Luận văn Thạc sĩ Khoa học kinh tế: Hoàn thiện công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới

Chia sẻ: Cỏ Xanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn đã hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn của công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới. Đồng thời, sử dụng phương pháp phân tích nhân tố, thống kê mô tả, phân tích one sample T-TEST, so sánh… nhằm đánh giá các cơ sở khoa học, thực tiễn về thực trạng công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới. Từ đó đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm tiếp tục đổi mới, hoàn thiện công tác quản lý tài chính, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính theo hướng tự chủ tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học kinh tế: Hoàn thiện công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐAI HỌC KINH TẾ ĐINH SỸ HÒA HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ : 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. PHAN THANH HOÀN HUẾ 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Người thực hiện luận văn Đinh Sỹ Hòa i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình cao học và có được luận văn này, ngoài sự nổ lực cố gắng của bản thân, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến các thầy cô giáo ở Trường Đại học Kinh tế Huế và các thầy cô giáo khác đã từng giảng dạy, đã nhiệt tình giúp đỡ cho tôi. Tôi xin chân thành cảm ơn các Khoa, Phòng Đào tạo Sau đại học – Đại học Kinh tế Huế đã giúp đỡ tôi nhiều mặt trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu khoa học tại trường. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo, TS. Phan Thanh Hoàn là người trực tiếp hướng dẫn đã dày công chỉ bảo giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn lãnh đạo và cán bộ bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới đã nhiệt tình giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi và động viên tôi rất nhiều trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Mặc dù bản thân đã rất cố gắng, nhưng chắc chắn rằng luận văn sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết. Tôi kính mong Quý thầy, cô giáo, các đồng nghiệp, các cá nhân có quan tâm đến vấn đề này góp ý cho tôi để luận văn được hoàn thiện hơn. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến tất cả người thân, bạn bè đã luôn động viên tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! TÁC GIẢ Đinh Sỹ Hòa ii
TÓM LƯỢC LUẬN VĂN Họ và tên học viên: ĐINH SỸ HÒA Chuyên ngành: Quản lý kinh tế. Mã số: 60 34 04 10 Niên khóa: 2016 - 2018 Người hướng dẫn khoa học: TS. PHAN THANH HOÀN Tên đề tài: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI 1. Tính cấp thiết của đề tài Đầu tư, phát triển sự nghiệp y tế luôn là vấn đề cần thiết, được ưu tiên hàng đầu đối với mọi quốc gia, là mối quan tâm đặc biệt trong chính sách an sinh xã hội. Nhà nước đã đưa ra nhiều chính sách xã hội hóa công tác y tế như phát triển BHYT toàn dân và tiếp nhận yêu cầu thanh toán BHYT thông qua cổng tiếp nhận BHXH Việt Nam, trang bị các thiết bị y tế cho các cơ sở y tế công lập nhằm nâng cao chất lượng y tế, đem đến sự hài lòng cho bệnh nhân và huy động được sự đóng góp hết sức to lớn của mọi tầng lớp xã hội. Qua nghiên cứu các lý luận về tổ chức công tác quản lý tài chính tại các các đơn vị sự nghiệp công lập và việc hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế, đảm bảo tính tự chủ và phát huy vai trò của Bệnh viện trong mục tiêu của Nhà nước trong vấn đề an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe toàn dân đồng thời tổng kết thực tiễn hoạt động tổ chức tài chính- kế toán tại Bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới, tác giả đã chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới” làm đề tài nghiên cứu cho Luận văn Thạc sỹ của mình. 2. Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng Sử dụng phương pháp điều tra, thu thập số liệu; phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu dựa vào phần mềm Excel và SPSS; các phương pháp phân tích, hệ thống hóa để làm rõ cơ sở lý luận về thực trạng công tác quản lý tài chính... 