Luận văn Thạc sĩ Kinh doanh thương mại: Hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích cơ bản của luận văn này là vận dụng cơ sở lý thuyết về tín dụng, rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại để phân tích thực trạng rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp đối với Chi nhánh và các cơ quan có liên quan nhằm tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh doanh thương mại: Hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỐ PHẦN QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Kinh doanh thương mại NGUYỄN NGỌC TRÚC Hà Nội - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỐ PHẦN QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH QUẢNG NINH Ngành: Kinh doanh thương mại Mã số: 83.40.121 Họ và tên: NGUYỄN NGỌC TRÚC Người hướng dẫn: PGS TS BÙI THỊ LÝ Hà Nội - 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu “Hoạt động quản lý rủi ro tín dung tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh” là của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả Nguyễn Ngọc Trúc
ii LỜI CẢM ƠN Trong thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình từ các cơ quan, tổ chức và cá nhân. Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc lòng biết ơn chân thành đến các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Trước hết tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Ngoại Thương cùng tập thể các thầy cô giáo, những người đã trang bị kiến thức cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn PGS TS Bùi Thị Lý người đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề tài. Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến các đồng nghiệp tại Ngân hàng thương mại cố phần Quân Đội chi nhánh Quảng Ninh đã giúp đỡ tôi thu thập thông tin và tổng hợp số liệu trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn này. Do thời gian nghiên cứu và kiến thức còn hạn chế, luận văn được hoàn thiện không thể tránh khỏi những sơ suất thiếu sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến của các thầy cô giáo cùng các bạn. Xin chân thành cảm ơn! Hà nội, ngày tháng năm 2020 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Ngọc Trúc
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC KÝ HIỆU, VIẾT TẮT ..................................................................... vi DANH MỤC BẢNG, HÌNH .................................................................................. vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ........................................... ix LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO VÀ QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................................................6 1.1. Rủi ro tín dụng ...............................................................................................6 1.1.1. Khái niệm .................................................................................................6 1.1.2. Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng ..........................................................8 1.1.3. Hậu quả của rủi ro tín dụng ....................................................................14 1.2. Quản lý rủi ro tín dụng ...............................................................................16 1.2.1. Khái niệm ...............................................................................................16 1.2.2. Mục tiêu của quản lý rủi ro tín dụng ......................................................16 1.2.3. Những nội dung cơ bản trong công tác quản lý rủi ro tín dụng .............17 1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý rủi ro tín dụng trong Ngân hàng thương mại...........................................................................................................35 1.3.1. Những nhân tố chủ quan ........................................................................35 1.3.2. Những nhân tố khách quan .....................................................................38 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỐ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH QUẢNG NINH ........................................................................................................40 2.1. Khái quát về Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ....40 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ............................................................................................40 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và chức năng nhiệm vụ của Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ..................................................................................41
