Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Cải thiện môi trường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh Nam Định

Chia sẻ: SuSan Weddy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:147

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm tìm hiểu lý do tại sao tình hình thu hút FDI tại Nam Định thời gian qua chưa tương xứng với tiềm năng của tỉnh để từ đó đưa ra giải pháp, kiến nghị tháo gỡ sự kìm hãm, gia tăng cải thiện môi trường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài và góp phần thắng lợi sự nghiệp CNH – HĐH.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Cải thiện môi trường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh Nam Định

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- PHẠM THỊ ÁNH TUYẾT CẢI THIỆN MÔI TRƢỜNG THU HÚT ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP NƢỚC NGOÀI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ Hà Nội – 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- PHẠM THỊ ÁNH TUYẾT CẢI THIỆN MÔI TRƢỜNG THU HÚT ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP NƢỚC NGOÀI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NAM ĐỊNH Chuyên ngành: Kinh tế chính trị Mã số : 60 31 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS ĐÀO THỊ PHƢƠNG LIÊN XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội – 2015
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chƣa đƣợc sử dụng ở bất kỳ công trình khoa học nào. Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. TÁC GIẢ LUẬN VĂN PHẠM THỊ ÁNH TUYẾT
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến PGS.TS Đào Thị Phƣơng Liên đã nhiệt tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến toàn thể các thầy giáo, cô giáo trong Khoa Kinh tế chính trị, Trƣờng đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã quan tâm, tham gia đóng góp ý kiến và hỗ trợ tôi trong quá trình nghiên cứu, giúp tôi có cơ sở kiến thức và phƣơng pháp nghiên cứu để hoàn thiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn tới các cơ quan nhƣ: Tổng cục Thống kê Nam Định, UBND tỉnh Nam Định, Sở kế hoạch và đầu tƣ tỉnh Nam Định và các cơ quan hữu quan khác đã hỗ trợ, cung cấp tài liệu, tạo điều kiện cho tôi có cơ sở số liệu để nghiên cứu hoàn thành luận văn. Hà Nội, ngày 03 tháng 03 năm 2015
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 ATVSTP An toàn vệ sinh thực phẩm 2 BOT Hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao 3 BTO Hợp đồng xây dựng - chuyển giao - kinh doanh 4 BT Hợp đồng xây dựng - chuyển giao 5 CNH - HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 6 ĐBSH Đồng bằng sông Hồng 7 ĐTNN Đầu tƣ nƣớc ngoài 8 FDI Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài 9 FPI Xuất khẩu tƣ bản gián tiếp 10 FIE Kinh tế có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài 11 GCNĐT Giấy chứng nhận đầu tƣ 12 HTX Hợp tác xã 13 H30 Xe tải có tải trọng 30 tấn 14 HL93 Tải trọng làn trong 15 IMF Quỹ tiền tệ thế giới 16 JICA Cơ quan Hợp tác Quốc Tế Nhật Bản 17 ITPC Trung tâm Thƣơng mại và xúc tiến đầu tƣ TPHCM 18 KCN Khu công nghiệp 19 KHHGĐ Kế hoạch hóa gia đình 20 KT - XH Kinh tế - xã hội 21 LTTP Lƣơng thực, thực phẩm 22 MTĐT Môi trƣờng đầu tƣ 23 ODA Hỗ trợ phát triển chính thức
24 PCI Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh 25 PPP Hợp tác công tƣ 26 TNCs Công ty xuyên quốc gia 27 UBND Ủy ban nhân dân 28 XB 80 Xe bánh xích có tải trọng 80 tấn 29 XTĐT Xúc tiến đầu tƣ 29 UNCTAD Ủy ban thƣơng mại và phát triển Liên hợp quốc 30 UNESCO Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc. 31 VLXD Vật liệu xây dựng