3. Các kết quả nghiên cứu chính và kết luận Luận văn đã hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn của công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới. Đồng thời, sử dụng phương pháp phân tích nhân tố, thống kê mô tả, phân tích one sample T-TEST, so sánh… nhằm đánh giá các cơ sở khoa học, thực tiễn về thực trạng công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới. Từ đó đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm tiếp tục đổi mới, hoàn thiện công tác quản lý tài chính, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính theo hướng tự chủ tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới. iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BSCK Bác sĩ chuyên khoa BV Bệnh viện BVCL Bệnh viện công lập BVĐK Bệnh viện đa khoa BVĐK Bệnh viện Đa khoa CBCNV Cán bộ công nhân viên CBQL Cán bộ quản lý CBVC- LĐ Cán bộ viên chức- lao động CN Cử nhân ĐVSN Đơn vị sự nghiệp DVYT Dịch vụ y tế HCSN Hành chính sự nghiệp KCB Khám chữa bệnh KPCĐ Kinh phí công đoàn KT- XH Kinh tế- Xã hội NCKH Nghiên cứu khoa học TH Tổng hợp TSCĐ Tài sản cố định TTB Trang thiết bị iv
MỤC LỤC Lời cảm ơn ................................................................................................................. ii Tóm lược luận văn .................................................................................................... iii Danh mục các từ viết tắt.............................................................................................iv Mục lục........................................................................................................................v Danh mục bảng biểu................................................................................................ viii Danh mục sơ đồ..........................................................................................................ix MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết nghiên cứu của đề tài .......................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...............................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ..........................................................2 4. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................3 5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................5 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG...........6 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÓ THU ....................................6 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và phân loại đơn vị sự nghiệp có thu ..............................6 1.1.2. Đặc điểm quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp có thu.......................................10 1.2. ĐẶC ĐIỂM QUẢN LÝ TÀI CHÍNH BỆNH VIỆN CÔNG [1]. ......................18 1.2.1. Khái niệm quản lý tài chính bệnh viện công...................................................18 1.2.2. Mục tiêu, nguyên tắc và nội dung của quản lý tài chính bệnh viện công [7]. 19 1.3. CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ TÀI CHÍNH BỆNH VIỆN CÔNG THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH ....................................................................................39 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý tài chính bệnh viện tại một số địa phương ở Việt Nam ...................................................................................................................................31 1.3.2. Kinh nghiệm quản lý tài chính cho bệnh viện đa khoa Đồng Hới..................39 v
