòng của ngƣời khuyết tật và hộ gia đình chăm sóc NKT về các cơ sở y tế trên địa bàn Mê Linh .............................. 67 Biểu đồ 2.6. Tỷ lệ các chính sách trợ giúp mà ngƣời khuyết tật cần ƣu tiên .............................................................................................. 70 Biểu đồ 2.7. Kết quả đánh giá mức chuẩn trợ giúp NKT ............................... 79 Biểu đồ 2.8. Tỷ lệ số ngƣời khảo sát đƣợc hƣởng trợ giúp đột xuất trong công tác phòng chống Covid 19 .......................................................... 82
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Theo số liệu Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ) phối hợp với Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc tại Việt Nam (Unicef) năm 2016 cả nƣớc ta có gần 5 triệu hộ gia đình có ngƣời khuyết tật. Tỷ lệ ngƣời khuyết tật từ 2 tuổi trở lên chiếm hơn 7% dân số, tƣơng đƣơng khoảng hơn 6,2 triệu ngƣời. Nguyên nhân gây nên khuyết tật có tới 36% bẩm sinh, 32% do bệnh tật, 26% do hậu quả chiến tranh và 6% do tai nạn lao động. Dự báo trong nhiều năm tới số lƣợng ngƣời khuyết tật ở Việt Nam chƣa giảm do tác động của ô nhiễm môi trƣờng, ảnh hƣởng của chất độc hoá học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam, tai nạn giao thông và tai nạn lao động, hậu quả thiên tai… Ngƣời khuyết tật đƣợc định nghĩa là ngƣời bị khiếm khuyết một hoặc nhiều bộ phận cơ thể hoặc bị suy giảm chức năng đƣợc biểu hiện dƣới dạng tật khiến cho lao động, sinh hoạt, học tập gặp khó khăn (Luật người khuyết tật - 2010). Mỗi con ngƣời, khi sinh ra và trƣởng thành ai cũng mong muốn mình đƣợc khỏe mạnh và có một tƣơng lai tƣơi sáng, nhƣng không phải ngƣời nào cũng có đƣợc sự may mắn ấy. Có nhiều ngƣời khi sinh ra đã không thể đi, không thể nói hay không thể nhìn thấy đƣợc, họ là những ngƣời khuyết tật, là một bộ phận yếu thế của xã hội. Và với những ngƣời thiệt thòi nhƣ vậy, họ rất cần sự tôn trọng, cảm thông, sẻ chia, sự giúp đỡ của cộng đồng để có thể hòa nhập với cuộc sống hằng ngày. Để khắc phục những tồn tại trên, nhà nƣớc tiếp tục đẩy mạnh thực hiện các chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật nhằm giúp ngƣời khuyết tật có thể hòa nhập cộng đồng, đƣợc đối xử bình đẳng nhƣ những ngƣời khác khi tham gia các hoạt động kinh tế - xã hội - chính trị. Nhà nƣớc ta đã ban hành nhiều chính sách trợ giúp xã hội cho ngƣời khuyết tật. Trong đó có Luật Ngƣời khuyết tật, Đề án trợ giúp ngƣời tàn tật giai đoạn 2006- 1
2010, Đề án trợ giúp Ngƣời khuyết tật giai đoạn 2012 – 2020. Ngoài ra, Đảng và Nhà nƣớc còn đó các nghị định, thông tƣ hƣớng dẫn trong công tác chăm sóc ngƣời khuyết tật nhƣ: Nghị định số 28/2012/NĐ-CP ngày 10 tháng 4 năm 2012 về hƣớng dẫn thi hành một số điều của Luật Ngƣời khuyết tật, Nghị định số 136/2013/NĐ-CP ngày 21 tháng 10 năm 2013 về chính sách trợ giúp xã hội đối với đối tƣợng bảo trợ xã hội, Thông tƣ số 37/2012/TTLT - BLĐTBXH - BYT – BTC - BGDĐT ngày 28 tháng 12 năm 2012 quy định về việc xác định mức độ khuyết tật do hội đồng xác định mức độ khuyết tật thực hiện. Thực hiện Luật ngƣời khuyết tật và Nghị định số 28/2012/NĐ-CP quy định chi tiết và hƣớng dẫn thi hành một số điều của Luật ngƣời khuyết tật; Quyết định số 1019/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ về phê duyệt Đề án trợ giúp ngƣời khuyết tật giai đoạn 2012-2020 và các văn bản khác, UBND huyện Mê Linh đã ban hành các văn bản triển khai thực hiện chế độ, chính sách đối với ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện. Hàng năm, huyện chỉ đạo