Luận văn Thạc sĩ Kinh tế đối ngoại: Quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ<br /> <br /> Nguyễn Thanh Tùng<br /> <br /> QUẢN LÝ NỢ NƢỚC NGOÀI CỦA VIỆT NAM<br /> Chuyên ngành: Kinh tế thế giới và quan hệ kinh tế quốc tế<br /> Mã số: 60 31 07<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ ĐỐI NGOẠI<br /> Người hướng dẫn khoa học: TS Nguyễn Thị Kim Chi<br /> <br /> Hà Nội - 2010<br /> <br /> Mục lục<br /> Trang<br /> Danh mục các chữ viết tắt ………………………………………<br /> Danh mục các bảng, Biểu đồ…………………………………... ...<br /> Mở ĐầU …………………………………………………………………...<br /> <br /> ii<br /> <br /> CHƢƠNG 1<br /> <br /> 5<br /> <br /> I<br /> 1<br /> <br /> NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NỢ VÀ QUẢN LÝ NỢ NƢỚC NGOÀI<br /> 1.1. Một số khái niệm liên quan đến nợ nƣớc ngoài…………………......<br /> <br /> 5<br /> <br /> 1.1.1. Khái niệm………………………………………………………………..<br /> 1.1.2. Phân loại nợ…………………………………………………………….<br /> 1.1.3. Tác động của nợ nước ngoài…………………………………….......<br /> 1.2.Quản lý nợ nƣớc ngoài……………………………………………….<br /> <br /> 5<br /> <br /> 1.2.1. Khái niệm………………………………………………………………...<br /> 1.2.2. Mục tiêu………………………………………………………………….<br /> 1.2.3. Nội dung……………………………………………………………….....<br /> 1.2.4. Vai trò của quản lý nợ nước ngoài……………………………………<br /> 1.3. Kinh nghiệm quản lý, vay nợ nƣớc ngoài của một số nƣớc ………..<br /> 1.3.1. Kinh nghiệm của Mehico……………………………………………….<br /> 1.3.2. Kinh nghiệm của Hàn Quốc……………………………………………<br /> 1.3.3. Kinh nghiệm của Thái Lan………………………………………….....<br /> 1.3.4. Kinh nghiệm của Malaysia…………………………………………….<br /> <br /> 8<br /> 13<br /> 14<br /> 14<br /> 14<br /> 14<br /> 19<br /> 22<br /> 22<br /> 23<br /> 27<br /> 30<br /> <br /> CHƢƠNG 2<br /> THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NỢ NƢỚC NGOÀI CỦA VIỆT NAM<br /> 2.1. Tổng quan về vay nợ nƣớc ngoài của Việt Nam…………………….<br /> <br /> 34<br /> <br /> 2.1.1. Thời kỳ trước năm 1990…………………………………………………<br /> <br /> 34<br /> <br /> 2.1.2. Thời kỳ từ năm 1990 đến nay…………………………………………..<br /> <br /> 36<br /> <br /> 2.2. Thực trạng công tác quản lý nợ của Việt Nam thời gian qua………<br /> <br /> 43<br /> <br /> 2.2.1. Khung thể chế……..………………………………………………………<br /> <br /> 43<br /> <br /> 2.2.2. Khía cạnh kinh tế………………………………………………………..<br /> <br /> 47<br /> <br /> 2.3. Đánh giá về tình hình quản lý nợ nƣớc ngoài của Việt Nam thời gian<br /> qua…………………………………………………………………….<br /> <br /> 59<br /> <br /> 2.3.1. Những thành tựu nổi bật của công tác quản lý nợ nước ngoài……..<br /> <br /> 59<br /> <br /> ii<br /> <br /> 2.3.2. Một số tồn tại trong quản lý nợ nước ngoài ………………..………...<br /> <br /> 66<br /> <br /> 2.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại…………………………..……………<br /> <br /> 72<br /> <br /> CHƢƠNG 3<br /> MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƢỜNG CÔNG<br /> TÁC QUẢN LÝ NỢ NƢỚC NGOÀI CỦA VIỆT NAM….……...<br /> <br /> 76<br /> <br /> 3.1. Xu hƣớng vay và trả nợ nƣớc ngoài của Việt Nam trong chiến lƣợc<br /> phát triển kinh tế thời gian tới………………………………………<br /> <br /> 76<br /> <br /> 3.1.1. Huy động vốn vay nước ngoài của Việt Nam sau khi Việt Nam gia<br /> nhập WTO…………………………………………………………………………….<br /> <br /> 76<br /> <br /> 3.1.2. Một số nguyên tắc về vay và trả nợ nước ngoài trong thời gian tới<br /> 3.1.3. Các mục tiêu vay nợ nước ngoài là căn cứ chủ yếu làm cơ sở cho<br /> định hướng…………………………………………………………………………..<br /> 3.1.4. Dự báo vay và trả nợ nước ngoài thời kỳ (2010-2020)……………..