iv 2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ............................................................................................42 2.2. Thực trạng rủi ro tín dụng và tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh..............................................................................................46 2.2.1. Thực trạng rủi ro trong hoạt động tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ...........................................................................46 2.2.2. Đánh giá về thực trạng rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh .....................................................................................54 2.3. Thực trạng hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ..................................................................56 2.3.1. Công tác nhận diện rủi ro tín dụng .........................................................56 2.3.2. Công tác đo lường rủi ro tín dụng ..........................................................59 2.3.3. Công tác kiểm soát rủi ro và xử lý, khắc phục hậu quả rủi ro tín dụng .72 2.3.4. Công tác phòng ngừa rủi ro tín dụng ......................................................75 2.4. Đánh giá về hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ..................................................................76 2.4.1. Kết quả đạt được.....................................................................................76 2.4.2. Những tồn tại và nguyên nhân ...............................................................79 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỐ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH QUẢNG NINH ...........................................81 3.1. Định hướng phát triển tín dụng và công tác quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh năm 2025 ................81 3.2. Một số giải pháp nhằm đối với hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ..................................83 3.2.1. Xây dựng cơ chế quản lý điều hành theo hướng vừa tạo điều kiện tốt để tăng trưởng tín dụng vừa kiểm soát tốt rủi ro ...................................................83 3.2.2. Thẩm định tốt trước khi ra quyết định tín dụng .....................................83 3.2.3. Tăng cường hiệu quả đảm bảo tín dụng .................................................85 3.2.4. Kiểm tra, kiểm soát tín dụng chặt chẽ hơn .............................................85 3.2.5. Xử lý nợ xấu, nợ quá hạn dứt điểm ........................................................86
v 3.2.6. Đa dạng hoá các danh mục đầu tư tín dụng nhằm giảm thiểu RRTD ....87 3.2.7. Thực hiện bảo hiểm tín dụng ..................................................................89 3.2.8. Thực hiện mua bán nợ ............................................................................89 3.2.9. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực .....................................................90 3.3. Một số kiến nghị đối với Chính phủ, Ngàn Ngân hàng TMCP Quân Đội ...............................................................................................................................91 3.3.1. Kiến nghị chính phủ ...............................................................................91 3.3.2. Kiến nghị ngân hàng nhà nước ...............................................................92 3.3.3. Kiến nghị Ngân hàng TMCP Quân Đội .................................................93 KẾT LUẬN ..............................................................................................................94 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................95
vi DANH MỤC KÝ HIỆU, VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 AMC Công ty quản lý nợ và khai thác tài sản 2 BCTC Báo cáo tài chính 4 CAR Tỷ lệ an toàn vốn 5 CIC Trung tâm thông tin tín dụng 6 CP Cổ phần 7 DN Doanh nghiệp 8 DNNN Doanh nghiệp Nhà Nước 9 DV Dịch vụ 10 IAS Chuẩn mực kế toán quốc tế 11 KHCN Khách hàng cá nhân 12 KHDN Khách hàng doanh nghiệp 13 MB Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội 14 NHNN Ngân hàng Nhà Nước 15 NHTM Ngân hàng thương mại 16 NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần 17 NQH Nợ quá hạn 18 PGD Phòng giao dịch 19 QHKH Quan hệ khách hàng 20 QLRR Quản lý rủi ro 21 QLKH Quản lý khách hàng 22 QTRR Quản trị rủi ro 23 RRTD Rủi ro tín dụng 24 SMEs Doanh nghiệp vừa và nhỏ 25 TCTD Tổ chức tín dụng 26 TMCP Thương mại cổ phần