các xã trên địa bàn triển khai, cụ thể hóa, lồng ghép công tác ngƣời khuyết tật vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đơn vị mình nhằm đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của ngƣời khuyết tật. Đồng thời tăng cƣờng công tác tuyên truyền về các chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc về ngƣời khuyết tật; phổ biến các biện pháp phòng ngừa, phát hiện và can thiệp kịp thời để giảm thiểu khuyết tật bẩm sinh, khuyết tật do tai nạn thƣơng tích và khuyết tật do các thƣơng tích khác gây ra; phòng chống phân biệt đối xử đối với ngƣời khuyết tật, các chính sách trợ giúp ngƣời khuyết tật. Tuy nhiên, trong thời gian tới, nƣớc ta phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức nhƣ: vấn đề già hoá dân số; tác động của biến đổi khí hậu và nhiều nguyên nhân khác nhau làm gia tăng số ngƣời cao tuổi khuyết tật. Mặt khác, đến nay chƣa có một tài liệu, báo cáo nào cho thấy những góc nhìn toàn 2
diện về việc thực hiện các chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật nói chung và ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh nói riêng ,để làm cơ sở cho việc đƣa những giải pháp để thực hiện những chính sách này trong giai đoạn tới. Việc nghiên cứu cơ sở lý luận và các vấn đề đặt ra từ thực tiễn về các chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật ở huyện Mê Linh hiện nay không chỉ có ý nghĩa về mặt lý luận mà còn có giá trị thực tiễn sâu sắc, nghiên cứu giúp chúng ta có cái nhìn tổng quát và cụ thể về những chính sách mang lại cho ngƣời khuyết tật. Từ những lý do trên tác giả đã lựa chọn đề tài“Thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với người khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội” làm đề tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Chính sách công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Hiện nay đã có rất nhiều những nghiên cứu khoa học xã hội liên quan đến ngƣời khuyết tật nói chung nhƣ: Nghiên cứu về tâm sinh lý của ngƣời khuyết tật; Nghiên cứu về quy mô sự tăng giảm về số lƣợng ngƣời khuyết tật qua các giai đoạn các thời kỳ cụ thể; Sự phân bố địa vực của ngƣời khuyết tật; Sự tiếp cận các công trình giao thông, y tế, trƣờng học, bệnh viện; các nghiên cứu về đánh giá xác định các dạng tật, phân loại khuyết tật, nghiên cứu về việc thực thi chính sách pháp luật về NKT…nhằm giúp ngƣời khuyết tật có thể hòa nhập xã hội tốt hơn. Song những nghiên cứu này thƣờng đề cập chung cho ngƣời khuyết tật, các nghiên cứu về trợ giúp xã hội hoặc bảo trợ cho ngƣời khuyết tật còn rất ít. 2.1. Các nghiên cứu nước ngoài Synnove Karvinen – Niinikoski, tác phẩm “Nhân quyền , quyền xã hội công dân và phương pháp cá nhân cùng tham gia trong công tác xã hội với người khuyết tật”, đã viết các cách thức của công tác xã hội đối với NKT có trong các tuyên bố nhân quyền hoặc đƣợc đƣa vào các chƣơng trình chính 3
sách khuyết tật của Phần Lan. Tuy nhiên, trên thực tế NKT không thể thực hiện các quyền và tự do của họ hoặc thực hiện đầy đủ trách nhiệm của mình . Sự hỗ trợ đó cũng góp phần nâng cao vị thế của NKT để họ đạt đƣợc các các mục tiêu cuộc sống mà họ đề ra , tăng cƣờng quyền tự quyết của NKT bằng cách xây dựng năng lực và quyền ra quyết định thông qua gây dựng sự tự tin , lòng tự trọng , tỉnh chủ động và kiểm soát cuộc sống. “Disability and social inclusion in Ireland, Brenda Gannon and Brian Nolan, 2011” (Khuyết tật và hòa nhập xã hội ở Ireland, Brenda Gannon and Brian Nolan, 2011). Nghiên cứu xem xét ngƣời khuyết tật có hoàn cảnh khó khăn hòa