DANH MỤC BẢNG BIỂU STT SỐ HIỆU NỘI DUNG TRANG 1 Bảng 3.1 Diện tích, dân số, mật độ dân số phân theo 50 đơn vị hành chính (Năm 2011) 2 Bảng 3.2 Cơ cấu đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài ở Nam 58 Định theo ngành năm 2005 – 2008 3 Bảng 3.3 Cơ cấu đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài ở Nam 58 Định theo ngành tính đến hết năm 2011 4 Bảng 3.4 Cơ cấu đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài ở Nam 59 Định theo ngành tính đến hết năm 2013 5 Bảng 3.5 Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài theo huyện, thị 61 Nam Định từ năm 2005 đến 2011 6 Bảng 3.6 Tình hình đầu tƣ theo đối tác tại Nam Định 63 đến hết năm 2011 7 Bảng 3.7 Tình hình đầu tƣ theo đối tác tại Nam Định 63 đến hết năm 2013 8 Bảng 3.8 Biểu tổng hợp chung phân theo thời gian của 88 các dự án FDI ( tính đến hết năm 2013) 9 Bảng 3.9 Hình thức đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài ở Nam 90 Định (từ năm 2005 – 2011) 10 Bảng 3.10 Tỷ lệ góp vốn của khu vực FDI vào nguồn 92 vốn phát triển của tỉnh. 11 Bảng 3.11 Thu ngân sách từ doanh nghiệp của Nam Định 93 12 Bảng 3.12 Thống kê lực lƣợng lao động trực tiếp của khu 94 vực FDI Nam Định
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU PHẦN MỞ ĐẦU……………………………………………………….. 1 1.Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1 2.Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 3 4. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CẢI THIỆN MÔI TRƢỜNG THU HÚT ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP NƢỚC NGOÀI (FDI) TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH………………………………………………………………………….6 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu………………………………………….6 1.1.1. Tình hình nghiên cứu của các tác giả nƣớc ngoài ................................... 6 1.1.1.1. Những công trình nghiên cứu về FDI trong đó có đề cập đến môi trƣờng đầu tƣ ..................................................................................................... 6 1.1.1.2. Những công trình nghiên cứu trực tiếp về môi trƣờng đầu tƣ ............. 7 1.1.2.Tình hình nghiên cứu của các tác giả trong nƣớc .................................... 8 1.1.2.1.Sách, báo, tạp chí .................................................................................. 8 1.1.2.2. Đề tài, luận văn, luận án ..................................................................... 11 1.2. Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về môi trƣờng thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài trên địa bàn tỉnh…………………………………………….12 1.2.1. Những vấn đề cơ bản về đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài và thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài ........................................................................................ 12 1.2.2. Môi trƣờng thu hút FDI và các yếu tố cấu thành môi trƣờng thu hút FDI ......................................................................................................................... 15
1.2.2.1. Môi trƣờng thu hút FDI ...................................................................... 15 1.2.2.2. Các yếu tố cấu thành môi trƣờng thu hút FDI ................................... 16 1.2.3. Sự cần thiết, nội dung cải thiện môi trƣờng thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài trên địa bàn tỉnh ..................................................................................... 22 1.2.3.1. Sự cần thiết phải cải thiện môi trƣờng thu hút đầu tƣ trên địa bàn tỉnh ......................................................................................................................... 22 1.2.3.2. Nội dung cải thiện môi trƣờng thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài trên địa bàn tỉnh ...................................................................................................... 24 1.2.4. Kinh nghiệm trong nƣớc và quốc tế về cải thiện môi trƣờng đầu tƣ trên địa bàn tỉnh nhằm thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài ................................... 29 1.2.4.1. Kinh nghiệp quốc tế ........................................................................... 