Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu này nhằm 2 mục tiêu là xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng của hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh; đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng của hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ĐÀO NGỌC HẠNH ĐÁNH GIÁ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Thành Phố Hồ Chí Minh, năm 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ĐÀO NGỌC HẠNH ĐÁNH GIÁ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Kế Toán Mã ngành: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS MAI THỊ HOÀNG MINH Thành Phố Hồ Chí Minh, năm 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trình bày trong Luận văn là trung thực và kết quả của Luận văn chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Học viên thực hiện Luận văn Đào Ngọc Hạnh
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC HÌNH ẢNH CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ----------------------------------------------------------------------- 1 1.1 Tính cấp thiết của đề tài ---------------------------------------------------------------------- 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu --------------------------------------------------------------------------- 2 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ---------------------------------------------------------- 2 1.4 Câu hỏi nghiên cứu ---------------------------------------------------------------------------- 3 1.5 Phương pháp nghiên cứu --------------------------------------------------------------------- 3 1.6 Ý nghĩa của luận văn -------------------------------------------------------------------------- 4 1.7 Kết cấu của luận văn -------------------------------------------------------------------------- 5 CHƯƠNG 2: CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TẠI CÁC DNVVN TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM ------------------------------------- 6 2.1 Một số vấn đề chung về hệ thống thông tin kế toán ------------------------------------- 6 2.1.1 Hệ thống ---------------------------------------------------------------------------------------- 6 2.1.2 Hệ thống thông tin ---------------------------------------------------------------------------- 6 2.1.3 Hệ thống thông tin quản lý (MIS) ----------------------------------------------------------- 7 2.1.4 Hệ thống thông tin kế toán (AIS) ----------------------------------------------------------- 8 2.1.5 Chất lượng hệ thống thông tin kế toán ---------------------------------------------------- 11 2.2 Một số vấn đề chất lượng thông tin kế toán --------------------------------------------- 13 2.2.1 Thông tin -------------------------------------------------------------------------------------- 13 2.2.2 Chất lượng thông tin ------------------------------------------------------------------------- 14
2.2.3 Chất lượng thông tin kế toán --------------------------------------------------------------- 17 2.2.3.1 Quan điểm hội đồng chuẩn mực kế toán tài chính FASB ---------------------------- 18 2.2.3.2 Quan điểm hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tế IASB ------------------------------ 19 2.2.3.3 Quan điểm hội tụ IASB - FASB --------------------------------------------------------- 21 2.2.3.4 Quan điểm chuẩn mực kế toán Việt Nam ---------------------------------------------- 23 2.2.3.5 Theo tiêu chuẩn của COBIT -------------------------------------------------------------- 23 2.3 Tiêu chuẩn các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn TP.HCM ------------------- 25 2.4 Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán ---- 26 2.4.1 Kết quả của các nghiên cứu trước đây ---------------------------------------------------- 26 2.4.1.1 Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa: Bằng chứng tại Malaysia” (Factors influencing AIS Effectiveness among Manufacturing SMES: Evidence from Malaysia) -------------------- 26 2.4.1.2 Hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán: Tác động đối với hiệu quả hoạt động của các công ty niêm yết tại Thái Lan (Effectiveness of accounting information system: effect on performance of Thai-listed firms in Thailand) ---------------------------------------------- 27 2.4.1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phù hợp của hệ thống thông tin kế toán