nhập xã hội, trong đó nghiên cứu: thu nhập, trình độ học vấn, kinh tế, và tham gia xã hội...và đồng thời chỉ ra rằng yếu tố mặc cảm tự ti là một trong những yếu tố cản trở ngƣời khuyết tật tham gia hòa nhập xã hội và cuộc sống hàng ngày. Nghiên cứu này nêu lên sự khác biệt giữa ngƣời khuyết tật và không khuyết tật trong việc tham gia hòa nhập cộng đồng. Thông qua việc thống kê các số liệu thu thập đƣợc để đánh giá mức độ đói nghèo, sự tham gia giáo dục... của ngƣời khuyết tật. “The National Disability Strategy report, Council of Australian Gorvement 2012” (Báo cáo chiến lƣợc Quốc Gia về ngƣời khuyết tật, Hội đồng chính phủ Úc, 2012). Chiến lƣợc này đóng góp một vai trò không nhỏ trong việc bảo vệ, thúc đẩy quyền lợi cho ngƣời khuyết tật, từ đó đảm bảo các chính sách mà ngƣời khuyết tật và gia đình họ đƣợc hƣởng. Chiến lƣợc này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ bảo vệ, thúc đẩy và thực hiện các quyền con ngƣời của ngƣời khuyết tật. Tổ chức lao động quốc tế ILO (2006) , trong báo cáo “ Hƣớng tới cơ hội việc làm bình đẳng cho NKT qua hệ thống pháp luật - và trẻ em tàn tật và quyền của các trẻ em ” đã chỉ ra trên thế giới có hơn 600 triệu ngƣời (10 % dân số thế giới) có khiếm khuyết về mặt thể chất, cảm giác, trí tuệ hoặc tâm thần dƣới các hình thức khác nhau. Quốc gia nào cũng có NKT và hơn 2/3 4
trong số đó sống tại các nƣớc phát triển. Hằng năm sẽ có thêm khoảng 10 triệu ngƣời khuyết tật, tính trung bình một ngày trên thế giới tăng khoảng 25.000 NKT (2,5 vạn ngƣời). Các công trình nghiên cứu khoa học nên trên đã tập trung rất nhiều vào khả năng hòa nhập xã hội của ngƣời khuyết tật, đƣa ra những luận điểm về sự khó khăn mà ngƣời khuyết tật phải đối mặt trong cuộc sống. Nhƣng việc đƣa ra các hƣớng hỗ trợ cụ thể thì chƣa đƣợc đề cập mà chỉ nói về thực trạng khó khăn mà ngƣời khuyết tật gặp phải mà thôi. 2.2. Các nghiên cứu trong nước Bộ Lao động - Thƣơng binh và Xã hội (2011), “Báo cáo kết quả khảo sát ngƣời khuyết tật năm 2011” đã tổng hợp số liệu kết quả khảo sát 2.022 NKT (nữ chiếm 43,5 %). Trong đó nhóm tuổi dƣới 15 tuổi là 196 ngƣời (chiếm 9,69%), nhóm tuổi từ 15 - 18 tuổi là 87 ngƣời (chiếm 4,3%), nhóm tuổi từ 19 đến 60 tuổi là 1200 ngƣời (chiếm 59,35%) và nhóm tuổi trên 60 tuổi là 539 ngƣời (chiếm 26,66%). Báo cáo phân tích về thực trạng đời sống, nhu cầu và kết quả thực hiện chính sách đối với NKT và hộ gia đình họ. Nghiên cứu cho thấy đời sống của NKT đã có sự thay đổi đáng kể so với trƣớc, các địa phƣơng đã và đang triển khai thực hiện Luật NKT và các chính sách hỗ trợ trực tiếp đối với NKT. Tác giả Phạm Thị Thanh Tâm (2019): “Pháp luật về lao động là ngƣời khuyết tật ở Việt Nam”. Tác giả đã phân tích và đánh giá chung về cơ sở lý luận của pháp luật về lao động là ngƣời khuyết tật quốc tế và Việt Nam, cũng nhƣ thực tiễn thực hiện các quy định pháp luật Việt Nam vào cuộc sống. Luận văn đã đƣa ra những giải pháp hoàn thiện pháp luật và giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả thực thi các quy định đó trong giai đoạn phát triển kinh tế hiện nay của Việt Nam. Tác giả Nguyễn Đức Minh (2017), bài báo “Chính sách giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật Việt Nam”. Đảng và Nhà nƣớc đã tạo sự bình đẳng cho trẻ 5