29 1.2.4.2. Kinh nghiệm trong nƣớc .................................................................... 33 1.2.4.3. Bài học cho tỉnh Nam Định................................................................ 37 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU……………...39 2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc sử dụng………………………………...39 2.1.1. Các phƣơng pháp nghiên cứu sử dụng chung cho toàn bộ luận văn .... 39 2.1.1.1. Phƣơng pháp duy vật biện chứng và phƣơng pháp duy vật lịch sử .. 39 2.1.1.2. Phƣơng pháp trừu tƣợng hóa khoa học gắn liền với phƣơng pháp lịch sử - cụ thể ........................................................................................................ 39 2.1.1.3. Phƣơng pháp phân tích - tổng hợp .................................................... 40 2.1.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu điển hình của từng chƣơng ................... 41 2.1.2.1. Phƣơng pháp sử dụng trong chƣơng 1 ............................................... 41 2.1.2.2. Các phƣơng pháp sử dụng trong chƣơng 3 ........................................ 41 2.1.2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu sử dụng trong chƣơng 4 ............................ 42 2.2. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu……………………………43 2.3. Các công cụ đƣợc sử dụng để nghiên cứu………………………………43
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CẢI THIỆN MÔI TRƢỜNG THU HÚT ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP NƢỚC NGOÀI TẠI NAM ĐỊNH………………………...44 3.1 Khái quát chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội Tỉnh Nam Định có ảnh hƣởng đến cải thiện môi trƣờng thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài trên địa bàn Tỉnh………………………………………………………………….44 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 44 3.1.1.1. Vị trí địa lý ......................................................................................... 44 3.1.1.2. Khí hậu ............................................................................................... 45 3.1.1.3. Tài nguyên, khoáng sản ..................................................................... 46 3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội ........................................................................ 48 3.1.2.1. Dân cƣ và lao động ........................................................................... 48 3.1.2.2. Thị trƣờng tiêu thụ ............................................................................. 51 3.2. Tình hình cải thiện môi trƣờng thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài trên địa bàn tỉnh Nam Định………………………………………………………55 3.2.1. Tình hình phát huy các lợi thế về địa lý và địa hình của Tỉnh .............. 55 3.2.1.1. Thu hút FDI theo cơ cấu ngành đầu tƣ .............................................. 57 3.2.1.2. Thu hút FDI theo địa bàn ................................................................... 59 3.2.2. Năng lực của chính quyền địa phƣơng trong ổn định chính trị, tạo dựng niềm tin, sự an toàn cho các nhà đầu tƣ. ......................................................... 61 3.2.3. Thực trạng cải thiện kết cấu hạ tầng vật chất và hạ tầng xã hội nhằm tạo thuận lợi cho các chủ đầu tƣ trong triển khai các dự án ................................. 64 3.2.4. Năng lực của địa phƣơng trong khai thác các giá trị truyền thống về lịch sử, văn hóa, xã hội và nhân văn tạo sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tƣ. ........ 74 3.2.5. Năng lực của chính quyền địa phƣơng trong vận dụng luật pháp và chính sách Nhà nƣớc theo hƣớng mở, liên thông giữa thị trƣờng địa phƣơng với thị trƣờng quốc gia và thị trƣờng quốc tế ................................................. 77
