Luận văn Thạc sĩ Địa lý học: Phân tích tác động của hoạt động du lịch đến môi trường ở tỉnh Bình Thuận

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:136

Thêm vào BST

Báo xấu

201
lượt xem 45
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Địa lý học: Phân tích tác động của hoạt động du lịch đến môi trường ở tỉnh Bình Thuận trình bày về cơ sở lý luận; thực trạng và định hướng giải pháp cho hoạt động du lịch đến môi trường ở tỉnh Bình Thuận.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Địa lý học: Phân tích tác động của hoạt động du lịch đến môi trường ở tỉnh Bình Thuận

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Trương Thị Ngọc Hiếu PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA HOẠT ĐỘNG DU LỊCH ĐẾN MÔI TRƯỜNG Ở TỈNH BÌNH THUẬN LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÝ HỌC Thành Phố Hồ Chí Minh – 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Trương Thị Ngọc Hiếu PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA HOẠT ĐỘNG DU LỊCH ĐẾN MÔI TRƯỜNG Ở TỈNH BÌNH THUẬN Chuyên ngành: Địa Lý Học (trừ Địa Lý Tự Nhiên) Mã số: 60 31 95 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÝ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN VĂN THÔNG Thành Phố Hồ Chí Minh – 2012
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, bảng biểu, bản đồ thể hiện trong luận án là trung thực. Các kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả luận văn Trương Thị Ngọc Hiếu
LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian dài học tập, nghiên cứu Luận văn “Phân tích tác động của hoạt động du lịch đến môi trường ở tỉnh Bình Thuận” cũng đã hoàn thành. Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô khoa Địa Lý-Trường Đại học Sư phạm TP.HCM đã tận tình giảng dạy và cung cấp cho tôi nhiều kiến thức cũng như nhiều kinh nghiệm quý báu trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Tôi cũng xin được cảm ơn Ban Giám Hiệu Trường Đại học Sư phạm TP.HCM, phòng Sau Đại học và Phòng Khoa học Công nghệ đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho học viên trong việc học tập, nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất đến Thầy T.S Trần Văn Thông- người hướng dẫn khoa học, đã hết lòng chỉ bảo, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, thực hiện và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các Cơ quan, Ban ngành tỉnh Bình Thuận đã nhiệt tình giúp đỡ, cung cấp các thông tin, tư liệu cần thiết để tôi có thể thực hiện luận văn. Và tôi cũng xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, các đồng nghiệp đã luôn động viên, khích lệ và tạo điều kiện thuận lợi để tôi có thể hoàn thành luận văn. Tác giả luận văn Trương Thị Ngọc Hiếu
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng biểu Danh mục các bản đồ Danh mục các biểu đồ PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................6 1. Lý do chọn đề tài ...........................................................................................6 2. Mục đích nghiên cứu .....................................................................................7 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................7 4. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................7 5. Lịch sử nghiên cứu đề tài...............................................................................7 6. Các quan điểm và phương pháp nghiên cứu ...............................................10 6.1. Các quan điểm .............................................................................................10 6.2. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................11 7. Cấu trúc của luận văn: .................................................................................12 Chương 1: Cơ sở lí luận của du lịch và tác động của du lịch đến môi trường. ....12 PHẦN NỘI DUNG ...............................................................................................13 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ DU LỊCH VÀ TÁC ĐỘNG CỦA DU LỊCH ĐẾN MÔI TRƯỜNG............................................................................................13 1.1. Khái niệm chung về du lịch và môi trường ...................................................13 1.1.1. Khái niệm du lịch .....................................................................................13 1.1.2. Tài nguyên du lịch ....................................................................................14
