Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp đẩy mạnh hoạt động cấp tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:117

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là dựa trên việc khảo sát và phân tích thực trạng cấp tín dụng đối với NNVV của VCB HCM để tìm ra những hạn chế và nguyên nhân của nó, trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp và khuyến nghị giúp VCB HCM phát triển hoạt động cấp tín dụng cho NNVV.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp đẩy mạnh hoạt động cấp tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ HÀ PHƯƠNG GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪ TẠI NG N HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PH N NGOẠI THƯƠNG VIỆT N M – CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ TP Hồ C M – Năm 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ HÀ PHƯƠNG GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪ TẠI NG N HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PH N NGOẠI THƯƠNG VIỆT N M – CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH C uyê gà : Tà c – Ngâ à g Mã số : 60340201 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS ĐOÀN ĐỈNH LAM TP Hồ C M – Năm 2013
 Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sĩ Kinh tế “Giải pháp đẩy mạnh hoạt động cấp tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh TP.HCM” là do chính tôi nghiên cứu và thực hiện. Các số liệu trong luận văn được thu thập từ thực tế có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy, trung thực và khách quan. Tôi xin chịu trách nhiệm về tính xác thực và tham khảo tài liệu khác. TP. Hồ Chí Minh, tháng 09 năm 2013 Tác giả NGUYỄN THỊ HÀ PHƯƠNG
MỤC LỤC NH M H VI T TẮT NH M ẢNG NH M IỂU ĐỒ LỜI MỞ ĐẦU .............................................................................................................1 HƢƠNG 1: Ơ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC CẤP TÍN NG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .....6 1.1. Tổng quan về cấp tín dụng đối với DNNVV .......................................................6 1.1.1. Khái niệm cấp tín dụng đối với DNNVV...................................................6 1.1.2. Các hình thức cấp tín dụng đối với DNNVV .............................................6 1.1.3 Vai trò của cấp tín dụng đối với DNNVV...................................................7 1.2. Tổng quan về DNNVV ........................................................................................9 1.2.1. Khái niệm ...................................................................................................9 1.2.2. Đặc điểm của DNNVV.............................................................................13 1.2.3. Vai trò của NNVV đối với nền kinh tế..................................................16 1.3. Sự cần thiết của việc phát triển hoạt động T đối với DNNVV .......................17 1.3.1. Khái niệm phát triển hoạt động TD ..........................................................17 1.3.2. Sự cần thiết của việc phát triển hoạt động T đối với DNNVV .............18 1.3.3. Nhân tố ảnh hƣởng đến phát triển TD DNNVV ......................................19 1.3.3.1. Nhân tố vĩ mô ..................................................................................19 1.3.3.2. Nhân tố liên quan đến bản thân NHTM ..........................................21 1.3.3.3. Nhân tố liên quan đến bản thân NNVV .......................................24 1.4. ài học kinh nghiệm cho Việt Nam từ một số quốc gia về T ngân hàng đối với DNNVV ..............................................................................................................25
1.4.1. Kinh nghiệm của một số quốc gia trong khu vực và trên thế giới ...........25 1.4.1.1. Nhật Bản .........................................................................................25 1.4.1.2. Thái Lan ..........................................................................................27 1.4.1.3. Đài Loan .........................................................................................27 1.4.2. ài học kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam ...............................................28 Kết luận chƣơng 1 .....................................................................................................29 HƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÍN NG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TM P NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – HI NH NH TP.H M ....................................................30 2.1. Giới thiệu về VCB HCM .................................................................................30 2.1.1. Sơ lƣợc lịch sử hình thành của VCB HCM ..............................................30 2.1.2. Vị trí và vai trò của VCB HCM trong hệ thống và trên địa bàn ..............30 2.1.3. Sơ lƣợc tình hình hoạt động của VCB HCM từ năm 2010 đến 6 tháng đầu năm 2013 ............................................................................................................31 2.2. Thực trạng hoạt động T đối với DNNVV tại VCB HCM ..............................35 2.2.1. ác sản phẩm T đối với DNNVV tại VCB HCM .................................35 2.2.1.1. Cho vay bổ sung vốn lƣu động .......................................................35 2.2.1.2. ho vay đầu tƣ tài sản hoặc dự án .................................................37 2.2.1.3. Bảo lãnh .........................................................................................38 2.2.2. Quy trình cấp tín dụng đối với DNNVV tại VCB HCM .........................39 2.2.3. Kết quả hoạt động tín dụng đối với DNNVV tại V H M giai đoạn từ năm 2010 đến 6 tháng đầu năm 2013 .................................................................41 2.2.3.1. Số lƣợng khách hàng NNVV tại VCB HCM ...............................41 2.2.3.2. ƣ nợ T đối với DNNVV tại VCB HCM ....................................42 2.2.3.3. ơ cấu tín dụng DNNVV tại VCB HCM .......................................44 2.2.3.4. Chất lƣợng T đối với DNNVV tại VCB HCM ............................45