3.3. Đánh giá chung về thực trạng cải thiện môi trƣờng đầu tƣ trên địa bàn tỉnh Nam Định nhằm thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài…………………...90 3.3.1. Thành tựu .............................................................................................. 90 3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế ........................................ 95 3.3.2.1. Hạn chế............................................................................................... 95 3.3.2.2 Nguyên nhân ....................................................................................... 97 Chƣơng 4: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM TIẾP TỤC CẢI THIỆN MÔI TRƢỜNG THU HÚT ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP NƢỚC NGOÀI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NAM ĐỊNH…………………………….100 4.1 Những căn cứ cho việc đề xuất phƣơng hƣớng và giải pháp tiếp tục cải thiện môi trƣờng thu hút FDI trên địa bàn tỉnh Nam Định…………………100 4.1.1. Định hƣớng thu hút FDI của Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 ....................................................................................................... 100 4.1.2. Mục tiêu và định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Nam Định đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 ........................................................... 104 4.1.2.1. Mục tiêu tổng quát ........................................................................... 104 4.1.2.2. Mục tiêu cụ thể ................................................................................. 104 4.1.2.3. Định hƣớng phát triển các ngành, các lĩnh vực ............................... 106 4.2. Phƣơng hƣớng tiếp tục cải thiện môi trƣờng thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài trên địa bàn Tỉnh Nam Định…………………………………………111 4.3 Một số giải pháp cơ bản nhằm tiếp tục cải thiện môi trƣờng thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài trên địa bàn Tỉnh Nam Định…………………………114 4.3.1. Tiếp tục phát huy các lợi thế về địa lý và địa hình của Tỉnh .............. 115 4.3.2. Nâng cao năng lực của chính quyền địa phƣơng trong ổn định chính trị, tạo dựng niềm tin, sự an toàn cho các nhà đầu tƣ. ........................................ 116 4.3.3. Tiếp tục cải thiện kết cấu hạ tầng vật chất và hạ tầng xã hội nhằm tạo thuận lợi cho các chủ đầu tƣ trong triển khai các dự án ............................... 117
4.3.4. Nâng cao năng lực của chính quyền, các doanh nghiệp và dân cƣ địa phƣơng trong khai thác các giá trị truyền thống về lịch sử, xã hội và nhân văn tạo sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tƣ ........................................................... 119 4.3.5. Nâng cao năng lực của chính quyền địa phƣơng trong vận dụng luật pháp và chính sách theo hƣớng mở, liên thông giữa thị trƣờng địa phƣơng với thị trƣờng quốc gia và thị trƣờng quốc tế ...................................................... 121 KẾT LUẬN………………………………………………………………...125 TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………….127 PHỤ LỤC…………………………………………………………………..130
PHẦN MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Trong thời kỳ mở của của nền kinh tế, việc huy động và sử dụng nguồn vốn đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài (FDI) có tác động tích cực đối với tăng trƣởng kinh tế, chuyển giao công nghệ và kinh nghiệm quản lý, thúc đẩy cạnh tranh làm tăng kim ngạch xuất khẩu, tăng thu ngân sách, giải quyết việc làm… tạo điều kiện cho phát triển sản xuất, đầu tƣ chiều sâu nhằm nâng cao chất lƣợng sản phẩm. FDI là một trong những nguồn quan trọng để bù đắp sự thiếu hụt về vốn, ngoại tệ của các nƣớc nhận đầu tƣ, đặc biệt là những nƣớc kém phát triển. Hầu hết các nƣớc kém phát triển đều rơi vào cái vòng luẩn quẩn, đó là: thu nhập thấp, dẫn đến tiết kiệm thấp, vì vậy đầu tƣ thấp và hậu quả lại là thu nhập thấp. Tình trạng