Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú huyện ba bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh, đề tài nghiên cứu nhằm góp phần thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ giáo dục toàn diện cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú huyện ba bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ HỒNG VÂN QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ HỒNG VÂN QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ NGỌC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ với đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc nội trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông” là công trình nghiên cứu của riêng tôi và chưa được công bố ở bất kì công trình nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về bản luận văn này. Thái Nguyên, ngày 18 tháng 11 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Hồng Vân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu, điều tra, khảo sát và triển khai đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc nội trú huyện Ba Bể tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông” tác giả đã nhận được sự động viên, khích lệ và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo, của các thầy giáo, cô giáo, anh chị em, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Với tình cảm chân thành tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy giáo, cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục, Phòng Đào tạo bộ phận sau đại học của trường Đại học sư phạm Thái Nguyên đã nhiệt tình giảng dạy và tư vấn giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu thực hiện luận văn. Tác giả bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với TS. Nguyễn Thị Ngọc, cô giáo hướng dẫn đã tận tình định hướng, chỉ dẫn, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tác giả vượt qua những khó khăn trong suốt quá trình hoàn thành luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, cán bộ chuyên viên Sở GD&ĐT Bắc Kạn, Phòng GD&ĐT huyện Ba Bể, Ban Giám hiệu và giáo viên, học sinh trường PTDTNT Ba Bể, PTDTBT THCS Cao Thượng huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn; các bạn đồng nghiệp cùng gia đình và bạn bè đã động viên, giúp đỡ, đóng góp ý kiến và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã nỗ lực, cố gắng rất nhiều trong việc nghiên cứu, song do thời gian và kinh nghiệm thực tiễn của bản thân còn hạn chế, đề tài không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô, các bạn đồng nghiệp và các nhà khoa học để luận văn của tác giả được hoàn chỉnh hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 18 tháng 11 năm 2019 Tác giả Nguyễn Thị Hồng Vân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... ii MỤC LỤC .............................................................................................................. iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ iv DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ ............................................................................. v MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 3 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ..................................................................... 4 4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................. 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................................... 4 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của luận văn .................................................... 5 7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 5 8. Cấu trúc của luận văn .......................................................................................... 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ, BÁN TRÚ THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG ....................................... 7 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................ 7 1.1.1. Trên thế giới................................................................................................... 7 1.1.2. Ở Việt Nam .................................................................................................... 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài............................................................. 12 1.2.1. Quản lý và quản lí giáo dục......................................................................... 12 1.2.2. Trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú ....................................................... 14 1.2.3. Pháp luật và giáo dục pháp luật cho học sinh phổ thông dân tộc nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ..... 15 1.2.4. Quản lí GDPL cho học sinh PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông........................................................... 18 1.3. Hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông .................. 19 1.3.1. Các mức độ biểu hiện hành vi vi phạm pháp luật chủ yếu của học sinh trường PTDT nội trú, bán trú ...................................................................... 19 1.3.2. Tầm quan trọng của hoạt động giáo dục pháp luật đối với học sinh trường PTDT nội trú, bán trú ...................................................................... 20 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