vii DANH MỤC BẢNG, HÌNH DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Mô hình xếp hạng của công ty Moody và Standard & Poor ....................19 Bảng 2.1: Kết quả kinh doanh chủ yếu của Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh từ năm 2017-2019.................................................................................42 Bảng 2.3: Tình hình kinh doanh ngoại hối................................................................45 Bảng 2.4: Dư nợ tín dụng Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh theo đối tượng, giai đoạn 2017-2019 ........................................................................46 Bảng 2.5: Dư nợ tín dụng Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh theo thời gian, giai đoạn 2017-2019 .........................................................................48 Bảng 2.6: Dư nợ tín dụng Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh theo thời gian, giai đoạn 2017-2019 .........................................................................50 Bảng 2.7: Phân loại nhóm nợ tín dụng xuất nhập khẩu của TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh, giai đoạn 2017- 2019 ................................................................53 Bảng 2.8: Xếp hạng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ...............................................................................................................63 Bảng 2.9: Chấm điểm quy mô doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ....................................................................................................66 Bảng 2.10: Bảng trọng số áp dụng cho các chỉ tiêu phi tài chính tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh...............................................................67 Bảng 2.11: Bảng tổng hợp điểm tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ....................................................................................................68 Bảng 2.12: Cấp tín dụng và giám sát cho vay doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ..........................................................................69 Bảng 2.13: Tổng hợp xếp loại khách hàng doanh nghiệp xuất nhập khẩu tại tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh ......................................................71
viii DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Tiến trình công việc ngăn ngừa rủi ro tín dụng ........................................33 Hình 2.1: Cơ cấu tổ chức và chức năng nhiệm vụ của Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh..............................................................................................41 Hình 2.2: Dư nợ tín dụng Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh theo đối tượng, giai đoạn 2017-2019 ........................................................................46 Hình 2.3: Dư nợ tín dụng Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh theo thời gian, giai đoạn 2017-2019 .........................................................................49 Hình 2.4: Dư nợ tín dụng Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh theo thời gian, giai đoạn 2017-2019 .........................................................................50
ix TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Với đề tài “Hoạt động quản lý rủi ro tín dung tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh” luận văn đã nêu ra cơ sở lý luận về quản lý rủi ro tín dung tại Ngân hàng thương mại bao gồm như: Rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại, Quản lý rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại và Các nhân tố ảnh hưởng tới quản lý rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại. Tiếp đó luận văn phân tích thực trạng hoạt động quản lý rủi ro tín dung tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh trong thời gian vừa qua. Dựa trên kết quả phân tích thực trạng hoạt động quản lý rủi ro tín dung tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh, luận văn đánh giá những kết quả đạt được và những mặt còn tồn tại cùng những nguyên nhân. Đây là các cơ sở để luận văn đưa ra một số giải pháp tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh như sau: • Xây dựng cơ chế quản lý điều hành theo hướng vừa tạo điều kiện tốt để tăng trưởng tín dụng vừa • Thẩm định tốt trước khi ra quyết định tín dụng • Tăng cường hiệu quả đảm bảo tín dụng • Kiểm tra, kiểm soát tín dụng chặt chẽ hơn • Xử lý nợ xấu, nợ quá hạn dứt điểm • Đa dạng hoá các danh mục đầu tư tín dụng nhằm giảm thiểu RRTD • Thực hiện bảo hiểm tín dụng • Thực hiện mua bán nợ • Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Ngoài ra luận văn còn đưa ra một số kiến nghị với với Chính phủ, Ngàn Ngân hàng TMCP Quân Đội làm tốt công tác quản lý rủi ro.