luẩn quẩn này chính là điểm nút khó khăn nhất mà các nƣớc này phải vƣợt qua để hội nhập vào quỹ đạo tăng trƣởng kinh tế hiện đại. Nhiều nƣớc lâm vào tình trạng trì trệ của sự nghèo đói bởi lẽ không lựa chọn và tạo ra đƣợc điểm đột phá chính xác một mắt xích của vòng luẩn quẩn này. Trở ngại lớn nhất đối với các nƣớc này là vốn đầu tƣ, tuy nhiên để tạo vốn cho nền kinh tế nếu chỉ trông chờ vào tích luỹ nội bộ thì hậu quả khó tránh khỏi là sự tụt hậu trong sự phát triển chung của thế giới. Để thoát khỏi vòng luẩn quẩn đó thì các nƣớc kém phát triển phải thu hút vốn đầu tƣ từ bên ngoài và phát huy lợi thế ở bên trong (Tài nguyên thiên nhiên, số lƣợng lao động…). Do đó FDI là cú huých đột phá cái vòng luẩn quẩn đó. Muốn có thật nhiều FDI thì một trong những yếu tố quan trọng nhất đó chính là việc cải thiện môi trƣờng đầu tƣ nhằm thu hút FDI. 1
Nam Định có vị trí địa lý thuận lợi, cơ sở vật chất tƣơng đối đầy đủ, lực lƣơng lao động đông đảo… là những điều kiện hết sức thuận lợi để thu hút FDI. Và trong thực tế những năm gần đây, tỉnh Nam Định đã tiến hành hàng loạt các biện pháp nhằm cải thiện môi trƣờng đầu tƣ thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài, và hoàn thành các cơ chế chính sách để thúc đẩy triển khai có hiệu quả các dự án. Hoạt động FDI vào tỉnh Nam Định trong những năm gần đây bƣớc đầu có những khởi sắc, đã xuất hiện các nhà đầu tƣ nƣớc ngoài nhƣ Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan, Singapore,…đến tìm hiểu và đầu tƣ tại Nam Định. FDI vào Nam Định đã góp phần tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng trƣởng công nghiệp và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Nam Định. Tuy nhiên, FDI vào Nam Định mới chỉ là bƣớc khởi đầu. Mặc dù, trong những năm vừa qua, tỉnh Nam Định đã có nhiều cố gắng song do nhiều yếu tố tác động nên số dự án FDI tại tỉnh Nam Định còn rất hạn chế, nhỏ bé cả về số lƣợng, quy mô, chƣa tƣơng xứng với tiềm năng và đòi hỏi của nền kinh tế của tỉnh và thực sự vấn đề kêu gọi, việc cải thiện môi trƣờng đầu tƣ nhằm thu hút FDI đã và đang là một trong những nội dung, công tác trọng tâm nhằm khai thác lợi thế của tỉnh, khai thác các nguồn vốn đầu tƣ để thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của tỉnh. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, việc tìm ra giải pháp để cải thiện môi trƣờng thu hút FDI vào Nam Định ngày càng trở lên cần thiết. Với tầm quan trọng của việc cải thiện môi trƣờng đầu tƣ nhằm thu hút FDI, cùng việc nghiên cứu để tìm ra những giải pháp đã trở thành vấn đề cấp bách. Đó là lý do em lựa chọn đề tài: “Cải thiện môi trường thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh Nam Định” làm đề tài luận văn tốt nghiệp. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, mục đích của luận văn làm rõ câu hỏi nghiên cứu chính: Những khó khăn còn tồn tại trong công tác cải thiện 2
môi trƣờng thu hút FDI vào tỉnh là gì và để làm thế nào để cải thiện môi trƣờng thu hút FDI vào tỉnh Nam Định cho phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của tỉnh? Đây thực sự là mối quan tâm hàng đầu đối với cấp lãnh đạo tỉnh nói riêng và cũng là mối quan tâm của các nhà hoạch định kinh tế ở Việt Nam nói chung, là mấu chốt để đƣa nền kinh tế - xã hội của Nam. 2.Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu Môi trƣờng đầu tƣ là một vấn đề rất rộng; tuy nhiên, trong phạm vi đề tài này, luận văn chỉ tập trung nghiên cứu môi trƣờng đầu tƣ liên quan đến hoạt động thu hút vốn đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài tại Nam Định. * Phạm vi nghiên cứu + Không gian: là tỉnh Nam Định và một số các tỉnh, địa phƣơng khác có liên quan. + Thời gian: các dự án FDI đã và đang triển khai trong thời gian 2005 – 2013 (vì đây là thời điểm Nam Định thực hiện quá trình quy hoạch phát triển tổng thể kinh tế - xã hội đến năm 2020 và định hƣớng đến năm 2030), xem xét lƣợng vốn đăng ký, lƣợng vốn thực hiện, xem xét hiệu quả dự án và tình hình hoạt động doanh nghiệp FDI. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu: Nhằm tìm hiểu lý do tại sao tình hình thu hút FDI tại Nam Định thời gian qua chƣa tƣơng xứng với tiềm năng của tỉnh để từ đó đƣa ra giải pháp, kiến nghị tháo gỡ sự kìm hãm, gia tăng cải thiện môi trƣờng thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài và góp phần thắng lợi sự nghiệp CNH – HĐH. Để đạt đƣợc mục đích trên thì nhiệm vụ đặt ra là tập trung nghiên cứu: 3