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI ...........................................................................................................................42 2.1. TỔNG QUAN VỀ BỆNH VIỆN đa khoa thành phỐ ĐỒng HỚi .....................42 2.1.1. Giới thiệu về Bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới...................................42 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Bệnh viện.........................................................................43 2.2. TỰ CHỦ, PHÂN CẤP QUẢN LÝ Ở BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI ...............................................................................................................46 2.2.1. Tự chủ của Bệnh viện .....................................................................................46 2.2.2. Phân cấp quản lý ở Bệnh viện.........................................................................49 2.3. THỰC TRANG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI ..........................................................................51 2.3.1. Đặc điểm quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới ........51 2.3.2. Công tác tổ chức quản lý tài chính ở Bệnh viện đa khoa Thành phố Đồng Hới ...................................................................................................................................53 2.3.3. Công tác khai thác các nguồn tài chính của Bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới...................................................................................................................60 2.3.4. Công tác sử dụng các nguồn tài chính của Bệnh viện đa khoa Thành phố Đồng Hới...................................................................................................................65 2.3.5 . Công tác quản lý tài sản tại Bệnh viện Đa khoa thành phố Đồng Hới ..........69 2.3.6. Công tác quyết toán tại Bệnh viện Đa khoa thành phố Đồng Hới..................70 2.3.7. Kết quả đánh giá của các đối tượng khảo sát về công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới....................................................................73 2.4. Đánh giá chung về công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới...................................................................................................................75 2.4.1. Những mặt đạt được........................................................................................75 2.4.2. Những tồn tại...................................................................................................77 vi
CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG, MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI .................................82 3.1 Định hướng phát triển bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới .........................82 3.1.1 Định hướng phát triển chung của ngành y tế ..................................................82 3.1.2. Định hướng phát triển bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới ....................83 3.1.3. Mục tiêu quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa Thành phố Đồng Hới.................................................................................................84 3.2 Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới theo cơ chế tự chủ...........................................................85 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................92 Kết Luận....................................................................................................................92 Kiến nghị ...................................................................................................................92 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................95 PHỤ LỤC .................................................................................................................97 QUYẾT ĐỊNH HỘI ĐỒNG BIÊN BẢN HỘI ĐỒNG NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 1 + 2 BẢN GIẢI TRÌNH XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Phân cấp quản lý của các Khoa, Phòng.................................................49 Bảng 2.2: Báo cáo kinh phí sử dụng chi lương và lương tăng thêm......................55 Bảng 2.3: Kinh phí, cơ cấu NSNN cấp cho Bệnh viện giai đoạn năm 2015-2017 ......................................................................61 Bảng 2.4: Tỷ lệ chi