Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tích hợp nội dung giáo dục truyền thống cách mạng trong dạy học môn giáo dục công dân tại Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:136

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề xuất biện pháp tích hợp nội dung giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục trong dạy học môn Giáo dục công dân ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tích hợp nội dung giáo dục truyền thống cách mạng trong dạy học môn giáo dục công dân tại Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM HUYỀN THƯƠNG TÍCH HỢP NỘI DUNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2017 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM HUYỀN THƯƠNG TÍCH HỢP NỘI DUNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: LL&PPDH Bộ môn Lý luận Chính trị Mã số: 60.14.01.11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. VŨ THỊ TÙNG HOA THÁI NGUYÊN - 2017 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN http://www. lrc.tnu.edu.vn/
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS.Vũ Thị Tùng Hoa trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, trên cơ sở tiếp thu các tài liệu khoa học có liên quan đến đề tài. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về công trình nghiên cứu của mình. Thái Nguyên, ngày 03 tháng 6 năm 2017 Tác giả Phạm Huyền Thương Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN i http://www. lrc.tnu.edu.vn/
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, bên cạnh sự cố gắng và nỗ lục của bản thân, tôi còn nhận được sự động viên, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi từ phía thầy cô giáo, phía Trung tâm GDNN - GDTX Đại Từ và gia đình. Với tình cảm chân thành, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn, cảm ơn sâu sắc tới cô giáo TS. Vũ Thị Tùng Hoa đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi vượt qua được những khó khăn để hoàn thành luận văn của mình. Đồng thời, tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới Ban Chủ nhiệm Khoa Giáo dục chính trị, các thầy cô khoa Giáo dục chính trị - Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám đốc Trung tâm GDNN - GDTX Đại Từ đã tạo mọi điều kiện, đồng hành, giúp đỡ tôi để tôi hoàn thành luận văn của mình. Cuối cùng tôi muốn gửi lời cảm ơn tới gia đình và bạn bè, đồng nghiệp đã luôn động viên, chia sẻ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập cũng như trong quá trình thực hiện luận văn. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2017 Tác giả Phạm Huyền Thương Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN ii http://www. lrc.tnu.edu.vn/
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... iv DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ ......................................................................... v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................. 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 4 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài ..................................... 4 5. Đóng góp mới của đề tài.................................................................................. 5 6. Kết cấu của luận văn ........................................................................................ 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CHO HỌC SINH THPT HỆ GDTX HIỆN NAY .............................................................................. 6 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ............................................................................ 6 1.1.1. Nhóm vấn đề về giáo dục truyền thống cách mạng .................................. 6 1.1.2. Nhóm vấn đề về phương pháp dạy học tích hợp ....................................... 7 1.2. Tích hợp nội dung giáo dục truyền thống cách mạng trong dạy học môn Giáo dục công dân ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên ......................................... 9 1.2.1. Những vấn đề chung về tích hợp ............................................................... 9 1.2.2. Tích hợp giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh trong dạy học môn Giáo dục công dân ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. ............................... 23 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN iii http://www. lrc.tnu.edu.vn/