1.1.3. Sản phẩm du lịch và các đặc tính của sản phẩm du lịch ..........................15 1.1.4. Các loại hình du lịch ................................................................................17 1.1.4.1. Phân loại tổng quát ...............................................................................17 1.1.4.2. Phân loại cụ thể các loại hình du lịch ...................................................17 1.1.5. Đặc điểm, ý nghĩa của du lịch ..................................................................21 1.1.5.1. Đặc điểm của du lịch ............................................................................21 1.1.5.2. Ý nghĩa của hoạt động du lịch ..............................................................21 1.1.6. Khái niệm về môi trường du lịch .............................................................22 1.1.6.1 Định nghĩa.............................................................................................22 1.1.6.2. Cấu trúc của môi trường du lịch ...........................................................22 1.2. Khái niệm chung về phân tích tác động môi trường ................................23 1.2.1. Định nghĩa ................................................................................................23 1.2.2. Mục đích của phân tích tác động môi trường...........................................24 1.2.3. Tính hữu ích của phân tích tác động môi trường .....................................24 1.2.4. Tác động tích cực và tiêu cực của phát triển du lịch đến môi trường ......24 1.2.4.1. Tác động tích cực ..................................................................................24 1.2.4.2. Tác động tiêu cực ..................................................................................25 CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA HOẠT ĐỘNG DU LỊCH ĐẾN MÔI TRƯỜNG Ở TỈNH BÌNH THUẬN ............................................................27 2.1. Tổng quan về tỉnh Bình Thuận ......................................................................28 2.1.2. Tài nguyên du lịch tự nhiên .........................................................................28 2.1.2.1. Địa hình.....................................................................................................28 2.1.2.2. Khí hậu ......................................................................................................31 2.1.2.3. Tài nguyên nước .......................................................................................31 2.1.2.4. Tài nguyên sinh học ..................................................................................34
2.1.3. Tài nguyên du lịch nhân văn ........................................................................36 2.1.3.1. Các di tích lịch sử - văn hóa .....................................................................36 2.1.3.2.Các lễ hội ...................................................................................................39 2.1.3.3. Các làng nghề thủ công truyền thống .......................................................40 2.1.3.4. Các tài nguyên nhân văn khác ..................................................................40 2.1.4. Điều kiện kinh tế- xã hội .............................................................................42 2.1.4.1. Về kinh tế ..................................................................................................42 2.1.4.2. Về xã hội ...................................................................................................43 2.2. Thực trạng hoạt động du lịch của tỉnh Bình Thuận .......................................46 2.2.1. Thị trường du khách.....................................................................................46 2.2.1.1. Khách quốc tế ...........................................................................................46 2.2.1.2. Khách nội địa ............................................................................................51 2.2.3. Cơ sở vật chất- kĩ thuật dịch vụ du lịch .......................................................55 2.2.3.1. Cơ sở lưu trú .............................................................................................55 