- Hoạt động thu hút vốn đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài tại Nam Định trong những năm qua. - Thực trạng môi trƣờng đầu tƣ trong hoạt động thu hút vốn đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài tại thành phố Nam Định ở một số khía cạnh sau: + Yếu tố địa lý + Yếu tố kinh tế + Yếu tố chính trị + Yếu tố lịch sử, xã hội và nhân văn + Yếu tố quốc tế + Yếu tố pháp luật – hành chính - Phân tích các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của môi trƣờng đầu tƣ để từ đó thấy đƣợc những tác động của môi trƣờng này đến hoạt động thu hút vốn đầu tƣ nƣớc ngoài của tỉnh Nam Định trong thời gian qua. - Căn cứ vào mục tiêu và định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội của thành phố nói chung cũng nhƣ hoạt động thu hút vốn đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài nói riêng của thành phố trong những năm tới; và đƣa ra những giải pháp nhằm cải thiện môi trƣờng đầu tƣ trong hoạt động thu hút vốn đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài cho tỉnh Nam Định. 4. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, phần Kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, phần Nội dung chính của luận văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng. Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về cải thiện môi trƣờng đầu tƣ trên địa bàn tỉnh nhằm thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài Chƣơng 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu 4
Chƣơng 3: Thực trạng cải thiện môi trƣờng thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài trên địa bàn tỉnh Nam Định Chƣơng 4: Phƣơng hƣớng và giải pháp tiếp tục cải thiện môi trƣờng thu hút đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài trên địa bàn tỉnh Nam Định. 5
Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ CẢI THIỆN MÔI TRƢỜNG THU HÚT ĐẦU TƢ TRỰC TIẾP NƢỚC NGOÀI (FDI) TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Tại Việt Nam và trên thế giới, có nhiều công trình nghiên cứu về FDI và môi trƣờng đầu tƣ. Các công trình chủ yếu chú trọng vào tình hình thu hút nguồn vốn FDI tại một số quốc gia, vùng, khu vực, tình hình thực hiện nguồn vốn FDI, vai trò nguồn vốn FDI đến nƣớc chủ đầu tƣ và nƣớc nhận đầu tƣ, ảnh hƣởng của một số khía cạnh của môi trƣờng đầu tƣ đến thu hút FDI và xúc tiến đầu tƣ nƣớc ngoài (ĐTNN). 1.1.1. Tình hình nghiên cứu của các tác giả nước ngoài 1.1.1.1. Những công trình nghiên cứu về FDI trong đó có đề cập đến môi trường đầu tư Vấn đề đầu tƣ nƣớc ngoài cả đầu tƣ trực tiếp và đầu tƣ gián tiếp đã đƣợc nghiên cứu từ lâu, trên mọi phƣơng diện, nhƣng ý nghĩa, vai trò của đầu tƣ nƣớc ngoài luôn là vấn đề đƣợc đặc biệt quan tâm, nhất là trong giai đoạn toàn cầu hóa hiện nay. Bài báo: Foreign direct investment and economic growth: Evidence from Malaysia. Tác giả: Shaari, Mohd Shahidan Bin; Hong, Thien Ho; Shukeri, Siti Norwahida. Nguồn: International Business Research, 2012. Đã trình bày đƣợc kết quả của mối quan hệ đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài với tăng trƣởng kinh tế dựa trên tổng sản phẩm quốc nội hàng năm của Malaysia từ năm 1971 đến năm 2010. Three essays on foreign direct investment and economic growth in developing countries. Tác giả: Saha, Nitesh. Trƣờng: 6