1.3.3. Mục tiêu của giáo dục pháp luật cho HSPTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới ..................................................................................... 23 1.3.4. Vai trò của người giáo viên trong quá trình giáo dục pháp luật cho học sinh ở trường PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ............................................................................... 25 1.3.5. Nội dung giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông .................. 26 1.3.6. Phương pháp giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ........... 28 1.3.7. Hình thức giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông .................. 30 1.3.8. Kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ...................................................................................... 31 1.4. Quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông .................. 32 1.4.1. Vị trí, vai trò quản lý của Hiệu trưởng trong quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ......................................................... 32 1.4.2. Mục tiêu quản lí hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ......... 33 1.4.3. Nội dung quản lý của Hiệu trưởng trường PTDT nội trú, bán trú đối với hoạt động GD pháp luật theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ...................................................................................................... 34 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ..................................................................................... 40 1.5.1. Năng lực quản lý của hiệu trưởng nhà trường ............................................. 40 1.5.2. Nội dung, chương trình, phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động GDPL cho HS PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ............................................................................. 40 1.5.3. Năng lực sư phạm của giáo viên trong tổ chức hoạt động GDPL theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ............................... 40 1.5.4. Học sinh và mối quan hệ trong gia đình và ngoài môi trường xã hội ...... 41 1.5.5. Yếu tố cơ sở vật chất, kinh phí phục vụ cho hoạt động giáo dục pháp luật của trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú ...................................... 41 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
1.5.6. Yếu tố chính trị - xã hội ................................................................................ 42 Tiểu kết chương 1 .................................................................................................. 43 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ, BÁN TRÚ HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG ............................................................................................ 44 2.1. Khái quát về trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ............................................................................................... 44 2.1.1. Vị trí địa lý, dân cư và tình hình kinh tế - xã hội của huyện Ba Bể ............ 44 2.1.2. Khái quát về trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ....................................................................................................... 45 2.2. Khái quát chung về khảo sát thực trạng ...................................................... 47 2.2.1. Mục đích khảo sát ........................................................................................ 47 2.2.2. Nội dung khảo sát ........................................................................................ 47 2.2.3. Đối tượng khảo sát ....................................................................................... 47 2.2.4. Phương pháp khảo sát và phương thức xử lý số liệu ................................... 47 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng ......................................................................... 49 2.3.2. Thực trạng quản lí giáo dục pháp luật cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ......................................................... 59 2.3.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động GDPL cho HS phổ thông dân tộc nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn .......................... 71 Tiểu kết chương 2 .................................................................................................. 74 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ, BÁN TRÚ HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG .................................. 76 3.1. Nguyên tắc trong xây dựng biện pháp quản lý giáo dục pháp luật cho học sinh phổ thông ...................................................................................... 