trong các công ty sản xuất: Bằng chứng từ Iran (Effective Factors on Alignment of Accounting Information Systems in Manufacturing Companies: Evidence from Iran) ------------------ 28 2.4.2 Các lý thuyết liên quan đến vấn đề nghiên cứu ------------------------------------------ 30 2.4.2.1 Quan điểm chất lượng thông tin theo mô hình thành công hệ thống thông tin (Delone và McLean, 1992) ------------------------------------------------------------------------ 30 2.4.2.2 Tồn kho kịp lúc (JIT) ---------------------------------------------------------------------- 31 2.4.2.3 Quan điểm TQM - total quality management - quản lý chất lượng toàn bộ và mô hình PSP/IQ (Product and Service Performance Model for Information Quality) --------- 32 2.4.2.4 Quan điểm mô hình “hệ thống hoạt động” --------------------------------------------- 35 2.5 Nhận diện các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán -- 38 2.5.1 Cam kết, tham gia của nhà quản lý -------------------------------------------------------- 38
2.5.2 Kiến thức sử dụng công nghệ hệ thống thông tin kế toán và kiến thức kế toán của người quản lý ---------------------------------------------------------------------------------------- 39 2.5.3 Hiệu quả phần mềm và các trình ứng dụng kế toán ------------------------------------- 40 2.5.4 Chất lượng dữ liệu --------------------------------------------------------------------------- 41 2.5.5 Tham gia của nhân viên thực hiện hệ thống thông tin kế toán ------------------------- 41 2.5.6 Huấn luyện và đào tạo của nhân viên doanh nghiệp ------------------------------------ 42 2.5.7 Môi trường văn hóa doanh nghiệp --------------------------------------------------------- 43 2.6 Mô hình nghiên cứu và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán ----------------------------------------------------------------------------------------------- 44 2.6.1 Mô hình nghiên cứu đề xuất ---------------------------------------------------------------- 44 2.6.2 Các giả thiết nghiên cứu --------------------------------------------------------------------- 45 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ------------------------------------------------------------------------ 45 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TRONG CÁC DNVVN TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM ---------------------------------------------------------------------- 47 3.1 Quy trình nghiên cứu------------------------------------------------------------------------- 47 3.2 Thiết kế câu hỏi khảo sát và thu thập mẫu khảo sát ----------------------------------- 48 3.3 Phương trình hồi quy tuyến tính đề xuất ------------------------------------------------ 49 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ------------------------------------------------------------------------ 50 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TẠI CÁC DNVVN TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM ----------------------------------------------------------- 51 4.1 Kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha ------------------------------------------------- 51 4.2 Phân tích khám phá nhân tố (EFA - Exploratory Factor Analysis) ---------------- 52 4.2.1 Phân tích khám phá nhân tố (EFA - Exploratory Factor Analysis) cho các biến quan sát của nhân tố độc lập (X1 - X8) ----------------------------------------------------------------- 53
4.2.2 Phân tích khám phá nhân tố (EFA - Exploratory Factor Analysis) cho các biến quan sát của nhân tố phụ thuộc (X9) -------------------------------------------------------------------- 65 4.3 Phân tích tương quan hệ số Pearson ------------------------------------------------------ 67 4.4 Phân tích hồi quy tuyến tính đa biến ------------------------------------------------------ 69 4.4.1 Kiểm định giả thiết --------------------------------------------------------------------------- 69 4.4.2 Phân tích hồi quy tuyến tính đa biến------------------------------------------------------- 69 4.5 Kết quả nghiên cứu các nhân tố tác động đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán --------------------------------------------------------------------------------------------------- 74 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4: ----------------------------------------------------------------------- 75 CHƯƠNG 5: KIẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TẠI CÁC DNVVN TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM ------------------------------------------------------------------------------- 76 5.1 Kết luận các kết quả nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán ----------------------------------------------------------------------------------- 76 5.2 Dựa vào các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán đưa ra các kiến nghị ------------------------------------------------------------------------------------ 77 5.2.1 Đối với nhân tố “Tham gia của nhân viên” ----------------------------------------------- 78 5.2.2 Đối với nhân tố “Kiến thức sử dụng công nghệ HTTTKT của nhà quản lý” -------- 80 5.2.3 Đối với nhân tố “Cam kết của nhà quản lý” ---------------------------------------------- 80 KẾT LUẬN CHƯƠNG 5 ------------------------------------------------------------------------ 82 KẾT LUẬN CHUNG ----------------------------------------------------------------------------- 83 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHẦN PHỤ LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT 1. AIS : Hệ thống thông tin kế toán (Accounting Information Systems) 2. COBIT : Kiểm soát các vấn đề đối với thông tin và kỹ thuật liên quan (Control Objective for Information and related Technology) 3. DNVVN : Doanh nghiệp vừa và nhỏ 4. EFA : Phân tích nhân tố (Exploratory factor analysis) 5. FASB : Hội đồng chuẩn mực kế toán tài chính (Financial Accounting Standards Board) 6. HTTTKT : Hệ thống thông tin kế toán 7. IASB : Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tế (International Accounting Standards Board) 8. ISACA : Information Systems Audit and Control Association 9. ISACF : Information system Audit and Control Foundation 10. IT : Công nghệ thông tin (Information Technology) 11. JIT : Just-In-Time 12. MIS : Hệ thống thông tin quản lý (Management Information Systems) 13. NQL : Nhà quản lý 14. PSP/IQ : Mô hình thực hiện sản phẩm và dịch vụ cho chất lượng thông tin (Product and Service Performance Model for Information Quality) 15. QM : Quản lý chất lượng (Quality Management) 16. SMES : Small and medium-sized enterprises 17. SPC : Kiểm soát quy trình thống kê (Statistic Process Control) 18. TP. HCM : Thành phố Hồ Chí Minh 19. TQC : Kiểm soát chất lượng toàn diện (Total Quality Control) 20. TQM : Quản lý chất lượng toàn bộ (Total Quality Management) 21. VAS : Chuẩn mực kế toán Việt Nam 22. VIF : Variance inflation factor
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 Mô hình PSP/IQ của Kahn và Strong, 1998 Bảng 2.2: Tiêu chí phân loại doanh nghiệp vừa và nhỏ theo quy mô và khu vực Bảng 3.1: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha các nhân tố Bảng 3.2: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của thành phần X1 khi loại bỏ biến Bảng 3.3: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của thành phần X2 khi loại bỏ biến Bảng 3.4: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của thành phần X3 khi loại bỏ biến Bảng 3.5: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của thành phần X4 khi loại bỏ biến Bảng 3.6: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của thành phần X5 khi loại bỏ biến Bảng 3.7: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của thành phần X6 khi loại bỏ biến Bảng 3.8: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của thành phần X7 khi loại bỏ biến Bảng 3.9: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của thành phần X8 khi loại bỏ biến Bảng 3.10: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của thành phần X9 khi loại bỏ biến Bảng 3.11: Kết quả phân tích KMO cho các biến quan sát của nhân tố độc lập (X1 –X8) lần 1 Bảng 3.12: Kết quả phân tích phương sai trích Total Variance Explained các biến quan sát của nhân tố độc lập (X1–X8) lần 1 Bảng 3.13: Tổng hợp kết quả phân tích nhân tố lần 1 Bảng 3.14: Ma trận xoay nhân tố các biến quan sát của nhân tố độc lập (X1 –X8) lần 1 Bảng 3.15: Kết quả phân tích KMO cho các biến quan sát của nhân tố độc lập (X1 –X8) lần 2 Bảng 3.16: Kết quả tích phương sai trích Total Variance Explained cho các biến quan sát của nhân tố độc lập (X1–X8) lần 2 Bảng 3.17: Tổng hợp kết quả phân tích nhân tố lần 2 Bảng 3.18: Ma trận xoay nhân tố các biến quan sát của nhân tố độc lập (X1 –X8) lần 2 Bảng 3.19: Bảng kết luận các nhân tố còn lại trong mô hình nghiên cứu Bảng 3.20: Kết quả phân tích KMO cho các biến quan sát của nhân tố phụ thuộc (X9)