2.2.4. Khảo sát hoạt động T đối với DNNVV tại VCB HCM ........................47 2.2.5 Đánh giá thực trạng hoạt động cấp T đối với DNNVV tại VCB HCM ..... ...............................................................................................................50 2.2.5.1. Những ƣu điểm ...............................................................................50 2.2.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân ......................................................51 HƢƠNG 3: GIẢI PH P PH T TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN D NG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TM P NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – HI NH NH TP.H M .................................57 3.1. Định hƣớng phát triển của V và định hƣớng hoạt động TD DNNVV của V nói chung và V H M nói riêng ..................................................................57 3.2. Giải pháp nhằm phát triển hoạt động T đối với DNNVV tại VCB HCM ......58 3.2.1. Giải pháp về tìm kiếm khách hàng ...........................................................58 3.2.2. Giải pháp về sản phẩm .............................................................................59 3.2.3. Giải pháp về giá ........................................................................................62 3.2.4. Giải pháp về marketing và truyền thông ..................................................62 3.2.5. Giải pháp về con ngƣời ............................................................................64 3.2.6. Giải pháp về chính sách của ngân hàng ...................................................64 3.2.6.1 Tăng cƣờng chính sách tƣ vấn, hỗ trợ các NNVV trong quan hệ TD ......................................................................................................................64 3.2.6.2. Tăng cƣờng kết nối với các đơn vị có liên quan để cung cấp sản phẩm trọn gói cho khách hàng ..................................................................................65 3.2.6.3. Phát triển công tác bán chéo sản phẩm và cung cấp gói dịch vụ tổng thể ......................................................................................................................65 3.2.6.4. Tăng cƣờng công tác chăm sóc khách hàng ...................................66 3.2.7. Giải pháp về quy trình thẩm định .............................................................67 3.2.7.1. Xây dựng và hoàn thiện quy trình thẩm định .................................67 3.2.7.2. Nâng cao chất lƣợng thẩm định khách hàng ...................................67
3.2.7.3. Tăng cƣờng kiểm tra sử dụng vốn vay và kiểm soát nội bộ ...........68 3.2.8. Giải pháp về cơ sở dữ liệu ngành và thông tin N ..................................69 3.3. Kiến nghị ............................................................................................................69 3.3.1. Đối với hính Phủ ....................................................................................69 3.3.2. Đối với Ngân hàng nhà nƣớc ...................................................................70 3.3.3. Đối với các cơ quan, tổ chức liên quan khác ...........................................72 3.3.3.1. Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Quỹ bảo lãnh T ........................72 3.3.3.2. Hiệp hội DNNVV ...........................................................................72 3.3.3.3. ác hiệp hội ngành nghề .................................................................73 3.3.4. Đối với các NNVV ................................................................................73 3.3.4.1. huyên nghiệp hóa trong tổ chức hoạt bộ máy kế toán – tài chính và minh bạch thông tin tài chính ...............................................................................74 3.3.4.2. Tăng cƣờng giao dịch thanh toán qua ngân hàng nhằm tăng tính minh bạch trong hoạt động tài chính của DNNVV ...................................................74 3.3.4.3 hú trọng đào tạo phát triển nguồn nhân lực và nâng cao trình độ quản lý đối với cấp lãnh đạo DN...............................................................................74 3.3.4.4. Xây dựng chiến lƣợc kinh doanh phù hợp với tình hình thị trƣờng để có hiệu quả và có tính khả thi ...............................................................................75 3.3.4.5. Tăng cƣờng bổ sung vốn chủ sở hữu ..............................................75 3.3.4.6. Tăng cƣờng tìm hiểu và tiếp thu, đổi mới công nghệ sản xuất ......76 Kết luận chƣơng 3 .....................................................................................................76 K T LUẬN ...............................................................................................................77 TÀI LIỆU TH M KHẢO .........................................................................................79 PH L C SỐ 01: ác chỉ tiêu đánh giá sự phát triển hoạt động tín dụng đối với DNNVV PH L C SỐ 02: Tình hình phát triển DNNVV tại TP. HCM
PH L C SỐ 03: Bảng câu hỏi khảo sát ban đầu. PH L C SỐ 04: Bảng câu hỏi khảo sát chính thức. PH L C SỐ 05: Mô tả mẫu điều tra các khách hàng sử dụng dịch vụ TD DNNVV của VCB HCM.