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hệ thống ngân hàng là huyết mạch của nền kinh tế nó cung cấp nguồn vốn cho mọi thành phần kinh tế đề đầu tư phát triển. Sức khỏe của hệ thống ngân hàng liên quan mật thiết đến nền kinh tế của bất kỳ quốc gia nào. Hệ thống ngân hàng mạnh tương ứng với nền kinh tế mạnh, hệ thống ngân hàng suy yêu thì tương ứng nền kinh tế chao đảo. Năm 1997 cuộc khủng khoảng tài chính Đông Nam Á đã gây ra ảnh hưởng lên toàn cầu và gây ra cuộc suy thoái kinh tế rất năng nề tại các nước bị khủng khoảng như Thái Lan, Malaysia, Hàn Quốc,..Năm 2008 cuộc khủng khoảng của hệ thống tài chính Mỹ đã kéo theo cuộc khủng khoảng của nền kinh tế mỹ và nó ảnh hưởng lan ra toàn cầu. Tại Việt Nam cuộc khủng khoảng nợ xấu của ngành ngân hàng năm 2011 đã gây ra cuộc suy thoái nền kinh tế rất trầm trọng cho Việt Nam giai đoạn này, hệ lụy của nó đến nay cục nợ xấu của ngành ngân hàng Việt Nam chưa giải quyết dứt điểm được. Hệ thống ngân hàng Việt Nam trong những năm qua đã có những đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế và là một trong những ngành đi đầu trong công cuộc hội nhập kinh tế thế giới. Không những phát triển nhanh, cung cấp một lượng vốn khá lớn cho các nhu cầu đầu tư và tiêu dùng; các hoạt động dịch vụ ngân hàng còn ngày càng đa dạng, phong phú và tiện ích hơn. Nhiều cơ chế chính sách tiền tệ, tín dụng đã đi vào cuộc sống, nhiều đổi mới về tổ chức và công nghệ đã được triển khai. Tuy nhiên, hội nhập cũng làm nảy sinh ngày càng nhiều những khó khăn và thách thức do môi trường tài chính biến động không ngừng và khó kiểm soát, hoạt động của các ngân hàng thương mại thường đối mặt với rất nhiều rủi ro, trong đó có rủi ro tín dụng. Rủi ro tín dụng xảy ra đem lại hậu quả khó lường cho Ngân hàng và có thể đưa Ngân hàng đứng trước bờ vực phá sản, kéo theo ảnh hưởng tới toàn bộ nền kinh tế. Trong thời gian vừa qua chứng kiến cuộc khủng khoảng nợ xấu của toàn hệ thống ngân hàng Việt Nam cho thấy chất lượng tín dụng ở mức thấp, đặc biệt là tín dụng trung và dài hạn. Tỷ lệ nợ xấu cùng nhiều vấn đề phát sinh do mất khả năng
2 kiểm soát đang trở thành bài toán chưa có lời giải tại hầu hết các ngân hàng Việt Nam hiện nay. Đứng trước các vấn đề đó, việc tìm hiểu quản lý rủi ro tín dụng trong hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung và Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh nói riêng là vấn đề hết sức quan trọng, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn. Đó là lý do người viết chọn đề tài: “Hoạt động quản lý rủi ro tín dung tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh” 2. Tổng quan nghiên cứu Quản lý rủi ro tín dụng trong các Ngân hàng thương mại là những vẫn đề đang được các nhà nghiên cứu rất quan tâm. Dưới đây là một số nghiên cứu tiêu biểu. Nguyễn Ngọc Bình (2011), “Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Liên Việt”, luận văn nghiên cứu lý luận về rủi ro tín dụng và thực trạng của rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Liên Việt trên cơ sở phân tích số liệu từ năm 2007 – 2011 từ đó đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Liên Việt; Nguyễn Văn Long (20014), “ Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu”, luận văn nghiên cứu và đưa ra các giải pháp để Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu dựa trên phân tích số liệu của ngân hàng từ năm 2010-2014; Trần Trung Tường (2011), “Quản lý rủi ro tín dụng của các Ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh”, luận án tiến sỹ, luận án nghiên cứu và đưa ra các giải pháp để quản lý rủi ro tín dụng của các ngân hàng trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, dựa trên phân tích số liệu của các ngân hàng từ năm 2007-2011; “Quản lý rủi ro tín dụng tại công ty cho thuê tài chính trách nhiệm hữu hạn một thành viên Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Thạc sỹ Trường Ngọc Điệp – 2013”, luận văn nghiên cứu và đưa ra các giải pháp để Quản lý rủi ro tín dụng tại Công ty cho thuê tài chính trách nhiệm hữu hạn một
3 thành viên Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam,dựa trên phân tích số liệu của công ty từ năm 2009-2013. Tuy có nhiều đề tài nghiên cứu về quản lý rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tại ngân hàng nhưng chưa có một nghiên về quản lý rủi ro tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh, vì vậy đề tài nghiên cứu về Hoạt động quản lý rủi ro tín dung tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh là đề tài có ứng dụng thực tiễn cao. 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục tiêu chung Vận dụng cơ sở lý thuyết về tín dụng, rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại để phân tích thực trạng rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp đối với Chi nhánh và các cơ quan có liên quan nhằm tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh. 3.2. Mục tiêu cụ thể Mục tiêu tổng quát trên được thể hiện rõ qua từng mục tiêu cụ thể sau: Mục tiêu 1: Nghiên cứu và hệ thống hóa các vấn đề lý thuyết cơ bản về rủi ro tín dụng và hoạt động quản lý rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại. Mục tiêu 2: Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh, từ đó phát hiện ra các nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng. Mục tiêu 3: Đề xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý rủi ro tín dụng trong hoạt động của Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh.