em khuyết tật Việt Nam cơ hội tiếp cận với giáo dục hòa nhập, nhƣng trên thực tế tỷ lệ trẻ tiếp cận với lĩnh vực này còn rất hạn chế, đó là do những quy định trong luật ngƣời khuyết tật chƣa sát với thực tiễn, chính sách chƣa cụ thể, việc xác nhận là ngƣời khuyết tật thƣờng đƣợc kiểm tra bằng y tế, chƣa sử dụng các hình thức kiểm tra tâm lý do đó nhiều trẻ em là trẻ khuyết tật chƣa đƣợc xác định đúng về mức độ khuyết tật của mình. PGS.TS Nguyễn Thị Hà (2014), Giáo trình công tác xã hội với ngƣời khuyết tật, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội - Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Giáo trình đã khái quát những vấn đề cơ bản về NKT, các chính sách trợ giúp xã hội với NKT và các loai hình chăm sóc trợ giúp NKT trong nƣớc và Quốc tế. Giáo trình cũng đã nêu rõ vai trò cụ thể của NV CTXH với NKT trong từng trƣờng hợp và mô hình can thiệp, trợ giúp đối tƣợng NKT và gia đình họ trong từng hoạt động cụ thể. Giáo trình còn đề cập đến những kỹ năng, nguyên tắc cần thiết của một nhân viên CTXH khi làm việc với NKT thông qua những phƣơng pháp cơ bản trong CTXH khi làm việc với cá nhân, nhóm và gia đình. Giáo trình sẽ là sự định hƣớng căn bản cho nghiên cứu liên quan đến vấn đề CTXH với NKT. Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Thị Quễ khoa Luật “ Quyền làm việc và hòa nhập cộng đồng của ngƣời khuyết tật Việt Nam” (2013). Ở luận văn này, tác giả đã nêu ra đƣợc những quyền của NKT liên quan đến vấn đề việc làm, Nghiên cứu cũng đánh giá đƣợc thực trạng về khả năng và cơ hội làm việc cũng nhƣ những vấn đề xã hội, chính sách pháp luật về vấn đề quyền làm việc của NKT tại Việt Nam. Chỉ ra đƣợc những ƣu điểm và hạn chế còn tồn tại trong thực hiện chính sách pháp luật về việc làm cho NKT. Từ đó nêu ra các giải pháp khắc phục hạn chế và nâng cao hiệu quả của những kết quả đã đạt đƣợc, những giải pháp hữu ích để giải quyết vấn đề quyền làm việc của NKT, đồng thời giúp NKT hòa nhập cộng đồng. 6
Luận án của phó tiến sĩ khoa học kinh tế Nguyễn Hữu Đắng (2011) “Những biện pháp chủ yếu tạo việc làm cho ngƣời tàn tật ở Việt Nam” có cái nhìn cụ thể về sự cần thiết của việc làm đối với ngƣời khuyết tật, nhu cầu đƣợc có việc làm với ngƣời khuyết tật, thực trạng việc làm của NKT. Bên cạnh đó, còn nhiều công trình khác nhƣ: Tô Thanh Hùng (2011), bảo trợ xã hội đối với người khuyết tật ở Việt nam; UNFPA, Thực trạng, dự báo và một số khuyến nghị chính sách,; Nguyễn Đình Cung (2017), Xu hướng bảo trợ xã hội đối với người khuyết tật trên thế giới và đặc trưng bảo trợ xã hội đối với người khuyết tật Việt nam, Tạp chí Kinh tế hội nhập. PGS.TS Trần Văn Nhung và TS Đặng Văn Hùng (2013), Những thách thức về bảo trợ xã hội đối với người khuyết tật trong quá trình tận phát triển bền vững đất nước; Giáo sƣ -Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thắng (2014), Báo cáo quốc gia về bảo trợ xã hội đối với người khuyết tật,… Các công trình nghiên cứu trên đã tiếp cận vấn đề về trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật ở nhiều góc độ khác nhau và là những tài liệu quí báu cho tác giả trong quá trình nghiên cứu đề tài của mình. Tuy nhiên, đề tài mà tác giả lựa chọn chỉ tập trung nghiên cứu các chính sách Việt Nam về trợ giúp đối với ngƣời khuyết tật qua thực tiễn tại huyện Mê Linh, TP.Hà Nội. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Nghiên cứu lý luận và thực tiễn thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh và từ đó đề xuất những giải pháp nhằm cải thiện thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện. 3.2.Nhiệm vụ Để đạt đƣợc mục đích nghiên cứu, luận văn thực hiện những nhiệm vụ nghiên cứu dƣới đây: 7