DANH MỤC C C C V T TẮT 1. CP hính phủ 2. DN oanh nghiệp 3. DNNVV oanh nghiệp nhỏ và vừa 4. NH Ngân hàng 5. NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc 6. NHTM Ngân hàng Thƣơng mại 7. TCTD Tổ chức tín dụng 8. TD Tín dụng 9. TMCP Thƣơng mại cổ phần 10. TP.HCM Thành phố Hồ hí Minh 11. TS Đ Tài sản bảo đảm 12. VCB Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam 13. VCB HCM Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam - hi nhánh TP.H M
N MỤC C C N Bảng 2.1 Kết quả một số hoạt động chủ yếu của V H M .................................33 Bảng 2.2 Số lƣợng khách hàng NNVV tại VCB HCM ........................................42 Bảng 2.3 ƣ nợ tín dụng đối với DNNVV tại VCB HCM .....................................43 Bảng 2.4 ơ cấu dƣ nợ tín dụng DNNVV tại VCB HCM theo sản phẩm ..............44 Bảng 2.5 ơ cấu dƣ nợ TD DNNVV tại V H M theo ngành nghề ..................45 Bảng 2.6 Nợ quá hạn DNNVV tại VCB HCM .......................................................46 Bảng 2.7 Nợ xấu DNNVV tại VCB HCM ..............................................................46 Bảng 2.8 Thống kê mô tả các mong đợi của khách hàng khi vay vốn ....................48 Bảng 2.9 Kết quả khảo sát đánh giá của khách hàng về dịch vụ TD DNNVV của VCB HCM ...............................................................................................49
N MỤC C C U Ồ Hình 2.1 Quy trình cấp tín dụng NNVV của V H M ....................................40 Hình 2.2 ƣ nợ tín dụng đối với DNNVV tại VCB HCM .....................................43 Hình 2.3 Nợ quá hạn và nợ xấu của DNNVV tại VCB HCM ................................46
1 LỜ MỞ ẦU 1. T ấ t t t Việt Nam là một nƣớc đang phát triển với dân số đông đi lên từ ngành nông nghiệp lúa nƣớc. Trong gần 40 năm qua nƣớc ta đã phải phục hồi sự tàn phá của chiến tranh, sự mất mát chỗ dựa về tài chính sau khi Liên bang Xô viết tan rã và sự cứng nhắc của nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung. Sau nhiều năm bị cô lập về chính trị và trì trệ về kinh tế, Việt Nam đang nhanh chóng hòa mình vào dòng chảy chung của thế giới, hƣớng tới nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trƣờng. Sự chuyển mình này đã làm thay đổi toàn diện bộ mặt nền kinh tế, trong đó có việc hàng loạt các doanh nghiệp mới đƣợc khai sinh. Tuy nhiên do xuất phát điểm kinh tế của nƣớc ta còn thấp nên quy mô của các doanh nghiệp còn hạn chế. Hơn nữa đặc điểm lịch sử đã quy định con ngƣời của chúng ta chƣa đủ tầm nhìn và kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng để vận hành tốt một doanh nghiệp quy mô lớn. ên cạnh đó, nguồn nhân lực trẻ dồi dào nhƣng thiếu trình độ và kỹ năng tay nghề là một trong những trở lực trong việc mở rộng quy mô và tầm vóc của doanh nghiệp. Đặc điểm kinh tế và đặc điểm con ngƣời đã chỉ ra rằng phát triển các DNNVV trong giai đoạn hiện nay là phù hợp với hoàn cảnh nƣớc ta. hính vì vậy, Nhà nƣớc ta đã và đang tạo điều kiện thuận lợi cho các DNNVV phát huy tính năng động, sáng tạo, nâng cao năng lực quản lý, điều hành nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trƣờng, thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế, giải quyết việc làm và nâng cao đời sống nhân dân. Là trung tâm kinh tế năng động và phát triển nhất của cả nƣớc, thành phố Hồ hí Minh là nơi tập trung nhiều nhất các DNNVV. Nếu so với cả nƣớc, các doanh nghiệp loại này tại thành phố Hồ hí Minh chiếm số lƣợng khoảng một phần tƣ, đóng góp G P chiếm tỷ trọng một phần ba và giải quyết khoảng 70% việc làm. Những con số trên cho thấy, DNNVV tại thành phố Hồ hí Minh là thành phần kinh tế năng động, tăng trƣởng nhanh và đóng góp lớn vào kinh tế xã hội của thành phố và cả nƣớc.
