Luận văn Thạc sĩ Khoa học kinh tế: Phát triển doanh nghiệp thương mại vừa và nhỏ trên địa bàn huyện Lệ Thủy - tỉnh Quảng Bình

PHẦN MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> <br /> uế<br /> <br /> Trong những năm qua, nền kinh tế nước ta đã đạt được những thành<br /> tựu rất quan trọng: cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch theo hướng tiến bộ, tăng<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> trưởng ổn định trong một thời gian khá dài. Kết quả đó có sự đóng góp không<br /> <br /> nhỏ của các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNV&N) thuộc các thành phần kinh tế<br /> ở nước ta.<br /> <br /> h<br /> <br /> Các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong thời gian qua có bước phát triển<br /> <br /> in<br /> <br /> tương đối nhanh về số lượng, sự đóng góp trong GDP ngày một cao. Tuy<br /> nhiên trong xu thế hiện nay, với quá trình toàn cầu hoá, khu vực hoá và hội<br /> <br /> cK<br /> <br /> nhập kinh tế quốc tế trong khu vực và trên thế giới đã bước sang một giai<br /> đoạn phát triển với tốc độ hết sức nhanh chóng và sâu sắc, làm cho nền kinh<br /> <br /> họ<br /> <br /> tế thế giới ngày càng trở thành một chỉnh thể thống nhất, các quan hệ kinh tế<br /> được phát triển đa phương, đa dạng hoá dưới nhiều hình thức.Trong bối cảnh<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> đó, đối với một nước đang phát triển như Việt Nam hiện nay tham gia vào<br /> tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế đã tạo ra những cơ hội cho các doanh<br /> nghiệp mở rộng thị trường, tiếp nhận vốn và công nghệ thông qua đầu tư trực<br /> <br /> ng<br /> <br /> tiếp, nhờ đó tạo ra công ăn việc làm và đảm bảo tăng trưởng kinh tế, học tập<br /> được công nghệ quản lý mới, nhưng mặt khác lại đặt các doanh nghiệp Việt<br /> <br /> ườ<br /> <br /> Nam vào tình thế phải cạnh tranh khốc liệt hơn. Việc khuyến khích, hỗ trợ các<br /> DNV&N nhằm nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp là một trong<br /> <br /> Tr<br /> <br /> nội dung quan trọng nhằm thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.<br /> Các DNV&N được đề cập trong luận văn này được xác định theo tinh<br /> <br /> thần Nghị định 90/2001/NĐ-CP ngày 23 tháng 11 năm 2001 của Chính phủ<br /> về việc trợ giúp phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong đó quy định<br /> DNV&N là những doanh nghiệp có vốn dưới 10 tỷ và có số lao động dưới<br /> <br /> 1<br /> <br /> 300 người, thì đến 2005 trên phạm vi cả nước có tới 96,81 % thuộc nhóm<br /> Doanh nghiệp vừa và nhỏ.<br /> Tính đến 31/12/2006 tỉnh Quảng Bình có 1.103 doanh nghiệp, hầu như<br /> các doanh nghiệp vừa và nhỏ mới thành lập đều thiếu kinh nghiệm kinh<br /> <br /> uế<br /> <br /> doanh, thiếu các nguồn lực cần thiết như vốn, đất đai, công nghệ, nhiều rào<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> cản khác và ít được hỗ trợ.<br /> <br /> Lệ Thuỷ là huyện có nền kinh tế, văn hoá, xã hội phát triển khá năng<br /> động của tỉnh Quảng Bình. Với vị trí địa lý rất thuận lợi vừa có rừng, có biển,<br /> vừa có đồng bằng phì nhiêu màu mỡ. Từ rất lâu đây là vùng đất được mệnh<br /> <br /> h<br /> <br /> danh là một trong những vựa lúa của Việt Nam “Nhất Đồng Nai, nhì hai<br /> <br /> in<br /> <br /> huyện” , Lệ Thủy chứa đựng nhiều tiềm năng phát triển kinh tế trên cả 3 khu<br /> <br /> cK<br /> <br /> vực Nông - Lâm - Thủy sản; Công nghiệp xây dựng; Dịch vụ. Giao thông<br /> đường bộ có 2 tuyến chạy song song từ bắc vào nam là quốc lộ 1A và đường<br /> Hồ Chí Minh. Hiện nay huyện Lệ Thủy có 114 DNV&N (ĐKKD theo luật<br /> <br /> họ<br /> <br /> doanh nghiệp 2005) trong đó có 30 doanh nghiệp thương mại. Tuy nhiên sự<br /> phát triển của các doanh nghiệp thương mại vừa và nhỏ ở huyện Lệ Thuỷ<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> chưa tương xứng với điều kiện và tiềm năng hiện có, sự phát triển còn thiếu<br /> bền vững; nhiều doanh nghiệp hoạt động kinh doanh không hiệu quả. Việc<br /> tìm ra hướng đi và biện pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển của các doanh<br /> <br /> ng<br /> <br /> nghiệp thương mại vừa và nhỏ là việc làm cấp thiết và có ý nghĩa quan trọng<br /> <br /> ườ<br /> <br /> đối với các doanh nghiệp thương mại trên địa bàn huyện Lệ Thuỷ nói riêng và<br /> của tỉnh Quảng Bình nói chung. Xuất phát từ tình hình trên nên tôi chọn đề tài<br /> “Phát triển doanh nghiệp thương mại vừa và nhỏ trên địa bàn huyện Lệ<br /> <br /> Tr<br /> <br /> Thuỷ- tỉnh Quảng Bình” để làm luận văn thạc sỹ khoa học kinh tế.<br /> 2. Mục đích nghiên cứu của luận văn<br /> 2.1. Mục đích chung<br /> Luận văn tập trung vào nghiên cứu thực trạng và đề xuất các giải pháp<br /> <br /> 2<br /> <br /> phát triển các doanh nghiệp thương mại vừa và nhỏ ở huyện Lệ Thuỷ, góp<br /> phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế trên địa bàn huyện.<br /> 2.2. Mục đích cụ thể<br /> <br /> luận về phát triển doanh nghiệp thương mại vừa và nhỏ.<br /> <br /> uế<br /> <br /> -Mục tiêu đầu tiên của đề tài là hệ thống hóa những vấn đề mang tính lý<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> -Mục tiêu thứ hai là trên cơ sở điều tra, khảo sát về quy mô, các kết quả<br /> <br /> kinh doanh ở lĩnh vực kinh doanh thương mại để từ đó đánh giá đúng thực trạng<br /> và năng lực cạnh tranh của các DN TMV&N trên địa bàn huyện Lệ Thuỷ.<br /> <br /> h<br /> <br /> -Mục tiêu thứ ba là đề xuất các giải pháp, cơ chế chính sách cụ thể, phù<br /> <br /> 3. Phương pháp nghiên cứu<br /> 3.1. Phương pháp luận<br /> <br /> cK<br /> <br /> doanh nghiệp thương mại vừa và nhỏ.<br /> <br /> in<br /> <br /> hợp với đặc thù của huyện Lệ Thuỷ nhằm phát triển bền vững các loại hình<br /> <br /> họ<br /> <br /> Phương pháp luận được áp dụng trong quá trình nghiên cứu đề tài là<br /> phương pháp duy vật biện chứng và phương pháp duy vật lịch sử. Theo các<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> phương pháp này, việc nghiên cứu các hiện tượng tự nhiên, kinh tế -xã hội<br /> không thực hiện trong trạng thái rời rạc, đơn lẽ mà luôn đặt trong mối liên hệ<br /> ràng buộc của các hiện tượng và trong sự vận động phát triển từ thấp đến cao,<br /> <br /> ng<br /> <br /> trong sự chuyển hóa từ lượng sang chất.<br /> <br /> ườ<br /> <br /> 3.2. Phương pháp điều tra, thu thập số liệu<br /> 3.2.1. Thu thập số liệu thứ cấp<br /> <br /> Tr<br /> <br /> Chủ yếu dựa vào các tài liệu đã được công bố như: Niên giám thống<br /> <br /> kê của huyện Lệ Thủy từ năm 2005 đến nay; Báo cáo Kinh tế -Xã hội huyện<br /> Lệ Thủy qua các năm; Báo cáo của Phòng Công Thương, Báo cáo của Sở Kế<br /> hoạch Đầu tư Quảng Bình và một số tài liệu khác có liên quan từ các sách<br /> báo, tạp chí....<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3.2.2. Thu thập số liệu sơ cấp<br /> Là điều tra, thu thập số liệu trên cơ sở tiến hành khảo sát thực tế các<br /> DNTMV&N trên địa bàn huyện Lệ Thủy thông qua phiếu điều tra doanh nghiệp;<br /> trên cơ sở danh sách 30 DNTMV&N được tổng hợp từ Phòng đăng ký kinh<br /> <br /> uế<br /> <br /> doanh-Sở Kế hoạch và đầu tư Quảng Bình, Phòng Thống kê huyện Lệ Thuỷ.<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> Phương pháp tiến hành khảo sát điều tra là tiếp cận trực tiếp các<br /> <br /> DNTMV&N trên địa bàn. Chọn toàn bộ 30 DNTMV&N trên địa bàn làm mẫu<br /> điều tra. Sau khi mẫu điều tra đã được xác định với các doanh nghiệp đã lựa<br /> chọn, tiến hành phỏng vấn và điều tra các thông tin cần thiết theo phiếu điều<br /> <br /> h<br /> <br /> tra doanh nghiệp đã xây dựng sẵn, kết quả thu về 25 phiếu hợp lệ.