NSNN cho y tế so với GDP từ năm 2012 đến 2017 ..............62 Bảng 2.5: Nguồn thu Viện phí và BHYT của Bệnh viện giai đoạn năm 2015-2017 ......................................................................63 Bảng 2.6: Nguồn thu khác của Bệnh viện giai đoạn năm 2015-2017 ...................64 Bảng 2.7: Tổng hợp các nguồn thu của giai đoạn năm 2015-2017 .......................65 Bảng 2.8: Tình hình thực hiện chi NSNN tại Bệnh viện giai đoạn năm 2015-2017 ......................................................................66 Bảng 2.9: Tổng hợp thực hiện chi từ nguồn viện phí, BHYT và thu khác tại Bệnh viện giai đoạn năm 2015-2017 ..............................................................67 Bảng 2.10: Tình hình Tài sản tại tại Bệnh viện giai đoạn năm 2015-2017 .............69 Bảng 2.11: Bảng quyết toán thu-chi của Bệnh viện giai đoạn năm 2015-2017 ......72 Bảng 2.12: Thông tin chung về đối tượng khảo sát tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới ...............................................................................................73 Bảng 2.13: Kết quả kiểm định one sample T- TEST “4” về công tác quản lý tài chính bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới ......................................74 viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Mô hình phương pháp lập dự toán trên cơ sở quá khứ ............................11 Sơ đồ 1.2. Mô hình phương pháp lập dự toán không dựa trên cơ sở quá khứ .........12 Sơ đồ 2.1. Bộ máy tổ chức quản lý Bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới ..........44 Sơ đồ 2.2. Bộ máy kế toán Bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới .......................45 ix
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết nghiên cứu của đề tài Đầu tư, phát triển sự nghiệp y tế luôn là vấn đề cần thiết, được ưu tiên hàng đầu đối với mọi quốc gia, là mối quan tâm đặc biệt trong chính sách an sinh xã hội. Nhà nước đã đưa ra nhiều chính sách xã hội hóa công tác y tế như phát triển BHYT toàn dân và tiếp nhận yêu cầu thanh toán BHYT thông qua cổng tiếp nhận BHXH Việt Nam, trang bị các thiết bị y tế cho các cơ sở y tế công lập nhằm nâng cao chất lượng y tế, đem đến sự hài lòng cho bệnh nhân và huy động được sự đóng góp hết sức to lớn của mọi tầng lớp xã hội. Trong những năm qua, Nhà nước đã ban hành nhiều công văn, chính sách đối với hoạt động quản lý tài chính của các đơn vị sự nghiệp nói chung và các cơ sở y tế nói riêng trong việc phát huy quyền tự chủ của đơn vị, giảm dần sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước (NSNN). Với mục tiêu vừa phát triển quy mô, vừa đảm bảo nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, vừa phải huy động và sử dụng một cách có hiệu quả các nguồn lực từ NSNN và các nguồn thu sự nghiệp đòi hỏi tổ chức công tác quản lý tài chính của đơn vị phải phù hợp với thực tiễn hoạt động của đơn vị. Nguồn thu tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập không chỉ do ngân sách nhà nước cấp mà còn do chính từng đơn vị tổ chức cung cấp thêm các hoạt động dịch vụ cho xã hội ngoài nhiệm vụ được nhà nước giao để tạo thêm nguồn thu tài chính của đơn vị mình. Nguồn thu từ hoạt động cung ứng dịch vụ ngoài nhiệm vụ nhà nước giao của từng đơn vị đang có xu hướng tăng dần lên, tỷ trọng thu từ hoạt động sự nghiệp như thu phí, lệ phí, thu hoạt động sản xuất kinh doanh, cung ứng dịch vụ theo thỏa thuận trong tổng nguồn thu hàng năm của các đơn vị ngày càng cao, góp phần hết sức quan trọng cho sự phát triển của các đơn vị sự nghiệp công lập. Bệnh viện Đa khoa thành phố Đồng Hới là đơn vị sự nghiệp có thu, là một trong những Bệnh viện thuộc hệ thống công lập của cả nước. Từ năm 2013 đến nay, sau khoảng thời gian thực hiện tự chủ tài chính một phần ngân sách nhà nước thực hiện theo nghị định số 43/2006/NĐ-CP của Chính phủ đến nay, Bệnh viện rất chú trọng đến việc đổi mới công tác quản lý tài chính – kế toán, khai thác tối đa các khoản thu, nâng cao hiệu quả các khoản chi phí, tích cực cân đối thu chi nhằm đảm bảo tự chủ về tài 1
