Luận văn Thạc sĩ Kiểm soát và Bảo vệ môi trường: Thực trạng và giải pháp xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là đánh giá được thực trạng xây dựng nông thôn mới tại xã Nhơn Lôc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định trong thời gian 2011 - 2015. Xác định được những thuận lợi và khó khăn trong quá trình xây dựng nông thôn mới tại xã Nhơn Lôc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định trong thời gian 2011 – 2015. Đề xuất được các giải pháp nhẳm xây dựng và phát triển nông thôn mới tại xã Nhơn Lôc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kiểm soát và Bảo vệ môi trường: Thực trạng và giải pháp xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định

i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Thực trạng và giải pháp xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác đều được được thu thập, điều tra, khảo sát thực tế một cách trung thực, đánh giá đúng thực trạng của địa phương nơi nghiên cứu và các thông tin trích trong luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc. Huế, ngày 07 tháng 6 năm 2016 Tác giả Nguyễn Huỳnh Nguyên PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
ii LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian học tập và nghiên cứu, nay tôi đã hoàn thành luận văn thạc sĩ Kiểm soát và bảo vệ Môi trường theo kế hoạch của trường Đại học Nông lâm Huế với đề tài nghiên cứu: “Thực trạng và giải pháp nhằm xây dựng nông thôn mới tại xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định”. Có được kết quả này đầu tiên tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến quý Thầy, Cô giáo Trường Đại học Nông Lâm Huế, Khoa Tài nguyên đất và Môi trường nông nghiệp, Phòng Đào tạo Sau đại học đã góp ý chân thành và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi có cơ hội để được học tập nâng cao trình độ cũng như giúp đỡ, động viên tôi trong suốt thời gian qua. Đặc biệt ghi ơn GS.TS Trần Văn Minh – Nguyên Hiệu trưởng trường Đại học Nông Lâm Huế, người thầy trực tiếp hướng dẫn trong thời gian nghiên cứu đề tài, đã dành nhiều sự quan tâm, chỉ bảo tận tình để tôi hoàn thành luận văn Thạc sĩ này. Chân thành cảm ơn anh Bùi Văn Tô (Bí thư Đảng ủy xã Nhơn Lộc), anh Dương Văn Khanh (Chủ tịch UBND xã Nhơn Lộc), anh Cao Văn Nghĩa ( Nguyên Chủ tịch UBND xã Nhơn Lộc) cùng các ban, ngành của UBND xã Nhơn Lộc và bà con nhân dân xã Nhơn Lộc đã có sự quan tâm, giúp đỡ và cung cấp tài liệu để tôi hoàn thành luận văn. Trong thời gian học tập và thực hiện luận văn, tôi luôn nhận được sự chia sẻ, động viên của người thân trong gia đình, anh chị em đồng nghiệp và nhiều bạn bè giúp tôi vượt qua mọi khó khăn để hoàn thành khóa học và luận văn. Xin tỏ lòng ghi ơn sâu sắc. Huế, ngày 07 tháng 4 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Huỳnh Nguyên PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
iii TÓM TẮT Xã Nhơn Lộc được chọn là một trong 3 xã điểm về xây dựng nông thôn mới của tỉnh Bình Định. Để triển khai thành công Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới đòi hỏi các cấp ủy Đảng, chính quyền và nhân dân xã Nhơn Lộc phải đồng lòng nhất trí thực hiện với mục tiêu. Nghiên cứu đề tài nhằm tìm hiểu thực trạng, từ đó đưa ra những giải pháp thực hiện thành công chương trình xây dựng nông thôn tại xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định. Để làm rõ nội dung trên, bằng phương pháp thu thập tài liệt, thu thập số liệu, thống kê mô tả, thống kê kinh tế, dự báo để các định mục tiêu cụ thể về điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội, thực trạng xây dựng nông thôn mới, những thuận lợi và khó khăn trong quá trình xây dựng nông thôn mới của xã Nhơn Lộc. Ủy ban nhân dân xã Nhơn Lộc đã thực hiện và đạt được một số kết quả sau: Công tác triển khai xây dựng nông thôn mới được tiến hành chủ động, phối hợp chặt chẽ trong công tác vận động nhân dân tổ chức thực hiện các tiêu chí, không trông chờ ủy lại vốn của Trung ương và của tỉnh, mà xác định tiêu chí nào thuận lợi sẽ cho triển khai thực hiện trước, tận dụng mọi nguồn lực của địa phương nhất là nguồn lực trong nhân dân để đầu tư, phát triển. Quá trình triển khai, tổ chức thực hiện, xác định nội dung quan trọng là nâng cao nhận thức của người dân và cả hệ thống chính trị trong việc xây dựng nông thôn mới. Vận động nhân dân hiến đất ruộng, vườn đầu tư mở rộng giao thông, thủy lợi, bỏ vốn đầu tư, phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập xóa đói, giảm nghèo, đầu tư 3 công trình vệ sinh, “5 không 3 sạch”, xây dựng tường rào, cổng ngõ, cảnh quang môi trường, hệ thống thoát nước để xây dựng địa phương văn minh, giàu đẹp. Thực hiện Pháp lệnh quy chế dân chủ cơ sở theo cơ chế dân biết, dân bàn, dân đóng góp, dân làm, dân kiểm tra, dân hưởng lợi. Với sự chỉ đạo quyết liệt của Ban chỉ đạo tỉnh Bình Định, thị xã An Nhơn và sự nỗ lực của xã Nhơn Lộc, sự tham gia hưởng ứng của các tầng lớp nhân dân đến nay chương trình XDNTM đã đạt những kết quả đáng ghi nhận: xây dựng được quy hoạch khu trung tâm của xã, chú trọng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển mạnh tiểu thủ công nghiệp, quy hoạch vùng sản xuất sản phẩm hàng hóa, xây dựng mô hình trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, bảo vệ môi trường, triển khai thí điểm mô hình cơ giới hóa nông nghiệp. Đến nay qua kiểm tra, đánh giá của ban chỉ đạo thị xã xác nhận xã Nhơn Lộc đạt 19/19 tiêu chí xã nông thôn mới. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. ii TÓM TẮT...................................................................................................................... iii MỤC LỤC ......................................................................................................................iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................. vii DANH MỤC BẢNG ................................................................................................... viii DANH MỤC HÌNH ........................................................................................................x MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ...............................................................................1 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ........................................................................................2 2.1. Mục tiêu tổng quát ....................................................................................................2 2.2. Mục tiêu cụ thể .........................................................................................................2 3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN .................................................................2 3.1. Ý nghĩa khoa học ......................................................................................................2 3.2. Ý nghĩa thực tiễn .....................................................................................................3 Chương 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................................4 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................................................4 1.1.1. Khái niệm về phát triển nông thôn ........................................................................4 1.1.2. Nông thôn mới .......................................................................................................4 1.1.3. Lý luận về phát triển nông thôn và xây dựng mô hình nông thôn mới ..................9 1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ...........................................10 1.2.1. Các nghiên cứu trên thế giới ................................................................................10 1.2.2. Các nghiên cứu trong nước ..................................................................................10 1.2.3. Các chính sách, khuôn khổ pháp lý về vấn đề xây dựng nông thôn mới ................15 1.3. MỘT SỐ KINH NGHIỆM VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI .......................17 1.3.1. Kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới từ các nước trên thế giới ........................17 1.3.2. Xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam .................................................................22 1.3.3. Xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Bình Định .........................................................25 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
v 1.3.4. Xây dựng nông thôn mới ở thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định ..............................27 Chương 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................29 2.1. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ......................................................29 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ..........................................................................................29 2.1.2 Phạm vi nghiên cứu ..............................................................................................29 2.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ..................................................................................29 2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..........................................................................29 2.3.1. Phương pháp thu thập tài liệu thứ cấp .................................................................29 2.3.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp ...................................................................29 2.3.3. Phương pháp thống kê mô tả ...............................................................................30 Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ...........................................31 3.