Bảng 3.21: Kết quả phân tích phương sai trích Total Variance Explained các biến quan sát của nhân tố phụ thuộc (X9) Bảng 3.22: Tổng hợp kết quả phân tích nhân tố phụ thuộc (X9) Bảng 3.23: Kết quả phân tích hệ số tương quan giữa các biến phụ thuộc (Y1 – Y9) Bảng 3.24: Bảng tổng hợp các nhân tố khi thực hiện phân tích tương quan (Y1 – Y9) Bảng 3.25: Bảng phân tích hồi quy hệ số R, R2adj , hệ số Durbin-Watson lần 1 Bảng 3.26: Bảng phân tích Anova lần 1 Bảng 3.27: Kết quả phân tích bảng trọng số hồi quy lần 1 Bảng 3.28: Bảng phân tích hồi quy hệ số R, R2adj , hệ số Durbin-Watson lần 2 Bảng 3.29: Bảng phân tích Anova lần 2 Bảng 3.30: Kết quả phân tích bảng trọng số hồi quy lần 2
DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 2.1: Các thành phần của hệ thống thông tin Hình 2.2: Mối quan hệ giữa hệ thống thông tin kế toán (AIS) và hệ thống thông tin quản lý (MIS) Hình 2.3: Mô hình thành công hệ thống thông tin của DeLone và McLean Hình 2.4: Mô hình Hệ thống hoạt động Hình 2.5: Mô hình nghiên cứu chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các DNVVN trên địa bàn TP.HCM đề xuất Hình 4.1 Mô hình kết luận các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các DNVVN trên địa bàn TP.HCM
1 CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU 1.1 Tính cấp thiết của đề tài Trong bối cảnh hiện nay, các tổ chức đang hoạt động trong thời đại công nghệ thông tin đầy cạnh tranh do đó thông tin đã trở thành một nguồn lực không thể thiếu hầu hết các tổ chức, các nền kinh tế, và xã hội. Thông tin kế toán là nhân tố quan trọng trong hoạt động quản lý, là công cụ không thể thiếu để lãnh đạo điều hành và kiểm soát mọi hoạt động trong doanh nghiệp giúp gia tăng lợi nhuận, đầu tư vào các kênh mang lại lợi nhuận. Nó cung cấp thông tin cho các cấp quản lý, hội đồng quản trị và người sử dụng bên ngoài để ra các quyết định phù hợp. Ngày càng nhiều các tổ chức tin rằng chất lượng thông tin là rất quan trọng cho sự thành công của họ (Wang và cộng sự, 1998). Tuy nhiên quá trình vận hành hệ thống thông tin của doanh nghiệp lại tiềm ẩn rất nhiều rủi ro làm ảnh hưởng đến tính chính xác, độ tin cậy của thông tin. Thông tin có chất lượng kém có thể có tác động mạnh đến xã hội và hoạt động kinh doanh (Strong và cộng sự, 1997), các tổ chức bị ảnh hưởng xấu đến các quyết định dựa trên thông tin kém chất lượng (Huang và cộng sự, 1999). Vì thế chất lượng thông tin kế toán là vấn đề cực kỳ quan trọng vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và hiệu quả quyết định của người sử dụng thông tin. Hệ thống thông tin kế toán (AIS) là nơi duy trì và tạo lập thông tin kế toán để các tổ chức lập kế hoạch, đánh giá và chuẩn đoán các động thái của các hoạt động và tình hình tài chính (Anthony và cộng sự, 1994). Nếu không có hệ thống thông tin kế toán chất lượng, sẽ không thông tin kế toán chất lượng (Sacer và cộng sự, 2006). Do đó việc xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng của hệ thống thông tin kế toán là vấn đề cấp thiết để tìm ra công cụ kiểm soát tốt nhất làm giảm rủi ro, gia tăng độ tin cậy thông tin. Nghiên cứu này tập trung vào các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng của hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, là loại hình doanh nghiệp chiếm đa số và chủ yếu trong nền kinh tế, đóng vai trò quan trọng
2 trong việc tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao động, giúp huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển. Hầu hết trên thực tế các nghiên cứu về chất lượng hệ thống thông tin kế toán tập trung vào các mô hình lý thuyết kiểm soát và đo lường hệ thống thông tin kế toán. Ví dụ như nghiên cứu về tác động và tuyên truyền các lỗi trong hệ thống thông tin (Brodie, 1980; Menkus, 1983; Wand và Weber, 1989; Redman, 1998). Các nghiên cứu khác tập trung vào chỉnh sửa dữ liệu và kiểm soát đầu vào (McKeown, 1984; Garfinkel và cộng sự, 1986; Little và Smith, 1987; Bowen, 1993). Nhiều nghiên cứu hệ thống thông tin kế toán (AIS) đã tập trung vào kiểm soát nội bộ và kiểm toán (Yu, 1973; Cushing, 1974; Nicholes, 1987; Jonson, 1981). Tuy nhiên, một vài nghiên cứu đã cố gắng tìm hiểu những gì gây ra sự khác biệt trong kết quả chất lượng dữ liệu AIS, và những gì nên được thực hiện để đảm bảo thông tin kế toán chất lượng cao. Từ tầm quan trọng của vấn đề, từ chỗ số lượng nghiên cứu về vấn đề này chưa nhiều, nó là vấn đề mới còn khoảng trống trong nghiên cứu tại môi trường Việt Nam là yêu cầu cấp thiết hiện nay. Đó là lý do tác giả chọn đề tài “Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu này có 2 mục tiêu: Mục tiêu thứ nhất là xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng của hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Mục tiêu thứ hai là đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng của hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề sau:
3 Nghiên cứu các nhân tố tác động đến hệ thống thông tin kế toán và chất lượng hệ thống thông tin kế toán.Từ đó đưa ra các đề xuất và kiến nghị tập trung vào các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán. Phạm vi nghiên cứu: Hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp Việt Nam vừa và nhỏ trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. 1.4 Câu hỏi nghiên cứu Để làm rõ các mục tiêu nghiên cứu, trọng tâm của luận văn trả lời ba câu hỏi: - Các nhân tố nào ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán trong các DNVVN trên địa bàn TP.HCM? - Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán trong các DNVVN trên địa bàn TP.HCM như thế nào? - Xếp hạng các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán trong các DNVVN trên địa bàn TP.HCM như thế nào? 1.5 Phương pháp nghiên cứu Phương pháp hỗn hợp, sử dụng mẫu và thu thập số liệu, bảng câu hỏi với năm thang đo likert (thang đo khoảng) với sự lựa chọn từ rất thấp đến rất cao. Kết hợp sử dụng công cụ thống kê: phân tích độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích khám phá nhân tố EFA, phân tích tương quan hệ số Pearson, phân tích hồi quy tuyến tính cho các biến đã được mã hóa với giả thuyết và mô hình nghiên cứu để kiểm chứng số liệu. Bài nghiên cứu sử dụng bảng câu hỏi để điều tra, lấy cơ sở dữ liệu khảo sát thông qua bảng câu hỏi bao gồm 200 doanh nghiệp vừa và nhỏ: • 25 doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng cho pre-test và pilot test - Pre-test: Giai đoạn trước kiểm tra, để điều chỉnh phần hướng dẫn trả lời và các câu hỏi do tác giả đặt ra của 10 doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn TP.HCM. - Pilot test: Giai đoạn kiểm tra thí điểm, để kiểm tra khả năng hiểu bảng câu hỏi của 15 doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn TP.HCM.
4 • 175 doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng cuộc khảo sát chính (main survey). - Cuộc khảo sát chính (main survey): Giai đoạn thu thập dữ liệu cho bài nghiên cứu của 175 doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn TP.HCM. Sau giai đoạn này tác giả thu thập được 140 mẫu khảo sát phù hợp với luận văn và sử dụng để thực hiện các bước phân tích. Ba giai đoạn nghiên cứu: • Trước kiểm tra (pre-test): gửi bảng câu hỏi cho nhà quản lý/giám đốc doanh nghiệp, nhân viên công nghệ thông tin, kế toán để điều chỉnh phần hướng dẫn trả lời và các câu hỏi do tác giả đặt ra. • Kiểm tra thí điểm (pilot test): gửi bảng câu hỏi cho nhà quản lý/giám đốc doanh nghiệp, nhân viên công nghệ thông tin, kế toán để kiểm tra khả năng hiểu bảng câu hỏi. • Cuộc khảo sát chính: gửi bảng câu hỏi cho nhà quản lý/giám đốc doanh nghiệp, nhân viên công nghệ thông tin, kế toán để thu thập dữ liệu. 1.6 Ý nghĩa của luận văn Về mặt lý luận, luận văn đã phân tích, đúc kết các khái niệm, đề xuất các mô hình chất lượng và đánh giá các nhân tố ảnh hưởng chất lượng hệ thống thông tin kế toán. Từ việc kết hợp thu thập số liệu kết hợp với các công cụ thống kê như: Phân tích độ tin cậy giá trị của dữ liệu khảo sát và giá trị thang đo, phân tích khám phá nhân tố (EFA), phân tích hồi quy, sử dụng phép xoay nhân tố giúp việc khám phá nhân tố mới ảnh hưởng chất lượng hệ thống thông tin kế toán. Kết quả này là nền tảng giúp phát triển các nhân tố mới và các mô hình nghiên cứu, tác động qua lại giữa các nhân tố. Do đó, về mặt thực tiễn, kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là đóng góp hữu ích giúp các nhà quản lý doanh nghiệp tìm ra các nhân tố quan trọng giúp tập trung kiểm soát đề ra các kế hoạch phát triển hệ thống của doanh nghiệp phù hợp và hiệu quả nhất. Việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán có thể tăng cường khả năng thu thập dữ liệu, xử lý thông tin, kiểm soát thông tin, lưu trữ thông tin, cung cấp các thông tin chất lượng đáp ứng cho việc ra quyết định.