Utah State University, 2005. Đây là ba tiểu luận về đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài và tăng trƣởng kinh tế ở các nƣớc đang phát triển. Trƣớc đây trong tác phẩm “ Chủ nghĩa Đế quốc, giai đoạn tột cùng của Chủ nghĩa Tƣ bản”, V.I.Lênin đã nói tới vấn đề xuất khẩu tƣ bản, theo ông đó là một khách quan kinh tế và cũng theo tƣ tƣởng của ông thì xét về tính chất hoạt động xuất khẩu có hai loại cơ bản là xuất khẩu trực tiếp (còn gọi là đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài – FDI) và xuất khẩu tƣ bản gián tiếp – FPI nhƣ ODA, vay thƣơng mại, đầu tƣ cổ phiếu, hoặc trái phiếu….Nhƣ vậy trong tác phẩm này Lênin cũng đã đề cập tới những vấn đề cơ bản về đầu tƣ nƣớc ngoài. Một số lý thuyết của các tác giả liên quan tới nguồn vốn đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài, sự hình thành khu vực FIE (kinh tế có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài) nhƣ lí thuyết của Harrod – Domar việc huy động và sử dụng nguồn vốn FDI mang tính khách quan đối với sự phát triển kinh tế của mọi quốc gia đang phát triển. Giải thích của K.Kojima về nguyên nhân xuất hiện đầu tƣ nƣớc ngoài, đó là do sự khác nhau về tỷ xuất lợi nhuận giữa các quốc gia, sự chênh lệch này đƣợc bắt nguồn từ sự khác biệt về lợi thế so sánh trong phân công lao động quốc tế dựa trên bốn loại động lực là đầu tƣ hƣớng về thiên nhiên, đầu tƣ hƣớng về nguồn lực dồi dào, đầu tƣ hƣớng về thị trƣờng có rào cản thƣơng mại và đầu tƣ theo định hƣớng thị trƣờng độc quyền.Theo cách giải thích này thì sự hình thành đầu tƣ nƣớc ngoài chủ yếu xét tới yếu tố môi trƣờng đầu tƣ…. 1.1.1.2. Những công trình nghiên cứu trực tiếp về môi trường đầu tư Rashmi Banga (2003), Impact of government policies and Investment agreements on FDI inflow, Ủy ban của Ấn Độ nghiên cứu các quan hệ kinh tế quốc tế đã đề cập tới đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài của 15 nƣớc Đông, Nam và Đông Nam Á cùng với lƣợng hóa tác động của chính sách đầu tƣ và môi 7
trƣờng đầu tƣ quốc tế tới dòng chảy vốn FDI vào các nƣớc tới năm 2001. Ngoài chính sách đầu tƣ thì nghiên cứu này không chú trọng tới các yếu tố khác của môi trƣờng đầu tƣ của các nƣớc nhận đầu tƣ. “Báo cáo phát triển thế giới 2005: Môi trường đầu tư tốt hơn cho mọi người” ấn phẩm quan trọng này của WB – Ngân hàng thế giới tại Việt Nam, đã bàn về tính chất then chốt của môi trƣờng đầu tƣ tốt, giải thích sự chậm chạp trong cải thiện môi trƣờng đầu tƣ, vai trò của can thiệp có chọn lọc và các thoả thuận quốc tế trong cải thiện môi trƣờng đầu tƣ, sự giúp đỡ của cộng đồng quốc tế đối với các nƣớc đang phát triển để cải thiện môi trƣờng đầu tƣ. Vi Nít San Say (2011), Tạo lập môi trường đầu tư nước ngoài ở Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào, trình bày một cách hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn tạo lập môi trƣờng đầu tƣ nƣớc ngoài ở Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào. Từ đó đề xuất phƣơng hƣớng, giải pháp khuyến khích đầu tƣ nƣớc ngoài cho phát triển kinh tế - xã hội. 1.1.2.Tình hình nghiên cứu của các tác giả trong nước 1.1.2.1.Sách, báo, tạp chí * Những công trình nghiên cứu FDI - TS. Đinh Văn Ân và TS. Nguyễn Thị Tuệ Anh đồng chủ biên cuốn sách: “Thực hiện đầu tư trực tiếp nước ngoài sau khi Việt Nam gia nhập WTO. Kết quả điều tra 140 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài”. Cuốn sách nhận dạng các yếu tố của hai nhóm yếu tố có ảnh hƣởng đến triển khai thực hiện và hoạt động của dự án sau khi Việt nam gia nhập WTO: Nhóm 1 – nhóm yếu tố đến từ thực hiện cam kết WTO và nhóm 2 – một yếu tố nội tại của nền kinh tế. Các yếu tố nội tại của nền kinh tế ảnh hƣởng đến thực hiện dự án đầu tƣ đƣợc đánh giá thông qua kết quả điều tra 140 doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài nhằm nhận dạng một số yếu tố gây trở ngại đến thực hiên dự án FDI. 8