76 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu ................................................................................. 76 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ................................................................ 76 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và toàn diện ......................................... 76 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .............................................................. 77 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .............................................................. 77 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ................................................................. 77 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
3.2. Biện pháp quản lý giáo dục pháp luật cho học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông .................................................................. 77 3.2.1. Nâng cao chất lượng xây dựng kế hoạch quản lí GDPL theo định hướng đổi mới chương trình GD phổ thông hiện nay phù hợp với tình hình thực tiễn ............................................................................................... 77 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho GV dạy môn GDCD và GV tổ chức các hoạt động GDPL theo định hướng đổi mới chương trình GD phổ thông ..................................................................................... 79 3.2.3. Chỉ đạo đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động GDPL theo hướng kết hợp việc học tập, rèn luyện trên lớp với các hoạt động trải nghiệm thực tiễn, thường xuyên cho HS .............................................. 81 3.2.4. Đổi mới kiểm tra, đánh giá hiệu quả hoạt động GDPL cho HS phổ thông dân tộc nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình GD phổ thông .............................................................................................. 84 3.2.5. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho công tác GDPL theo định hướng đổi mới chương trình GD phổ thông .................... 85 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 87 3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của những biện pháp đề xuất ..... 87 3.4.1. Quy trình tiến hành khảo nghiệm ................................................................ 87 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm ................................................................................... 89 Tiểu kết chương 3 .................................................................................................. 93 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 94 1. Kết luận .............................................................................................................. 94 2. Khuyến nghị....................................................................................................... 95 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................... 97 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Nguyên nghĩa CBCC Cán bộ công chức CBQL Cán bộ quản lý CSVC Cơ sở vật chất CTGDPT Chương trình giáo dục phổ thông DH Dạy học DTTS Dân tộc thiểu số GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDCD Giáo dục công dân GDPL Giáo dục pháp luật GV Giáo viên HĐD Hoạt động dạy HĐGD Hoạt động giáo dục HĐGD Hoạt động giáo dục HĐH Hoạt động học HĐND, UBND Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân HS Học sinh HSPTDTNT, PTDTBT THCS Học sinh phổ thông dân tộc nội trú, phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở HTTC Hình thức tổ chức PPGD Phương pháp giáo dục PTDTBT THCS Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở PTDTNT Phổ thông dân tộc nội trú QL Quản lý QLGD Quản lý giáo dục QPPL Quy phạm pháp luật SL, TL Số lượng, tỉ lệ TB Trung bình THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TS Tiến sĩ XHCN Xã hội chủ nghĩa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng: Bảng 2.1. Thực trạng nhận thức của GV về khái niệm giáo dục pháp luật .... 49 Bảng 2.2. Nhận thức của CBQL, GV và HS về vai trò, tầm quan trọng của hoạt động GDPL theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ở trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ............................................................ 50 Bảng 2.3. Nhận thức của CBQL, GV về vị trí, ý nghĩa của hoạt động GDPL theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông .............. 51 Bảng 2.4. Thực trạng nội dung giáo dục pháp luật cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo tự đánh giá của GV ................................................................. 52 Bảng 2.5. Thực trạng phương pháp GDPL cho HS phổ thông dân tộc nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ...................................................... 