2.2.3.2. Dịch vụ nhà hàng ăn uống ........................................................................56 2.2.3.3. Cơ sở vui chơi giải trí, văn hóa nghệ thuật, thể dục thể thao ...................56 2.2.3.4. Dịch vụ vận chuyển hành khách ...............................................................57 2.2.4. Nguồn nhân lực phục vụ du lịch ..................................................................58 2.2.5. Tình hình đầu tư phát triển du lịch .............................................................59 2.3. Đóng góp của hoạt động du lịch đến sự phát triển kinh tế tỉnh Bình Thuận .60 2.4. Một số nhận xét về tác động của hoạt động du lịch đến môi trường tỉnh Bình Thuận ....................................................................................................................61 2.4.1. Tác động của hoạt động du lịch đến môi trường tự nhiên ...........................61 2.4.1.1. Tác động tích cực......................................................................................61 2.4.1.2. Tác động tiêu cực......................................................................................62
2.4.2. Tác động của hoạt động du lịch đến môi trường nhân văn ........................82 2.4.2.1. Tác động tích cực .....................................................................................82 2.4.3. Tác động của hoạt động du lịch đến môi trường kinh tế - xã hội ................86 2.4.3.1. Tác động tích cực......................................................................................86 2.4.3.2. Tác động tiêu cực......................................................................................88 2.5. Tóm tắt chương 2 ...........................................................................................89 CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁT TRIỂN DU LỊCH VÀ MÔI TRƯỜNG Ở TỈNH BÌNH THUẬN ĐẾN NĂM 2020 ...................................................................................................90 3.1. Cơ sở để xây dựng định hướng ......................................................................92 3.1.1. Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 .......................................................................................................................92 3.1.1.1. Quan điểm .................................................................................................92 3.1.1.2. Mục tiêu phát triển ....................................................................................92 3.1.1. 3. Giải pháp ..................................................................................................94 3.1.2. Định hướng phát triển du lịch của sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Thuận ............................................................................................................94 3.2. Các chỉ tiêu dự báo ........................................................................................95 3.2.1. Dự báo về thị trường du khách quốc tế và nội địa .......................................95 3.2.1.1. Dự báo tốc độ tăng trưởng khách du lịch .................................................95 3.2.1.2. Dự báo thời gian lưu trú của du khách .....................................................95 3.2.1.3. Dự báo nhu cầu phòng lưu trú ..................................................................96 3.2.2. Dự báo về doanh thu du lịch ........................................................................97 3.2.3. Dự báo nguồn nhân lực du lịch ....................................................................97 3.2.3.1. Số lượng lao động .....................................................................................97 3.2.3.2. Kế hoạch đào tạo nhân lực ngành du lịch .................................................98