1.3. Thực trạng tích hợp nội dung giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh trong môn Giáo dục công dân ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên .......... 32 1.3.1. Vài nét về Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên và thực trạng nhận thức của học sinh về truyền thống cách mạng ........................................................................ 32 1.3.2. Thực trạng tích hợp nội dung giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ hiện nay .............................................................................. 35 1.3.3. Ưu điểm và hạn chế của việc tích hợp giáo dục truyền thống cách mạng trong dạy học môn Giáo dục công dân cho học sinh Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ hiện nay. . 36 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 41 Chương 2. NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP TÍCH HỢP NỘI DUNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN TẠI TRUNG TÂM GDNN - GDTX HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN ................ 42 2.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp tích hợp ...................................................... 42 2.2. Một số biện pháp thực hiện dạy học tích hợp ............................................ 42 2.2.1. Biện pháp đối với các cấp quản lý........................................................... 43 2.2.2. Biện pháp đối với học sinh ...................................................................... 43 2.2.3. Biện pháp đối với gia đình ...................................................................... 44 2.2.4. Biện pháp đối với giáo viên ..................................................................... 44 2.3. Quy trình dạy học tích hợp ......................................................................... 45 2.4. Thiết kế giáo án (Dạy chính khóa) ............................................................. 51 2.4.1. Giáo án dạy ngoại khoá ........................................................................... 60 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 63 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN iv http://www. lrc.tnu.edu.vn/
Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VÀ CÁC GIẢI PHÁP VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP NỘI DUNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG TRONG DẠY HỌC MÔN GDCD Ở TRUNG TÂM GDNN - GDTX ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN ..... 64 3.1. Thực nghiệm sư phạm ................................................................................ 64 3.1.1. Kế hoạch thực nghiệm ............................................................................. 64 3.1.2. Nội dung thực nghiệm ............................................................................. 65 3.2.3. So sánh, đối chiếu kết quả thực nghiệm .................................................. 75 3.2. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tích hợp giáo dục truyền thống cách mạng trong dạy học môn GDCD cho học sinh THPT hệ GDTX ........................................................................................ 82 3.2.1. Nhóm giải pháp đối với các cấp quản lý ................................................. 82 3.2.2. Nhóm giải pháp đối với học sinh............................................................. 84 3.2.3. Nhóm giải pháp đối với gia đình ............................................................. 84 3.2.4. Nhóm giải pháp đối với giáo viên ........................................................... 85 Kết luận chương 3.............................................................................................. 88 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 93 PHỤ LỤC ......................................................................................................... 96 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN v http://www. lrc.tnu.edu.vn/
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Giải nghĩa 1 BGĐ Ban giám đốc 2 CNXH Chủ nghĩa xã hội 3 GDCD Giáo dục công dân 4 GDNN - GDTX Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên 5 Gv Giáo viên 6 NXB Nhà xuất bản 7 SGK Sách giáo khoa 8 THPT Trung học phổ thông 9 UNESCO Tổ chức văn hóa, khoa học, giáo dục của liên hợp quốc Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN iv http://www. lrc.tnu.edu.vn/