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, XÃ HỘI CỦA XÃ NHƠN LỘC, THỊ XÃ AN NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH ...................................................................................31 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ...............................................................................................31 3.1.2. Tình hình kinh tế, xã hội tại xã Nhơn Lộc .........................................................37 3.1.3 Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình định ...............................................................................................45 3.2. KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI XÃ NHƠN LỘC, THỊ XÃ AN NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH GIAI ĐOẠN 2011 - 2015 ....47 3.2.1. Kế hoạch triển khai thực hiện xây dựng nông thôn mới tại tỉnh Bình Định giai đoạn 2011-2015 .............................................................................................................47 3.2.2. Đánh giá thực trạng xây dựng nông thôn mới nông thôn mới theo 19 tiêu chí của Quốc gia tại xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định .........................................48 3.2.3. Người dân xã Nhơn Lộc với vấn đề xây dựng nông thôn mới ............................68 3.3. NHỮNG THUẬN LỢI, KHÓ KHĂN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI XÃ NHƠN LỘC, THỊ XÃ AN NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH ..........................................................................................70 3.3.1. Thuận lợi ..............................................................................................................70 3.3.2. Khó khăn .............................................................................................................71 3.3.3. Đánh giá chung ....................................................................................................73 3.3.4. Bài học kinh nghiệm ............................................................................................73 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
vi 3.4. CÁC GIẢI PHÁP XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH NÔNG THÔN MỚI TẠI XÃ NHƠN LỘC, THỊ XÃ AN NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH .......................74 3.4.1. Quan điểm về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định ....................................................................................................74 3.4.2. Một số giải pháp xây dựng và phát triển nông thôn mới tại xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định ..............................................................................................75 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ...........................................................................................85 1. KẾT LUẬN ...............................................................................................................85 2. ĐỀ NGHỊ ...................................................................................................................85 2.1. Đối với nhà nước và các cơ quan có thẩm quyền ...................................................86 2.2. Đối với chính quyền địa phương ...........................................................................86 2.3. Đối với người dân ...................................................................................................87 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................88 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ diễn giải BCĐ - Ban chỉ đạo CC - Cơ cấu CNH - Công nghiệp hóa CN-XD - Công nghiệp xây dựng CT/CP - Chỉ thị Chính phủ HĐH - Hiện đại hóa HTX - Hợp tác xã HTX-TTCN - Hợp tác xã tiểu thủ công nghiệp KHKT - Khoa học kỹ thuật MTQG XDNTM - Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới NTM - Nông thôn mới NN&PTNT - Nông nghiệp và phát triển nông thôn NQ/TW - Nghị quyết trung ương PTNT - Phát triển nông thôn TM-DV - Thương mại dịch vụ TĐTTKT - Tốc độ tăng trưởng kinh tế TT-BNNPTNT - Thông tư bộ Nông nghiệp &PTNT TTCN - Tiêu thủ công nghiệp TDTT - Thể dục thể thao TT-BXD - Thông tư Bộ xây dựng TT-BGDĐT - Thông tư Bộ giáo dục đào tạo TTr-NN - Tờ trình nông nghiệp TW - Trung ương PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
viii DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Hiện trạng sử dụng đất đai xã Nhơn Lộc năm 2014 ......................................34 Bảng 3.2. Cơ cấu kinh tế và tốc độ tăng trưởng của xã Nhơn Lộc 2011 – 2015 ..........37 Bảng 3.3. Dân số trung bình phân theo thôn/xã trên địa bàn xã Nhơn Lộc qua các năm 2011 – 2015 ...................................................................................................................40 Bảng 3.4. Tình hình nguồn nhân lực và lao động xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn .......41 Bảng 3.5. Kế hoạch các xã thực hiện xây dựng nông thôn mới tại tỉnh Bình Định giai đoạn 2011-2015 .............................................................................................................47 Bảng 3.6. Thực trạng quy hoạch và thực hiện quy hoạch của xã Nhơn Lộc so với tiêu chí nông