3.2.4. Dự báo về đầu tư ..........................................................................................99 3.3.Các định hướng chủ yếu ...............................................................................100 3.3.1. Nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch ......................................................100 3.3.2. Đào tạo và tuyển dụng nhân lực du lịch chất lượng cao............................100 3.3.3. Tăng cường đầu tư phát triển du lịch .........................................................101 3.3.4. Nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lí du lịch.......................................102 3.3.5. Tăng cường công tác quản lí môi trường...................................................103 3.4. Các giải pháp cụ thể ......................................................................................104 3.4.1. Giải pháp phát triển sản phẩm du lịch .......................................................104 3.4.2. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao .................................106 3.4.3. Giải pháp đầu tư phát triển du lịch ............................................................106 3.4.4. Giải pháp giám sát công tác đánh giá tác động môi trường ......................107 3.4.4.1. Tác động đến môi trường tự nhiên .........................................................107 3.4.4.2. Tác động đến môi trường nhân văn ........................................................112 3.4.4.3. Tác động đến môi trường kinh tế............................................................115 3.5. Kiến nghị......................................................................................................115 3.5.1. Kiến nghị đối UBND tỉnh Bình Thuận .....................................................115 3.5.2. Kiến nghị đối với Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch ...............................116 KẾT LUẬN.........................................................................................................117 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................119
Trang 1 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1. BTNMT: Bộ Tài Nguyên Môi Trường 2. BVMT: Bảo vệ môi trường 3. KTH: Không thấy 4. KPH: Không phát hiện 5. LHQ: Liên Hiệp Quốc 6. NBVB: Nước biển ven bờ 7. NM: Nước mặt 8. NN: Nước ngầm 9. QCVN: Quy chuẩn Việt Nam 10. UBND: Ủy Ban Nhân Bân
Trang 2 DANH MỤC BẢNG BIỂU 1. Bảng 2.1. Danh mục các tài nguyên du lịch biển của tỉnh Bình Thuận 2. Bảng 2.2. Danh mục các hồ ở Bình Thuận có khả năng khai thác du lịch 3. Bảng 2.3. Dân số tỉnh Bình Thuận năm 2010 4. Bảng 2.4. Thống kê số cơ sở y tế và giường bệnh trên địa bàn tỉnh Bình Thuận năm 2010 5. Bảng 2.5. Cơ cấu thị trường khách quốc tế đến Bình Thuận giai đoạn 2006- 2011 6. Bảng 2.6. Cơ cấu mục đích du lịch của khách quốc tế đến Bình Thuận giai đoạn 2006- 2011. Đơn vị % 7. Bảng 2.7. Thời gian lưu trú trung bình của khách du lịch quốc tế ở Bình Thuận giai đoạn 2005- 2010. Đơn vị: ngày/ lượt khách 8. Bảng 2.8. Mức chi tiêu bình quân của khách du lịch quốc tế giai đoạn 2006- 2011. Đơn vị: triệu đồng 9. Bảng 2.9. Cơ cấu khách quốc tế đến Bình Thuận theo hình thức tổ chức du lịch giai đoạn 2006- 2011. Đơn vị: % 10. Bảng 2.10. Cơ cấu khách quốc tế đến Bình Thuận theo phương tiện vận chuyển giai đoạn 2006- 2011. Đơn vị: % 11. Bảng 2.11. Ấn tượng của du khách quốc tế khi đến Bình Thuận 12. Bảng 2.12. Cơ cấu khách du lịch Bình Thuận giai đoạn 2006- 2011 13. Bảng 2.13. Cơ cấu mục đích du lịch của khách nội địa đến Bình Thuận giai đoạn 2006- 2011. Đơn vị % 14. Bảng 2.14. Thời gian lưu trú trung bình của khách du lịch nội địa ở Bình Thuận giai đoạn 2005- 2010. Đơn vị: ngày/ lượt khách 15. Bảng 2.15. Mức chi tiêu bình quân/ ngày của khách nội địa tại Bình Thuận giai đoạn 2005- 2010. Đơn vị: nghìn đồng 16. Bảng 2.16. Cơ cấu khách nội địa đến Bình Thuận theo hình thức tổ chức du lịch giai đoạn 2006- 2011. Đơn vị: %
Trang 3 17. Bảng 2.17. Cơ cấu khách nội địa đến Bình Thuận theo phương tiện vận chuyển giai đoạn 2006- 2009. Đơn vị: % 18. Bảng 2.18. Số cơ sở lưu trú, nhà nghỉ của Bình Thuận giai đoạn 2005- 2010 19. Bảng 2.19. GDP du lịch và tỉ trọng GDP du lịch trong tổng GDP toàn tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2006- 2011 20. Bảng 2.20. Kết quả phân tích chất lượng nước ngầm tại khu du lịch Hòn Rơm và khu du lịch Hàm Tiến tỉnh Bình Thuận năm 2010. 21. Bảng 2.21. Kết quả phân tích chất lượng nước biển ven bờ năm 2010 22. Bảng 2.22. Vị trí lấy mẫu nước biển ven bờ tỉnh Bình Thuận 23. Bảng 2.23. Kết quả điều tra cách xử lí nguồn nước thải từ hoạt động của các khu du lịch, nhà hàng, khách sạn ven biển tỉnh Bình Thuận 24. Bảng 2.24. Chất lượng nước tỉnh Bình Thuận năm 2008- 2009 25. Bảng 2.25. Dự báo lượng rác thải và nước thải du lịch của tỉnh Bình Thuận 26. Bảng 3.1. Dự báo thời gian lưu trú của khách du lịch đến Bình Thuận 27. Bảng 3.2. Dự báo nhu cầu phòng lưu trú của du khách đến Bình Thuận từ năm 2015 đến năm 2030 28. Bảng 3.3. Dự báo doanh thu du lịch tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2015-2030 29. Bảng 3.4. Chỉ tiêu sử dụng lao động du lịch Bình Thuận. Đơn vị: người 30. Bảng 3.5. Dự báo nhu cầu lao động du lịch Bình Thuận đến năm 2030 31. Bảng 3.6. Dự báo nhu cầu đào tạo lao động du lịch Bình Thuận đến năm 2030 32. Bảng 3.7. Dự báo chỉ tiêu phát triển du lịch tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2015- 2030