<br /> 3.2. Quan điểm của Nhà nƣớc Việt Nam về quản lý nợ…………………<br /> <br /> 80<br /> 83<br /> 87<br /> 89<br /> <br /> 3.2.1. Tiếp tục đổi mới và hoàn thiện quy trình chung và quy trình cụ thể<br /> quản lý các khoản vay nợ nước ngoài……………………………………………<br /> <br /> 89<br /> <br /> 3.2.2. Tổ chức cơ cấu lại và nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống<br /> ngân hàng…………………………………………………………………….<br /> <br /> 89<br /> <br /> 3.2.3. Tổ chức cho vay lại nguồn vốn vay của Chính phủ…………………..<br /> <br /> 90<br /> <br /> 3.2.4. Hoàn thiện bộ máy tổ chức quản lý nợ nước ngoài…………………..<br /> <br /> 90<br /> <br /> 3.2.5. Tổ chức hệ thống thông tin về nợ nước ngoài…………………………<br /> <br /> 91<br /> <br /> 3.2.6. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ…………………<br /> <br /> 92<br /> <br /> 3.3. Các giải pháp nhằm tăng cƣờng công tác quản lý nợ nƣớc ngoài của<br /> Việt Nam<br /> <br /> 92<br /> <br /> 3.3.1. Về khuôn khổ pháp lý ………………………………………………….<br /> <br /> 93<br /> <br /> 3.3.2. Về cơ cấu tổ chức quản lý…………………………………………..<br /> <br /> 93<br /> <br /> 3.3.3. Công tác quản lý huy động vốn……………………………………….....<br /> <br /> 94<br /> <br /> 3.3.4. Công tác quản lý sử dụng vốn……………………………………………<br /> <br /> 98<br /> <br /> 3.3.5. Về công tác quản lý trả nợ……………………………………………..<br /> <br /> 101<br /> <br /> 3.3.6. Xây dựng hệ thống thông tin hoàn chỉnh<br /> <br /> 102<br /> <br /> KẾT LUẬN:…………………………………………………………..<br /> <br /> 104<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> 107<br /> iii<br /> <br /> 92<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN VĂN<br /> (BẰNG TIẾNG VIỆT)<br /> Luận văn: Quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam<br /> Ký hiệu (thư viện): 603107<br /> Tác giả: Nguyễn Thanh Tùng<br /> Chuyên ngành: Kinh tế thế giới và quan hệ kinh tế quốc tế<br /> Bảo vệ năm 2010<br /> Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Kim Chi<br /> 1. Tính cấp thiết của luận văn<br /> Trong những thập niên gần đây, cùng với quá trình phát triển và đa dạng hoá các<br /> quan hệ kinh tế quốc tế theo hướng toàn cầu hoá thì bên cạnh việc huy động tối đa<br /> nguồn nội lực, là vấn đề huy động và sử dụng vốn vay nước ngoài ngày càng được<br /> quan tâm và trở thành một bộ phận của chiến lược và chính sách phát triển kinh tế xã<br /> hội của các nước, nhất là đối với khu vực các nước đang phát triển, trong đó có Việt<br /> Nam.<br /> Nhờ có vốn vay nước ngoài một số nước đã đạt được nhiều thành công trong<br /> phát triển kinh tế. Song một số nước khác, do trình độ quản lý kém, nạn tham nhũng<br /> trầm trọng thì vay nợ nước ngoài không những không có tác dụng thúc đẩy tăng<br /> trưởng mà đã trở thành gánh nặng nợ, gây ra những hiểm hoạ, nguy cơ khủng hoảng<br /> vô cùng to lớn đối với đất nước. Do vậy, câu hỏi lớn được đặt ra hiện nay là liệu chính<br /> sách về vay nợ nước ngoài của nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là Việt Nam có<br /> bền vững không? cần có những chính sách vay và trả nợ nước ngoài như thế nào thì<br /> mới có thể đưa nền kinh tế phát triển nhanh và bền vững? Thời gian qua, Việt Nam đã<br /> thực hiện công tác quản lý nợ vay nước ngoài như thế nào? Làm sao để huy động được<br /> tối đa nguồn lực bên ngoài để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội đất nước<br /> một cách có hiệu quả mà không gây ra khủng hoảng hoặc gánh nặng nợ cho thế hệ mai<br /> sau? Việt Nam cần có giải pháp gì trong thời gian tới để hoàn thiện công tác quản lý<br /> nợ nước ngoài?<br /> 2. Tình hình nghiên cứu.