thôn mới ..........................................................................................................49 Bảng 3.7. Thực trạng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội của xã Nhơn Lộc so với tiêu chí nông thôn mới ................................................................................................................51 Bảng 3.8. Thực trạng các tuyến giao thông trên địa bàn xã Nhơn Lộc so với tiêu chí nông thôn mới ................................................................................................................53 Bảng 3.9. Thực trạng hệ thống thủy lợi trên địa bàn xã Nhơn Lộc so với tiêu chí nông thôn mới .........................................................................................................................54 Bảng 3.10. Thực trạng hệ thống điện trên địa bàn xã Nhơn Lộc so với tiêu chí nông thôn mới .........................................................................................................................55 Bảng 3.11. Thực trạng hệ thống trường học trên địa bàn xã Nhơn Lộc so với tiêu chí nông thôn mới ................................................................................................................56 Bảng 3.12. Thực trạng hệ thống trường học trên địa bàn xã Nhơn Lộc ........................57 Bảng 3.13. Thực trạng cơ sở vật chất văn hóa trên địa bàn xã Nhơn Lộc so với tiêu chí nông thôn mới ................................................................................................................58 Bảng 3.14. Thực trạng cơ sở bưu điện trên địa bàn xã Nhơn Lộc so với tiêu chí nông thôn mới .........................................................................................................................59 Bảng 3.15. Thực trạng kinh tế và tổ chức sản xuất của xã Nhơn Lộc so với bộ tiêu chí nông thôn mới ................................................................................................................61 Bảng 3.16. Thực trạng Giáo dục - Y tế - Văn hóa - Môi trường xã Nhơn Lộc so với bộ tiêu chí nông thôn mới ...................................................................................................63 Bảng 3.17. Thực trạng Giáo dục xã Nhơn Lộc so với bộ tiêu chí nông thôn mới ........65 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
ix Bảng 3.18. Thực trạng Y tế xã Nhơn Lộc so với bộ tiêu chí nông thôn mới ..................66 Bảng 3.19. Thực trạng Văn hóa xã Nhơn Lộc so với bộ tiêu chí nông thôn mới .........66 Bảng 3.20. Thực trạng Môi trường xã Nhơn Lộc so với bộ tiêu chí nông thôn mới ....67 Bảng 3.23. Kết quả điều tra nhận thức của người dân trong xã Nhơn Lộc về xây dựng nông thôn mới ................................................................................................................69 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
x DANH MỤC HÌNH Hình 3.1. Vị trí địa lý xã Nhơn Lộc...............................................................................31 Hình 3.2. Biểu đồ cơ cấu diện tích đất đai xã Nhơn Lộc năm 2014 ..............................35 Hình 3.3. Cơ cấu kinh tế tại xã Nhơn Lộc qua các năm 2011 - 2015 ...........................37 Hình 3.4. Tình hình phân bổ lao động cho các ngành tại xã Nhơn Lộc ........................42 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
1 MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Việt Nam phát triển từ một đất nước với nền nông nghiệp là chủ yếu. Ở thời kỳ nào Đảng và Nhà nước cũng chăm lo đến phát triển kinh tế xã hội ở nông thôn. Từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (1986), chính sách nông nghiệp và phát triển nông thôn của Nhà nước đã có những thay đổi căn bản, song nhìn chung các chính sách của Nhà nước đối với nông nghiệp, nông thôn chưa thật sự hiệu quả, và còn thiếu tính bền vững. Từ năm 2001 đến năm 2006 cả nước đã triển khai Đề án thí điểm “Xây dựng mô hình nông thôn mới cấp xã theo hướng CNH, HĐH, hợp tác hóa, dân chủ hóa” do Ban kinh tế Trung Ương và Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn chỉ đạo trên 200 làng, xã điểm ở các địa phương. Những thử nghiệm này tuy rất quan trọng và có ý nghĩa nhưng vẫn chưa xác định được đầy đủ những tiêu chí, cấu trúc, khả năng áp dụng của mô hình nông thôn mới. Hội nghị lần thứ 7 của Ban Chấp hành Trung Ương Đảng khóa X đã ban hành nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 về vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Nghị Quyết đã xác định mục tiêu xây dựng nông thôn mới đến năm 2020. Để thực hiện nhiệm vụ mà Nghị Quyết 26-NQ/TW đề ra, Chính phủ đã có quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 Ban hành bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới và Quyết định 800/QĐ-TTg ngày 4/6/2010 phê duyệt trương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới 2010 - 2020. Bình Định là một tỉnh duyên hải miền Trung được đánh giá là cả vị trí chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, được xem là một trong những cửa ngõ ra biển của các tỉnh Tây Nguyên và vùng nam Lào, Đông Bắc Campuchia Thực hiện quyết định 800/QĐ-TTg ngày 4/6/2010 về việc phê duyệt Chương trình Mục tiêu Quốc Gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020. Chương trình hành động số 05-CTr/TU ngày 22/8/2011 của Tỉnh ủy Bình Định thực hiện Nghị quyết Đại hội XI của Đảng và Nghị quyết Đại hội XVIII Đảng bộ tỉnh về Xây dựng nông thôn mới của tỉnh giai đoạn 2011 - 2015, tầm nhìn đến năm 2020. Quyết định 441/QĐ-UBND ngày 5/9/2011 của UBND tỉnh Bình Định về việc Ban hành kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới tỉnh Bình Định giai đoạn 2011-2015. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