Trang 4 DANH MỤC BẢN ĐỒ 1. Bản đồ hành chính tỉnh Bình Thuận 2. Bản đồ tài nguyên du lịch tự nhiên Bình Thuận 3. Bản đồ tài nguyên du lịch nhân văn Bình Thuận 4. Bản đồ qui hoạch các khu du lịch của tỉnh Bình Thuận đã được phê duyệt 5. Bản đồ định hướng không gian du lịch tỉnh Bình Thuận đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030
Trang 5 DANH MỤC BIỂU ĐỒ 1. Biểu đồ 2.1. Cơ cấu khách quốc tế đến Bình Thuận theo số lần giai đoạn 2006-2011 2. Biểu đồ 2.2. Cơ cấu khách nội địa đến Bình Thuận theo số lần giai đoạn 2006-2011 3. Biểu đồ 2.3. Doanh thu du lịch tỉnh Bình Thuận 4. Biểu đồ 2.4. Chất lượng lao động du lịch tỉnh Bình Thuận năm 2010 5. Biểu đồ 2.5. Chỉ tiêu pH của nguồn nước mặt tỉnh Bình Thuận 6. Biểu đồ 2.6. Chỉ tiêu BOD 5 của nguồn nước mặt tỉnh Bình Thuận 7. Biểu đồ 2.7. Chỉ tiêu COD của nguồn nước mặt tỉnh Bình Thuận 8. Biểu đồ 2.8. Chỉ tiêu DO của nguồn nước mặt tỉnh Bình Thuận 9. Biểu đồ 2.9. Chỉ tiêu N-NH 3 của nguồn nước mặt tỉnh Bình Thuận 10. Biểu đồ 2.10. Chỉ tiêu Coliform của nguồn nước mặt tỉnh Bình Thuận 11. Biểu đồ 2.11. Chỉ tiêu pH của nguồn nước ngầm tỉnh Bình Thuận 12. Biểu đồ 2.12. Chỉ tiêu độ cứng của nguồn nước ngầm tỉnh Bình Thuận 13. Biểu đồ 2.13. Chỉ tiêu Clorua của nguồn nước ngầm tỉnh Bình Thuận 14. Biểu đồ 2.14. Chỉ tiêu TDS của nguồn nước ngầm tỉnh Bình Thuận 15. Biểu đồ 2.15. Chỉ tiêu PH của nước biển ven bờ tỉnh Bình Thuận 16. Biểu đồ 2.16. Chỉ tiêu DO của nước biển ven bờ tỉnh Bình Thuận 17. Biểu đồ 2.17. Chỉ tiêu N-NH 3 của nước biển ven bờ tỉnh Bình Thuận 18. Biểu đồ 2.18. Chỉ tiêu TSS của nước biển ven bờ tỉnh Bình Thuận 19. Biểu đồ 2.19. Chỉ tiêu BOD 5 của nước biển ven bờ tỉnh Bình Thuận 20. Biểu đồ 2.20. Chỉ tiêu Coliform của nước biển ven bờ tỉnh Bình Thuận
Trang 6 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong xu hướng toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ, ngành du lịch cũng đang phát triển không ngừng và chiếm vị trí quan trọng trong cơ cấu kinh tế nước ta. Hoạt động du lịch không chỉ tạo ra nguồn lợi lớn cho nền kinh tế quốc dân mà còn góp phần đưa bạn bè quốc tế đến với nước ta, tạo mối quan hệ toàn cầu về kinh tế, văn hóa đồng thời còn thúc đẩy việc quảng bá sâu rộng hình ảnh Việt Nam đến nhiều quốc gia khác trên thế giới. Trong bối cảnh đó, hoạt động du lịch tỉnh Bình Thuận cũng đang trên đà phát triển. Ngay sau khi sự kiện nhật thực toàn phần diễn ra vào tháng 10 năm 1995. Từ đó, du khách trong và ngoài nước lần lượt tìm đến nơi đây, bởi Bình Thuận còn hấp dẫn du khách với những bãi biển trong xanh, những đồi cát mênh mông, các công trình kiến trúc đặc trưng của dân tộc Chăm và nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng khác. Hoạt động du lịch đã mang lại nhiều đóng góp to lớn cho sự phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh cũng như của cả nước. Tuy nhiên, hiệu quả của hoạt động du lịch chưa tương xứng với tiềm năng và tình trạng du lịch phát triển một cách tự phát, người người làm du lịch, nhà nhà làm du lịch, dẫn đến tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, môi trường tự nhiên đang bị xuống cấp, bản sắc văn hóa của các dân tộc đang bị mai một dần. Vì vậy, phân tích được những tác động của hoạt động du lịch đến môi trường, để từ đó đề ra các định hướng và giải pháp làm tăng tác động tích cực và giảm thiểu tác động tiêu cực của du lịch đến môi trường là vấn đề vô cùng cấp thiết đang đặt ra trong tiến trình phát triển du lịch của tỉnh. Xuất phát từ thực tiễn trên, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài “Phân tích tác động của hoạt động du lịch đến môi trường ở tỉnh Bình Thuận” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn Thạc sĩ của mình.