5 Kết quả của nghiên cứu này sẽ góp phần kiến thức trong cả hai lĩnh vực AIS và chất lượng dữ liệu. Kết quả nghiên cứu này không chỉ là một tài liệu tham khảo quan trọng cho học viên có ý định thực hiện các nghiên cứu tương tự cho bối cảnh Việt Nam bằng việc đưa thêm các biến mở rộng mô hình nghiên cứu mà còn cung cấp nhiều tài liệu tham khảo quan trọng khác thông qua phần tài liệu tham khảo. 1.7 Kết cấu của luận văn Chương 1: Giới thiệu Chương 2: Chất lượng hệ thống thông tin kế toán và các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các DNVVN trên địa bàn TP.HCM Chương 3: Phương pháp nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các DNVVN trên địa bàn TP.HCM Chương 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các DNVVN trên địa bàn TP.HCM Chương 5: Kiến nghị và kết luận các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các DNVVN trên địa bàn TP.HCM
6 CHƯƠNG 2: CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TẠI CÁC DNVVN TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM 2.1 Một số vấn đề chung về hệ thống thông tin kế toán Để làm rõ hơn vấn đề hệ thống thông tin kế toán ta cần xem xét các khía cạnh về hệ thống, hệ thống thông tin, hệ thống thông tin quản lý trước khi hiểu thế nào là hệ thống thông tin kế toán. 2.1.1 Hệ thống Hệ thống là một tập hợp các bộ phận phụ thuộc lẫn nhau được sắp xếp theo một trình tự nhất định để cùng thực hiện một số mục tiêu của tổ chức. Một hệ thống bất kỳ đều có bốn đặc điểm sau: - Các thành phần và bộ phận trong hệ thống - Các mối quan hệ, cách thức và cơ chế tương tác giữa các thành phần bên trong - Phạm vi, giới hạn của hệ thống - Các mục tiêu hướng đến hệ thống Một hệ thống tồn tại theo nhiều cấp độ khác nhau, có thể chứa nhiều hệ thống con mang tính chất như một hệ thống, có nhiều cách thức và các phương tiện liên kết với nhau để cùng thực hiện mục tiêu chung của hệ thống. Hệ thống được phân loại theo nhiều cách thức khác nhau: - Theo sự phân cấp hệ thống: hệ thống cấp thấp và hệ thống cấp cao. - Theo sự tác động và mối quan hệ với môi trường bên ngoài: hệ thống đóng, hệ thống mở và hệ thống kiểm soát phản hồi. 2.1.2 Hệ thống thông tin Hệ thống thông tin là một hệ thống do con người tạo ra thường bao gồm một tổ hợp các cấu phần máy tính (computer-based components) để thu thập, lưu trữ và quản lý dữ liệu để cung cấp các thông tin đầu ra cho người sử dụng. Hệ thống thông tin bao gồm các thành phần trong hình 2.1 sau:
7 Nguồn: Thái Phúc Huy và cộng sự, 2012 Hình 2.1: Các thành phần của hệ thống thông tin Dữ liệu đầu vào: bao gồm tất cả các nội dung cần thiết thu thập và các phương thức thu thập dữ liệu cho hệ thống thông tin. Hệ thống xử lý: bao gồm các quá trình, bộ phận thực hiện hoạt động xử lý dữ liệu đầu vào như phân tích, tổng hợp, tính toán, ghi chép, xác nhận… để làm biến đổi tính chất, nội dung của dữ liệu, tạo ra thông tin theo mục đích sử dụng. Lưu trữ: lưu trữ các nội dung dữ liệu đầu vào hoặc thông tin tạo ra trong quá trình xử lý để phục vụ cho những quá trình xử lý và cung cấp thông tin khác. Kiểm soát – phản hồi: kiểm soát quá trình thu thập, xử lý, lưu trữ nhằm cung cấp thông tin theo tiêu chuẩn mục tiêu của hệ thống đặt ra đồng thời phản hồi những sai sót, hạn chế của các thành phần hệ thống thông tin để khắc phục, sửa chữa. Thông tin đầu ra: nội dung của thông tin và phương thức cung cấp thông tin được tạo ra từ hệ thống cho người sử dụng. 2.1.3 Hệ thống thông tin quản lý (MIS) Hệ thống thông tin quản lý (MIS) là một hệ thống thông tin để trợ giúp thực hiện các chức năng hoạt động của một tổ chức và trợ giúp quá trình ra quyết định thông qua việc cung cấp cho các nhà quản lý những những thông tin để lập kế hoạch và kiểm soát các hoạt động của đơn vị.