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng: Bảng 3.1. Bảng kết quả học tập học kỳ I năm học 2014-2015 môn Giáo dục công dân lớp thực nghiệm và lớp đối chứng (khối 10)........................ 65 Bảng 3.2. Bảng kết quả học tập học kỳ I năm học 2014-2015 môn Giáo dục công dân lớp thực nghiệm và lớp đối chứng (khối 11)........................ 66 Bảng 3.3. Bảng kết quả học tập sau lần thực nghiệm thứ 1 của học sinh lớp thực nghiệm và lớp đối chứng (Phụ lục 4).............................. 75 Bảng 3.4. Bảng kết quả học tập sau lần thực nghiệm thứ 1 của học sinh lớp thực nghiệm và lớp đối chứng (Phụ lục 4).............................. 75 Bảng 3.5. Bảng kết quả học tập sau thực nghiệm của học sinh lớp thực nghiệm và lớp đối chứng (phụ lục 4) ............................................ 77 Bảng 3.6. Bảng kết quả học tập sau thực nghiệm của học sinh lớp thực nghiệm và lớp đối chứng (phụ lục 4) ....................................... 77 Bảng 3.7. Bảng thống kê ý kiến trả lời các câu hỏi của học sinh sau thực nghiệm............................................................................. 80 Biểu đồ: Biểu đồ 3.1. Biểu đồ biểu diễn kết quả học tập khối 10 sau lần thực nghiệm thứ 1 của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng ................. 75 Biểu đồ 3.2. Biểu đồ biểu diễn kết quả học tập khối 11 sau lần thực nghiệm thứ 1 của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng ................. 76 Biểu đồ 3.3. Biểu đồ biểu diễn kết quả học tập khối 10 sau lần thực nghiệm thứ 2 của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng ................. 78 Biểu đồ 3.4. Biểu đồ biểu diễn kết quả học tập khối 11 sau lần thực nghiệm thứ 2 của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng ................. 78 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN v http://www. lrc.tnu.edu.vn/
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tích hợp là một trong những xu thế dạy học hiện đại đã và đang được quan tâm nghiên cứu và áp dụng vào nhiều trường học ở nhiều nước trên thế giới cũng như ở Việt Nam trong những năm gần đây. Qua việc tích hợp của người giáo viên trong một giờ lên lớp, học sinh được rèn luyện thói quen tư duy logic, nhận thức vấn đề một cách có hiệu quả. Nhờ có những ưu điểm vượt bậc mà trong nhiều năm qua Đảng và Nhà nước ta đã rất quan tâm đến đổi mới dạy học và đặc biệt là dạy học tích hợp. Đó là một trong những hướng đổi mới căn bản và toàn diện của giáo dục hiện nay. Trong đề án đổi mới chương trình sách giáo khoa THPT sau 2015 theo tinh thần Nghị quyết 29NQ/TW về “đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa và hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế” thì dạy học tích hợp được xem là một hướng đi chủ yếu [8]. Đối với nghề dạy học, nhiệm vụ “dạy chữ” và “dạy người” luôn được chú trọng và tiến hành một cách song song. Đây cũng là phương hướng phát triển giáo dục đào tạo đến 2020 vừa chú trọng dạy làm người, dạy chữ, dạy nghề. Như chỉ đạo của Nghị quyết Đại hội lần thứ X của Đảng ta đã nêu rõ: “Xây dựng và hoàn thiện giá trị nhân cách con người Việt Nam, bồi dưỡng các giá trị văn hóa trong thanh niên, học sinh, sinh viên, đặc biệt là lý tưởng sống, lối sống, năng lực trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh con người Việt Nam” [5]. “Dân ta phải biết sử ta. Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”. Sinh thời, Bác Hồ đã từng nhắc nhở mọi người dân Việt Nam, muốn yêu nước trước hết phải hiểu truyền thống lịch sử nước nhà, từ đó mới kế thừa và phát huy truyền thống cách mạng của cha ông trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong đó, giáo dục lịch sử, truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ luôn có ý nghĩa hết sức quan trọng, vì đây là lực lượng trẻ, khỏe, trí tuệ năng động, sáng tạo, là những mầm non tương lai, là mùa xuân của đất nước. Mục đích của Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 1 http://www. lrc.tnu.edu.vn/
việc giáo dục truyền thống cách mạng nhằm giáo dục tinh thần yêu nước, yêu chế độ CNXH, tinh thần bất khuất, kiên cường trong chống giặc ngoại xâm, cũng như tinh thần hiếu học, cần cù sáng tạo trong lao động của dân tộc ta cho các em học sinh. Đất nước ta đang trong quá trình hội nhập và phát triển, nhưng chúng ta còn gặp rất nhiều khó khăn, thử thách như một số bộ phận dân cư còn nghèo nàn, trình độ dân trí thấp, tư tưởng còn lạc hậu, dễ bị kẻ xấu kích động, lợi dụng để chống phá cách mạng, đi ngược lại lợi ích của toàn dân tộc. Do mặt trái của cơ chế thị trường tác động, nên một bộ phận không nhỏ thanh niên có xu hướng chạy theo lối sống thực dụng, ham hưởng thụ vật chất, lười lao động, không có chí tiến thủ, dễ bị sa ngã trước những cám dỗ vật chất tầm thường, ý