Trang 7 2. Mục đích nghiên cứu  Phân tích thực trạng của hoạt động du lịch và tác động của hoạt động du lịch đến môi trường ở tỉnh Bình Thuận.  Trên cơ sở đó đề ra các định hướng và giải pháp làm tăng tác động tích cực và giảm thiểu tác động tiêu cực của hoạt động du lịch đến môi trường tỉnh Bình Thuận trong giai đoạn 2011 - 2020 3. Nhiệm vụ nghiên cứu  Đúc kết những cơ sở lý luận về du lịch và tác động của hoạt động du lịch đến môi trường.  Thu thập số liệu thông tin để phân tích thực trạng hoạt động du lịch và phân tích tác động của hoạt động du lịch đến môi trường ở tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2001 – 2010.  Đề ra định hướng và giải pháp nhằm làm tăng tác động tích cực và giảm thiểu tác động tiêu cực của hoạt động du lịch đến môi trường tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2011- 2020. 4. Phạm vi nghiên cứu  Phạm vi nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu tác động của hoạt động du lịch đến môi trường.  Phạm vi không gian : Trên địa bàn tỉnh Bình Thuận  Phạm vi thời gian : Phân tích thực trạng giai đoạn 2001 – 2010 và định hướng cho giai đoạn 2011 -2020 5. Lịch sử nghiên cứu đề tài Ngành du lịch đã phát triển từ rất lâu trên thế giới. Vào thời sơ khai, nhu cầu du lịch còn ít, ngành du lịch chưa phát sinh nhiều vấn đề về môi trường nên các công trình nghiên cứu chủ yếu tập trung vào phương pháp luận, phương pháp nghiên cứu, đánh giá tài nguyên du lịch, tổ chức lãnh thổ du lịch. Tuy nhiên, trong những thập niên gần đây, khi kinh tế- xã hội ngày càng phát triển, mức sống con người được nâng cao, thì nhu cầu du lịch gia tăng nhanh chóng. Cùng với đó, hoạt
Trang 8 động du lịch bắt đầu có nhiều tác động đến môi trường tự nhiên, môi trường kinh tế- xã hội và môi trường nhân văn. Do đó, trong thời gian gần đây, vấn đề tác động của hoạt động du lịch đến môi trường, phát triển du lịch bền vững rất được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Đặc biệt Ủy ban Châu Âu có tổng kết hướng dẫn đánh giá tác động môi trường cho chuyên ngành du lịch, các tài liệu của Ngân hàng thế giới và một số tài liệu của Tổ chức Du Lịch thế giới cũng đã đề cập đến việc đánh giá tác động môi trường của hoạt động du lịch. Ngành du lịch của Việt Nam bắt đầu phát triển sau thời kỳ đổi mới cho đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu, đề cập đến nhiều nội dung của hoạt động du lịch như: Tổ chức lãnh thổ du lịch của Lê Thông, Nguyễn Minh Tuệ (1998); Tài nguyên và môi trường du lịch Việt Nam do Phạm Trung Lương chủ biên (năm 2000); Giáo trình Du lịch bền vững của Nguyễn Đình Hòe- Vũ Văn Hiếu (2001); Tổng quan du lịch (2002) và Giáo trình Qui hoạch du lịch của Tiến sỹ Trần Văn Thông; Tài nguyên du lịch (2007) của Bùi Thị hải Yến (chủ biên); Địa lý du lịch do Nguyễn Minh Tuệ (chủ biên) và tập thể tác giả (2010); Du lịch sinh thái của GS.TSKH Lê Huy Bá và các cộng sự (2005);… Từ năm 2000, Sở Du lịch của một số tỉnh đã thực hiện quy hoạch và đề ra chiến lược phát triển du lịch như: Quy hoạch du lịch Nha Trang- Khánh Hòa (2000) của Sở Du lịch và Thương mại tỉnh Khánh Hòa; Quy hoạch du lịch Đà Lạt- Lâm Đồng (2001) của Sở Du lịch và Thương mại tỉnh Lâm Đồng; Quy hoạch phát triển du lịch tỉnh Bình Dương đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 của Viện nghiên cứu phát triển du lịch tỉnh Bình Dương;… Các