2 Do đó thị xã An Nhơn đã tiếp nhận và triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới một cách đồng bộ, có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự tham gia của người dân, giúp người dân nhận thức rõ nhiệm vụ và quyền lợi của mình trong xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên qua thực tiễn triển khai Chương trình xây dựng nông thôn mới cho thấy: Hầu hết cán bộ cấp xã và đại bộ phận nhân dân đều lúng túng khi bắt đầu triển khai việc thực hiện xây dựng nông thôn mới; công tác tuyên truyền về Chương trình xây dựng nông thôn mới còn nhiều hạn chế; còn nhầm tưởng rằng xây dựng nông thôn mới như là một dự án, tập chung chủ yếu vào xây dựng kết cấu hạ tầng là chính; nhiều địa phương không chủ động trong việc thực hiện xây dựng nông thôn mới mà còn trông chờ, ỷ lại, nhất là ỷ lại vào nguồn ngân sách từ trên xuống. Xuất phát từ vấn đề trên, được sự đồng ý của trường Đại Học Nông Lâm Huế tôi quyết định lựa chọn đề tài "Thực trạng và giải pháp xây dựng nông thôn mới tại xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định" làm đề tài thực tập tốt nghiệp của mình. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 2.1. Mục tiêu tổng quát Nhằm tìm hiểu thực trạng, từ đó đưa ra những giải pháp thực hiện thành công chương trình xây dựng nông thôn tại xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định giai đoạn 2011 - 2015. 2.2. Mục tiêu cụ thể Đánh giá được điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của xã Nhơn Lôc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định Đánh giá được thực trạng xây dựng nông thôn mới tại xã Nhơn Lôc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định trong thời gian 2011 - 2015. Xác định được những thuận lợi và khó khăn trong quá trình xây dựng nông thôn mới tại xã Nhơn Lôc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định trong thời gian 2011 – 2015. Đề xuất được các giải pháp nhẳm xây dựng và phát triển nông thôn mới tại xã Nhơn Lôc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định 3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN 3.1. Ý nghĩa khoa học Giúp bản thân có thể vận dụng được những kiến thức đã học được để viết bài báo cáo tốt nghiệp phục vụ cho học tập và nghiên cứu khoa học. Nâng cao được năng lực cũng như rèn luyện kỹ năng của mình, vận dụng được những kiến thức đã học ở nhà trường vào thực tiễn, đồng thời bổ sung những kiến thức còn thiếu và những kỹ năng tiếp cận các phương pháp nghiên cứu khoa học cho bản thân. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
3 Đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo nghiên cứu và học tập trong lĩnh vực nông thôn mới. Các khuyến nghị có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan lãnh đạo, quản lý hoạch định chính sách tại địa phương. 3.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho các đề tài, đề án về xây dựng nông thôn mới tại địa phương. Công cuộc xây dựng nông thôn mới đang diễn ra đồng bộ trên phạm vi cả nước. Xã Nhơn Lộc cũng đang bắt tay vào xây dựng mô hình nông thôn mới theo bộ tiêu chí của Nhà nước. Vì vậy mà đề tài chỉ ra những hạn chế, khó khăn, những điều chưa làm được và cần phải làm tại địa phương. Để có thể đưa ra những giải pháp phù hợp với từng tiêu chí. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
4 Chương 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1.1. Khái niệm về phát triển nông thôn Phát triển nông thôn là một phạm trù rộng được nhận thức với rất nhiều quan điểm khác nhau. Theo Ngân hàng thế giới (1975): “Phát triển nông thôn là một chiến lược nhằm cải thiện các điều kiện sống về kinh tế và xã hội của một nhóm người cụ thể - người nghèo ở vùng nông thôn. Nó giúp những người nghèo nhất trong những người dân sống ở các vùng nông thôn được hưởng lợi ích từ sự phát triển” (Mai Thanh Cúc, 2005)[4]. Phát triển nông thôn có tác động theo nhiều chiều khác nhau. Đây là một quá trình thu hút mọi người dân tham gia vào các chương trình phát triển, nhằm mục tiêu cải thiện chất lượng cuộc sống của các cư dân nông thôn, đồng thời phát triển nông thôn là quá trình thực hiện hiện đại hóa nền văn hóa nông thôn nhưng vẫn bảo tồn được những giá trị truyền thống thông qua việc ứng dụng khoa học và công nghệ. PTNT là sự phát triển tổng hợp của tất cả các hoạt động có mối liên hệ tác động qua lại lẫn nhau giữa các yếu tố vật chất, kinh tế, công nghệ, văn hóa, xã hội, thể chế và môi trường. Nó không thể tiến hành một cách độc lập mà phải được đặt trong khuôn khổ của một chiến lược, chương trình phát triển Quốc gia. Sự phát triển của các vùng nông thôn sẽ đóng góp tích cực vào sự nghiệp phát triển kinh tế nói riêng và sự phát triển chung của đất nước (Mai Thanh Cúc, 2005) [4], (Phạm Vân Đình và Đỗ Kim Chung, 1997) [10]. 