thức coi thường pháp luật, sa vào các tệ nạn xã hội, thờ ơ với những giá trị truyền thống của dân tộc. Nhận thức rõ được tầm quan trọng của việc giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ trẻ, Đảng và Nhà nước đã luôn quan tâm đến việc bồi dưỡng cho thế hệ này. Trong tất cả các kì đại hội, Đảng ta đều chỉ rõ: “Chăm lo giáo dục, bồi dưỡng, đào tạo phát triển toàn diện về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, văn hóa, sức khỏe, nghề nghiệp; giải quyết việc làm, phát triển tài năng và sức sáng tạo, phát huy vai trò xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [11, tr.126]. Trong bản di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Đoàn viên và thanh niên nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau” [22, tr.510]. Người căn dặn: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người” [21, tr.222]. Tại đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ IX đã chỉ rõ: “Tăng cường bồi dưỡng lòng yêu nước và ý thức công dân, lý tưởng và đạo đức cách mạng, bản lĩnh chính trị và văn hóa cho thanh thiếu nhi; tích Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 2 http://www. lrc.tnu.edu.vn/
cực chăm lo bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thanh niên; phát huy tiềm năng to lớn của thế hệ trẻ Việt Nam xung kích “Sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển”, phấn đấu cùng toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước vì mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” [13, tr.3]. Do vậy việc giáo dục truyền thống cách mạng cho thanh niên hiện nay là việc làm cần thiết, cấp bách đặt ra cho toàn xã hội phải quan tâm trong đó có ngành giáo dục, nhằm nâng cao tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, ý thức tự lực tự cường, tích cực học tập, lao động, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì Chủ nghĩa xã hội. Thái Nguyên nói chung và huyện Đại Từ nói riêng là quê hương giàu truyền thống cách mạng, cần cù trong lao động, anh dũng hy sinh trong chiến đấu đã đóng góp nhiều sức người, sức của trong công cuộc giải phóng dân tộc trước đây, cũng như trong công cuộc xây dựng CNXH hiện nay. Việc tiếp thu truyền thống cách mạng là rất quan trọng. Song một bộ phận không nhỏ thanh niên Đại Từ hiện nay, trong đó có thanh niên học sinh Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ chưa ý thức được điều đó, cho nên việc giáo dục ý thức cách mạng cho thanh niên học sinh hiện nay đặc biệt quan trọng, đặt ra cho gia đình, nhà trường và xã hội phải quan tâm. Là một giáo viên giảng dạy môn GDCD nên tôi đã chọn đề tài: “Tích hợp nội dung giáo dục truyền thống cách mạng trong dạy học môn giáo dục công dân tại Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên” làm đề tài thạc sĩ khoa học giáo dục, chuyên ngành Lý luận và Phương pháp dạy học Giáo dục Chính trị. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Đề xuất biện pháp tích hợp nội dung giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục trong dạy học môn Giáo dục Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 3 http://www. lrc.tnu.edu.vn/
công dân ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Đề tài hướng vào triển khai và thực hiện các nhiệm vụ sau: Một là: Làm rõ cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của việc giáo dục truyền thống cách mạng và vận dụng phương pháp dạy học tích hợp trong hoạt động giảng dạy nội và ngoại khóa cũng như các buổi tham quan, dã ngoại hướng về nguồn. Hai là: Biện pháp tích hợp nội dung giáo dục truyền thống cách mạng trong dạy học môn giáo dục công dân Ba là: Thực nghiệm dạy học và đề xuất các giải pháp về dạy học tích hợp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục trong dạy học môn Giáo dục công dân ở Trung tâm GDNN-GDTX huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài Việc tích hợp giáo dục truyền thống cách mạng cho tất cả học sinh trong dạy học môn Giáo dục công dân ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài Đề tài chỉ nghiên cứu việc tích hợp giáo dục truyền thống cách mạng trong dạy học phần “Công dân với đạo đức” chương trình Giáo dục công dân lớp 10 và phần “Công dân với các vấn đề chính trị - xã hội” chương trình Giáo dục công dân lớp 11 cho học sinh Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ , tỉnh Thái Nguyên. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài 4.1. Cơ sở lý luận của đề tài - Đề tài được thực hiện trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về truyền thống cách mạng và giáo dục truyền thống cách mạng cho thanh niên, học sinh hiện nay. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 4 http://www. lrc.tnu.edu.vn/