8 Các nhà quản lý thực hiện việc điều hành các hoạt động của doanh nghiệp thông ra các quá trình ra quyết định. Quá trình này được diễn giải như sau: - Sử dụng, đánh giá thông tin cung cấp để nhận dạng vấn đề cần giải quyết - Đưa ra các phương án giải quyết - Thu thập các dữ liệu, thông tin cần thiết để đánh giá các phương án - Lựa chọn phương án khả thi và ra quyết định Hệ thống thông tin quản lý có thể tiếp cận và phân loại theo đối tượng sử dụng thông tin hoặc theo nội dung kinh tế của quá trình sản xuất kinh doanh mà hệ thống này thu thập phản ánh: Phân loại theo các cấp độ quản lý sử dụng thông tin: Hệ thống xử lý nghiệp vụ, hệ thống hỗ trợ ra quyết định, hệ thống hỗ trợ điều hành Phân loại theo nội dung kinh tế của quá trình sản xuất kinh doanh: quá trình sản xuất kinh doanh tổng quát bắt đầu từ việc chuyển hóa các yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất kinh doanh thành các sản phẩm, do đó hệ thống thông tin quản lý có nhiệm vụ phải thu thập và phản ánh xuyên suốt quá trình trên để cung cấp các loại thông tin mang nội dung khác nhau. Dựa vào đặc điểm này hệ thống thông tin quản lý bao gồm: Hệ thống thông tin sản xuất, hệ thống thông tin bán hàng, hệ thống thông tin nhân sự, hệ thống thông tin kế toán, hệ thống thông tin tài chính… 2.1.4 Hệ thống thông tin kế toán (AIS) Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về hệ thống thông tin kế toán (AIS). Hệ thống thông tin kế toán là một cấu phần đặc biệt của hệ thống thông tin quản lý nhằm thu thập, lưu trữ, xử lý và báo cáo các thông tin liên quan đến các nghiệp vụ tài chính cho người sử dụng. Một số các định nghĩa khác về hệ thống thông tin kế toán, hệ thống thông tin kế toán (AIS) được xem là một hệ thống con của một hệ thống thông tin quản lý, và chức năng chính của nó là để xử lý giao dịch tài chính, cũng như các giao dịch phi tài chính ảnh hưởng trực tiếp đến việc xử lý các giao dịch tài chính. Hệ thống thông tin là một công cụ được sử dụng bởi các nhà quản lý để làm tăng lợi thế cạnh tranh (Stair và Reynolds,
9 2006), và là một công cụ kiểm soát quản lý ngắn hạn thông tin nội bộ (giá, chi phí và dòng tiền), cũng như thông tin cạnh tranh bên ngoài (Mitchell và cộng sự, 2000). Hệ thống thông tin là một hệ thống quan trọng cung cấp thông tin kế toán chất lượng cho các nhà quản lý ở mọi cấp độ của tổ chức, được sử dụng trong việc đưa ra các quyết định hữu ích (Shipper và Vincent, 2003). Mối quan hệ giữa hệ thống thông tin kế toán (AIS) và hệ thống thông tin quản lý thể hiện qua sơ đồ dưới đây: MIS Hệ thống Hệ thống thông tin thông tin bán hàng sản xuất AIS Hệ thống Hệ thống thông tin thông tin nhân sự tài chính Nguồn: Gelinas, Sutton & Oram, 1999 Hình 2.2: Mối quan hệ giữa hệ thống thông tin kế toán (AIS) và hệ thống thông tin quản lý (MIS)