<br /> Trong những năm qua, xuất phát từ vị trí quan trọng của vay nợ nước ngoài và<br /> trước đòi hỏi của thực tiễn đẩy nhanh công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đất<br /> nước đang trong quá trình đổi mới, tham gia hội nhập với quốc tế và khu vực ngày<br /> càng sâu rộng, nên ở trong nước đã có nhiều nghiên cứu liên quan đến chủ đề “nợ<br /> nước ngoài”.<br /> Tuy nhiên, các nghiên cứu chưa đi sâu vào việc đánh giá một cách có hệ thống,<br /> cập nhật thực trạng quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam. Mặt khác, các công trình đó<br /> đều thực hiện trước khi Việt Nam gia nhập WTO. Với vị thế mới là thành viên của<br /> WTO, chúng ta sẽ có những cơ hội mới và thách thức mới liên quan đến việc vay,<br /> quản lý, sử dụng vốn nước ngoài của Việt Nam. Đây chính là những vấn đề mà tác giả<br /> luận văn mong muốn được làm rõ.<br /> 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn.<br /> <br /> 3.1. Mục đích<br /> - Làm rõ thực trạng quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam thời gian qua.<br /> - Kiến nghị chính sách và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nợ nước<br /> ngoài của Việt Nam.<br /> 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> - Phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý nợ nước ngoài của các nước.<br /> - Phân tích tình hình quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam, đánh giá thực trạng<br /> quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam thời gian qua.<br /> - Làm rõ được độ bền vững (mức độ nợ) của nợ nước ngoài ở Việt Nam.<br /> - Phân tích những cơ hội, thách thức của quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam<br /> trong bối cảnh mới và đề xuất một số kiến nghị và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác<br /> quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam.<br /> 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn.<br /> 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam.<br /> 4.2. Phạm vi nghiên cứu luận văn<br /> Luận văn tập trung vào nghiên cứu nợ nước ngoài của Việt Nam đối với khu vực<br /> nhà nước (hay còn gọi là nợ Chính phủ, nợ công ). Thời gian từ năm 1993 đến nay.<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> Luận văn sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, quy nạp nhằm làm<br /> sáng tỏ vấn đề nghiên cứu.<br /> Phương pháp so sánh, duy vật biện chứng và duy vật lịch sử cũng được sử dụng<br /> để làm nổi bật điều kiện thực tế của Việt Nam và đưa ra những giải pháp hoàn thiện<br /> phù hợp với tình hình cụ thể.<br /> 6. Đóng góp mới<br /> - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến quản lý nợ nước<br /> ngoài.<br /> - Phân tích thực trạng quản lý vay nợ nước ngoài của Việt Nam, cùng những<br /> đánh giá về công tác quản lý nợ nước ngoài cuả Việt Nam từ 1993 đến nay.<br /> - Dự báo khả năng vay và trả nợ nước ngoài của Việt Nam trong chiến lược<br /> kinh tế xã hội đến năm 2020.<br /> - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nợ nước ngoài của<br /> Việt Nam thời gian tới.<br /> 7. Kết cấu và nội dung của luận văn<br /> Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục các tài liệu tham khảo, nội<br /> dung của luận văn gồm có 3 chương:<br /> Chương 1. Những vấn đề chung về nợ và quản lý nợ nước ngoài.<br /> Chương 2: Thực trạng quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam.<br /> Chương 3: Một số gợi ý và giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý nợ<br /> nước ngoài của Việt Nam.<br /> <br /> 2<br /> <br />