chính. Bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn những hạn chế cần nhìn nhận và khắc phục, thông tin do tài chính mang lại vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu quản trị bệnh viện và giúp đưa ra các quyết định để phát triển bệnh viện. Do vậy, cần có sự bổ sung và hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính để đảm bảo hoạt động tài chính của bệnh viện được quản lý ngày càng tốt hơn. Qua nghiên cứu các lý luận về tổ chức công tác quản lý tài chính tại các các đơn vị sự nghiệp công lập và việc hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính của các đơn vị sự nghiệp y tế, đảm bảo tính tự chủ và phát huy vai trò của Bệnh viện trong mục tiêu của Nhà nước trong vấn đề an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe toàn dân đồng thời tổng kết thực tiễn hoạt động tổ chức tài chính- kế toán tại Bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới, tác giả đã chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới” làm đề tài nghiên cứu cho Luận văn Thạc sỹ của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài a. Mục tiêu chung Trên cơ sở nghiên cứu và đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới. Từ đó sẽ đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới theo hướng tự chủ trong thời gian tới. b. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện công. -Tìm hiểu, phân tích về thực trạng quản lý tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới và từ đó chỉ ra được những mặt đạt được cũng như những vấn đề còn tồn tại. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài a. Đối tượng nghiên cứu Các vấn đề liên quan đến công tác quản lý tài chính tại Bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới, tập trung chủ yếu vào quản lý các nguồn thu-chi NSNN, thu - chi sự nghiệp thường xuyên. 2
b. Phạm vi nghiên cứu Về thời gian Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng công tác quản lý tài chính mà cụ thể là tập hợp, phân tích so sánh các khoản thu-chi NSNN, thu- chi sự nghiệp, quản lý tài sản và quyết toán tại Bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới giai đoạn năm 2015- 2017. Về không gian Đề tài được thực hiện tại Bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới, Tỉnh Quảng Bình. 4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp thu thập số liệu Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp Nguồn dữ liệu thứ cấp dùng để thu thập, tổng hợp cho luận văn có được thông qua việc quan sát, ghi chép thu thập lại từ các nhân viên Phòng kế hoạch – tài chính, các khoa phòng liên quan đến cơ chế quản lý tài chính và thu thập dữ liệu thứ cấp chủ yếu là dựa vào các chế độ tài chính, công văn, các quy định tổ chức thông tin kế toán- tài chính trong các đơn vị sự nghiệp y tế có thu, chứng từ, sổ sách và báo cáo tài chính của Bệnh viện. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp Thông tin số liệu điều tra được thu thập thông qua bảng hỏi được thiết kế sẵn bao gồm 2 phần: phần A là thông tin chung về mẫu điều tra; phần B là nội dung điều tra khảo sát (Hệ thống các tiêu chí, các chỉ tiêu cần khảo sát phù hợp với mục tiêu nghiên cứu). Ở phần A tác giả dự kiến chỉ xây dựng các thông tin chung nhất về đối tượng như độ tuổi, giới tính, thu nhập hàng tháng chứ không hỏi về vị trí nghề nghiệp hay chức vụ công tác bởi vì điều đó sẽ gây nhiễu thông tin trong phần B, như những người có chức vụ cao tâm lý họ sẽ đánh giá tốt hơn. Do đó mẫu được chọn từ danh sách cán bộ công nhân viên đang làm việc tại Bệnh Viện đa khoa thành phố Đồng Hới và có trình độ học vấn từ trung cấp trở lên. Về cỡ mẫu, theo kinh nghiệm của các nhà nghiên cứu trước cho rằng, nếu sử dụng phương pháp ước lượng thì kích thước mẫu tối thiểu phải từ 100 đến 150 (Hair & Ctg 1988). Theo Hair và Bollen (1989) thì kích thước mẫu tối thiểu là 5 mẫu cho 1 3