4 Phạm vi nghiên cứu Do giới hạn về phạm vi nghiên cứu, luận văn tập trung về năng lực quản lý rủi ro tín dụng từ năm 2017 đến năm 2019 tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh. Từ đó, đưa ra những nhận định và giải pháp sát với thực tiễn của công tác quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh. 5. Phương pháp nghiên cứu Phù hợp với mục tiêu nghiên cứu của đề tài, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau: Luận văn sử dụng các phương pháp mô tả, phương pháp thống kê, phương pháp so sánh, phương pháp phân tích số liệu và các công cụ như bảng biểu, đồ thị. Với số liệu thu thập từ Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh từ năm 2017 đến năm 2019 và số liệu từ tổng cục thống kê, ngân hàng nhà nước,các bài báo, các tạp chí chuyên ngành, các nghiên cứu trong và ngoài nước… để chứng minh làm sáng tỏ các luận cứ được nêu ra. 6. Những đóng góp của luận văn Về mặt lý luận: Phân tích nội dung cơ bản của rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng trong kinh doanh ngân hàng. Làm rõ thực trạng hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh dựa trên cách tiếp cận hiện đại, chỉ ra những hạn chế, tồn tại, từ đó đề xuất những giải pháp phù hợp. Về mặt thực tiễn Dựa trên thông tin khảo sát, tư liệu thực tế, luận văn phân tích thực trạng rủi ro tín dụng và hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh, từ đó chỉ ra được những nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng cũng như các nhân tố tác động đến khả năng quản lý tín dụng của Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh, làm cơ sở đề xuất giải pháp phòng ngừa, hạn chế rủi ro tín dụng và đổi mới, hoàn thiện hoạt động quản lý rủi ro tín dụng của Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh nói riêng trong thời gian tới.
5 7. Kết cấu luận văn Ngoài các phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng và Quản lý rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh. Chương 3: Một số giải pháp đối với hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Quảng Ninh.
6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO VÀ QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Rủi ro tín dụng 1.1.1. Khái niệm Một số khái niệm khác nhau về rủi ro tín dụng như sau: Theo Thomas P.Fitch: Rủi ro tín dụng là loại rủi ro xảy ra khi người vay không thanh toán được nợ theo thỏa thuận hợp đồng dẫn đến sai hẹn trong nghĩa vụ trả nợ. Cùng với rủi ro lãi suất, rủi ro tín dụng là một trong những rủi ro chủ yếu trong hoạt động cho vay ngân hàng. Theo Hennie van Greuning - Sonja Brajovic Bratanovic: Rủi ro tín dụng được định nghĩa là nguy cơ mà người đi vay không thể chi trả tiền lãi, hoặc hoàn trả vốn gốc so với thời hạn đã ấn định trong hợp đồng tín dụng. Điều này gây ra sự cố đối với dòng chu chuyển tiền tệ và gây ảnh hưởng tới khả năng thanh khoản của Ngân hàng. Từ các định nghĩa trên ta có thể rút ra các nội dung cơ bản về rủi ro tín dụng như sau: Rủi ro tín dụng là loại rủi ro phát sinh trong quá trình cấp tín dụng của ngân hàng, biểu hiện trên thực tế qua việc khách hàng không trả được nợ hoặc trả nợ không đúng hạn cho ngân hàng. Căn cứ Thông tư 02/2013/TT-NHNN, ngày 21/1/2013 Quy định về phân loại tài sản có, mức trích, phương pháp trích lập dự phòng rủi ro và việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thì “Rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng là khả năng xảy ra tổn thất trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết”. Như vậy, có thể nói rằng rủi ro tín dụng có thể xuất hiện trong các mối quan hệ mà trong đó ngân hàng là chủ nợ, mà khách hàng nợ lại không thực hiện hoặc không đủ khả năng thực hiện nghĩa vụ trả nợ khi đến hạn. Nó diễn ra trong quá trình cho vay, chiết khấu công cụ chuyển nhượng và giấy tờ có giá, cho thuê tài chính,
