Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kết quả nghiên cứu thực nghiệm của đề tài có thể giúp cho các nhà quản trị ngân hàng có thể đưa ra các quyết định hợp lý, mang lại hiệu quả tốt hơn cho ngân hàng mình. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ---o0o--- HOÀNG VŨ CHÍNH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ---o0o--- HOÀNG VŨ CHÍNH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS.TRẦN THỊ MỘNG TUYẾT TP. Hồ Chí Minh – Năm 2017
LỜI CAM ĐOAN  Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập và làm việc với tinh thần nghiêm túc của bản thân tôi với sự hướng dẫn của TS. Trần Thị Mộng Tuyết. Số liệu thống kê là trung thực, nội dung và kết quả nghiên cứu của luận văn này chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào cho tới thời điểm hiện nay. TP. HCM, ngày 07 tháng 08 năm 2017 Tác giả Hoàng Vũ Chính
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH ẢNH DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT MỤC LỤC............................................................................................................................................. CHƢƠNG 1. GIỚI THIỆU ................................................................................................................... 1 1.1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................................... 2 1.3. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................................ 2 1.4. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................................................. 3 1.5. Phạm vi nghiên cứu................................................................................................................ 3 1.6. Phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................................................... 3 1.7. Nội dung đề tài........................................................................................................................ 4 1.8. Ý nghĩa đề tài .......................................................................................................................... 5 CHƢƠNG 2. TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ..................................................................... 7 2.1. Tổng quan về ngân hàng thƣơng mại ................................................................................... 7 2.2. Tổng quan về hiệu quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại .......................................... 8 2.2.1. Khái niệm về hiệu quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại ................................... 8 2.2.2. Các chỉ tiêu đo lƣờng hiệu quả hoạt độngcủa ngân hàng ........................................... 9 2.3. Tổng quan về thu nhập lãi cận biên ................................................................................... 12 2.4. Lý thuyết xác định thu nhập lãi cận biên ........................................................................... 14 2.5. Lƣợc khảo các nghiên cứu trƣớc đây về các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập lãi cận biên của các ngân hàng thƣơng mại ....................................................................................................... 17 Bảng 2.1. Tổng hợp các kết quả nghiên cứu trƣớc............................................................................ 24
CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN CỦA CÁC NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM.................................................................................. 29 3.1. Thực trạng về thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam.................... 29 3.2. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam ........................................................................................................................................... 32 3.2.1. Rủi ro tín dụng ............................................................................................................. 32 3.2.2. Rủi ro thanh khoản ...................................................................................................... 33 3.2.3. Vốn chủ sở hữu ............................................................................................................. 34 3.2.4. Chỉ số Lerner ................................................................................................................ 36 3.2.5. Hiệu quả chi phí ........................................................................................................... 37 3.2.6. Chất lƣợng quản trị ..................................................................................................... 38 3.2.7. Chính sách dự trữ của Ngân hàng Nhà nƣớc ............................................................ 39 3.2.8. Quy mô ngân hàng ....................................................................................................... 40 3.2.9. Dƣ nợ cho vay ............................................................................................................... 