tham số ước lượng. Ngoài ra để xác định kích thước mẫu, tác giả sẽ sử dụng công thức dưới đây. Với n là cỡ mẫu, N là số lượng tổng thể, e là sai số tiêu chuẩn [11]. N n= 1+ N (e)2 Do đó, với e = 0,1 (10%), số lượng cán bộ công nhân viên là 425 ta tính được kích thước mẫu tối thiểu: N 425 n= = = 80,95 1+ N (e)2 1+425 (0,1)2 Căn cứ vào các phương pháp xác định cơ mẫu, kết hợp với thực tiễn của nghiên cứu nhằm giúp thuận tiện trong quá trình nghiên cứu của tác giả. Số lượng phiếu khảo sát phát ra thực tế là 120 phiếu và được thu thập trong tháng 01 và 02/2018, sau khi loại đi 20 phiếu không đảm bảo yêu cầu (thiếu thông tin, đáp án đồng nhất quá lớn,..), số lượng phiếu thu được và đưa vào xử lý là 100. Phương pháp chọn mẫu sơ cấp Mẫu được chọn ngẫu nhiên từ danh sách cán bộ công nhân viên đang làm việc tại Bệnh Viện, trong đó phần lớn cán bộ liên quan đến công tác kế hoạch – tài chính, ban lãnh đạo bệnh viện đều tham gia khảo sát. Phương pháp phân tích số liệu Phương pháp xử lý số liệu thứ cấp Các dữ liệu thu thập được từ năm 2015- 2017 tác giả sẽ dùng phần phềm Microsoft excel để tập hợp lại sau đó phân tích số liệu bằng phương pháp so sánh để đánh giá về công tác tài chính tại bệnh viện qua các năm. Phương pháp phân tích số liệu thứ cấp Tác giả sử dụng phương pháp so sánh trong việc tập hợp xử lý số liệu, tài liệu dùng để so sánh công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ của các năm với nhau và so sánh trong cùng một thời điểm hoặc ở thời điểm khác nhau. Phương pháp này còn dùng để so sánh các chỉ tiêu nghiên cứu kinh tế, tìm ra nguyên nhân ảnh hưởng, xu hướng vận động của các hiện tượng nghiên cứu. Giá trị so sánh có thể sử dụng số tuyệt đối hoặc tương đối hoặc số bình quân. Trong luận văn 4
này tác giả sử dụng hệ thống chỉ tiêu chủ yếu dùng để đánh giá trong nghiên cứu, cụ thể: Phương pháp tổng hợp, xử lý và phân tích số liệu sơ cấp Toàn bộ số liệu điều tra được nhập xử lý bằng phần mềm SPSS 20.0 Dùng phương pháp phân tích thống kê để hệ thống hóa và tổng hợp tài liệu theo các tiêu thức phù hợp với mục đích nghiên cứu. Kết quả cho ra là giá trị trung bình (MEAN) của các tiêu chí, ý kiến nghiên cứu. Sử dụng phương pháp phân tích one sample T - TEST để kiểm định có sự khác nhau về mức độ trung bình các tiêu chí đánh giá hay không. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về đơn vị sự nghiệp có thu và quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại các bệnh viện công. Chương 2: Thực trạng công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính tại Bệnh viện đa khoa thành phố Đồng Hới. 5
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÓ THU 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và phân loại đơn vị sự nghiệp có thu a. Khái niệm về đơn vị sự nghiệp có thu Đơn vị sự nghiệp công lập là đơn vị do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định thành lập, hoạt động trong các lĩnh vực sự nghiệp Giáo dục - Đào tạo và Dạy nghề; Sự nghiệp Y tế, Đảm bảo xã hội; sự nghiệp Văn hoá - Thông tin (bao gồm cả đơn vị phát thanh truyền hình ở địa phương), sự nghiệp Thể dục - Thể thao, sự nghiệp kinh tế và sự nghiệp khác [1]. Theo Khoản 1, Điều 2 Nghị định số 43/2006/NĐ-CP: “Đơn vị sự nghiệp công lập do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước (sau đây gọi là đơn vị sự nghiệp công)” [7]. Do đó, đơn vị sự nghiệp công lập có thu được xác định dựa trên những tiêu chuẩn sau: - Có văn bản quyết định thành lập đơn vị sự nghiệp của cơ quan có thẩm quyền ở Trung ương hoặc địa phương. - Được Nhà nước cấp kinh phí và tài sản để hoạt động, thực hiện nhiệm vụ chính trị, chuyên môn và được phép thực hiện một số khoản thu phí, lệ phí theo chế độ Nhà nước quyđịnh. - Có tổ chức bộ máy biên chế và bộ máy quản lý kế toán theo chế độ Nhà nước quy định. - Có con dấu và tài khoản riêng, tài khoản mở tại Kho bạc nhà nước để kiểm soát các khoản thu, chi tài chính. Hoạt động sự nghiệp là những hoạt động cung cấp dịch vụ công cho xã hội nhằm duy trì và đảm bảo sự hoạt động bình thường của xã hội. Hoạt động sự nghiệp 6