- Cơ sở lý luận là dựa trên lý thuyết về phương pháp dạy học tích hợp. Ngoài ra đề tài còn tham khảo, kế thừa có chọn lọc những thành tựu của các công trình nghiên cứu khoa học có liên quan đến đề tài. 4.2. Phương pháp nghiên cứu của đề tài Đề tài sử dụng các phương pháp sau: - Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết: + Phương pháp phân tích và tổng hợp + Phương pháp phân loại và hệ thống hoá lý thuyết + Phương pháp lịch sử và lôgíc - Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: + Phương pháp trao đổi, tọa đàm + Phương pháp thực nghiệm sư phạm + Phương pháp điều tra, phỏng vấn 5. Đóng góp mới của đề tài - Đề tài góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh thông qua dạy học môn GDCD ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. - Đề tài đã đề xuất biện pháp dạy học tích hợp phù hợp với chương trình giáo dục truyền thống cách mạng thông qua bộ môn GDCD và chương trình ngoại khoá ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết cấu và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài gồm 3 chương 8 tiết. Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh THPT hệ GDTX hiện nay bằng phương pháp tích hợp. Chương 2: Biện pháp tích hợp nội dung giáo dục truyền thống cách mạng trong dạy học môn giáo dục công dân tại Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. Chương 3: Thực nghiệm sư phạm và đề xuất các giải pháp về dạy học tích hợp nội dung giáo dục truyền thống cách mạng trong dạy học môn GDCD. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 5 http://www. lrc.tnu.edu.vn/
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG CÁCH MẠNG CHO HỌC SINH THPT HỆ GDTX HIỆN NAY 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Giáo dục truyền thống cách mạng cho nhân dân Việt Nam nói chung và thế hệ trẻ nói riêng đã và đang thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước. Có rất nhiều các bài viết, nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề giáo dục truyền thống nói chung và giáo dục truyền thống cách mạng nói riêng được đăng trên các báo, tạp chí cũng như các đề tài nghiên cứu khoa học khác. Liên quan đến đề tài của luận văn, tình hình nghiên cứu có thể chia làm hai nhóm vấn đề, tiêu biểu như: 1.1.1. Nhóm vấn đề về giáo dục truyền thống cách mạng Trong khả năng của mình, tác giả của đề tài đã tiếp cận các tài liệu nghiên cứu về giáo dục truyền thống cách mạng: - Giáo sư, Nhà Giáo nhân dân, anh hùng lao động Trần Văn Giàu đã viết tác phẩm: “Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam”, nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trong tác phẩm đã đề cập đến nhiều khía cạnh mới của người chiến sĩ cộng sản, nhà khoa học Trần Văn Giàu, đồng thời đánh giá, phân tích các giá trị tinh thần truyền thống, đặc biệt là tinh thần yêu nước [14]. - Cuốn sách: “Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay” của Tiến sỹ Phạm Đình Nghiệp, Nhà xuất bản thanh niên, năm 2004. Nội dung của cuốn sách đó nói về thực trạng giác ngộ lý tưởng cách mạng của thế hệ trẻ Việt Nam, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ Việt Nam trong tình hình mới [24]. - Tác phẩm “Tuổi trẻ Việt Nam với chủ nghĩa yêu nước trong lịch sử dân tộc” của Dương Tự Đam, Nhà xuất bản Thanh Niên. Tác phẩm tập trung vào nội dụng giáo dục truyền thụ lý tưởng cách mạng và tinh thần yêu nước cho thế Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 6 http://www. lrc.tnu.edu.vn/
hệ trẻ Việt Nam đồng thời tác phẩm cũng giới thiệu những tấm gương tiêu biểu trong chủ nghĩa yêu nước Việt Nam [7]. - “Nâng cao đạo đức cách mạng cho sinh viên thông qua giảng dạy môn CNXH khoa học” của Hoàng Thúc Lân, Tạp chí Giáo dục, số 166/2007 [19]. - Tô Thị Nhung “Vấn đề giáo dục đạo đức cho thanh niên Thanh hóa hiện nay” luận văn thạc sĩ triết học tại Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Luận văn đã tập trung vào nghiên cứu thực trạng đạo đức và việc giáo dục đạo đức cho thanh niên ở Thanh Hóa, nguyên nhân của nó, từ đó đề xuất một số biện pháp cơ bản nhằm góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục đạo đức cho thanh niên Thanh Hóa hiện nay [23]. - Bùi Thị Hảo “Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức cách mạng cho thế hệ trẻ ở huyện Nho Quan- Ninh Bình trong thời kì đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa” đề tài khóa luận tốt nghiệp