41 3.2.10. Tăng trƣởng kinh tế ..................................................................................................... 42 3.2.11. Lạm phát ....................................................................................................................... 42 3.2.12. Lãi suất .......................................................................................................................... 43 3.3. Đánh giá chung về thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam ........................................................................................................... 44 CHƢƠNG 4. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU – KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ......................................... 46 4.1. Mô hình nghiên cứu ............................................................................................................. 46 4.1.1. Dữ liệu nghiên cứu ....................................................................................................... 46 4.1.2. Mô hình nghiên cứu ..................................................................................................... 48 4.2. Đo lƣờng biến ....................................................................................................................... 49 4.2.1. Biến phụ thuộc .............................................................................................................. 49 4.2.2. Biến độc lập................................................................................................................... 49 4.3. Phƣơng pháp ƣớc lƣợng ...................................................................................................... 59 4.4. Kết quả nghiên cứu .............................................................................................................. 60 4.4.1. Thống kê mô tả ............................................................................................................. 60 4.4.2. Ma trận tƣơng quan ..................................................................................................... 61 4.4.3. Kết quả ƣớc lƣợng ........................................................................................................ 63 CHƢƠNG 5. KẾT LUẬN .................................................................................................................... 72 5.1. Thảo luận kết quả ................................................................................................................ 72
5.2. Gợi ý chính sách/giải pháp .................................................................................................. 73 5.3. Hạn chế đề tài và hƣớng nghiên cứu tiếp theo .................................................................. 76 TÓM TẮT……………… ..................................................................................................................... 78 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 1 PHỤ LỤC 2
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Tổng hợp các kết quả nghiên cứu trƣớc ................................................... 24 Bảng 4.1. Bảng tổng hợp danh sách các ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu ........................................................................................................................................ 47 Bảng 4.2. Bảng tổng hợp các biến trong mô hình nghiên cứu ................................. 57 Bảng 4.3. Bảng mô tả thống kê các biến..................................................................... 60 Bảng 4.4. Bảng ma trận tƣơng quan .......................................................................... 62 Bảng 4.5. Bảng kết quả ƣớc lƣợng ảnh hƣởng của các yếu tố đến thu nhập lãi cận biên của 27 Ngân hàng TMCP Việt Nam từ 2006 - 2016 ......................................... 63 Bảng 4.6. Tóm tắt kết quả nghiên cứu ....................................................................... 70
DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 3.1. Tình hình thu nhập lãi thuần của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu ..................................................................................................................... 30 Hình 3.2. Tình hình thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu ..................................................................................................................... 31 Hình 3.3. Tình hình biến động thu nhập lãi cận biên và rủi ro tín dụng của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu ................................................................. 33 Hình 3.4. Tình hình biến động thu nhập lãi cận biên và rủi ro thanh khoản của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu ........................................................... 