không trực tiếp tạo ra của cải vật chất nhưng nó tác động trực tiếp tới lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, có tính quyết định năng suất lao động xã hội. Những hoạt động sự nghiệp mang tính chất phục vụ là chủ yếu và không nhằm mục tiêu lợi nhuận. Trong quá trình hoạt động được Ngân sách Nhà nước cấp hoặc hỗ trợ kinh phí để thực hiện chức năng nhiệm vụ được giao, nhưng vẫn có chức năng sản xuất kinh doanh, dịch vụ nhằm tận dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện có để tạo thêm thu nhập, nhằm hỗ trợ nâng cao đời sống cán bộ công chức, viên chức và bổ sung kinh phí hoạt động thường xuyên. b. Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp có thu [3] - Hoạt động theo mục tiêu và nhiệm vụ được giao Hoạt động sự nghiệp cung ứng dịch vụ cho nền kinh tế nhưng mục đích chính không phải vì mục tiêu lợi nhuận. Để thực hiện vai trò của Nhà nước, Nhà nước đã tổ chức và tài trợ cho các hoạt động sự nghiệp để cung ứng sản phẩm, dịch vụ xã hội công cộng, hỗ trợ cho các ngành, các lĩnh vực kinh tế hoạt động bình thường thúc đẩy phát triển con người, phát triển kinh tế. Hoạt động sự nghiệp trong các ĐVSN có thu luôn gắn liền và bị tri phối bởi các chương trình phát triển kinh tế xã hội của Nhà nước. Chính phủ thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội nên các hoạt động này có gắn liền với nhau. Trong sự nghiệp y tế, hoạt động theo mục tiêu nhiệm vụ được giao gồm các hoạt động về khám, chữa bệnh, phục hồi chức năng, y tế dự phòng, đào tạo, nghiên cứu khoa học với các tổ chức; cung cấp các chế phẩm từ máu, vắc xin, sinh phẩm; pha chế thuốc, dịch truyền, sàng lọc máu và các hoạt động khác theo quy định của pháp luật. Quản lý tài chính ĐVSN phải tuân thủ theo những quy định pháp lý của Nhà nước. Tuỳ theo đặc điểm tạo lập nguồn thu của các đơn vị sự nghiệp, Nhà nước áp dụng cơ chế quản lý tài chính thích hợp để các đơn vị sự nghiệp thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của mình phù hợp với xu hướng cải cách khu vực công trong bối cảnh hội nhập. Nhà nước thực hiện chính sách đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp theo hướng nâng cao quyền tự chủ tài chính nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ công phục vụ xã hội. 7
- Hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ Các đơn vị sự nghiệp có chức năng chính là tạo ra những sản phẩm chủ yếu phục vụ xã hội đồng thời tận dụng khả năng về nhân lực, vật lực của đơn vị để khai thác nguồn thu. Do đó các đơn vị này không thực hiện cơ chế quản lý tài chính như doanh nghiệp mà đòi hỏi một cơ chế quản lý thích hợp để làm tốt cả hai chức năng phục vụ nhân dân và khai thác nguồn thu để phát triển. Hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ được tài trợ bằng nguồn vốn kinh doanh của đơn vị, được vay vốn của các tổ chức tín dụng, huy động vốn của cán bộ, viên chức trong đơn vị. Hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ, liên doanh, liên kết phải thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, công khai, dân chủ trong đơn vị, theo quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Trong lĩnh vực Bệnh viện công lập, các đơn vị muốn tăng các khoản thu bằng cách đầu tư vào một số hoạt động SXKD dịch vụ. Các hoạt động này tương đối đa dạng phụ thuộc vào nguồn lực, cơ sở vật chất của đơn vị, cụ thể: khám chữa bệnh dịch vụ, theo yêu cầu; cho thuê mặt bằng (căn tin, hồ bơi, hội trường, bãi giữ xe...); sản xuất và cung cấp thành phẩm, bán thành phẩm cho bệnh nhân hoặc thị trường bên ngoài... - Đơn vị sự nghiệp có những đặc điểm khác với loại hình doanh nghiệp trong kinh tế thị trường Các doanh nghiệp phải tuân thủ nguyên tắc hạch toán kinh doanh, hướng tới mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận bằng cách tự bù đắp đủ chi phí và có lãi. Doanh nghiệp phải hoạt động theo quy luật thị trường. Đơn vị sự nghiệp không hoàn toàn hoạt động theo cơ chế thị trường và không coi lợi nhuận là mục tiêu hàng đầu của mình. Trong nền kinh tế thị trường, các sản phẩm, dịch vụ do đơn vị sự nghiệp tạo ra đều có thể trở thành hàng hoá cung ứng cho mọi thành phần trong xã hội. Tuy nhiên việc cung ứng những hàng hoá này cho thị trường chủ yếu không vì mục đích lợi nhuận như doanh nghiệp. Nhà nước tổ chức, duy trì và tài trợ cho các hoạt động sự nghiệp để cung cấp những sản phẩm, dịch vụ cho người dân nhằm thể hiện vai trò của Nhà nước khi can thiệp vào thị trường. 8