- Nghiên cứu về ngƣời khuyết tật, lý luận chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật, lý luận thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật. - Nghiên cứu thực trạng thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, TP.Hà Nội giai đoạn 2016 đến nay, từ đó xác định những kết quả đạt đƣợc, những hạn chế và nguyên nhân của các hạn chế trong việc thực hiện chính sách. - Nghiên cứu và đề xuất những giải pháp đối với các bên liên quan nhằm cải thiện thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, TP.Hà Nội. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu về việc thực hiện các chính sách trợ giúp xã hội đối với NKT trên địa bàn huyện Mê Linh, TP.Hà Nội giai đoạn 2016 đến nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu việc thực hiện một số chính sách trợ giúp ngƣời khuyết tật, gồm: Chính sách hỗ trợ về giáo dục, chính sách hỗ trợ về y tế, chính sách hỗ trợ về văn hóa - thể dục - thể thao, chính sách hỗ trợ về dạy nghề và giải quyết việc làm, chính sách bảo trợ xã hội trên địa bàn huyện Mê Linh, TP.Hà Nội. - Về không gian: Nghiên cứu các chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, TP.Hà Nội - Về thời gian: Khoảng thời gian từ năm 2016 đến nay. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả vận dụng phƣơng pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lê nin, và cơ sở lý luận về chính sách công và thực thi chính sách công. 8
5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phƣơng pháp quan sát: Tác giả sử dụng phƣơng pháp quan sát để thu thập thông tin về việc thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật, về kết quả thực hiện chính sách. - Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu: Tìm hiểu, phân tích, tổng hợp các tài liệu liên quan về cơ sở lý luận và các báo cáo của địa phƣơng về thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, TP. Hà Nội - Phƣơng pháp điều tra xã hội học: Sử dụng phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi để thu thập thông tin từ ngƣời dân TP.Hà Nội để cung cấp thông tin cho đánh giá kết quả thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, TP.Hà Nội giai đoạn 2016 đến nay. - Phƣơng pháp xử lý số liệu: Tổng hợp thông tin, dữ liệu từ các báo cáo của các cơ quan nhà nƣớc trên địa bàn huyện Mê Linh, TP.Hà Nội để so sánh kết quả đạt đƣợc với mục tiêu đề ra, từ đó đánh giá việc thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, TP.Hà Nội giai đoạn 2016 đến nay. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Về mặt lý luận: Luận văn nghiên cứu một cách có hệ thống, đầy đủ về chính sách trợ giúp đối với ngƣời khuyết tật theo pháp luật Việt Nam, đƣa ra những định hƣớng và đề xuất các kiến nghị là cơ sở khoa học cho việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật về trợ giúp đối với ngƣời khuyết tật, góp phần tăng cƣờng hiệu quả để góp phần xây dựng và hoàn thiện chính sách trợ giúp đối xã hội đối với ngƣời khuyết tật trong điều kiện kinh tế thị trƣờng ở Việt Nam. Về mặt thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận văn này cũng có thể đƣợc sử dụng làm tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu các đề tài liên quan về ngƣời khuyết tật. 9
7. Kết cấu của luận văn Kết cấu luận văn gồm: Mở đầu, phần nội dung, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục. Phần nội dung của luận văn gồm 03 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật Chƣơng 2: Thực trạng thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật trên địa bàn huyện Mê Linh, TP.Hà Nội Chƣơng 3: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách trợ giúp xã hội đối với ngƣời khuyết tật trong thời gian tới trên địa bàn huyện Mê Linh, TP.Hà Nội 10