34 Hình 3.5. Tình hình biến động thu nhập lãi cận biên và rủi ro vốn của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu............................................................................ 35 Hình 3.6. Tình hình biến động thu nhập lãi cận biên và chỉ số Lerner của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu ................................................................. 36 Hình 3.7. Tình hình biến động thu nhập lãi cận biên và chi phí hoạt động của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu ................................................................. 37 Hình 3.8. Tình hình biến động thu nhập lãi cận biên và tài sản sinh lời của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu ................................................................. 38 Hình 3.9. Tình hình biến động thu nhập lãi cận biên và dự trữ tại Ngân hàng nhà nƣớc của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu .......................................... 39 Hình 3.10. Tình hình biến động thu nhập lãi cận biên và quy mô của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu............................................................................ 40 Hình 3.11. Tình hình biến động thu nhập lãi cận biên và dƣ nợ cho vay của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu ................................................................. 41 Hình 3.12. Tình hình biến động thu nhập lãi cận biên và tăng trƣởng kinh tế của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu ........................................................... 42
Hình 3.13. Tình hình biến động thu nhập lãi cận biên và lạm phát của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu............................................................................ 43 Hình 3.14. Tình hình biến động thu nhập lãi cận biên và lãi suất của các Ngân hàng TMCP trong mẫu nghiên cứu............................................................................ 44
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Tên viết tắt Tên tiếng Việt Tên tiếng Anh Ar Autoregressive BCTC Báo cáo tài chính BCĐKT Bảng cân đối kế toán GDP Tăng trưởng kinh tế NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NIM Thu nhập lãi cận biên TMCP Thương mại cổ phần
1 CHƢƠNG 1. GIỚI THIỆU 1.1. Lý do chọn đề tài Đối với nền kinh tế của mỗi quốc gia thì hoạt động của hệ thống ngân hàng luôn là huyết mạch của nền kinh tế. Ngay cả với các nền kinh tế có thị trường tài chính tốt và phát triển mạnh, thì vai trò trung gian của ngân hàng trong việc luân chuyển vốn từ người gửi tiền đến người đi vay là không thể thiếu. Đặc biệt là đối với các nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam, khi mà thị trường vốn còn chưa phát triển thì các tổ chức ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng và phát triển kinh tế. Như vậy có thể nói các tổ chức ngân hàng ở Việt Nam có vai trò rất quan trọng trong việc tăng trưởng và phát triển kinh tế, nhận được nhiều sự quan tâm và chú ý của nền kinh tế cũng như Nhà nước. Vì vậy, hiện nay hiệu quả trong hoạt động của ngân hàng luôn là vấn đề được các nhà quản trị ngân hàng, các nhà hoạch định chính sách và Chính phủ quan tâm hàng đầu, vì hoạt động ngân hàng hiệu quả sẽ góp phần tạo ra lợi nhuận bền vững thúc đẩy ngân hàng phát triển, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và ổn định nền kinh tế vĩ mô. Chúng đồng thời cũng chỉ ra năng lực của hội đồng quản trị và nhân viên ngân hàng trong việc duy trì sự tăng trưởng của các nguồn thu (chủ yếu là thu từ các khoản cho vay, đầu tư và phí dịch vụ) so với mức tăng của chi phí (chủ yếu là chi phí trả lãi cho tiền gửi, những khoản vay trên thị trường tiền tệ), và hiệu quả của các chính sách, chiến lược kinh tế mà Chính phủ định hướng. Để đánh giá hiệu quả hoạt động của Ngân hàng có rất nhiều chỉ tiêu, trong đó thu nhập lãi cận biên là một thước đo quan trọng đối với ngân hàng vì nó thường chiếm tỷ trọng cao trong tổng thu nhập của ngân hàng. Tỷ lệ này càng cao thì lợi nhuận của ngân hàng càng cao. Hiện nay, trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập và sự cạnh tranh
2 ngày một gay gắt, các Ngân hàng TMCP tại Việt Nam đang ngày càng phải cải thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động, nhằm gia tăng năng lực cạnh tranh. Chính vì lý do trên, nên việc tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam là hết sức cần thiết. Kết quả nghiên cứu là cơ sở khoa học để các nhà quản trị ngân hàng có thể đưa ra các quyết định hợp lý, mang lại hiệu quả cao hơn cho ngân hàng của mình, các nhà hoạch định có thể đưa ra các chính sách kinh tế vĩ mô hợp lý để điều tiết nền kinh tế thông qua việc tác động vào thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP. Vì vậy tác giả chọn đề tài: “Các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam”. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập lãi cận biên (NIM) của các Ngân hàng TMCP Việt Nam. Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến thu nhập lãi cận biên (NIM) của các Ngân hàng TMCP Việt Nam. Đưa ra các giải pháp phù hợp cho các nhà quản trị ngân hàng, cũng như các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam, để có thể cải thiện thu nhập lãi cận biên (NIM) của các Ngân hàng TMCP Việt Nam. 1.3. Câu hỏi nghiên cứu Các yếu tố nào ảnh hưởng đến thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam? Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam?