nghiên cứu về vấn đề môi trường và du lịch cũng được nhiều tác giả nghiên cứu qua các đề tài như: Nghiên cứu đánh giá tác động của hoạt động du lịch đến môi trường (lấy ví dụ thành phố Vũng Tàu) của Phạm Trung Lương, Hoàng Hoa Quân, năm 1999; Đánh giá tác động môi trường cho phát triển du lịch thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh của Nguyễn Ngọc Khanh và Phạm Hồng Hải, năm 2000; Dự thảo hướng dẫn đánh giá tác động môi trường cho phát triển du lịch của Trần Tý, Lưu Thị Thao, Nguyễn Hạnh Quỳnh, năm 2000; Hiện trạng và một số giải
Trang 9 pháp bảo vệ môi trường du lịch Việt Nam của PGS.TS Vũ Tuấn Cảnh, năm 2000; Bảo vệ môi trường du lịch vì sự phát triển bền vững của Bi Thanh Thủy, năm 2000; Nghiên cứu xây dựng mô hình bảo vệ môi trường du lịch với sự tham gia của cộng đồng góp phần phát triển du lịch bền vững trên đảo Cát Bà - Hải Phòng, năm 2002 và Đánh giá tác động của hoạt động du lịch đến tài nguyên, môi trường khu vực Hải Phòng – Quảng Ninh năm 2004 của PGS.TS Phạm Trung Lương; và gần đây nhất là đề tài khoa học “Điều tra khảo sát đánh giá hiện trạng môi trường các khu du lịch trên địa bàn tỉnh Kiên giang và xây dựng quy chế bảo vệ môi trường” của Giáo sư- Tiến sỹ khoa học Lê Huy Bá, 2008;… Du lịch tỉnh Bình Thuận tuy mới phát triển mạnh từ năm 1995, nhưng đã có một số công trình nghiên cứu đáng kể như: Đề án phát triển du lịch sinh thái tỉnh Bình Thuận (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Thuận), Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Bình Thuận thời kì 2001-2010 (UBND tỉnh Bình Thuận), Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Bình Thuận đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Thuận), Đề án đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực du lịch Bình Thuận giai đoạn 2010-2015, định hướng đến năm 2020 (UBND tỉnh Bình Thuận), Phát triển du lịch bền vững tỉnh Bình Thuận (La Nữ Ánh Vân- 2005), Phát triển du lịch tỉnh Bình Thuận trên quan điểm phát triển bền vững (La Nữ Ánh Vân- 2011)…Vừa qua Tỉnh Bình Thuận đã phê duyệt đề án “Bảo tồn và phát triển cảnh quan du lịch Bình Thuận đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030” do sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch bình Thuận chủ trì và thực hiện. Tóm lại Du lịch là ngành được nhiều nhà nghiên cứu trên thế giới và trong nước quan tâm. Tuy nhiên, những nghiên cứu về tác động của hoạt động du lịch đến môi trường mới bắt đầu được quan tâm và hầu như chưa có nhiều nghiên cứu về tác động của hoạt động du lịch đến môi trường một tỉnh cụ thể nhằm hạn chế tác động tiêu cực, tăng tác động tích cực của hoạt động du lịch đến môi trường tự nhiên, môi trường kinh tế-xã hội và môi trường nhân văn của tỉnh. Vì lẽ đó, tác giả đã mạnh
Trang 10 dạn chọn đề tài phân tích tác động của hoạt động du lịch đến môi trường tỉnh Bình Thuận. 6. Các quan điểm và phương pháp nghiên cứu 6.1. Các quan điểm 6.1.1. Quan điểm hệ thống Lãnh thổ du lịch được tổ chức như một hệ thống liên kết không gian của các đối tượng du lịch và trên cơ sở các nguồn tài nguyên, các dịch vụ du lịch. Phát triển du lịch ở bất kì một vùng lãnh thổ nào cũng phải đặt trong mối quan hệ chặt chẽ với hệ thống lãnh thổ du lịch toàn quốc. Du lịch tỉnh Bình Thuận là một bộ phận của hệ thống du lịch có qui mô lớn hơn là hệ thống du lịch Duyên hải Nam Trung Bộ và hệ thống du lịch cả nước. Do đó du lịch tỉnh Bình Thuận phải vận động theo qui luật của toàn bộ hệ thống, nếu một thành phần nào đó trong hệ thống thay đổi sẽ kéo theo sự thay đổi của các thành phần còn lại và toàn bộ hệ thống. Quan điểm này được vận dụng trong việc phân tích thực trạng hoạt động du lịch, tác động của hoạt động du lịch đến môi trường tỉnh và xây dựng định hướng phát triển du lịch tỉnh Bình Thuận đến năm 2020. 