đại học. Đề tài đã nêu ra được tính cấp thiết của giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ ở huyện Nho Quan trong thời gian qua. Trên cơ sở đó đề xuất một số biện pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cách mạng ở huyện Nho Quan trong thời gian tiếp theo [16]. - Nguyễn Mạnh Tường,“Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh” nhà xuất bản Chính trị quốc gia Hà Nội (2011). Tác phẩm được hình thành trên cơ sở luận án tiến sỹ của tác giả.Với kết cấu 3 chương, tác giả chủ yếu tập trung nghiên cứu chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh. Tác giả cho rằng chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh là lý tưởng “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, là quan niệm về độc lập, tự do, hạnh phúc, quan niệm về thi đua yêu nước và mẫu người yêu nước mới gắn liền với nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc [28]. 1.1.2. Nhóm vấn đề về phương pháp dạy học tích hợp * Các công trình nghiên cứu nước ngoài - Susan Mdrake (2007), “Xây dựng chương trình tích hợp dựa trên chuẩn”. Trong công trình này tác giả đưa ra cách tiếp cận tích hợp một cách đa dạng, trên nhiều phương diện khác nhau [33]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 7 http://www. lrc.tnu.edu.vn/
- Lê Văn Canh biên dịch của Giselle O. Martin- Kniep cuốn “Tám đổi mới để trở thành người giáo viên giỏi”, Nxb Giáo dục Việt Nam. Tác giả đã khẳng định: tích hợp chương trình là một phương tiện cần thiết để tạo ra sự kết dính, tạo thành khối thống nhất trong hoạt động học của học sinh. Đồng thời tác giả đã đưa ra bốn lí do cơ bản của tích hợp chương trình - đây cũng là những đòi hỏi khách quan và chủ quan của quá trình dạy và học [15]. - Xavier Roegies, Nxb Giáo dục - Hà Nội (1996), “Khoa sư phạm tích hợp hay làm thế nào để phát triển các năng lực trong nhà trường”, thì cho rằng tích hợp là một quan điểm lý luận dạy học và tích hợp môn học có những mức độ khác nhau, từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao [31]. * Các công trình nghiên cứu trong nước - Vũ Đình Bảy (2012), “Lý luận dạy học môn Giáo dục công dân ở trường phổ thông” Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác phẩm đề cập tới quan điểm xây dựng chương trình môn Giáo dục công dân ở phổ thông trong đó tích hợp là một định hướng được quan tâm nhưng tích hợp phải hợp lý, phù hợp với đối tượng môn học và không làm nặng thêm nội dung môn học [4]. - Luận văn “Một số phương pháp nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy, giáo dục các giá trị truyền thống của dân tộc trong môn GDCD ở trường THPT” của Nguyễn Thị Hiền, Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục, 2009 [17]. - Luận văn “Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay” của Nguyễn Thị Hải Yến, Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục, 2009 [32]. - Hoàng Thị Lan Anh (2014), “Tích hợp giáo dục đạo đức gia đình trong dạy học môn giáo dục công dân cho học sinh trường THPT Việt Trì - Phú Thọ”, Luận văn thạc sỹ khoa học chuyên ngành Lý luận và phương pháp dạy học Giáo dục Chính trị tại trường Đại học Sư phạm Hà Nội [1]. - Nguyễn Phúc Chỉnh (2012), “Tích hợp trong dạy học Sinh học”, Nxb Đại học Thái Nguyên [6]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 8 http://www. lrc.tnu.edu.vn/
- Hầu hết các tác giả là đã đề cập tới giáo dục truyền thống cho học sinh. Bên cạnh đó cũng có một số tác giả đã đề cập tới vai trò của việc giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh trong đời sống tinh thần của xã hội và thế hệ trẻ hiện nay. Nhưng chưa có tác giả nào đi sâu nghiên cứu vấn đề tích hợp giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh THPT hệ GDTX. Trên cơ sở kế thừa những thành tựu của các nhà nghiên cứu tôi tiếp tục đi sâu, phát triển hơn nữa những vấn đề lý luận và thực tiễn của việc tích hợp giáo dục truyền thống cách mạng thông qua dạy học phần “Công dân với đạo đức” chương trình Giáo dục công dân lớp 10 và phần “Công dân với các vấn đề chính trị - xã hội” chương trình Giáo dục công dân lớp 11, nhằm nâng cao nhận thức cho học sinh về truyền thống cách mạng, nắm được những nội dung tích hợp giáo dục truyền thống cách mạng để trở thành những công dân có ích trong tương lai. 1.2. Tích hợp nội dung giáo dục truyền thống cách mạng trong dạy học môn Giáo dục công dân ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên 1.2.1. Những vấn đề chung về tích hợp 1.2.1.1. Khái niệm tích hợp và dạy học tích hợp * Khái niệm tích hợp: Năm 2002 