7 bảo lãnh, bao thanh toán của ngân hàng. Đây còn được gọi là rủi ro mất khả năng chi trả và rủi ro sai hẹn, là loại rủi ro liên quan đến chất lượng hoạt động tín dụng của ngân hàng. Căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi ro, rủi ro tín dụng được phân chia thành các loại rủi ro sau: Rủi ro giao dịch: là một hình thức của rủi ro tín dụng mà nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quá trình giao dịch và xét duyệt cho vay, đánh giá khách hàng. Rủi ro giao dịch có 03 bộ phận chính là rủi ro lựa chọn, rủi ro bảo đảm và rủi ro nghiệp vụ. Rủi ro lựa chọn: là rủi ro có liên quan đến quá trình đánh giá và phân tích tín dụng, khi ngân hàng lựa chọn những phương án vay vốn có hiệu quả để ra quyết định cho vay. Rủi ro bảo đảm: phát sinh từ các tiêu chuẩn bảo đảm như các điều khoản trong hợp đồng cho vay, các loại tài sản đảm bảo, chủ thể bảo đảm, cách thức đảm bảo và mức cho vay trên giá trị của tài sản đảm bảo. Rủi ro nghiệp vụ: là rủi ro liên quan đến công tác quản lý khoản vay và hoạt động cho vay, bao gồm cả việc sử dụng hệ thống xếp hạng rủi ro và kỹ thuật xử lý các khoản cho vay có vấn đề. Rủi ro danh mục: là một hình thức của rủi ro tín dụng mà nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quản lý danh mục cho vay của ngân hàng, được phân chia thành 02 loại: rủi ro nội tại và rủi ro tập trung. Rủi ro nội tại: xuất phát từ các yếu tố, các đặc điểm riêng có, mang tính riêng biệt bên trong của mỗi chủ thể đi vay hoặc ngành, lĩnh vực kinh tế. Nó xuất phát từ đặc điểm hoạt động hoặc đặc điểm sử dụng vốn của khách hàng vay vốn. Rủi ro tập trung: là trường hợp ngân hàng tập trung vốn cho vay quá nhiều đối với một số khách hàng, cho vay quá nhiều doanh nghiệp hoạt động trong cùng một ngành, lĩnh vực kinh tế; hoặc trong cùng một vùng địa lý nhất định; hoặc cùng một loại hình cho vay có rủi ro cao.
8 1.1.2. Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng 1.1.2.1. Nguyên nhân từ phía khách hàng Một thực tế đáng buồn là có rất nhiều khách hàng có phương án kinh doanh rất khả thi, lĩnh vực kinh doanh có rất nhiều thuận lợi, tuy nhiên khi bắt đầu có đủ các điều kiện về vốn để thực hiện phương án thì do năng lực quản trị, kinh nghiệm điều hành còn hạn chế, không đủ khả năng ứng phó trước những biến động thị trường dẫn đến họat động kinh doanh không đạt hiệu quả như kế họach đã đề ra. Sử dụng vốn vay sai mục đích: Khách hàng cố tình lập các chứng từ rút vốn vay giả mạo mà do nhiều lí do ngân hàng không phát hiện được, để lấy vốn vay sử dụng khác với mục đích đã trình bày trong phương án vay vốn. Việc sử dụng vốn vay sai mục đích trong nhiều trường hợp là do người vay sẵn sàng chấp nhận mạo hiểm với kỳ vọng sẽ mang lại lợi nhuận cao, tuy nhiên kết quả lại không như ý muốn. Cũng có trường hợp khách hàng đã không có khả năng trả nợ vay tại ngân hàng khác, và cố tình tìm mọi cách vay vốn tại ngân hàng này và mang đi đảo nợ là nguyên nhân dẫn đến khách hàng không có nguồn trả nợ để thanh toán nợ đúng hạn và đầy đủ cho ngân hàng. Rủi ro tín dụng xảy ra xuất phát từ trình độ yếu kém của người vay trong dự đoán các vấn đề kinh doanh, yếu kém trong quản lý, chủ định lừa đảo ngân hàng, chây ì không chịu trả nợ. Rất nhiều người vay tiền ngân hàng để tham gia vào những dự án mạo hiểm mong kiếm được lợi nhuận cao. Để đạt được mục đích của mình, họ sẵn sàng tìm mọi thủ đoạn để ứng phó với ngân hàng như cung cấp thông tin sai lệch, mua chuộc cán bộ ngân hàng… Bên cạnh đó lại có những khách hàng không tính toán kỹ lưỡng những bất trắc có thể xảy ra trong kinh doanh, không có khả năng thích ứng và khắc phục khó khăn trong kinh doanh. Nhiều doanh nghiệp do thiếu năng lực về khả năng quản lý tài chính lại không có tài sản thế chấp hợp lệ do đó không đủ điều kiện để đảm bảo an toàn cho việc vay vốn ngân hàng. Họ đã lập các giấy tờ, số liệu giả hòng qua mắt ngân hàng để được ngân hàng cấp tín dụng. Đối với những trường hợp này nếu ngân hàng không phát hiện thì khả năng xảy ra rủi ro tín dụng là rất lớn. Người vay lợi dụng ngân hàng không thể kiểm soát hết được hoạt động kinh doanh của mình nên đã sử dụng
9 vốn vay sai mục đích đã ghi trong hợp đồng tín dụng. Như vậy coi như toàn bộ giá trị thẩm định trước khi tiến hành cho vay của ngân hàng trở thành vô nghĩa và rủi ro tín dụng xảy ra bất cứ lúc nào. Trong trường hợp còn lại, người vay kinh doanh có lãi song vẫn không trả nợ cho ngân hàng đúng hạn. Họ chây ì với hy vọng có thể quỵt nợ, hoặc sử dụng vốn vay càng lâu càng tốt. Đây chính là biểu hịên của rủi ro đạo đức, chúng ta cũng có thể thấy rủi ro đạo đức kéo theo rủi ro tín dụng. 1.1.2.2. Nguyên nhân chủ quan từ phía Ngân hàng Chính sách và quy trình cho vay lỏng lẻo: Định hướng tín dụng chưa đạt được tầm chiến lược, chưa triệt để nguyên tắc của thị trường là lợi nhuận và mức rủi ro có thể chấp nhận đươc, bị cuốn theo hội chứng kinh tế, theo phong trào, theo khẩu hiệu phát triển kinh tế, tìm mọi cách cạnh tranh, giành giật thị trường ở các ngành hàng, các nhóm khách hàng mà không hề nhận thấy rằng ngân hàng mình không có sở trường trong lĩnh vực này hoặc chưa chuẩn bị đủ tiềm lực đối với ngành hàng này. Kỹ thuật cấp tín dụng còn nghèo nàn, chưa hiện đại và đa dạng như việc xác định hạn mức tín dụng cho khách hàng còn quá đơn giản, thời hạn chưa phù hợp. Công tác quản lý rủi ro tín dụng và kiểm sóat sau cho vay chưa được chú trọng, chỉ mang tính hình thức. Thiếu thông tin: Ngân hàng chưa xây dựng được hệ thống dữ liệu về khách hàng một cách đầy đủ, chưa có các kênh kiểm tra chéo thông tin. Việc phân tích tín dụng và quyết định cho vay hầu như chỉ dựa trên các thông tin từ phía khách hàng cung cấp, các mối quan hệ cá nhân. Chất lượng cán bộ kém, không đủ trình độ đánh giá khách hàng hoặc đánh giá không tốt, cố tình làm sai… là một trong những nguyên nhân của rủi ro tín dụng trong các ngân hàng thương mại. Nhân viên ngân hàng phải tiếp cận với nhiều ngành nghề, nhiều đối tượng, nhiều vùng lãnh thổ, nhiều quốc gia. Do vậy để cho vay tốt, họ phải am hiểu khách hàng, lĩnh vực mà khách hàng kinh doanh, môi trường mà khách hàng đang sống. Họ phải có khả năng dự báo các vấn đề liên quan đến người vay… Như vậy, họ phải được đào tạo và tự đào tạo kỹ lưỡng, liên tục và