1.1.2. Nông thôn mới Trong Nghị quyết số 26-NQ/TW đưa ra mục tiêu: “Xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường”[1]. Trong quyết định Số 800/QĐ-TTg đưa ra mục tiêu trung về xây dựng mô hình nông thôn mới: “Xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh thái được bảo vệ; an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao; theo định hướng xã hội chủ nghĩa”[16]. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
5 1.1.2.1. Khái niệm nông thôn mới Nông thôn mới trước tiên nó phải là nông thôn không phải là thị tứ, thị trấn, thị xã, thành phố và khác với nông thôn truyền thống hiện nay, có thể khái quát gọn theo năm nội dung cơ bản sau: (1) làng xã văn minh, sạch đẹp, hạ tầng hiện đại; (2) sản xuất phát triển bền vững theo hướng kinh tế hàng hóa; (3) đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao; (4) bản sắc văn hóa dân tộc được giữ gìn và phát triển; (5) xã hội nông thôn an ninh tốt, quản lý dân chủ [15]. 1.1.2.2. Khái niệm xây dựng nông thôn mới Xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng và cuộc vận động lớn để cộng đồng dân cư ở nông thôn đồng lòng xây dựng thôn, xã, gia đình của mình khang trang, sạch đẹp; phát triển sản xuất toàn diện (nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ); có nếp sống văn hoá, môi trường và an ninh nông thôn được đảm bảo; thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao. Xây dựng nông thôn mới là sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị. nông thôn mới không chỉ là vấn đề kinh tế - xã hội, mà là vấn đề kinh tế - chính trị tổng hợp. Xây dựng nông thôn mới giúp cho nông dân có niềm tin, trở nên tích cực, chăm chỉ, đoàn kết giúp đỡ nhau xây dựng nông thôn phát triển giàu đẹp, dân chủ, văn minh. Từ Quyết định số 491/QĐ-TTg và Quyết định 800/Q Đ-TTg của Thủ Tướng Chính phủ thì: Xây dựng nông thôn mới là xây dựng nông thôn đạt 19 tiêu chí của Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới. 1.1.2.3. Đơn vị nông thôn mới Khoản 3 điều 23 Thông tư 54/2009/TT - BNNPTNT, ngày 21 tháng 8 năm 2009 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về hướng dẫn thực hiện Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới quy định: Ban chỉ đạo nông thôn mới Trung ương kiểm tra việc công nhận xã nông thôn mới ở các tỉnh để xét công nhận huyện, tỉnh đạt chuẩn nông thôn mới cho các huyện có 75% số xã trong huyện đạt nông thôn mới và tỉnh có 75% số huyện trong tỉnh đạt nông thôn mới. Như vậy đơn vị nông thôn mới có 3 cấp: - Xã nông thôn mới (đạt 19 tiêu chí của Bộ tiêu chí Quốc gia nông thôn mới); - Huyện nông thôn mới (khi có 75% số xã nông thôn mới); - Tỉnh nông thôn mới (khi có 75% số huyện nông thôn mới). PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
6 1.1.2.4. Chức năng của nông thôn mới Chức năng sản xuất nông nghiệp Nông thôn mới phải là nơi sản xuất ra sản phẩm nông nghiệp có năng suất, chất lượng cao theo hướng sản xuất hàng hóa, không phải là tự cung, tự cấp, phát huy được đặc sắc của địa phương (đặc sản). Đồng thời với việc này là phát triển sản xuất ngành nghề, trước hết là ngành nghề truyền thống của địa phương. Sản phẩm ngành nghề vừa chứa đựng yếu tố văn hóa vật thể và phi vật thể của từng làng quê Việt Nam, vừa tạo việc làm, tăng thu nhập cho cư dân nông thôn...[4] Chính vì vậy, xây dựng nông thôn mới không có nghĩa là biến nông thôn trở thành thành thị. Hướng tư duy áp dụng mô hình phát triển của thành thị vào xây dựng nông thôn phần nào đã phủ nhận những giá trị tự có của nông thôn và khả năng phát triển trên cơ sở giữ vững bản sắc riêng nông thôn Chức năng giữ gìn văn hóa truyền thống dân tộc Bản sắc văn hóa làng quê cũng đồng nghĩa với bản sắc từng dân tộc, giữ gìn nó là giữ gìn văn hóa truyền thống đa dạng của các dân tộc, của từng Quốc gia. Làng quê nông thôn Việt Nam khác so với các nước xung quanh, ngay cả ở Việt Nam, làng quê dân tộc Thái khác với các dân tộc Mông, Ê-đê, Ba-na, Kinh.... Nếu quá trình xây dựng nông thôn mới làm phá vỡ chức năng này là đi ngược lại với lòng dân và làm xóa nhòa truyền thống văn hóa muôn đời của người Việt.[4] Để đảm bảo giữ gìn được văn hóa truyền thống tốt đẹp của nông thôn nên việc xây dựng nông thôn mới nếu như phá vỡ đi các cảnh quan làng xã mang tính khu vực đã được hình thành trong lịch sử thì cũng chính là phá vỡ đi sự hài hoà vốn có của nông thôn, làm mất đi bản sắc làng quê nông thôn. Điều này không những hạn chế tác dụng của chức năng nông thôn mà còn có tác dụng tiêu cực đến giữ gìn sinh thái cảnh quan nông thôn và cảnh quan văn hoá truyền thống Chức năng đảm bảo môi trường sinh thái Nếu như nền văn minh công nghiệp phá vỡ mối quan hệ hài hòa vốn có giữa con người và thiên nhiên, thì sản xuất nông nghiệp lại mang chức năng phục vụ hệ thống sinh thái. Từ vườn cây, ao cá, cánh đồng lúa bát ngát mênh mông, trang trại cà phê, tiêu..., hệ thống tưới tiêu, hồ đập thủy lợi cho đến bờ dậu... làm cho con người gần gũi, gắn chặt với thiên nhiên. Một thực tế hiện nay ở nước ta là nhiều làng quê cũng đã dần gạch hóa, bê tông hóa, đang phố hóa, từng ngày phá vỡ đi môi trường sinh thái. Đã đến lúc chúng ta phải lấy chức năng bảo vệ môi trường sinh thái làm thước đo cho sự hoàn thiện mô hình nông thôn mới ở Việt Nam.[4] PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