2 Đƣợc thành lập từ ngày 01/04/1963, sau hơn 50 năm hoạt động, Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam (VCB) đã có những đóng góp quan trọng cho sự ổn định và tăng trƣởng của kinh tế đất nƣớc, phát huy tốt vai trò của một ngân hàng đối ngoại chủ lực, phục vụ hiệu quả cho phát triển kinh tế. Trong những năm gần đây, trƣớc sự phát triển của thị trƣờng và tình hình cạnh tranh ngày càng gay gắt của các đối thủ, để nâng cao hiệu quả hoạt động, VCB đã từng bƣớc chuyển mình từ một ngân hàng bán buôn thành một ngân hàng đa năng chú trọng hơn đến các dịch vụ dành cho các DNNVV, hộ kinh doanh cá thể và cá nhân. Tuy nhiên, hoạt động tín dụng đối với phân khúc thị trƣờng DNNVV vẫn chƣa đƣợc khai thác hiệu quả, toàn diện và tƣơng xứng với tầm vóc của VCB. Là một chi nhánh có quy mô lớn nhất trong hệ thống, Ngân hàng TM P Ngoại thƣơng Việt Nam - chi nhánh Hồ hí Minh (VCB HCM) luôn có những đóng góp quan trọng cho hoạt động kinh doanh của VCB. ùng với định hƣớng hoạt động của hệ thống, hoạt động tín dụng đối với DNNVV của VCB H M đã đƣợc chuyên môn hoá và phát triển phát triển. Nằm trên địa bàn có thị trƣờng năng động nhất cả nƣớc, hoạt động tín dụng đối với DNNVV của VCB HCM có khá nhiều thuận lợi nhƣng cũng gặp không ít khó khăn do sự cạnh tranh ngày càng gay gắt của các ngân hàng khác. Trƣớc tình hình đó, việc phân tích, đánh giá và đƣa ra giải pháp phát triển hoạt động cấp tín dụng đối với DNNVV là việc làm quan trọng giúp VCB H M nâng cao năng lực cạnh tranh, hoàn thành mục tiêu kinh doanh đề ra, đồng thời góp phần thực hiện chủ trƣơng phát triển doanh nghiệp của Nhà nƣớc. hính vì thế, tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài “GIẢI PH P PH T TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN NG ĐỐI VỚI O NH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪ TẠI NGÂN HÀNG TM P NGOẠI THƢƠNG VIỆT N M – CHI NH NH THÀNH PHỐ HỒ HÍ MINH . 2. M t u uv ệm v u Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là dựa trên việc khảo sát và phân tích thực trạng cấp tín dụng đối với NNVV của VCB HCM để tìm ra những hạn chế và
3 nguyên nhân của nó, trên cơ sở đó đƣa ra các giải pháp và khuyến nghị giúp VCB H M phát triển hoạt động cấp tín dụng cho NNVV. Để đạt đƣợc mục tiêu nghiên cứu của đề tài, luận văn có các nhiệm vụ sau: - Hệ thống hóa những lý luận cơ bản về tín dụng ngân hàng thƣơng mại, về doanh nghiệp nhỏ và vừa, nghiên cứu kinh nghiệm của một số nƣớc trên thế giới và rút ra bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam. - Phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động cấp tín dụng của VCB HCM đối với NNVV từ đó rút ra những ƣu điểm, khuyết điểm và nguyên nhân của nó. - Đề xuất các giải pháp, khuyến nghị nhằm khắc phục những mặt hạn chế, phát huy những ƣu điểm, góp phần mở rộng và phát triển hoạt động tín dụng của V H M đối với NNVV. 3. ố tƣ v v u Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là hoạt động cấp tín dụng đối với NNVV. Phạm vi nghiên cứu: tại V HCM. Thời gian nghiên cứu: giai đoạn từ năm 2010 đến 6 tháng đầu năm 2013. 