cuốn sách giáo khoa đầu tiên được biên soạn theo xu hướng tích hợp đã ra đời, nhưng đến nay vẫn chưa có cuốn sách nào của chúng ta nghiên cứu một cách công phu, đầy đủ, trọn vẹn về vấn đề tích hợp. Những bài viết về vấn đề tích hợp cũng thưa thớt trên báo chí. Các bài viết là những bài riêng lẻ, chưa được công nhận và truyền bá rộng rãi. Cho đến nay chúng ta cũng chưa có một quan điểm chính thống nào về vấn đề tích hợp. Cuốn “Khoa học sư phạm tích hợp hay làm thế nào để phát triển các năng lực ở nhà trường” theo chúng tôi biết là cuốn sách đầu tiên viết về vấn đề tích hợp: “Khoa sư phạm tích hợp là một quan niệm về quá trình học tập trong Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 9 http://www. lrc.tnu.edu.vn/
đó toàn thể các quá trình học tập góp phần hình thành ở học sinh những năng lực rõ ràng, có dự tính trước những điều cần thiết cho học sinh, nhằm phục vụ cho các quá trình học tập tương lai hoặc hòa nhập học sinh vào cuộc sống lao động. Như vậy khoa học sư phạm tích hợp làm cho quá trình học tập có ý nghĩa. Ngoài quá trình học tập đơn lẻ cần thiết cho những năng lực đó, khoa sư phạm tích hợp dự định những hoạt động tích hợp trong đó học sinh học cách sử dụng phối hợp những kiến thức, kỹ năng và những tác động đã lĩnh hội một cách rời rạc” (Xavier Rogiers) [31, tr.45]. Ở định nghĩa này, tác giả đã nhấn mạnh đến bản chất của khoa học sư phạm tích hợp, đó là hình thành những năng lực cần thiết cho học sinh trong tương lai. Theo từ điển tiếng Việt: Tích hợp có nghĩa là:“sự hợp nhất, sự hòa hợp, sự kết hợp” [27]. Tích hợp (intergration): có nghĩa là sự hợp nhất, sự hòa nhập, sự kết hợp. Là sự liên kết các đối tượng nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một hay vài lĩnh vực khác nhau trong cùng một khoa học. Theo từ điển bách khoa toàn thư thì: “Tích hợp là hệ thống, là tổ hợp các thiết bị và công cụ khác nhau để cùng làm một việc với nhau trong một hệ thống - chương trình nhằm giải quyết những nhiệm vụ chung nào đó”. Như vậy tích hợp được hiểu là sự hòa nhập, sự kết hợp, hợp nhất. Tích hợp được quan niệm là: Một phương hướng nhằm phối hợp một cách tối ưu các quá trình học tập riêng rẽ các môn học, phân môn học, phân môn khác nhau theo những mô hình, hình thức, cấp độ khác nhau nhằm đáp ứng những mục tiêu, mục đích và yêu cầu khác nhau. * Khái niệm dạy học tích hợp Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về dạy học tích hợp Dạy học tích hợp được tổ chức UNESCO định nghĩa là: “Một cách trình bày các khái niệm và nguyên lý khoa học cho phép diễn đạt sự thống nhất bản Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 10 http://www. lrc.tnu.edu.vn/
chất của tư tưởng khoa học, tránh nhấn mạnh hoặc quá coi nhẹ giữa các lĩnh vực khoa học khác nhau” [29, tr.108]. Định nghĩa này nhấn mạnh cách tiếp cận các khái niệm và nguyên lý khoa học chứ không phải là hợp nhất nội dụng. Theo Xavier Rayiers, “Dạy học tích hợp là một quan niệm về quá trình học tập trong đó toàn bộ quá trình học tập góp phần hình thành những năng lực rõ ràng có dự tính trước những điều cần thiết cho học sinh, nhằm phục vụ cho quá trình học tập tương lai hoặc hòa nhập học sinh vào cuộc sống lao động” [31, tr.77]. Dưới góc độ lý luận dạy học, theo Nguyễn Văn Khải “Dạy học tích hợp tạo ra các tình huống liên kết tri thức các môn học, đó là cơ hội phát triển năng lực của học sinh. Khi xây dựng các tình huống vận dụng kiến thức, học sinh sẽ phát huy được năng lực tự lực, phát triển tư duy sáng tạo” [18, tr.12]. Dạy học tích hợp là sự kết hợp quan điểm liên môn và xuyên môn. Vậy quan điểm liên môn và xuyên môn có nghĩa là như thế nào? Quan điểm liên môn có nghĩa là: “Trong đó chúng ta phối hợp sự đóng góp của nhiều môn học để nghiên cứu và giải quyết một tình huống” [6, tr.32]. Như vậy, đây là quá trình liên kết giữa các môn học với nhau để giải quyết tình huống cho trước. Quan điểm xuyên môn là: “Trong đó chúng ta tìm cách phát triển ở học sinh những kĩ năng xuyên môn, nghĩa là những kĩ năng có thể áp dụng rộng rãi ở mọi nơi” [6, tr.32]. Tổng hợp các quan điểm của một số tác giả, trong phạm vi luận văn này chúng tôi tiếp cận khái niệm dạy học với ý nghĩa: Trong dạy học các bộ môn, tích hợp được hiểu là sự kết hợp, tổ hợp các nội dung từ môn học, các lĩnh vực học tập khác nhau (theo cách hiểu truyền thống từ trước tới nay) thành một môn học mới hoặc lồng ghép những nội dung cần thiết vào nội dung một môn học nhất định. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 11 http://www. lrc.tnu.edu.vn/