Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận dựa trên cơ sở dồn tích nhằm mục đích giảm thuế TNDN tại các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước

Chia sẻ: Thanh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:139

Thêm vào BST

Báo xấu

50
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài được thực hiện nhằm mục tiêu đánh giá sự tác động của các nhân tố đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận dựa trên cơ sở dồn tích nhằm mục đích giảm thuế TNDN phải nộp của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Từ đó, tác giả đề xuất một số hàm ý chính sách nhằm xây dựng bộ tiêu chí kiểm soát những hành vi điều chỉnh lợi nhuận có tác động xấu, củng cố hoàn thiện cơ sở pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp trong công tác quản lý thuế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận dựa trên cơ sở dồn tích nhằm mục đích giảm thuế TNDN tại các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH DƯƠNG THÁI NGỌC CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÀNH VI ĐIỀU CHỈNH LỢI NHUẬN DỰA TRÊN CƠ SỞ DỒN TÍCH NHẰM MỤC ĐÍCH GIẢM THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP TẠI CÁC CÔNG TY TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH DƯƠNG THÁI NGỌC CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÀNH VI ĐIỀU CHỈNH LỢI NHUẬN DỰA TRÊN CƠ SỞ DỒN TÍCH NHẰM MỤC ĐÍCH GIẢM THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP TẠI CÁC CÔNG TY TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH PHƯỚC Chuyên ngành: KẾ TOÁN Mã số: 8340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN PHÚC SINH Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2019
LỜI CAM ĐOAN Kính thưa quý thầy cô, tôi tên là Dương Thái Ngọc, học viên cao học khóa 26 ngành Kế toán - Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh. Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Tất cả những tài liệu tham khảo đều được trích dẫn đầy đủ trong danh mục tài liệu tham khảo. Các thông tin, số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực. Luận văn này chưa từng được công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Học viên Dương Thái Ngọc
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH SÁCH CÁC BẢNG BIỂU DANH SÁCH CÁC HÌNH VẼ TÓM TẮT - ASTRACT PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 2 3. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................. 2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 3 5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 3 6. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài ................................................................................ 4 7. Kết cấu của đề tài ................................................................................................. 4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ..................................... 5 1.1. Tổng quan các nghiên cứu trên thế giới ......................................................... 5 1.2. Tổng quan các nghiên cứu trong nước ........................................................... 6 1.3. Nhận xét chung và xác định vấn đề nghiên cứu .......................................... 10 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT .......................................................................... 13 2.1. Cơ sở lý thuyết về lợi nhuận ............................................................................. 13 2.1.1. Khái niệm lợi nhuận .................................................................................... 13 2.1.2. Cơ sở đo lường lợi nhuận kế toán .............................................................. 13 2.2. Cơ sở lý thuyết về hành vi điều chỉnh lợi nhuận............................................. 14
2.2.1. Khái niệm hành vi điều chỉnh lợi nhuận ................................................... 14 2.2.2. Phân loại hành vi điều chỉnh lợi nhuận ..................................................... 16 2.2.3. Động cơ của hành vi điều chỉnh lợi nhuận ................................................ 16 2.2.4. Các kỹ thuật điều chỉnh lợi nhuận ............................................................. 17 2.3. Các lý thuyết liên quan đến đề tài .................................................................... 18 2.3.1. Lý thuyết các bên có liên quan (stakeholder theory) ............................... 18 2.3.2. Lý thuyết chi phí chính trị (Political costs theory) ................................... 19 2.4. Chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp ......................................................... 19 2.4.1. Khái niệm thuế thu nhập doanh nghiệp .................................................... 19 2.4.2. Cơ sở tính thuế thu nhập doanh nghiệp .................................................... 20 2.4.3. Văn bản quy phạm pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp............... 21 2.5. Mối quan hệ giữa điều chỉnh thu nhập và thuế TNDN .................................. 23 2.6. Một số mô hình nhận diện hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích .................................................................................................................................... 23 2.6.1. Mô hình Healy (1985) .................................................................................. 23 2.6.2. Mô hình DeAngelo (1986) ........................................................................... 24 2.6.3. Mô hình Jones (1991) .................................................................................. 25 2.6.4. Mô hình Modified Jones (1995).................................................................. 26 2.6.5. Mô hình Industry (1994) ............................................................................. 26 2.6.6. Mô hình Friedlan (1994) ............................................................................. 