53 Bảng 2.6. Thực trạng hình thức GDPL cho HS phổ thông dân tộc nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ................................................................. 54 Bảng 2.7. Thực trạng mức độ tham gia vào các hoạt động tìm hiểu pháp luật của học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ............................................................ 55 Bảng 2.8. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục pháp luật ở trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ...........58 Bảng 2.9. Thực trạng nhận thức của GV về khái niệm quản lí giáo dục pháp luật theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông .........59 Bảng 2.10. Thực trạng nội dung quản lí hoạt động GDPL cho học sinh ở trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo đánh giá của GV.............................................................. 61 Bảng 2.11. Thực trạng quản lý hoạt động soạn giáo án và lập kế hoạch tổ chức GDPL theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông theo đánh giá của GV .................................................... 63 Bảng 2.12. Thực trạng quản lý phương pháp, hình thức tổ chức GDPL theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông theo đánh giá của GV ...................................................................................... 66 Bảng 2.13. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả GDPL theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông theo đánh giá của GV ............................................................................. 68 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Bảng 2.14. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho HS phổ thông dân tộc nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ................... 70 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp .................. 89 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ..................... 91 Biểu đồ: Biểu đồ 2.1. Đánh giá của GV và HS trường PTDT nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn về mức độ tham gia vào các hoạt động tìm hiểu pháp luật............................................................................................ 56 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Hiện nay Đảng và Nhà nước ta đang tiến hành công cuộc đổi mới sâu sắc và toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, tiếp tục đẩy mạnh việc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân với mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Để có được Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân ở nước ta thì công cuộc đổi mới đòi hỏi phải đồng thời thực hiện rất nhiều khâu quan trọng, trong đó có xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật mà vấn đề giáo dục nhận thức pháp luật cho mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thanh niên, học sinh, sinh viên - lớp người sẽ kế tục và phát huy những thành tựu lớn lao của đất nước trong tương lai là một quan tâm hàng đầu của quốc gia dân tộc. Pháp luật là sự thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng, thể hiện ý chí của nhân dân lao động, là phương tiện chủ yếu để quản lý nhà nước. Tuy nhiên, pháp luật chỉ có thể phát huy có hiệu quả để điều chỉnh các quan hệ xã hội khi mọi người có ý thức tôn trọng, nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật. Thực tế cho thấy, tại các trường học, công tác giáo dục pháp luật cho học sinh, sinh viên giữ vị trí, vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình giáo dục và đào tạo. Vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác giáo dục pháp luật, rèn luyện đạo đức, lối sống thể hiện trong các Văn kiện của Đảng ta như: Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ XI (năm 2011), Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2020 được thông qua tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI chỉ rõ nhiệm vụ của giáo dục và đào tạo: “Chú trọng xây dựng nhân cách con người Việt Nam về lý tưởng, trí tuệ, đạo đức, lối sống, thể chất, lòng tự tôn dân tộc, trách nhiệm xã hội, ý thức chấp hành pháp luật, nhất là trong thế hệ trẻ; Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt. Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập nghiệp… xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường với gia đình và xã hội”. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Hiện nay, tại các trường học đã quan tâm, chú trọng đến hoạt động giáo dục đạo đức pháp luật cho học sinh, tuy nhiên, hiệu quả của công tác giáo dục đạo đức pháp luật cho học sinh chưa cao, sự hiểu biết pháp luật của học sinh, còn nhiều hạn chế. Và điều đặc biệt, hiện nay nước ta đang trong qúa trình phát triển và hội nhập quốc tế, nền kinh tế thị trường, cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang hằng ngày tác động đến mỗi con người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ nước ta. Bên cạnh những thành tựu kinh tế, xã hội đã đạt được thì mặt trái của thời kỳ mở cửa cũng có những ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống xã hội nói chung và giá trị đạo đức nói riêng, đặc biệt là đối với học sinh, sinh viên. Một bộ phận không nhỏ thanh thiếu niên, học sinh ngại học tập và rèn luyện, sống buông thả, sa ngã vào các tệ nạn xã hội, phạm tội ở lứa tuổi học sinh… Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Đảng ta đã nhận định: “Hiện nay tình trạng suy thoái, xuống cấp về đạo đức, lối sống, sự gia tăng tệ nạn xã hội và phạm tội đáng lo ngại, nhất là trong lớp trẻ”. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta lại tiếp tục khẳng định: “Hiện tại đạo đức, lối sống trong một bộ phận xã hội xuống cấp”, “Những hạn chế, yếu kém trong các lĩnh vực giáo dục, đào tạo, khoa học, công nghệ, văn hoá, xã hội, bảo vệ môi trường chậm được khắc phục; tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tội phạm, tệ nạn xã hội, suy thoái đạo đức, lối sống chưa được ngăn chặn, đẩy lùi”. Chính vì vậy, vấn đề giáo dục đạo đức nói chung, đặc biệt là giáo dục pháp luật cho thế hệ trẻ hiện nay đã trở thành mối quan tâm hàng đầu của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta, đặt ra cho ngành giáo dục những cơ hội và thách thức mới. Trong xã hội hiện đại, giáo dục không chỉ chú trọng phát triển về trí lực và thể lực mà còn phải đặc biệt quan tâm đến giáo dục nhân cách, trong đó nhấn mạnh ý thức tôn trọng pháp luật của thế hệ trẻ. Để thực hiện mục tiêu trên, giáo dục pháp luật cho học sinh phổ thông nói chung, học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú nói riêng được đặc biệt chú trọng. Đặc biệt, theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay thì giáo dục pháp luật cho học sinh trong nhà trường cần có sự thay đổi, cần có những định hướng rõ ràng, nhất quán và đồng bộ của hoạt động quản lý. Từ việc giáo dục pháp luật cho học sinh trường dân tộc nội trú, bán trú giúp các em hiểu biết pháp luật, giữ gìn trật tự kỷ cương và qua các em tác động đến cha mẹ, người thân để mọi người Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
hiểu và tôn trọng pháp luật, sống và làm việc theo pháp luật. Vì vậy, nghiên cứu lý luận và thực tiễn để đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục pháp luật cho học sinh dân tộc nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông là hết sức quan trọng và cần thiết. Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Ba Bể, Phổ thông Dân tộc bán trú Trung học cơ sở Cao Thượng, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn là trường chuyên biệt được Nhà nước thành lập cho con em dân tộc thiểu số, con em gia đình các dân tộc định cư lâu dài trên địa bàn huyện nhằm góp phần tạo nguồn đào tạo cán bộ và nguồn nhân lực có chất lượng cho huyện. Đối tượng học sinh trong độ tuổi từ 11 đến 15 tuổi với nhiều dân tộc khác nhau đến từ các thôn trên địa bàn xã, các xã trên địa bàn huyện. Mỗi dân tộc có phong tục tập quán riêng nhưng có đặc thù là cùng ăn, cùng ở, sinh hoạt và học tập trong một khuôn viên nhà trường vì thế dễ nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp. Trường đóng trên địa bàn trung tâm của xã, của huyện nên các em học sinh có điều kiện tiếp xúc với nhiều luồng văn hóa cả tích cực và tiêu cực từ xã hội, cùng với đó là xuất phát từ sự khác nhau về bản sắc văn hóa, phong tục tập quán từng dân tộc nên các em có nhiều vấn đề va chạm trong cuộc sống. Bên cạnh đó, mục tiêu và nhiệm vụ chính trị của nhà trường là “đào tạo nguồn cán bộ và nguồn nhân lực có chất lượng cho huyện, tỉnh để phục vụ công tác cán bộ tại địa phương” nên ngoài việc đào tạo kiến thức văn hóa còn cần giáo dục và tuyên truyền về ý thức thực hiện pháp luật của nhà nước cho học sinh và nhân dân địa phương. Do đó ngoài việc tăng cường chất lượng trong giảng dạy thì một vấn đề đặt ra đối với đội ngũ giáo viên của trường là giáo dục các em đoàn kết, thực hiện tốt mọi nội quy của nhà trường, thực hiện tốt các quy định của pháp luật. Xuất phát từ lý do trên tác giả chọn đề tài "Quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh các trường Phổ thông Dân tộc nội trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh, nhằm góp phần thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ giáo dục toàn diện cho học sinh trường PTDT nội trú, bán Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. 3.2. Khách thể nghiên cứu Hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh PTDT nội trú, bán trú. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú là một trong những hoạt động cần thiết góp phần nâng cao hiểu biết của học sinh về pháp luật. Trong thực tế trường PTDT nội trú, bán trú đã triển khai nhiều hoạt động giáo dục pháp luật. Tuy nhiên hiệu quả của hoạt động giáo dục này còn chưa đạt được kết quả mong muốn. Một trong những nguyên nhân cơ bản là việc tổ chức, quản lí hoạt động giáo dục pháp luật chưa thực sự khoa học. Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, nếu xác định được hệ thống các biện pháp quản lí giáo dục pháp luật theo định hướng đổi mới của chương trình giáo dục phổ thông sẽ gắn được những tri thức pháp luật vào hoạt động dạy học và giáo dục trong nhà trường, nhờ đó nâng cao được hiệu quả quản lý giáo dục pháp luật, góp phần thực hiện thành công mục tiêu, nhiệm vụ giáo dục toàn diện cho học sinh của nhà trường. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới giáo dục phổ thông. - Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. - Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của luận văn 6.1. Phạm vi thời gian: Từ tháng 10/2018 đến tháng 8/2019 6.2. Phạm vi không gian: Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Ba Bể, Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở Cao Thượng, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. 6.3. Đối tượng khảo sát: Cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh. 6.4. Giới hạn nội dung nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu tập trung vào các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn dựa trên việc quản lí hoạt động dạy học các môn học có ưu thế và các hoạt động giáo dục trong nhà trường theo định hướng đổi mới của chương trình giáo dục phổ thông. 7. Phương pháp nghiên cứu Sử dụng các phương pháp: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa... trong quá trình tham khảo các nguồn tài liệu về hoạt động giáo dục pháp luật và quản lí hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh ở trường PTDT nội trú, bán trú để xác định cơ sở lý luận cho vấn đề nghiên cứu. 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.1.1. Phương pháp phỏng vấn sâu - Nhằm thu thập thông tin từ đội ngũ cán bộ quản lý của trường PTDT nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn về thực trạng giáo dục pháp luật, thực trạng quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh của nhà trường. 7.1.2. Phương pháp quan sát thực tế Được sử dụng trong quá trình quan sát việc tổ chức hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh của giáo viên trong nhà trường để có cơ sở đánh giá thêm về thực trạng quản lí hoạt động giáo dục pháp luật. 7.1.3. Phương pháp điều tra Được sử dụng trong quá trình xin ý kiến của giáo viên và học sinh của trường PTDT nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn để làm sáng tỏ các vấn đề của thực trạng giáo dục pháp luật và quản lí hoạt động giáo dục pháp luật của giáo viên tại trường PTDT nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. 7.1.4. Phương pháp chuyên gia Được sử dụng nhằm xin ý kiến tư vấn về cơ sở lý luận của đề tài và các biện pháp được đề xuất. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
7.2. Phương pháp bổ trợ Phương pháp xử lý số liệu bằng phương pháp thống kê toán học. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận - Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn gồm 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh trường PTDT nội trú, bán trú huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO HỌC SINH TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ, BÁN TRÚ THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề Việc quản lí HĐGD nói chung và nâng cao chất lượng quản lí HĐGD pháp luật nói riêng là một vấn đề được nhiều tác giả trên thế giới cũng như ở Việt Nam quan tâm nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau. Thực tế cho thấy có khá nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này, cụ thể như sau: 1.1.1. Trên thế giới Giáo dục pháp luật là một trong những nội dung quan trọng của khoa học Lý luận về Nhà nước và pháp luật nên nhận được sự quan tâm nghiên cứu của các nhà khoa học, tác giả tại các nước trên thế giới, đặc biệt là tại Liên Xô trước đây và Liên bang Nga hiện nay. Có thể kể ra đây một số công trình tiêu biểu: N. I. Matuzova, A. V. Malưko, Lý luận nhà nước và pháp luật [27]. Trong cuốn giáo trình này, trong số 34 chuyên đề bàn sâu về các vấn đề lý luận nhà nước và pháp luật, các tác giả cuốn sách dành chuyên đề số 28 để luận bàn, phân tích về vấn đề ý thức pháp luật và GDPL. Theo các tác giả, GDPL là hoạt động có chủ đích của nhà nước, các tổ chức xã hội và mỗi công dân nhằm truyền đạt các kinh nghiệm pháp luật; sự tác động có hệ thống lên ý thức và hành vi của con người nhằm làm hình thành quan niệm, định hướng giá trị, cách nhìn nhận tích cực, bảo đảm cho việc thực hiện và sử dụng pháp luật. GDPL trang bị cho mọi người những hiểu biết về nhà nước và pháp luật, về các đạo luật, các quyền tự do, dân chủ của mỗi cá nhân, định hướng cho công dân thực hiện những hành vi pháp luật hợp pháp. Các thành tố của GDPL bao gồm chủ thể, đối tượng, nội dung, phương pháp, hình thức GDPL. Lý luận nhà nước và pháp luật, Giáo dục pháp luật ở Liên bang Nga, Tập thể tác giả [28]. Trong công trình này, dưới tiêu đề “Khái niệm giáo dục pháp luật và ý thức pháp luật, ý nghĩa của chúng trong xã hội hiện đại”, các tác giả đã tập trung bàn sâu về khái niệm GDPL trên cơ sở những định nghĩa GDPL được đưa ra bởi những nhà nghiên cứu khác nhau. Chẳng hạn, “GDPL là sự tác động có định hướng, có tổ chức, mang tính hệ thống lên các cá nhân nhằm làm hình thành ý Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