3 Các giải pháp nào để nâng cao thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam? 1.4. Đối tƣợng nghiên cứu Thu nhập lãi cận biên và các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam. 1.5. Phạm vi nghiên cứu Tôi thực hiện việc loại trừ các ngân hàng thương mại không có sẵn dữ liệu liên tục từ năm 2006 – 2016, hoặc các ngân hàng không công bố báo cáo tài chính trong năm tài chính, cũng như các ngân hàng thương mại hoạt động yếu kém trong thời gian vừa qua: cụ thể là các ngân hàng thương mại bị mua lại bởi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) với giá 0 đồng hoặc các ngân hàng bị sáp nhập vào các ngân hàng thương mại khác. Vì vậy, mẫu nghiên cứu cuối cùng của tôi bao gồm 27 ngân hàng TMCP đang hoạt động tại Việt Nam bao gồm 03 ngân hàng TMCP quốc doanh (Ngân hàng TMCP Đầu Tư & Phát Triển Việt Nam, Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam và Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam) và 24 ngân hàng TMCP kháctrong khoảng thời gian từ năm 2006 – 2016 (Xem phụ lục 01). 1.6. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng dữ liệu của các ngân hàng, dữ liệu kinh tế vĩ mô của Việt Nam và dữ liệu thể hiện đặc điểm ngành ngân hàng của Việt Nam trong giai đoạn 2006 – 2016. Dữ liệu của các ngân hàng TMCP Việt Nam được thu thập từ báo cáo tài chính của các ngân hàng, bao gồm bảng cân đối kế toán và bảng kết quả hoạt động kinh doanh, được tổng hợp từ Stoxplus.com; dữ liệu thể hiện đặc điểm kinh tế vĩ mô của
4 Việt Nam và đặc điểm của ngành ngân hàng Việt Nam được thu thập từ trang Ngân hàng Thế giới (WorldBank). Mẫu nghiên cứu của tôi bao gồm 27 ngân hàng TMCP đang hoạt động tại Việt Nam bao gồm 03 ngân hàng TMCP quốc doanh (Ngân Hàng TMCP Đầu Tư & Phát Triển Việt Nam, Ngân Hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam và Ngân Hàng TMCP Công Thương Việt Nam) và 24 ngân hàng TMCP khác. Hơn thế nữa, tôi sử dụng phương pháp ước lượng GMM để trả lời các câu hỏi nghiên cứu, vì phương pháp ước lượng GMM có thể khắc phục được hiện tượng tự tương quan, hiện tượng phương sai thay đổi và hiện tượng nội sinh. Ngoài ra, tôi cũng thực hiện kiểm tra kết quả hồi quy từ phương pháp ước lượng GMM để xem xét kết quả có được có đáng tin cậy và có thể dùng để phân tích được không. Cụ thể, kiểm định mà tôi dùng là kiểm định Ar(2) và Hansen. Trong đó kiểm định Ar(2) là xem xét hiện tượng tự tương quan bậc hai trong mô hình nghiên cứu với giả thuyết H0 là không tồn tại hiện tượng tự tương quan bậc hai. Còn kiểm định Hansen thì sẽ xem xét giá trị của các biến công cụ mà tôi đưa vào trong phương pháp GMM, để xử lý hiện tượng nội sinh với giả thuyết H0 là các biến công cụ không tương quan với phần dư của mô hình, nói cách khác các biến đưa vào mô hình là phù hợp. 1.7. Nội dung đề tài Chƣơng 1: Giới thiệu Trong chương này, tác giả sẽ giới thiệu về lý do chọn đề tài, mục tiêu nghiên cứu tác giả hướng đến cũng như các câu hỏi nghiên cứu cần trả lời, xác định đối tượng, phạm vi nghiên cứu và nêu ra ý nghĩa thực ti n của việc nghiên cứu đề tài. Chƣơng 2: Tồng quan lý thuyết và nghiên cứu trƣớc đây Trong chương này, tác giả sẽ nêu cơ sở lý luận, nền tảng lý thuyết vềngân hàng thương mại, hiệu quả hoạt động cũng như thu nhập lãi cận biên. Đồng thời nêu lên mô hình xác định thu nhập lãi cận biên được các tác giả trước đây đề xuất, và lược khảo
5 các nghiên cứu trước đây dựa vào các kết quả thực nghiệm các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập lãi cận biên. Chƣơng 3: Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập lãi cận biên của các Ngân Hàng TMCP Việt Nam Trong chương này, tác giả khái quát tình hình thu nhập lãi thuần và thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng, cũng như nêu lên mối quan hệ giữa các đặc điểm của ngân hàng với thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam trong giai đoạn 2006 – 2016. Chƣơng 4: Mô hình nghiên cứu – kết quả nghiên cứu Trong chương này, tác giả sẽ dựa trên các nghiên cứu trước đây về thu nhập lãi cận biên của các tác giả để xây dựng mô hình nghiên cứu, cơ sở dữ liệu, đưa ra các giả định và k vọng để thực hiện nghiên cứu bằng phương pháp định lượng, phân tích kết quả nghiên cứu. Chƣơng 5: Kết luận Trong chương này, tác giả sẽ tóm tắt lại kết quả nghiên cứu, phân tích những điểm mới của đề tài cũng như những điểm còn hạn chế, hướng nghiên cứu tiếp theo, đồng thời, dựa trên kết quả nghiên cứu để đưa ra những kiến nghị phù hợp. 1.8. Ý nghĩa đề tài Việc nghiên cứu và kết quả nghiên cứu của đề tài này có ý nghĩa về mặt khoa học cũng như việc ứng dụng trong thực ti n. - Về mặt khoa học: đề tài đóng góp về mặt khoa học trong việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập lãi cận biên của các Ngân hàng TMCP Việt Nam.