7 Chức năng này chính là một trong những tiêu chí quan trọng phân biệt giữa thành thị với nông thôn. Thông qua sự tuần hoàn của tự nhiên và năng lượng, cuối cùng, thành thị cũng là nơi thu được lợi ích từ chức năng sinh thái của nông thôn. Do vậy, phải nên xây dựng nông thôn mới với những đóng góp tích cực cho sinh thái. 1.1.2.5. Chủ thể xây dựng nông thôn mới Có người cho rằng chủ thể xây dựng nông thôn phải là chính quyền. Tuy nhiên, trên thực tế, người nông dân mới thực sự là chủ thể xây dựng nông thôn. Đó không phải là do nhà nước không có đủ tiềm lực kinh tế để đóng vai trò chủ thể này, mà cho dù tiềm lực kinh tế của nhà nước có mạnh đi chăng nữa thì cũng không thể thiếu sự tham gia đóng góp tích cực của chính tầng lớp nông dân. Hiển nhiên nói người nông dân ở đây không phải chỉ đơn thuần là cá thể nông dân, mà phải được hiểu là các tổ chức nông dân. Trong công cuộc xây dựng nông thôn mới, người nông dân phải tham gia từ khâu quy hoạch, đồng thời góp công, góp của và phần lớn trực tiếp lao động sản xuất trong quá trình làm ra của cải vật chất, giữ gì bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời cũng là người hưởng lợi từ thành quả của nông thôn mới. Chính vì vậy, nông dân là chủ thể xây dựng nông thôn mới là yếu tố vừa đảm bảo cho sự nghiệp xây dựng nông thôn mới thành công, vừa đảm bảo phát huy được vai trò tích cực của nông dân. 1.1.2.6. Nguyên tắc xây dựng nông thôn mới Điều 2 Thông tư liên tịch số 26/2011/TTLT-BNNPTNT-BKHDT-BTC, ngày 13 tháng 4 năm 2011 (liên bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Kế hoạch và đầu tư, Bộ Tài chính) về hướng dẫn một số nội dung thực hiện Quyết định 800/QĐ- TTg ngày 04 tháng 6 năm 2010 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020 đã đề ra 6 nguyên tắc trong xây dựng nông thôn mới như sau: (1). Các nội dung, hoạt động của Chương trình xây dựng nông thôn mới phải hướng tới mục tiêu thực hiện 19 tiêu chí của Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới ban hành tại Quyết định số 491/Q Đ-TTg ngày 16 tháng 4 năm 2009 của Thủ tướng Chính phủ. (2). Phát huy vai trò chủ thể của cộng đồng dân cư địa phương là chính, Nhà nước đóng vai trò định hướng, ban hành các tiêu chí, quy chuẩn, chính sách, cơ chế hỗ trợ, đào tạo cán bộ và hướng dẫn thực hiện. Các hoạt động cụ thể do chính cộng đồng người dân ở thôn, xã bàn bạc dân chủ để quyết định và tổ chức thực hiện. (3). Kế thừa và lồng ghép các chương trình mục tiêu Quốc gia, chương trình hỗ trợ có mục tiêu, các chương trình, dự án khác đang triển khai trên địa bàn nông thôn. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
8 (4). Thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới phải gắn với kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của địa phương, có quy hoạch và cơ chế đảm bảo thực hiện các quy hoạch xây dựng nông thôn mới đã được cấp có thẩm quyền xây dựng. (5). Công khai, minh bạch về quản lý, sử dụng các nguồn lực; tăng cường phân cấp, trao quyền cho cấp xã quản lý và tổ chức thực hiện các công trình, dự án của Chương trình xây dựng nông thôn mới; phát huy vai trò làm chủ của người dân và cộng đồng, thực hiện dân chủ cơ sở trong quá trình lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và giám sát đánh giá. (6). Xây dựng nông thôn mới là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội; cấp ủy đảng, chính quyền đóng vai trò chỉ đạo, điều hành quá trình xây dựng quy hoạch, đề án, kế hoạch, và tổ chức thực hiện. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị, xã hội vận động mọi tầng lớp nhân dân phát huy vai trò chủ thể trong xây dựng Nông thôn mới. 1.1.2.7. Tiêu chí xây dựng nông thôn mới Căn cứ Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới. Căn cứ Thông tư số 54/2009/TT-BNNPTNT ngày 21/8/2009 của Bộ Nông nghiệp và PTNT về việc Hướng dẫn thực hiện Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới. Căn cứ vào Quyết định số 342/QĐ-TTg ngày 20/02/2013 của Thủ tướng chính phủ về việc sửa đổi một số tiêu chí của bộ tiêu chí của bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới. Các nhóm tiêu chí: gồm 5 nhóm Nhóm I: Quy hoạch (có 01 tiêu chí) Nhóm II: Hạ tầng kinh tế - xã hội (có 08 tiêu chí) Nhóm III: Kinh tế và tổ chức sản xuất (có 04 tiêu chí) Nhóm IV: Văn hóa - xã hội - môi trường (có 04 tiêu chí) Nhóm V: Hệ thống chính trị (có 02 tiêu chí) 1.1.2.8. Các bước xây dựng nông thôn mới Điều 3 Thông tư liên tịch số 26/2011/TTLT-BNNPTNT-BKHĐT-BTC ngày 13 tháng 4 năm 2011 của Bộ Nông nghiệp PTNT, Bộ Kế hoạch đầu tư, Bộ Tài chính quy định các bước xây dựng nông thôn mới như sau: PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