<br /> <br /> in<br /> <br /> 3.3. Phương pháp chuyên gia và chuyên khảo<br /> <br /> cK<br /> <br /> Trong quá trình thực hiện luận văn, ngoài những phương pháp kể trên,<br /> bản thân đã thu thập ý kiến của các chuyên gia và các nhà quản lý trong các<br /> <br /> họ<br /> <br /> lĩnh vực tài chính, kế hoạch và đầu tư. Bên cạnh đó còn tham khảo kinh<br /> nghiệm của một số chủ doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả trên địa bàn để<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> làm căn cứ cho việc đưa ra các kết luận một cách xác đáng, có căn cứ khoa<br /> học và thực tiễn; làm cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp kinh tế, kỹ thuật có<br /> tính thực tiễn, có khả năng thực thi và có sức thuyết phục cao nhằm phát triển<br /> <br /> ng<br /> <br /> các doanh nghiệp thương mại vừa và nhỏ trên địa bàn.<br /> 3.4. Các chỉ tiêu sử dụng trong luận văn<br /> <br /> ườ<br /> <br /> Đối với các DNV&N nói chung và DNTMV&N nói riêng, mục tiêu<br /> <br /> kinh tế là nhiệm vụ trọng tâm, nó quyết định đến sự tồn tại và phát triển của<br /> <br /> Tr<br /> <br /> doanh nghiệp. Vì vậy, việc đánh giá kết quả và hiệu quả kinh doanh của các<br /> DNTMV&N là rất cần thiết cho việc xây dựng phương hướng và giải pháp<br /> phát triển trong thời gian đến.<br /> Hiệu quả là một phạm trù kinh tế phản ánh mối quan hệ giữa kết quả<br /> <br /> 4<br /> <br /> với chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra trong quá trình kinh doanh. Hiệu quả kinh<br /> tế cao hay thấp nói lên trình độ phát triển và quản lý của các doanh nghiệp; vì<br /> vậy đánh giá hiệu quả kinh tế là điều cần thiết. Để đánh giá, có thể dựa vào<br /> các chỉ tiêu:<br /> <br /> uế<br /> <br /> + Các chỉ tiêu đánh giá quy mô hoạt động kinh doanh: các chỉ tiêu tập<br /> <br /> tế<br /> H<br /> <br /> trung lý giải những vấn đề liên quan đến các yếu tố về nguồn lực như: địa<br /> điểm đặt kinh doanh, quy mô vốn, số lao động làm việc, số lượng mặt hàng<br /> kinh doanh và hình thức tổ chức kinh doanh, tổng doanh thu hàng năm và<br /> <br /> tổng lợi nhuận đạt được sau từng năm kinh doanh. Thông qua các chỉ tiêu<br /> <br /> h<br /> <br /> trên, chúng ta có thể đánh giá tổng quát về hoạt động kinh doanh của doanh<br /> <br /> in<br /> <br /> nghiệp trên địa bàn.<br /> <br /> cK<br /> <br /> + Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh: gồm các chỉ<br /> tiêu: tỷ suất lợi nhuận bình quân trên vốn kinh doanh, tỷ suất lợi nhuận trên<br /> <br /> họ<br /> <br /> chi phí, mức lợi nhuận bình quân trên một lao động, thu nhập bình quân của<br /> người lao động. Các chỉ tiêu này thể hiện hiệu quả hoạt động kinh doanh mà<br /> <br /> Đ<br /> ại<br /> <br /> DNTMV&N đạt được. Trên cơ sở này, chúng ta đánh giá được doanh nghiệp<br /> thành đạt hay khó khăn. Tuy nhiên, để có thể đánh giá một cách chính xác về<br /> tình hình kinh doanh của DNTMV&N, chúng ta cần phân tích các mối quan<br /> <br /> ng<br /> <br /> hệ tác động qua lại giữa quy mô về vốn, lao động, doanh thu với hiệu quả<br /> hoạt động kinh doanh; giữa các ngành hàng, hình thức tổ chức, đối tượng và<br /> <br /> ườ<br /> <br /> cách thức phục vụ. Qua đó chúng ta có thể hiểu được bản chất, mức độ ảnh<br /> hưởng đối với nền kinh tế, từ đó xây dựng phương hướng và giải pháp thúc<br /> <br /> Tr<br /> <br /> đẩy phát triển DNTMV&N hợp lý hơn.<br /> Luận văn sử dụng các chỉ tiêu cơ bản sau:<br /> + Các chỉ tiêu đánh giá năng lực kinh doanh<br /> Số lao động (L), vốn kinh doanh (V).<br /> <br /> 5<br /> <br />