6 - Về mặt thực ti n: kết quả nghiên cứu thực nghiệm của đề tài giúp cho các nhà quản trị ngân hàng có thể đưa ra các quyết định hợp lý, mang lại hiệu quả tốt hơn cho ngân hàng mình. TÓM TẮT CHƢƠNG 1 Chương này được tôi trình bày lý do chọn đề tài, mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu cũng như đối tượng và phạm vi mà đề tài nghiên cứu. Hơn thế nữa tôi cũng đưa ra phương pháp nghiên cứu mà đề tài áp dụng để xem xét ảnh hưởng của các yếu tố đến thu nhập lãi cận biên của các ngân hàng. Đồng thời tôi cũng nêu lên nội dung đề tài theo các chương và đưa ra ý nghĩa đề tài có được bao gồm về mặt khoa học và mặt thực ti n.
7 CHƢƠNG 2. TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 2.1. Tổng quan về ngân hàng thƣơng mại Ngân hàng thương mại là một tổ chức trung gian tài chính, cung cấp các phương tiện thanh toán và cung ứng dịch vụ ngân hàng, có vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân và hoạt động theo định chế trung gian mang tính chất tổng hợp, đã hình thành, tồn tại và phát triển gắn liền với sự phát triển của kinh tế hàng hoá. Sự có mặt của hệ thống ngân hàng thương mại trong hầu hết các mặc hoạt động của nền kinh tế, xã hội đã chứng minh rằng: ở đâu có một hệ thống ngân hàng thương mại phát triển thì ở đó sẽ có sự phát triển với tốc độ cao của nền kinh tế, xã hội và ngược lại. (PGS.TS Trần Huy Hoàng, 2011, giáo trình quản trị ngân hàng thương mại Đại học kinh tế TP.HCM). Đạo luật Ngân hàng của Cộng hòa Pháp 1941 đã định nghĩa: Ngân hàng thương mại là những cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên là nhận tiền bạc của công chúng dưới hình thức ký thác, hoặc dưới các hình thức khác và sử dụng các nguồn lực đó cho chính họ trong các nghiệp vụ về chiết khấu, tín dụng và tài chính. Ngân hàng thương mại là ngân hàng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng nhằm mục tiêu lợi nhuận.(Theo Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 ngày 16/06/2010 của Quốc hội Việt Nam). Qua các khái niệm về ngân hàng thương mại trên, từ đó ta có thể rút ra bản chất của ngân hàng thương mại được thể hiện qua các điểm sau:
8 – Ngân hàng thương mại là một tổ chức kinh tế. – Ngân hàng thương mại hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ tín dụng và dịch vụ ngân hàng. – Ngân hàng thương mại là một trung gian tài chính. 2.2. Tổng quan về hiệu quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại 2.2.1. Khái niệm về hiệu quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại La Porta và các cộng sự (2002) cho rằng hiệu quả hoạt động là sự đo lường mức độ hiệu quả của các hoạt động kinh doanh trong một thời gian cụ thể, được thể hiện bởi mức độ sinh lời và lỗ trong suốt giai đoạn này. Cho nên có thể thấy rằng, hiệu quả hoạt động có thể phản ánh được hiệu quả của chính sách mà các nhà quản trị của ngân hàng sử dụng trong thời gian qua, cũng như phương thức mà ngân hàng đang hoạt động. Tương tự như các tổ chức, công ty khác; lợi nhuận được xem như là phương thức cơ bản giúp cho các ngân hàng có thể duy trì hoạt động, đảm bảo các tỷ lệ an toàn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, cũng như mở rộng địa bàn hoạt động và thị phần trong tương lai nhằm mục đích khuếch đại giá trị của các cổ đông. Thực tế có thể thấy rằng các ngân hàng thương mại sử dụng chủ yếu các nguồn lực như nguồn lao động (nhân viên), cơ sở vật chất (tài sản hữu hình), nguồn vốn từ các hoạt động huy động (tiền gửi khách hàng, đi vay các Tổ chức tín dụng khác), hoạt động cho vay và đầu tư. Do đó, khi phân tích mức độ hiệu quả hoạt động cũng như lợi nhuận của các ngân hàng thương mại,thìcần phảixem xét toàn diện các nguồn lực trên,để có thể đánh giá một cách tổng quan và chính xác nhất hiệu quả hoạt động của một ngân hàng thương mại.