27 2.7. Lựa chọn mô hình nhận diện hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích .............................................................................................................................. 28 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................... 31 3.1. Quy trình nghiên cứu định lượng..................................................................... 31 3.1.1. Chọn mẫu ..................................................................................................... 31 3.1.2. Thu thập dữ liệu .......................................................................................... 34 3.1.3. Xử lý dữ liệu ................................................................................................. 34 3.2. Thiết kế nghiên cứu ........................................................................................... 35
3.2.1. Định nghĩa các biến ..................................................................................... 35 3.2.2. Giả thuyết nghiên cứu ................................................................................. 37 3.2.3. Mô hình nghiên cứu .................................................................................... 39 3.2.4. Xây dựng thang đo các biến ....................................................................... 41 3.3. Công cụ nghiên cứu ........................................................................................... 43 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ...................................... 48 4.1. Kết quả nghiên cứu ............................................................................................ 48 4.1.1. Thống kê mô tả các biến ............................................................................. 48 4.1.2. Phân tích hồi quy Binary Logistic ............................................................. 51 4.2. Bàn luận kết quả nghiên cứu ............................................................................ 55 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.............................................................. 59 5.1. Kết luận ............................................................................................................... 59 5.2. Một số hàm ý chính sách nhằm hạn chế những vi điều chỉnh lợi nhuận có tác động xấu ............................................................................................................... 61 5.2.1. Hàm ý nhằm hạn chế hành vi điều chỉnh lợi nhuận thông qua nhân tố quy mô công ty ....................................................................................................... 61 5.2.2. Hàm ý nhằm hạn chế hành vi điều chỉnh lợi nhuận thông qua nhân tố thời gian ưu đãi thuế TNDN ................................................................................. 61 TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT AEM: Quản trị lợi nhuận dựa trên cơ sở dồn tích BCTC: Báo cáo tài chính SXKD: Sản xuất kinh doanh TNDN: Thu nhập doanh nghiệp DN: Doanh nghiệp
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.4.3. Bảng tổng hợp văn bản chính sách thuế TNDN Bảng 4.1. Bảng thống kê tần suất của biến hành vi điều chỉnh lợi nhuận Bảng 4.2. Bảng thống kê tần suất của biến thời gian ưu đãi thuế TNDN Bảng 4.3. Bảng thống kê tần suất của biến thay đổi thuế suất thuế TNDN Bảng 4.4. Bảng thống kê mô tả biến quy mô công ty, thời gian hoạt động và lợi nhuận sau thuế của công ty Bảng 4.5. Bảng kiểm định mức độ phù hợp tổng quát của mô hình Bảng 4.6. Bảng đánh giá mức độ phù hợp của mô hình Bảng 4.7. Bảng kiểm định mức độ dự báo tính chính xác của mô hình Bảng 4.8. Bảng kiểm định ý nghĩa của các hệ số hồi quy Bảng 4.9. Tổng hợp kết quả nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận. Bảng 4.10. Bảng tóm tắt kết quả kiểm định các giả thuyết trong nghiên cứu
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 2.4.3. Sơ đồ mô tả về chính sách thuế TNDN Hình 3.1. Quy trình nghiên cứu định lượng Hình 3.2. Mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích
TÓM TẮT Đề tài nghiên cứu: “Các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận dựa trên cơ sở dồn tích nhằm mục đích giảm thuế TNDN tại các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước.” nhằm xác định các nhân tố và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố tác động đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích nhằm mục đích giảm thuế TNDN của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Tác giả đã tập trung hệ thống các lý thuyết nền tảng và phân tích các bài nghiên cứu trên thế giới và trong nước có liên quan về hành vi điều chỉnh lợi nhuận để lựa chọn mô hình nghiên cứu phù hợp. Từ đó, tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng để kiểm định lại mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Các dữ liệu được đưa vào để phân tích hồi quy đa biến dạng Binary Logistic thông qua công cụ SPSS 20.0. Kết quả phân tích hồi quy và kiểm định các giả thuyết trong mô hình nghiên cứu 5 nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận tại các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước đã tìm ra được 3 nhân tố có tương quan ý nghĩa với hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích, đó là nhân tố quy mô công ty, thời gian ưu đãi thuế TNDN và Thời gian hoạt động của công ty. Hai nhân tố còn lại là thay đổi thuế suất và lợi nhuận sau thuế không có ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận xét về mặt ý nghĩa thống kê. Do đó, phương trình các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước có dạng như sau: EM = - 15,689 + 2,763TIME_A + 0,142TIME_B + 1,303SIZE Về mặt lý thuyết, nghiên cứu đã xây dựng các giả thuyết và lựa chọn mô hình nghiên nghiên cứu phù hợp từ đó đã xác định được ba nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước.
Về mặt thực tiễn, thông qua việc nghiên cứu 5 nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước, tác giả đã đưa ra một số kiến nghị về hàm ý quản trị và hàm ý chính sách nhằm hạn chế những hành vi điều chỉnh lợi nhuận có tác động xấu, không tuân thủ quy định pháp luật tạo ra lợi ích nhóm hoặc cá nhân. Từ đó kiến nghị cơ quan quản lý thuế cấp trên hoàn thiện việc xây dựng một bộ tiêu chí trong kiểm soát hoạt động tuân thủ thuế TNDN trong công tác quản lý thuế. Từ khóa: Điều chỉnh lợi nhuận; Cơ sở dồn tích; lợi nhuận.
ABSTRACT Research topic: "Factors affecting earnings management behavior based on accruals aim to reduce corporate income tax in companies in Binh Phuoc province." To identify factors and measure the influence of factors affecting earning managements behavior on the accruals basis for the purpose of reducing corporate income tax of companies in Binh Phuoc province. The author has focused the system of foundational theories and analyzed the research papers in the world and in the relevant country on earnings management behavior to select the appropriate research model. Since then, the author used a quantitative research method to re-examine the model of factors affecting earnings management behavior accruals basis of companies in Binh Phuoc province. The data was included to analyze Binary Logistic multi-format regression through SPSS 20.0 tool. The results of regression analysis and testing hypotheses in the research model of 5 factors affecting earnings management behavior in companies in Binh Phuoc province have found 3 correlative factors. It means earnings management behavior on accruals basis, which is the factor of company size, duration of CIT incentives and duration of operation of the company. The other two factors are the change in tax rates and profit after tax which have no effect on earning management behavior in terms of statistical significance. Therefore, the equation of factors affecting earning management behavior of companies in Binh Phuoc province is as follows: EM = - 15,689 + 2,763TIME_A + 0,142TIME_B + 1,303SIZE Theoretically, the research has developed hypotheses and selected suitable research model from which has identified three factors affecting earnings management behavior of companies in the province of Binh. Phuoc.
In terms of practice, through studying 5 factors affecting earnings management behavior of companies in Binh Phuoc province, the author has made some recommendations about the implication of administration and implication policies to limit earnings management behavior with negative impacts, non-compliance with legal regulations to create group or individual benefits. Thereby proposing the superior tax administration agency to complete the construction of a set of criteria in controlling CIT compliance activities in tax administration. Keywords: Earning management, accruals basis, Profitability.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Lợi nhuận là một chỉ tiêu kinh tế phản ánh hiệu quả của quá trình sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp. Doanh nghiệp chỉ tồn tại và phát triển khi tạo ra lợi nhuận. Lợi nhuận trước thuế thu nhập doanh nghiệp là cơ sở để cơ quan thuế thu thuế TNDN phải nộp. Tuy nhiên, các doanh nghiệp lại có khuynh hướng sao cho có lợi nhất cho doanh nghiệp mình. Trên thế giới đã có nhiều doanh nghiệp sử dụng công cụ điều chỉnh lợi nhuận một cách khá phổ biến với nhiều mục đích khác nhau, trong đó có mục đích tránh thuế, trốn thuế (Verbruggen, J. Christaens, and K.Milis. 2008). Tại Báo cáo Tổng kết nhiệm vụ công tác Thuế năm 2017, phương hướng nhiệm vụ công tác thuế năm 2018 của Cục Thuế tỉnh Bình Phước: Cục Thuế tỉnh Bình Phước đã kết luận thanh tra, kiểm tra đối với 272 doanh nghiệp; đã quyết định xử phạt vi phạm hành chính về thuế đối với 85/272 doanh nghiệp với tổng số tiền truy thu, phạt 47,523 tỷ đồng và giảm lỗ 105,084 tỷ đồng. Thông tin này đặt ra nghi vấn về hành vi điều chỉnh lợi nhuận tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Phước nhằm mục đích thuế. Theo quy định tại Nghị định số 118/2015/NĐ-CP ngày 12/11/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành về Luật Đầu tư thì tỉnh Bình Phước có 10/11 huyện, thị xã thuộc địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn thuộc diện được hưởng ưu đãi về thuế TNDN. Xuất phát từ thực tế tại địa bàn, tác giả mong muốn kiểm định về sự tác động của các nhân tố đối với hành vi điều chỉnh lợi nhuận nhằm mục đích thuế, từ đó đưa ra các hàm ý chính sách nhằm xây dựng một bộ tiêu chí trong kiểm soát hoạt động tuân thủ thuế TNDN trong công tác quản lý thuế, tác giả thực hiện đề tài “Các nhân tố ảnh
2 hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích nhằm mục đích giảm thuế TNDN tại các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước”. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu tổng quát Đề tài được thực hiện nhằm mục tiêu đánh giá sự tác động của các nhân tố đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận dựa trên cơ sở dồn tích nhằm mục đích giảm thuế TNDN phải nộp của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Từ đó, tác giả đề xuất một số hàm ý chính sách nhằm xây dựng bộ tiêu chí kiểm soát những hành vi điều chỉnh lợi nhuận có tác động xấu, củng cố hoàn thiện cơ sở pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp trong công tác quản lý thuế. 2.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể - Xác định một số nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích nhằm mục đích giảm thuế TNDN phải nộp của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước. - Đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố tác động đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích nhằm mục đích giảm thuế TNDN phải nộp của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước. 3. Câu hỏi nghiên cứu Để đạt được hai mục tiêu nghiên cứu cụ thể đã đặt ra ở trên, nội dung chính của đề tài cần phải trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau: - Câu hỏi 1: Các nhân tố nào ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước? - Câu hỏi 2: Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước như thế nào?
3 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu  Đối tượng nghiên cứu: Hành vi điều chỉnh lợi nhuận và các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước.  Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi không gian: Đề tài chỉ nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận của các công ty trên cơ sở dồn tích tại địa bàn tỉnh Bình Phước. - Phạm vi thời gian: Đề tài sử dụng dữ liệu thứ cấp, cụ thể là Báo cáo tài chính của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước trong giai đoạn 3 năm 2015-2017.  Giới hạn nghiên cứu: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Vì các công ty tài chính có đặc điểm rất riêng biệt nên sẽ bị loại trong quá trình chọn mẫu. 5. Phương pháp nghiên cứu Tác giả đã tập trung hệ thống các lý thuyết nền tảng và phân tích các bài nghiên cứu trên thế giới và trong nước có liên quan về hành vi điều chỉnh lợi nhuận để lựa chọn mô hình nghiên cứu phù hợp. Từ đó, tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng để kiểm định lại mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước. Phương pháp nghiên cứu định lượng được thực hiện cụ thể như sau: - Xây dựng các giả thuyết và biến nghiên cứu dựa trên cơ sở kế thừa các nghiên cứu trước và những lập luận có logic về vấn đề hành vi điều chỉnh lợi nhuận. - Xác định và chọn mẫu nghiên cứu theo phương pháp phi ngẫu nhiên. Trong đó, cỡ mẫu tối thiểu cần đạt được tính theo công thức: n=50+8*m (Tabachnick và Fidell, 1996), với m là số biến độc lập và n là cỡ mẫu. Như vậy, cỡ mẫu tối thiểu phải là n = 50+8*5=90.
4 - Thu thập dữ liệu thứ cấp là BCTC của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước từ nguồn dữ liệu kê khai của doanh nghiệp tại cơ quan thuế. Từ đó, lấy dữ liệu cho các biến trong mô hình nghiên cứu. - Xử lý dữ liệu và vận dụng mô hình của Friedlan (1994) để nhận diện hành vi điều chỉnh lợi nhuận bằng công cục excel. - Cuối cùng, các dữ liệu được đưa vào để phân tích hồi quy đa biến dạng Binary Logistic thông qua công cụ SPSS 20.0. - Từ đó, kiểm định các giả thuyết và xác định các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước thông qua mức ý nghĩa sig. 6. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Thông qua việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên cơ sở dồn tích của các công ty trên địa bàn tỉnh Bình Phước, tác giả đưa ra một số kiến nghị về một số hàm ý chính sách nhằm xây dựng bộ tiêu chí kiểm soát những hành vi điều chỉnh lợi nhuận có tác động xấu, củng cố hoàn thiện cơ sở pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp trong công tác quản lý thuế. 7. Kết cấu của đề tài Luận văn được kết cấu thành các nội dung như sau:  Chương 1: Tổng quan các nghiên cứu trước  Chương 2: Cơ sở lý thuyết  Chương 3: Phương pháp nghiên cứu  Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận  Chương 5: Kết luận và kiến nghị
5 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC Trong chương này sẽ giới thiệu tổng quan về các nghiên cứu trước đó có liên quan đến đề tài qua đó tác giả sẽ tổng hợp đưa ra nhận định nhằm xác định khe hổng nghiên cứu để tiến hành thực hiện đề tài. 1.1. Tổng quan các nghiên cứu trên thế giới Thuật ngữ “Earning Management” xuất hiện từ rất sớm trên thế giới. Cho đến nay đã có nhiều các nghiên cứu về hành vi điều chỉnh lợi nhuận trên nhiều khía cạnh: Mô hình đo lường hành vi điều chỉnh lợi nhuận; Động cơ dẫn đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận; Các kỹ thuật điều chỉnh lợi nhuận…. Bằng phương pháp tổng hợp, phân tích các nghiên cứu được công bố, tác giả trình bày một số nghiên cứu trên thế giới liên quan đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận như sau:  Godfrey và Jones (1999) – “Political cost influences on income smoothing via extraordinary item classification”: Bài nghiên cứu về việc nhà quản lý dàn đều lợi nhuận qua các năm giảm chi phí chính trị. Kết quả cho thấy công ty có khuynh hướng dàn đều lợi nhuận hoạt động giữa các năm thông qua việc phân loại chi phí.  Tác giả S. Verbruggen, GS.TS. J.Christaens và GS.TS. K.Milis (2008) đã tiến hành khảo sát và tổng hợp 145 bài báo nghiên cứu được công bố trên 10 tạp chí khoa học có uy tín trong lĩnh vực kinh tế - tài chính từ năm 2000 đến năm 2006 về điều chỉnh thu nhập (Earning management). Nghiên cứu dẫn đến bốn loại nghiên cứu: động cơ cho quản lý thu nhập, kỹ thuật quản lý thu nhập, hạn chế quản lý thu nhập và các vấn đề thiết kế nghiên cứu.  Impact of firm size and capital structure on earning management Evidence from Pakistan (2011) – Iram Naz et al. Bài báo này nghiên cứu mức độ ảnh hưởng của quy mô công ty và cấu trúc vốn ảnh hưởng đến hành vi quản trị lợi nhuận. Tổng tài sản là đại diện cho biến công ty, tỷ lệ đòn bẩy tài chính sẽ được sử dụng để đo lường
6 cấu trúc vốn và biến kế toán dồn tích là đại diện cho hành vi quản trị lợi nhuận. Kết quả khảo sát đã chỉ ra cấu trúc vốn có ảnh hưởng nghịch biến đối với hành vi quản trị lợi nhuận.  Corporate Governance, firm size, and Earning management: Evidence in Indonesia Stock Exchange (2013) – Dwi Lusi Tyasing Swastika: Bài nghiên cứu khảo sát mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận, bao gồm: số lượng thành viên trong hội đồng quản trị, tính độc lập của các thành viên, quy mô công ty và chất lượng công ty kiểm toán. Tác giả đã sử dụng mô hình Jones (1991) để đo lường biến dồn tích. Kết quả cho thấy rằng, các biến về hội đồng quản trị có mối quan hệ thuận chiều với hành vi điều chỉnh lợi nhuận, còn biến chất lượng công ty kiểm toán và quy mô công ty có quan hệ nghịch chiều với hành vi điều chỉnh lợi nhuận.  Effect of financial leverage and investment diversification on income- increasing earnings management (2013) – Nasrollah Takhtaei et al. Theo báo cáo, lợi nhuận kế toán luôn là một trong những phương pháp đo lường để đưa ra các quyết định tài chính đối với nhà đầu tư và nhà quản trị. Giám đốc dựa vào những lý do khác nhâu như là yêu cầu của báo cáo kiểm toán và tạo ra các điều kiện trong hợp đồng vay nợ về cách ứng xử của chủ nợ tài chính, thông tin bất cân xứng giữa chủ nợ và giám đốc, đa dạng hóa đầu tư, nhằm thực hiện hành vi quản trị lợi nhuận. Kết quả cho thấy xu hướng quản trị lợi nhuận tăng cùng với đòn bẩy tài chính và đa dạng hóa đầu tư. 1.2. Tổng quan các nghiên cứu trong nước Tác giả đã tiến hành khảo sát các nghiên cứu liên quan đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận thông qua cơ sở dữ liệu về Luận văn, luận án thực hiện tại Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, Đại học Kinh tế Quốc dân, Đại học Kinh tế Đà Nẵng…. và một số tạp chí chuyên ngành trong nước (Tạp chí Kế toán & Kiểm toán, Tạp chí phát triển và hội nhập UEF, Tạp chí Kinh tế và phát triển,...). Một số đề tài đã được nghiên cứu liên quan như sau:
7  Nguyễn Thị Minh Trang (2012) – “Vận dụng mô hình của DeAngelo và Friedlan để nhận dạng hành động điều chỉnh lợi nhuận của nhà quản trị”. Qua số liệu của 20 doanh nghiệp được lựa chọn ngẫu nhiên tương ứng với 4 loại hình doanh nghiệp (công ty cổ phần, doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn và doanh nghiệp nhà nước) đã kiểm định trên cho thấy: Hầu hết các doanh nghiệp tùy theo ý muốn chủ quan của nhà quản trị có thể thực hiện hành động điều chỉnh lợi nhuận, có thể điều chỉnh lợi nhuận tăng hoặc giảm hơn mức thực tế. Với mỗi loại hình doanh nghiệp sẽ có các nguyên nhân điều chỉnh lợi nhuận khác nhau. Thường đối với các công ty cổ phần, động cơ điều chỉnh lợi nhuận nhằm tiết kiệm chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp không phải lúc nào cũng được ưu tiên lựa chọn mà có thể động cơ điều chỉnh tăng lợi nhuận nhằm thu hút vốn đầu tư từ bên ngoài chiếm ưu thế hơn.  Huỳnh Thị Vân (2012) – “Nghiên cứu hành vi điều chỉnh lợi nhuận ở các công ty cổ phần trong năm đầu tiên niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam”. Tác giả đã đưa ra 3 nhân tố ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận đối với doanh nghiệp niêm yết thông qua việc sử dụng mô hình DeAngelo (1986) và mô hình Friedlan (1994) bao gồm: năm đầu niêm yết trên sàn chứng khoán, ưu đãi thuế TNDN và quy mô doanh nghiệp. Kết quả nghiên cứu cho thấy thuế suất ưu đãi thuế TNDN có quan hệ thuận chiều với hành vi điều chỉnh lợi nhuận, trong khi quy mô công ty không ảnh hưởng đến hành vi điều chỉnh lợi nhuận.  Nguyễn Trí Tri (2013) – “Các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi chi phối thu nhập trên báo cáo tài chính.” Bài báo đã hệ thống một số kết quả nghiên cứu về các nhân tố tác động đến việc chi phối thu nhập trên báo cáo tài chính và đưa ra một số kiến nghị nhằm giảm thiểu hành vi chi phối thu nhập trong các doanh nghiệp tại Việt Nam. Cụ thể, hành vi chi phối thu nhập bị tác động bởi nhiều nhân tố: lương và thưởng cho nhà quản lý, giá cổ phiếu, hợp đồng vay vốn, chất lượng của hoạt động kiểm toán BCTC, sự độc lập của HĐQT và ủy ban kiểm toán và môi trường pháp lý.  Trần Thị Mỹ Tú (2014) – “Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hành vi quản trị lợi nhuận trên báo cáo tài chính tại các công ty cổ phần niêm yết trên sàn