6.1.2. Quan điểm tổng hợp lãnh thổ Hệ thống du lịch là một hệ thống mở, phức tạp gồm có cấu trúc bên trong và cấu trúc bên ngoài, được tạo thành bởi các yếu tố tự nhiên, văn hóa- lịch sử, con người… và có mối quan hệ qua lại mật thiết, gắn bó với nhau một cách hoàn chỉnh. Nghiên cứu tác động của hoạt động du lịch tỉnh Bình Thuận phải được nhìn nhận trong mối quan hệ về mặt không gian hay lãnh thổ nhất định để đạt được kết quả đồng bộ về mặt kinh tế, xã hội và môi trường. 6.1.3. Quan điểm lịch sử, viễn cảnh Mọi sự vật, hiện tượng đều có sự vận động và biến đổi theo thời gian, nghiên cứu quá khứ để có cơ sở đánh giá đúng hiện tại và dự báo tương lai. Vì vậy, quan điểm lịch sử - viễn cảnh được quán triệt sâu sắc trong quá trình thực hiện luận văn, để thấy được quá trình hình thành, phát triển của du lịch tỉnh Bình thuận theo
Trang 11 thời gian. Qua đó, có cơ sở để phân tích tác động của hoạt động du lịch đến môi trường của tỉnh trong hiện tại và tương lai. 6.1.4. Quan điểm phát triển bền vững Phát triển du lịch phải đi đôi với gìn giữ, phát huy các giá trị của tài nguyên và bảo vệ môi trường là nội dung không thể thiếu của chiến lược phát triển du lịch Việt Nam nói chung và của tỉnh Bình Thuận nói riêng. Mục tiêu của du lịch bền vững là làm tăng tác động tích cực và giảm thiểu tác động tiêu cực của hoạt động du lịch đến môi trường một cách hiệu quả và bền vững. Do đó, quan điểm này được quán triệt sâu sắc trong quá trình thực hiện đề tài. 6.2. Phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Phương pháp thu thập, xử lí thông tin Tài liệu phục vụ cho nghiên cứu rất đa dạng, được khai thác từ nhiều nguồn khác nhau: tài liệu lưu trữ quốc gia và Trung Ương, tài liệu của các cơ quan, ban ngành tỉnh Bình Thuận và các tài liệu khác có liên quan đến nội dung nghiên cứu. Các tài liệu thu thập luôn được cập nhật và bổ sung. Do đó, đòi hỏi người nghiên cứu phải quán triệt phương pháp này trong trình thực hiện đề tài. 6.2.2. Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh Các tài liệu được thu thập, điều tra, thống kê sẽ được phân tích, tổng hợp, so sánh một cách cẩn thận để chọn lọc ra thông tin cần thiết cho đề tài. 6.2.3. Phương pháp bản đồ, biểu đồ Đây là phương pháp đặc trưng trong nghiên cứu Địa lý nói chung và Địa lý du lịch nói riêng. Các mối liên hệ về không gian, thời gian, số lượng, chất lượng của các đối tượng địa lí du lịch thật khó có thể diễn tả một cách khoa học, trực quan nếu không có sự hỗ trợ của hệ thống bản đồ, biểu đồ. Vì thế, phương pháp bản đồ, biểu đồ rất được quan tâm trong quá trình thực hiện luận văn. 6.2.4. Phương pháp điều tra thực địa Đây là một trong những phương pháp truyền thống của Địa lý học, được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu Địa lý du lịch, nhằm tích lũy tư liệu thực tế về quá trình hình thành và phát triển của du lịch. Trong quá trình nghiên cứu đề tài, phương