c. Phân loại đơn vị sự nghiệp có thu [3] Để quản lý tốt các hoạt động của các ĐVSN có thu cũng như quản lý được quá trình phát triển của các loại hình dịch vụ này, phục vụ tốt cho hoạt động của nền kinh tế quốc dân, cần phải xác định các đơn vị sự nghiệp có thu tuỳ thuộc vào lĩnh vực hoạt động hay khả năng đảm bảo nguồn kinh phí cho hoạt động thường xuyên của đơn vị. * Căn cứ vào lĩnh vực hoạt động, ĐVSN có thu bao gồm: - Đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực y tế: gồm các cơ sở khám chữa bệnh như các bệnh viện, phòng khám, trung tâm y tế thuộc các bộ, ngành và địa phương; cơ sở khám chữa bệnh thuộc các viện nghiên cứu, trường đào tạo y dược; các cơ sở điều dưỡng, phục hồi chức năng, các trung tâm truyền thông giáo dục sức khoẻ, các đơn vị có chức năng kiểm định vắc xin, sinh phẩm y tế, trang thiết bị y tế, kiểm nghiệm thuốc, hóa mỹ phẩm, thực phẩm, kiểm dịch y tế thuộc các bộ, ngành, địa phương, các cơ sở sản xuất vắc xin, sinh phẩm y tế, máu và các chế phẩm về máu, dịch truyền hoặc các sản phẩm khác thuộc ngành y tế… - Đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực giáo dục đào tạo: gồm các cơ sở giáo dục công lập thuộc hệ thống giáo dục quốc dân như các trường mầm non, tiểu học, trung học, các trung tâm kỹ thuật tổng hợp hướng nghiệp, trung tâm giáo dục thường xuyên, các trường dạy nghề, trường trung học chuyên nghiệp, trường cao đẳng, đại học, học viện… - Đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực văn hoá thông tin nghệ thuật: gồm các đoàn nghệ thuật, trung tâm chiếu phim, nhà văn hoá thông tin, thư viện công cộng, bảo tàng, trung tâm thông tin triển lãm, đài phát thanh, truyền hình… - Đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực thể dục thể thao: gồm các trung tâm huấn luyện thể dục thể thao, các câu lạc bộ thể dục thể thao… - Đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực kinh tế: gồm các viện tư vấn, thiết kế, quy hoạch đô thị, nông thôn; các trung tâm nghiên cứu khoa học và ứng dụng về nông, lâm, ngư nghiệp, giao thông, công nghiệp, địa chính… Việc phân loại các ĐVSN có thu theo lĩnh vực hoạt động tạo thuận lợi cho 9
việc phân tích đánh giá hoạt động đơn vị trong các lĩnh vực khác nhau tác động đến nền kinh tế như thế nào, từ đó Nhà nước đưa ra các chế độ, chính sách phù hợp với hoạt động của các đơn vị này. * Căn cứ vào khả năng tự đảm bảo nguồn kinh phí chi hoạt động thường xuyên, ĐVSN có thu gồm: - Đơn vị SNCT tự bảo đảm một phần chi phí hoạt động thường xuyên: đây là các đơn vị có nguồn thu sự nghiệp chỉ đủ trang trải một phần kinh phí hoạt động thường xuyên, phần còn lại vẫn phải phụ thuộc vào kinh phí do NSNN cấp. Mức tự bảo đảm một phần kinh phí hoạt động thường xuyên luôn nhỏ hơn 100% và được xác định theo công thức sau: Mức tự đảm bảo Tổng số nguồn thu sự nghiệp chi phí hoạt động = x 100% thường xuyên Tổng số chi hoạt động thường xuyên - Đơn vị SNCT tự bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên: đây là các đơn vị có nguồn thu sự nghiệp đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên, không phụ thuộc vào NSNN và Nhà nước không phải cấp kinh phí hoạt động thường xuyên cho đơn vị. - Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp, đơn vị sự nghiệp không có nguồn thu, kinh phí hoạt động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ do ngân sách nhà nước bảo đảm toàn bộ kinh phí hoạt động. 1.1.2. Đặc điểm quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp có thu Lập dự toán thu chi các nguồn kinh phí của bệnh viện là thông qua các nghiệp vụ tài chính để cụ thể hoá định hướng phát triển, kế hoạch hoạt động ngắn hạn của bệnh viện, trên cơ sở tăng nguồn thu hợp pháp và vững chắc, đảm bảo được hoạt động thường xuyên của bệnh viện, đồng thời từng bước củng cố và nâng cấp cơ sở vật chất của bệnh viện, tập trung đầu tư đúng mục tiêu ưu tiên nhằm đạt hiệu quả cao, hạn chế tối đa lãng phí và tiêu cực cho bệnh viện. 10