9 Hơn thế nữa, các nghiên cứu thực nghiệm gần đây đưa ra một số phương pháp tiếp cận để phân tích hiệu quả hoạt động của một ngân hàng. Các cách tiếp cận theo hướng hiện đại chủ yếu bao gồm:  Phương pháp tiếp cận dưới góc độ tài sản (Sealey và Lindley, 1977).  Phương pháp tiếp cận theo khía cạnh chi phí sử dụng vốn(Hancock, 1985).  Phương pháp phân tích theo giá trị gia tăng (Berger và các cộng sự, 1987).  Phương pháp tiếp cận dưới khía cạnh thu nhâp(Leightner và Lovell, 1998). 2.2.2. Các chỉ tiêu đo lƣờng hiệu quả hoạt độngcủa ngân hàng Tương tự như các chỉ tiêu đo lường hiệu quả hoạt động của tổ chức và doanh nghiệp, hiệu quả hoạt động của các ngân hàng có thể được xem xét theo giá trị tuyệt đối và giá trị tương đối. Trong đó, giá trị tuyệt đối được phản ánh bởi mức doanh thu thuần, thu nhập hoạt động, lợi nhuận trước thuế, lợi nhuận sau thuế. Giá trị tương đối sẽ được phân tích dưới khía cạnh so sánh giá trị tuyệt đối với các chỉ tiêu khác của doanh nghiệp chẳng hạn như tổng tài sản, tổng vốn chủ sở hữu… Tuy báo cáo tài chính của các ngân hàng sẽ có sự khác biệt so với các doanh nghiệp, nhưng về cơ bản ý nghĩa của các giá trị tuyệt đối và tương đối này đều như các doanh nghiệp. Cụ thể: - Chỉ tiêu đo lường theo giá trị tuyệt đối: Lợi nhuận của một ngân hàng được thể hiện trên bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Trong đó có một số chỉ tiêu đo lường lợi nhuận của một ngân hàng theo giá trị tuyệt đối chẳng hạn như:
10  Thu nhập lãi thuần được tính toán bởi chênh lệch giữa thu nhập từ lãi và chi phí từ lãi (tương ứng với doanh nghiệp thì đây là tiêu chí doanh thu thuần). Chỉ tiêu này sẽ phản ánh thu nhậplãi thuầncủa ngân hàng từ các hoạt động huy động và cho vay của ngân hàng với khách hàng. Mức độ thu nhập lãi thuầncàng cao thì càng hàm ý rằng, ngân hàng đang được hưởng lợi nhiều từ hoạt động kinh doanh truyền thống (huy động và cho vay).  Trong bối cảnh cạnh tranh như hiện nay, nếu các ngân hàng chỉ tập trung vào các hoạt động kinh doanh truyền thống (bao gồm huy động và cho vay) thì có thể sẽ giảm khả năng cạnh tranh với các ngân hàng khác trên thị trường. Do vậy, các ngân hàng sẽ gia tăng hoạt động theo hướng kinh doanh phi truyền thống, được thể hiện thông qua hoạt động dịch vụ, mua bán chứng khoán giao dịch và đầu tư, giao dịch vàng và ngoại hối… Cho nên, các khoản thu nhập từ các hoạt động này cũng được xem như là thu nhập phi lãi của ngân hàng, và đã được đưa vào phân tích hiệu quả hoạt động của ngân hàng trong các nghiên cứu gần đây.  Thu nhập hoạt động trước chi phí trích lập dự phòng rủi ro tín dụng tương ứng với thu nhập hoạt động của một doanh nghiệp. Trong đó thu nhập hoạt động này đạt được từ hoạt động kinh doanh của ngân hàng bao gồm các khoản thu lãi thuầnvà thu nhập phi lãi.  Lợi nhuận sau thuế được xem như là lợi nhuận của ngân hàng,sau khi đã loại trừ đi các nghĩa vụ thanh toán mà ngân hàng phải đáp ứng,bao gồm chi phí trích lập dự phòng rủi ro tín dụng và thuế thu nhập doanh nghiệp. Trong trường hợp ngân hàng không thực hiện chi trả cổ tức bằng tiền mặt cho các cổ đông,thì lợi nhuận sau thuế này sẽ là lợi nhuận chưa phân phối mà ngân hàng có thể dùng cho các hoạt động trong tương lai.