9 Bước 1: Thành lập hệ thống quản lý, thực hiện. Bước 2: Tổ chức thông tin tuyên truyền về thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới. Bước 3: Khảo sát đánh giá thực trạng nông thôn theo 19 tiêu chí của Bộ tiêu chí Quốc gia nông thôn mới. Bước 4: Xây dựng quy hoạch nông thôn mới của xã. Bước 5: Lập, phê duyệt đề án xây dựng nông thôn mới của xã. Bước 6: Tổ chức thực hiện đề án. Bước 7: Giám sát đánh giá và báo cáo về tình hình thực hiện Chương trình 1.1.3. Lý luận về phát triển nông thôn và xây dựng mô hình nông thôn mới Phát triển nông thôn là một quá trình và được thể hiện trên nhiều mặt như: Kinh tế nông thôn, xã hội nông thôn, địa lý tự nhiên và môi trường nông thôn. Việc nghiên cứu nông thôn có thể đi sâu vào các khía cạnh cụ thể hơn như các vấn đề hoạt động của nông nghiệp và công nghiệp hóa nông thôn, dân số và lao động nông thôn, đời sống của các tầng lớp dân cư nông thôn (Mai Thanh Cúc, 2005) [4], (Phạm Vân Đình và Đỗ Kim Chung,1997) [10]. Phát triển nông thôn không thể tách rời nông thôn với đô thị mà trái lại cần phải thể hiện mối quan hệ chặt chẽ, cộng sinh giữa nông thôn với thành thị trong vùng nghiên cứu, dựa theo các tiêu chí của phát triển kinh tế - xã hội, chính trị, văn hóa, và môi trường. PTNT chỉ có thể đạt kết quả tốt trên cơ sở tăng trưởng kinh tế. Nguyên tắc chính của phát triển nông thôn là phải có tính bền vững đối với phát triển con người, phát triển kinh tế, môi trường, phát triển các tổ chức khi phát triển nông thôn. Phát triển nông thôn cần có tính hợp tác và tính toàn diện và tính cộng đồng thể hiện ở các mặt sau (Mai Thanh Cúc, 2005) [4]: - Dân chủ và an toàn. - Bình đẳng và công bằng xã hội. - Bền vững chất lượng cuộc sống cho người dân. - Sự tham gia của người dân trong hợp tác với Chính phủ. - Tôn trọng quá khứ của tổ tiên và quyền lợi của các thế hệ mai sau. - Tăng cường và đa dạng hóa nền kinh tế nông thôn. - Đảm bào cho người dân có lợi ích từ các hoạt động của địa phương họ. -Thúc đẩy phồn vinh lâu dài ở nông thôn hơn là chỉ chú trọng lợi ích trước mắt. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma
10 - Giảm thiểu sử dụng tài nguyên không có khả năng tái tạo. - Sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên và không gây ô nhiễm và ảnh hưởng xấu đến môi trường. - Nâng cao năng lực của các tổ chức phù hợp với mức độ phát triển, nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý tất cả các hoạt động phát triển con người, kinh tế và môi trường. - Không gây ra loại chi phí không được hỗ trợ trong tương lai vv… 1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.2.1. Các nghiên cứu trên thế giới Phát triển nông thôn là một quá trình lâu dài. Một số nước đang phát triển thậm chí phải tốn cả nửa thế kỷ để hồi phục những giá trị đã bị phá vỡ trong quá trình phát triển. Xây dựng mô hình phát triển nông thôn là một quá trình hết sức khó khăn và phức tạp vì nó liên quan đến nhiều ngành nghề, nhiều hoạt động liên quan trực tiếp và gián tiếp tới khu vực nông thôn và đời sống của người dân nông thôn. Mô hình phát triển nông thôn liên quan đến nhiều nhóm đối tượng người dân, nhiều tổ chức cơ quan đoàn thể. Người dân được coi là trọng tâm của phát triển nông thôn, vì vậy các mô hình phát triển nông thôn cần tập trung vào việc cải thiện đời sống cho người dân vùng nông thôn. Trên thế giới vấn đề xây dựng mô hình nông thôn đã luôn là chủ đề nóng hổi qua mọi thời đại. Trong thời kỳ hội nhập kinh tế thế giới nhiều nước trên thế giới đẩy mạnh các giải pháp kinh tế và công nghiệp hóa nông thôn. Ở Trung Quốc và Ấn Độ chú trọng đến việc thúc đẩy nông nghiệp nông thôn phát triển toàn diện nhằm tăng thu nhập cho nông dân, điều chỉnh mạnh cơ cấu, bố cục khu vực nông nghiệp và kinh doanh chuyên môn hóa nông nghiệp, phát triển chăn nuôi, thủy sản; xây dựng thể chế an ninh an toàn chất lượng nông sản và hệ thống dịch vụ xã hội hóa nông nghiệp. Các nước đang phát triển thì lại tập trung mạnh vào công nghiệp hóa nông thôn (Frank Ellis, 1995) [36]. Xây dựng nông thôn mới là vấn đề quan tâm hàng đầu của tất cả các nước trên thế giới và phải xác định xây dựng nông thôn mới phải có lộ trình là để làm song nó không phải chỉ có một vài năm…. Nước Anh mất 100 năm mới làm song nông thôn mới, nước Mỹ mất 80 năm, còn nước Nhật phải mất đến hai đời người. 1.2.2. Các nghiên cứu trong nước 1.2.2.1. Thành tựu của quá trình phát triển nông thôn Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế Quốc tế là trọng tâm của chiến lược phát triển kinh tế Việt Nam . Trở thành thành viên chính thức của tổ chức thương mại thế giới đã mang lại nhiều cơ hội cũng như thách thức cho ngành nông nghiệp Việt Nam nói chung và người dân nông thôn nói riêng. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the waterma