thức pháp luật, tri thức pháp luật, thói quen, hành vi xử sự tích cực theo pháp luật, văn hóa pháp luật” (T.I. Akimova); hoặc “GDPL có thể định nghĩa như là một hệ thống các biện pháp định hướng làm hình thành tư tưởng pháp luật, các nguyên tắc, chuẩn mực pháp luật - những nhân tố làm nên các giá trị văn hóa pháp luật của dân tộc và nhân loại” (K.V. Naumenkova)... Strelaieva V.V., Giáo dục pháp luật trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền [29].Nội dung luận án này gồm 2 chương, 7 tiết. Nội dung chương 1 tác giả luận án bàn về cơ sở lý luận của GDPL với 03 tiết: 1) Bản chất, phân loại GDPL; 2) Cấu trúc của GDPL và 3) Chức năng của GDPL. Theo tác giả, bản chất của GDPL là quá trình định vị một cách bền vững những nguyên tắc, tư tưởng pháp luật vào trong ý thức pháp luật của đối tượng được giáo dục. Chương 2 luận án với tiêu đề “Khía cạnh tổ chức GDPL trong xã hội Nga đương đại” gồm 4 tiết được dành để bàn về 1) Hệ thống xã hội hóa GDPL trong xã hội Nga đương đại; 2) GDPL trong tiếp cận với các nhóm xã hội khác nhau; 3) GDPL trong hệ thống định hướng nghề nghiệp cho các luật gia hiện nay; 4) Nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục lại về pháp luật. Theo tác giả, giáo dục lại về pháp luật là một quá trình phức tạp hơn, bởi nó hướng tới khắc phục những phán đoán, đánh giá sai lầm của cá nhân, nhắm tới sữa chữa các hành vi xử sự tiêu cực, ảnh hưởng bất lợi đối với con người. Inpeng Younkham, Giáo dục pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số ở tỉnh Bolykhamsay, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào [33]. Cơ cấu dân tộc của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào có 68 bộ tộc, chia làm 3 hệ chính là Lào Lùm chiếm 65% dân số; Lào Thâng chiếm 22% và Lào Xủng chiếm 13% dân số; ngôn ngữ Lào gồm 04 nhóm ngôn ngữ... Từ thực tế đó, tác giả khẳng định việc GDPL cho đồng bào các DTTS, trong đó có các DTTS ở tỉnh Bolikhamsay, là công việc có vai trò rất quan trọng nhằm trang bị cho đồng bào các DTTS của Lào những kiến thức, hiểu biết pháp luật, hình thành ý thức chấp hành pháp luật. Luận văn đã tập trung phân tích cơ sở lý luận về GDPL cho đồng bào DTTS của Lào; đánh giá những thành tựu, hạn chế của công tác GDPL cho đồng bào DTTS ở tỉnh Bolikhamsay, nêu lên các quan điểm và lập luận những giải pháp bảo đảm nâng cao hiệu quả GDPL cho đồng bào DTTS ở tỉnh Bolikhamsay, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. Ngoài ra, có thể kể thêm một số công trình nghiên cứu có cùng chủ đề GDPL, như: Babaieva V.K., Tập bài giảng Lý luận chung về pháp luật[31]; Krưgina I.A., Văn hóa pháp luật, giáo dục pháp luật và quản lý quá trình giáo dục Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
pháp luật trong xã hội Nga hiện nay[32]; Pochtar T.M., Giáo dục pháp luật trong các trường đại học sư phạm: những vấn đề phương pháp luận và phương pháp[30]... Các công trình nghiên cứu khoa học trên đây ở những mức độ khác nhau đã đề cập, bàn luận về khái niệm, bản chất của GDPL, các yếu tố cấu thành GDPL; về vấn đề quản lý GDPL ở nước Nga hiện nay. Vào tháng 6/2006, tại Paris, Cộng hòa Pháp đã diễn ra Hội nghị toàn thể Ban chấp hành Hội luật gia dân chủ quốc tế. Trong Chương trình nghị sự của Hội nghị này đã có 01 cuộc Hội thảo với chủ đề “Giáo dục pháp luật trong thời đại toàn cầu hóa” (Legal Education in the Age of Globalization) thu hút sự tham gia của hàng trăm tổ chức luật gia đến từ nhiều nước trên thế giới; tập trung bàn luận về tính cấp thiết, sự cần thiết phải đa dạng hóa các phương thức GDPL cho các tầng lớp xã hội ở mỗi quốc gia nhằm đáp ứng yêu cầu của toàn cầu hóa; nội dung GDPL không chỉ là pháp luật quốc nội của mỗi nước, mà còn phải phổ biến, giáo dục các nội dung pháp luật quốc tế [8]. Trong khuôn khổ Đại hội lần thứ X Hội Luật gia ASEAN (ALA) được tổ chức từ ngày 14/10 - ngày 18/10/2009 tại Hà Nội, một cuộc Hội thảo lớn với chủ đề “Hiến chương ASEAN - đưa ASEAN lên những tầm cao mới” cũng đã đề cập nhiều đến vấn đề GDPL [7]. Trong hợp phần đầu tiên của Hội thảo “Tác động của Hiến chương ASEAN tới hệ thống giáo dục pháp luật của các nước ASEAN” đã có một loạt các báo cáo nghiên cứu về tình hình GDPL và đào tạo pháp luật ở các nước ASEAN. 1.1.2. Ở Việt Nam Có thể thấy, giáo dục pháp luật luôn giữ vị trí quan trọng trong đời sống xã hội. Đặc biệt trong công cuộc đổi mới của nước ta hiện nay việc giáo dục pháp luật càng có vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực do đó, giáo dục pháp luật là một trong những nội dung mà các nhà khoa học pháp lý quan tâm và là một vấn đề mang tính cấp thiết ở nước ta hiện nay. Đã có nhiều công trình nghiên cứu như: Trần Ngọc Đường, Dương Thanh Mai, Bàn về giáo dục pháp luật [6]. Chủ đề xuyên suốt cuốn sách là những nội dung lý luận về GDPL. Tác giả Đào Trí Úc với nghiên cứu, Xây dựng ý thức và lối sống theo pháp luật [23]. Đề tài là một tập hợp các chuyên đề bàn sâu về ý thức pháp luật, lối sống theo pháp luật và các giải pháp xây dựng ý thức và lối sống theo pháp luật. Một trong Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn