Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm - Trường hợp các công ty sản xuất thiết bị điện – Điện tử ở khu vực Tp. Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở đó, dưới hàm ý quản trị của đề tài, nhà quản lý sẽ có kế hoạch để cải tiến các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm nhằm nâng cao khả năng thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại các công ty sản xuất thiết bị điện, điện tử.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm - Trường hợp các công ty sản xuất thiết bị điện – Điện tử ở khu vực Tp. Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ------------------ NGUYỄN THỊ HỒNG THẾ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THÀNH CÔNG CỦA DỰ ÁN NGHIÊN CỨU VÀ PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM : TRƯỜNG HỢP CÁC CÔNG TY SẢN XUẤT THIẾT BỊ ĐIỆN – ĐIỆN TỬ Ở KHU VỰC TP. HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ HỒNG THẾ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THÀNH CÔNG CỦA DỰ ÁN NGHIÊN CỨU VÀ PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM :TRƯỜNG HỢP CÁC CÔNG TY SẢN XUẤT THIẾT BỊ ĐIỆN – ĐIỆN TỬ Ở KHU VỰC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh (Hướng nghiên cứu) Mã số : 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. NGUYỄN ĐÔNG PHONG Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2015
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là do bản thân tôi nghiên cứu và thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của GS.TS Nguyễn Đông Phong. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực. Nội dung của luận văn này chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nghiệm về nội dung nghiên cứu của toàn bộ luận văn này. TP. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2015. Người thực hiện luận văn Nguyễn Thị Hồng Thế
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ TÓM TẮT CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN ....................................................................................... 1 1.1 Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................... 2 1.3 Đối tượng, phạm vi nghiên cứu: ........................................................................ 2 1.4 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 3 1.5 Ý nghĩa thực tiễn của đề tài ............................................................................... 4 1.6 Kết cấu của đề tài ............................................................................................... 4 Tóm tắt chương 1 ..................................................................................................... 5 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ....................... 6 2.1 Giới thiệu ........................................................................................................... 6 2.2 Khái quát về dự án ............................................................................................ 6 2.2.1. Dự án .......................................................................................................... 6 2.2.2. Ba nhân tố ràng buộc của một dự án thành công ....................................... 7 2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án ....................................... 7 2.3.1. Tổng quan về các nhân tố thành công của một dự án ................................ 7 2.3.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án .............................. 10 2.3.2.1 Mục tiêu dự án ........................................................................................ 10 2.3.2.2 Hỗ trợ của quản lý cấp cao : ................................................................... 11
2.3.2.3 Kế hoạch dự án : ..................................................................................... 12 2.3.2.4 Sự trao đổi ý kiến với khách hàng :........................................................ 12 2.3.2.5 Nhân sự :................................................................................................. 13 2.3.2.6 Chức năng kĩ thuật : ............................................................................... 13 2.3.2.7 Sự chấp nhận của khách hàng : .............................................................. 13 2.3.2.8 Giám sát và phản hồi : ............................................................................ 14 2.3.2.9 Truyền thông : ........................................................................................ 14 2.3.2.10 Xử lý sự cố : ......................................................................................... 15 2.4 Mô hình nghiên cứu của các nghiên cứu liên quan : ....................................... 16 2.5 Các giả thuyết nghiên cứu và mô hình nghiên cứu ......................................... 18 Tóm tắt chương 2 ................................................................................................... 21 CHƯƠNG 3. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ............................................................... 22 3.1 Giới thiệu ......................................................................................................... 22 3.2 Thiết kế nghiên cứu ......................................................................................... 22 3.2.1 Nghiên cứu định tính ................................................................................. 22 3.2.2 Nghiên cứu định lượng .............................................................................. 23 3.3 Xây dựng thang đo ........................................................................................... 26 3.3.1 Thang đo sự thành công của dự án ............................................................ 26 3.3.2 Thang đo các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm ........................................................................................ 27 3.4 Các tiêu chí để đánh giá thang đo .................................................................... 37 3.4.1 Tiêu chí phân tích hệ số Cronbach Alpha ................................................. 37 3.4.2 Tiêu chí phân tích nhân tố EFA ................................................................ 37 Tóm tắt chương 3: .................................................................................................. 38 CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ KHẢO SÁT ............................................... 39 4.1. Giới thiệu ........................................................................................................ 39 4.2. Mô tả mẫu nghiên cứu .................................................................................... 39 4.3 Đánh giá thang đo ............................................................................................ 39 4.3.1 Kiểm định các nhân tố bằng Cronbach Alpha........................................... 41 4.3.2 Phân tích nhân tố khám phá EFA .............................................................. 45
4.4 Điều chỉnh mô hình nghiên cứu....................................................................... 47 4.5 Kiểm định mô hình nghiên cứu ....................................................................... 50 4.5.1 Phân tích tương quan hệ số Pearson .......................................................... 50 4.5.2 Đánh giá độ phù hợp của mô hình hồi quy tuyến tính bội ........................ 51 4.5.3 Kiểm định độ phù hợp của mô hình hồi quy tuyến tính bội...................... 52 4.5.4 Phân tích hồi quy ....................................................................................... 53 4.6. Dò tìm các vi phạm giả định cần thiết ............................................................ 55 4.6.1 Dò tìm vi phạm giả định có sự liên hệ tuyến tính giữa biến phụ thuộc Yi và các biến độc lập Xk cũng như hiện tượng phương sai thay đổi (heteroskedasticity) cho mô hình hồi qui ........................................................... 55 4.6.2 Dò tìm vi phạm giả định về phân phối chuẩn của phần dư ....................... 56 4.7 Kiểm định các giả thuyết nghiên cứu .............................................................. 58 4.8 Đánh giá kết quả nghiên cứu ............................................................................ 58 Tóm tắt chương 4 ................................................................................................... 59 5.1. Tóm tắt nội dung nghiên cứu .......................................................................... 61 5.2. Các kết quả chính và đóng góp của nghiên cứu ............................................. 61 5.2.1 Về hệ thống thang đo................................................................................. 62 5.2.2 Về mặt lý thuyết ........................................................................................ 62 5.2.3 Hàm ý quản trị đối với nhà quản lý tại các công ty sản xuất thiết bị điện, điện tử ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh ........................................................ 63 5.3 Các hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo .................................................... 64 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Tổng hợp các lý thuyết liên quan đến định nghĩa nhân tố thành công Bảng 3.1 Thang đo của biến phụ thuộc Bảng 3.2 Thang đo về sự chấp nhận của khách hàng Bảng 3.3 Thang đo về sự trao đổi ý kiến với khách hàng Bảng 3.4 Thang đo về truyền thông Bảng 3.5 Thang đo giám sát và phản hồi Bảng 3.6 Thang đo về nhân sự Bảng 3.7 Thang đo về mục tiêu dự án Bảng 3.8 Thang đo về kế hoạch dự án Bảng 3.9 Thang đo về chức năng kỹ thuật Bảng 3.10 Thang đo về hỗ trợ của quản lý cấp cao Bảng 3.11 Thang đo về xử lý sự cố Bảng 4.1. Kết quả chạy kiểm định Cronbach’s Alpha của nhân tố độc lập Bảng 4.2. Kết quả chạy Kiểm định Cronbach’s Alpha của nhân tố sự thành công của dự án (DA) Bảng 4.3. Bảng tổng hợp các biến còn lại sau khi thực hiện kiểm định Cronbach Alpha Bảng 4.4. Bảng kết quả phân tích nhân tố phụ thuộc khi chạy EFA Bảng 4.5. Bảng đánh giá độ phù hợp mô hình hồi qui Bảng 4.6. Kết quả phân tích kiểm định F Bảng 4.7. Kết quả hồi phân tích hồi qui của mô hình bằng phương pháp Enter
DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ Hình 2.1 Mô hình nghiên cứu các nhân tố thiết yếu ảnh hưởng đến thành công của dự án tại các công ty sản xuất ở Penang, Malaysia (Chan Wai Kuen, Suhaiza Zailani và Yudi Fernando, 2008). Hình 2.2 Mô hình và giả thiết thể hiện mối quan hệ giữa các nhân tố thiết yếu ảnh hưởng đến sự hoàn thành dự án công nghệ thông tin ( Evetta Watson Culler, 2009). Hình 2.3 Mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại các công ty sản xuất thiết bị điện tử ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh (tác giả đề xuất). Hình 3.1 Quy Trình Nghiên Cứu (tác giả xây dựng). Hình 4.1. Mô hình điều chỉnh các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại các công ty sản xuất điện, điện tử ở khu vực Thành phố Hồ Chí Minh (tác giả đề xuất). Biểu đồ 4.1 – Đồ thị phân tán giữa các phần dư và giá trị dự đoán chuẩn hóa của mô hình hồi qui Biểu đồ 4.2 – Biểu đồ tần số phần dư chuẩn hóa của mô hình hồi qui
TÓM TẮT Mục tiêu chính của nghiên cứu này là nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại các công ty sản xuất thiết bị điện tử ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả của nghiên cứu sẽ là cơ sở khoa học tin cậy, giúp các nhà quản lý dự án cải thiện và nâng cao hiệu quả của qúa trình quản trị dự án. Nghiên cứu được tiến hành theo hai bước: nghiên cứu sơ bộ bằng phương pháp định tính, thực hiện thông qua kỹ thuật phỏng vấn 10 nhân viên và các quản lý, trưởng nhóm đã từng tham gia các dự án R&D tại các công ty sản xuất thiết bị điện điện tử ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh. Nghiên cứu chính thức bằng phương pháp định lượng, thông qua phỏng vấn trực tiếp nhân viên thuộc các bộ phận nghiên cứu và phát triển sản phẩm bằng bảng câu hỏi phỏng vấn, với cỡ mẫu n = 300. Mẫu được lấy theo phương pháp lấy mẫu thuận tiện và tiến hành thu thập tại những công ty sản xuất thiết bị điện điện tử ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh. Thang đo của các khái niệm nghiên cứu dựa vào những nghiên cứu của Pinto (1986), Chan Wai Kuen, Suhaiza Zailani và Yudi Fernando (2008), Evetta Watson Culler (2009). Thang đo này được kiểm định bằng phương pháp phân tích độ tin cậy Cronbach Alpha và phân tích nhân tố EFA. Sau khi kiểm định độ tin cậy, độ giá trị hội tụ của thang đo, các nhân tố rút trích được sẽ được tính theo giá trị trung bình của các biến quan sát tương ứng và sử dụng kết quả đó để chạy mô hình hồi qui tuyến tính bội. Kết quả thu được từ phương trình hồi qui sẽ được phân tích để đưa ra các hàm ý quản trị cho nhà quản lý tại các công ty điện điện tử ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh.
1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN 1.1 Lý do chọn đề tài Quản trị dự án hiện đại đã được áp dụng trong những năm đầu của thập niên 50 và đã trải qua sự phát triển bùng nổ trong suốt thập niên 90. Giai đoạn mở đầu thế kỷ 21 được mô tả bằng những thay đổi mang tính nhảy vọt, và sự thay đổi được thực hiện thông qua các dự án. Xu thế của sự thay đổi chưa từng có đã tạo nên những thách thức và cơ hội. Tất cả các công ty trong rất nhiều lĩnh vực đang đối mặt với thử thách trong việc theo kịp tốc độ phát triển và loại trừ rủi ro. Cho dù chúng ta làm việc trong chính phủ, các tổ chức phi lợi nhuận hay trong doanh nghiệp lớn hay nhỏ, công ty của chúng ta cũng cần phải điều chỉnh và nắm bắt được các nguyên tắc để quản trị thành công một dự án bởi vì các công ty đều nhận thấy việc quản trị dự án thành công như là một năng lực chiến lược – khả năng cho phép chúng ta có những lợi thế cạnh tranh. Phần lớn các dự án về kỹ thuật và xây dựng thường chiếm ưu thế trong các chủ đề về quản trị và thực thi dự án. Theo như Pinto (1986), quá trình thực thi dự án khá là phức tạp, thường đòi hỏi sự tập trung bao quát và chung chung đến những khía cạnh to lớn thuộc về con người, ngân sách và các biến kĩ thuật khác. Ngoài ra, dự án thường sở hữu một bộ chuyên biệt các nhân tố thành công cần thiết mà nếu như tập trung đến các yếu tố này, chúng ta sẽ cải thiện khả năng thành công trong việc thực thi dự án. Mặt khác, nếu các yếu tố này không được chú ý một cách nghiêm túc, khả năng dẫn đến thất bại là rất cao. Nền kinh tế ngày nay được vận hành trong tình trạng biến đổi linh hoạt, quá trình thực thi dự án chịu ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố bên ngoài, các yếu tố ngoài mong đợi, các yếu tố mới phát sinh, các ràng buộc và các nguồn lực bấp bênh. Điều này chỉ ra rõ, nếu như các dự án được tiến hành và từng bước không được quản lý một cách hiệu quả và kịp thời thì thất bại là điều không thể tránh khỏi.
2 Rất nhiều dự án được hình thành trong lĩnh vực sản xuất, do vậy, nó càng cần thiết khi phải xác định yếu tố nào đóng góp nên thành công của một dự án. Điều này cũng được nhắc đến trong một nghiên cứu thực hiện bởi Belassi và Tukel (1996), mà ở đó, số đáp viên từng làm việc cho các dự án phát triển sản phẩm chiếm đến 40.7%. Theo đó, với mong muốn góp phần gia tăng khả năng thành công của các dự án trong lĩnh vực sản xuất thiết bị điện tử, nghiên cứu này là những nỗ lực của tác giả nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại các công ty sản xuất thiết bị điện tử ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả của nghiên cứu sẽ là cơ sở khoa học tin cậy, giúp các nhà quản lý dự án cải thiện và nâng cao hiệu quả của qúa trình quản trị dự án. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu - Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại các công ty sản xuất thiết bị điện tử ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh. - Xác định mức độ quan trọng giữa các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại các công ty sản xuất thiết bị điện tử ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh. - Đề xuất hàm ý quản trị nhằm nâng cao khả năng thành công của các dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại các công ty sản xuất thiết bị điện tử ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh. 1.3 Đối tượng, phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu : các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại các công ty sản xuất thiết bị điện tử ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh.
3 - Đối tượng khảo sát : các nhà quản lý, trưởng nhóm dự án và các nhân viên đã từng tham gia các dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại các công ty sản xuất thiết bị điện tử ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh ma - Phạm vi nghiên cứu : TP.Hồ Chí Minh. - Thời gian nghiên cứu : từ tháng 07 đến tháng 10/2015. 1.4 Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu được thực hiện thông qua 02 (hai) giai đoạn : nghiên cứu sơ bộ; nghiên cứu chính thức. Nghiên cứu sơ bộ được thực hiện thông qua phương pháp định tính. Tất cả các khái niệm sử dụng trong nghiên cứu : các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm. Kỹ thuật thảo luận nhóm được sử dụng trong nghiên cứu sơ bộ để điều chỉnh cách đo lường các khái niệm cho phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Nghiên cứu chính thức được thực hiện bằng phương pháp nghiên cứu định lượng, với kỹ thuật phỏng vấn trực tiếp. - Mẫu điều tra trong nghiên cứu chính thức được thực hiện bằng phương pháp lấy mẫu thuận tiện với 300 nhà quản lý, trưởng nhóm dự án và các nhân viên đã từng tham gia các dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm đang làm việc toàn thời gian trong các công ty sản xuất thiết bị điện, điện tử tại TP.HCM. - Tất cả các nhân tố được đo bằng thang Likert 5 điểm từ 1-hoàn toàn không đồng ý đến 5-hoàn toàn đồng ý. 10 biến độc lập được đo lường bằng cách thừa kế và phát huy từ công cụ Hồ sơ thực hiện dự án (Project Implementation Profile (P.I.P)) ( Pinto, 1986). - Bảng câu hỏi điều tra được hình thành theo cách : Bảng câu hỏi nguyên gốc → Thảo luận nhóm → Điều chỉnh → Bảng câu hỏi điều tra.
4 - Việc kiểm định thang đo và mô hình lý thuyết cùng với các giả thuyết đề ra bằng hệ số tin cậy Cronbach Alpha; phân tích nhân tố khám phá EFA, phân tích tương quan, hồi quy … dựa trên kết quả xử̉ lý số liệu thống kê SPSS 20.0. 1.5 Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Nghiên cứu này giúp cho các nhà quản lý hiểu rõ hơn về các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại các công ty sản xuất thiết bị điện, điện tử. Trên cơ sở đó, dưới hàm ý quản trị của đề tài, nhà quản lý sẽ có kế hoạch để cải tiến các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm nhằm nâng cao khả năng thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại các công ty sản xuất thiết bị điện, điện tử. 1.6 Kết cấu của đề tài Cấu trúc dự kiến của báo cáo nghiên cứu gồm có 05 chương : Chương 1. Tổng quan Giới thiệu về phần tổng quan của đề tài nghiên cứu. Tác giả đề cập đến tình hình thực tiễn về cạnh tranh và cơ hội thành công của doanh nghiệp cùng với các yếu tố để tác giả quyết định thực hiện đề tài này. Tiếp theo là sự trình bày về mục tiêu nghiên cứu của luận văn, phạm vi nghiên cứu và phương pháp mà tác giả chọn lựa để thực hiện. Cuối cùng trong chương này là sự trình bày về ý nghĩa của nghiên cứu đối với thực tiễn cho các nhà quản lý trong ngành sản xuất thiết bị điện, điện tử cũng như những phân tích làm sáng tỏ mối tương quan giữa các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án nghiên cứu và phát triển sản phẩm điện, điện tử.
5 Chương 2. Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu Chương này, tác giả trình bày về phần cơ sở lý thuyết theo quan điểm và sự tìm hiểu, tham khảo tài liệu của tác giả về chủ đề nghiên cứu. Tiếp theo là sự đề xuất của tác giả về mô hình nghiên cứu mà mình thực hiện. Chương 3: Phương pháp nghiên cứu Chương này trình bày về thiết kế nghiên cứu và qui trình nghiên cứu của tác giả, tiếp theo là sự mô tả về quá trình xây dựng thang đo của tác giả, dựa trên các thang đo gốc của các nghiên cứu trước. Chương 4: Kết quả nghiên cứu Chương này trình bày về phần phân tích kết quả khảo sát mà qua quá trình thu thập dữ liệu tác giả ghi nhận được. Trong chương này tác giả cũng xây dựng lại mô hình cuối cùng cho nghiên cứu, cũng như phân tích cụ thể về các giả thuyết đã đề xuất cho nghiên cứu. Chương 5: Kết luận và kiến nghị Chương này trình bày kết luận của tác giả về toàn bộ nghiên cứu, thông qua việc tóm lại nội dung nghiên cứu và các kết quả đạt được của nghiên cứu. Tác giả cũng nêu ra các hàm ý quản trị về các đóng góp của nghiên cứu. Và cuối cùng là sự trình bày về hạn chế của luận văn và những đề xuất cho nghiên cứu tiếp theo. Tóm tắt chương 1 Chương này đề cập đến các vấn đề nghiên cứu sau: (1) Lý do chọn đề tài nghiên cứu, (2) Mục tiêu nghiên cứu, (3) Phạm vi và phương pháp nghiên cứu, (4) Ý nghĩa thực tiễn của đề tài nghiên cứu, (5) Kết cấu của đề tài. Chương tiếp theo tác giả trình bày về cơ sơ lý thuyết và mô hình nghiên cứu đề nghị.
6 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU 2.1 Giới thiệu Trong Chương I, tác giả đã giới thiệu tổng quan về đề tài nghiên cứu. Với chương hai này sẽ trình bày về phần cơ sở lý thuyết của nghiên cứu, trong đó gồm: (1) Khái quát về dự án; (2) Nhân tố thành công và nhân tố thành công thiết yếu;(3) Các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án; (4) Mô hình và các giả thuyết nghiên cứu. 2.2 Khái quát về dự án 2.2.1. Dự án Một dự án được định nghĩa là “công việc mang tính chất tạm thời, tạo ra một sản phẩm hay một dịch vụ độc nhất”. Công việc tạm thời sẽ có điểm bắt đầu và điểm kết thúc. Mỗi khi công việc hoàn thành thì nhóm dự án sẽ giải tán hoặc di chuyển sang những nhóm dự án mới (Eric Verzul, 2008). Cách dễ dàng nhất để hiểu dự án là gì chính là xác định những gì không phải là dự án. Nếu một dự án mang tính độc nhất và tạm thời thì những hoạt động đang diễn ra lại không mang tính chất như thế (Evetta Watson Culler, 2009) ;ví dụ như : - Phát triển một phần mềm dự báo thời tiết có độ chính xác cao hơn là một dự án; sử dụng mô hình dự báo thời tiết hàng tuần là một quá trình hoạt động. - Triển khai một phần mềm để xử lý các đơn xin vay tại một tổ hợp tín dụng là một dự án; xử lý các đơn xin vay tiền trở thành một hoạt động mang tính chất liên tục. - Việc lắp đặt các robot để sơn phần vỏ của xe ô tô tại nhà máy lắp ráp là một dự án, trong khi đó quá trình sơn xe chính là một quá trình hoạt động. - Việc soạn thảo một tài liệu chuyên môn về quản lý các rủi ro dự án là một dự án; trong khi đó, việc thuyết trình tài liệu đó cho khách hàng một cách thường xuyên lại chính là hoạt động mang tính chất tiếp diễn.
7 2.2.2. Ba nhân tố ràng buộc của một dự án thành công Các chức năng của quản lý dự án cho phép nhận được sự đồng thuận về những gì sẽ được thực hiện và xây dựng, về chi phí hay giá thành sản phẩm cũng như thời gian mà sản phẩm được giao đến khách hàng. Trong biệt ngữ về quản lý dự án, chúng ta gọi sự cân đối giữa chi phí – thời gian – chất lượng là bộ ba ràng buộc (Lim CS,1999). Ba tham biến đó xác định các mục tiêu cụ thể của dự án, vì vậy một dự án nào được thực hiện đạt được các tiêu chí “ đúng thời gian, đủ ngân sách với chất lượng cao” sẽ được xem là thành công. Tuy nhiên, có những khó khăn tồn tại trong mối liên hệ giữa các yếu tố đó và những yếu tố khác. Từ “cân đối” đặt ra một sự thách thức. Chất lượng một sản phẩm mà chúng ta phát triển phụ thuộc vào thời gian và ngân sách mà chúng ta sẵn sàng bỏ ra. Khi mối quan hệ cân bằng giữa ba yếu tố bị tác động thì một sự thay đổi với yếu tố này sẽ ảnh hưởng đến các yếu tố còn lại (Pinto, Jeffrey Keith, 1986). Việc đạt được sự cân đối giữa chi phí, chất lượng và thời gian nằm ngoài sự kiểm soát của riêng người quản lý dự án. Tất cả các bên tham gia, đặc biệt là những người liên quan đến việc chọn lựa dự án, sẽ ảnh hưởng đến các lựa chọn và sự dung hòa hình thành nên quan hệ của bộ ba ràng buộc. 2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án 2.3.1. Tổng quan về các nhân tố thành công của một dự án Việc phát triển hay định hình khái niệm về nhân tố thành công đã xuất hiện nhiều trong lĩnh vực quản lý dự án từ thập niên 80 đến những năm 2000. Rất nhiều nhà nghiên cứu đã thử tìm đến một phạm vi nào đó để xác định nhân tố thành công trong quản trị dự án. Trong số các nghiên cứu đó có Kerzner (1987), Pinto và Slevin (1987), Pinto và Slevin (1989), Clarke (1999), Cooke Davis (2002) và Muller và Turner (2005). Bảng 2.1 là tổng hợp các nhân tố thành công được liệt kê trong các nghiên cứu trên thế giới về lĩnh vực quản lý dự án. Danh sách các nhân tố này thay đổi từ các điểm chính rộng lớn đến các điểm cụ thể hơn.
8 Bảng 2.1 Tổng hợp các nhân tố thành công được liệt kê trong các nghiên cứu trên thế giới về lĩnh vực quản lý dự án Belassi & Tukel (1996) Pinto & Slevin (1989) Cooke-Daview (2002) Wateridge (1995) Kerzner (1987) Nhân tố thành công Clarke (1999) Muller (2005) Belout (1998) Pinto (1986) Sự thông cảm hợp tác X X X Sự thông cảm chung với các bên liên quan trên tiêu X chuẩn thành công Cam kết chấp hành X X X X Tính phù hợp của tổ chức X Truyền thông X X X Tiêu chuẩn lựa chọn quản X X X X X lý dự án Khả năng lãnh đạo của quản lý dự án / sự trao X X X X X quyền Môi trường X Cam kết trong hoạch định X X X X X và kiểm soát
9 Mục tiêu dự án / Mục tiêu X X X X chung/ Định hướng Hỗ trợ của quản lý cấp cao X X X Sự đóng góp ý kiến của X X X khách hàng / Sự chấp nhận Gíam sát và phản hồi X X X X Nhân sự / Nhóm X X X X X X X Các chức năng kĩ thuật X X X Xử lý sự cố / Quản trị rủi ro X X X Quyền sở hữu dự án X X Tính cấp thiết của dự án X X Thời lượng và quy mô của X X X dự án Ghi chú : “X” – nhân tố thành công được định nghĩa bởi các nhà nghiên cứu dựa trên nhận thức và nền tảng thực nghiệm. (Nguồn : Rozenes S, Spraggett S, Vitner G (2006). Project control: Literature review. Project Manage ). Từ những tổng hợp lý thuyết ở trên, chúng cho thấy nghiên cứu của Pinto (1986) và những phát hiện tiếp theo của Pinto và Slevin về các nhân tố thành công thiết yếu đã trở thành một phần kinh điển của các công trình nghiên cứu thuộc lĩnh vực này (The Project Management Institute). Dựa vào bảng liệt kê này, chúng ta đã có một cái nhìn khái quát về các nhân tố đóng góp nên thành công của một dự án. Trong đó, hầu hết các nghiên
10 cứu đều nhắc đến tầm quan trong không thể thiếu của nhân tố nhân sự hay nhóm làm việc. Bên cạnh đó, nhân tố sự lãnh đạo của nhóm trưởng - sự trao quyền cũng được đánh giá cao cùng với nhân tố hoạch định dự án. Đây là những dẫn chứng cơ sở để tác giả tiếp tục xây dựng mô hình nghiên cứu. 2.3.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của dự án Trong các nghiên cứu về các thành viên của nhóm dự án (Pinto, từ năm 1984 đến 1986), Pinto đã hình thành nên các nhân tố thành công thiết yếu bao gồm sự chấp nhận của khách hàng, sự trao đổi ý kiến với khách hàng, truyền thông, giám sát và phản hồi, nhân sự, mục tiêu dự án, kế hoạch dự án, chức năng kỹ thuật, hỗ trợ của quản lý cấp cao và xử lý sự cố. Bằng những minh chứng cụ thể, các nhân tố thành công thiết yếu của Pinto được chấp nhận rộng rãi như một thực tế hiển nhiên trong lĩnh vực quản trị dự án. Đó là : 2.3.2.1 Mục tiêu dự án Mục tiêu dự án bao hàm việc thành lập các mục tiêu súc tích và những chỉ dẫn cụ thể, rõ ràng cho các bên tham gia dự án cũng như các mục đích tổng quan khác (Viện quản lý dự án, 2004). Chao và Ishii (2004) lưu ý rằng các dự án thường thất bại trong việc cân đối với các mục tiêu kinh doanh, là những yếu tố được xem xét như những rủi ro quan trọng đối với sự thành công của dự án. Các nhà nghiên cứu tại Viện quản lý dự án(2004) đã xác nhận mục tiêu dự án như là một nhân tố thành công thiết yếu được liệt kê trong PMBOK Guide. Những nhà nghiên cứu (Viện quản lý dự án, 2004) ghi nhận lại những hoạt động ban đầu của nhóm dự án bao gồm phát triển bản thảo dự án. Bản thảo dự án dùng để tạo ra mục tiêu dự án nhằm xác định cái nhìn tổng quan về chức năng sản phẩm sắp được đưa ra bởi những thành viên trong đội dự án. Tổng quan mục tiêu về dự án là một thành phần của dự án miêu tả chức năng của sản phẩm và tạo nên một cái nhìn tổng thể về mục tiêu của
11 dự án. Mục tiêu tổng quan được chia nhỏ thành nhiều mục tiêu hoặc là nhiệm vụ nhỏ hơn nhằm hoàn thành được sản phẩm mong muốn. 2.3.2.2 Hỗ trợ của quản lý cấp cao : Hỗ trợ của quản lý cấp cao là sự sẵn sàng của các cấp lãnh đạo trong việc ủy quyền và giao phó các nguồn lực dự án cần thiết (Viện quản lý dự án, 2004). Các bên liên quan đến dự án cần hiểu rõ sự hỗ trợ dự án ở cấp độ cấp cao lúc nào cũng phải có. Theo Chulkov và Desai (2005), một người đưa ra quyết định độc đoán cùng với sự hỗ trợ không tương xứng từ người quản lý làm kết quả dự án trở nên xấu đi. Glaser (2004) thừa nhận rằng nếu các quản lý cấp cao tuyên bố từ bỏ trách nhiệm cho các nhà tài trợ hay chủ dự án sẽ dẫn đến việc các dự án gặp khó khăn do thiếu sự hỗ trợ. Những nhà tài trợ dự án được giao quyền định đoạt sự tồn tại và chi tiêu cho các nguồn lực của dự án. Một vài nhà nghiên cứu khác thì không đồng ý, chẳng hạn như Burstow (2007), ông đề xuất rằng các giám đốc điều hành không phải lãnh trách nhiệm cho sự thất bại của dự án bởi vì họ là những nhà tài trợ hay những chủ dự án. Viện quản lý dự án (2004) xác nhận sự hỗ trợ của quản lý cấp cao như là một nhân tố thành công thiết yếu được liệt kê trong PMBOK Guide. Rất nhiều hoạt động quản lý dự án không thể nhận được hỗ trợ từ các nhà quản trị cấp cao. Rất nhiều nhà quản trị cấp cao không nhận thức được sự ảnh hưởng của họ đối với thành công của dự án. Để hỗ trợ, đảm bảo cho sự thành công, cần thành lập một hệ thống hỗ trợ dự án, tham gia vào các hoạt động như bàn thảo về thời hạn của dự án, hỗ trợ quy trình hình thành dự án, cho phép thời gian và hỗ trợ hoạch định dự án,chọn lựa sao cho không làm xáo trộn trong quá trình thực hiện, đòi hỏi những thay đổi có ý nghĩa về mặt quy mô, và thay đổi hệ thống khen thưởng để thúc đẩy các công việc của dự án.