4. Cơ sở lý luậ v ả thuy t u: Để làm nền tảng lý luận của luận văn, tác giả đã sử dụng cơ sở lý thuyết của một số tác giả và các văn bản pháp luật của Việt Nam nhƣ sau: - Lý luận về doanh nghiệp nhỏ và vừa: Tác giả đã tổng hợp lý luận của các tác giả: Phạm Hoàng Ân[11]; Nguyễn Quốc Nghi, Lê ảo Yến[8]; Nguyễn Hà Phƣơng [6]; Võ Thị Hồng Loan [19] và các văn bản pháp luật nhƣ Nghị định 90/2001/CP-NĐ ngày 23 tháng 11 năm 2001 của CP [4]; Nghị định 56/2009/NĐ- P ngày 30 tháng 06 năm 2009 của CP [5]và các bàn luận của tác giả. - Lý luận về tín dụng ngân hàng: Tác giả đã tổng hợp lý luận của các tác giả: PGS.TS Trầm Thị Xuân Hƣơng, Ths. Hoàng Thị Minh Ngọc [17], TS. Nguyễn Minh Kiều [7]; Luật các tổ chức tín dụng [3] và các bàn luận của tác giả.
4 Giả thuyết nghiên cứu của đề tài: NNVV có vai trò rất quan trọng đối với hầu hết các quốc gia trên thế giới, do đó hầu hết các nƣớc đều có những chính sách hỗ trợ phát triển NNVV trong đó có chính sách về tín dụng. Đối với Việt Nam nói chung và thành phố Hồ hí Minh nói riêng, khi chuyển từ nền kinh tế tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trƣờng đã tạo điều kiện cho sự phát triển của kinh tế tƣ nhân với nhiều loại hình doanh nghiệp ra đời, trong đó NNVV chiếm tỷ trọng cao và ngày càng có nhiều đóng góp cho sự phát triển và ổn định của nền kinh tế. ác NNVV lại bị hạn chế về năng lực tài chính nên cần có sự hỗ trợ từ Nhà nƣớc và các tổ chức tài chính trung gian. V H M là một chi nhánh NHTM lớn tại TP.H M, nơi tập trung số lƣợng lớn NNVV. Tuy nhiên, hoạt động cấp tín dụng cho NNVV tại V H M chƣa đƣợc khai thác hiệu quả. hính vì vậy vấn đề đặt ra là phải làm gì để phát triển hoạt động tín dụng đối với NNVV tại V H M cả về lƣợng và chất. 5 P ƣơ u Đề tài sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu thống kê mô tả; kỹ thuật phỏng vấn chuyên gia và khảo sát trực tiếp khách hàng, cán bộ tín dụng NNVV thông qua bảng câu hỏi để đánh giá thực trạng cấp tín dụng cho NNVV tại V H M từ đó đề xuất các giải pháp để phát triển hoạt động tín dụng cho đối tƣợng khách hàng này tại hi nhánh. 6 v ý t ự t luậ vă  Ý nghĩa khoa học: hệ thống hóa những vấn đề về NNVV, cơ sở lý luận của việc phát triển hoạt động cấp tín dụng đối với NNVV.  Ý nghĩa thực tiễn: đề xuất các giải pháp giúp VCB HCM phát triển hoạt động cấp tín dụng đối với NNVV, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của VCB H M nói riêng và hệ thống VCB nói chung. 7 t ấu c a luậ vă Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài đƣợc chia thành 03 chƣơng:
5  Chương 1: Cơ sở lý luận về việc cấp tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại các ngân hàng thương mại.  Chương 2: Thực trạng hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh.  Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh.
6 C ƢƠN 1: CƠ SỞ L LUẬN VỀ V ỆC CẤP TÍN ỤN Ố VỚ O N N ỆP N Ỏ VÀ VỪ TẠ C C N ÂN ÀN T ƢƠN MẠ 1.1. Tổ qu v ấ t d ố vớ NNVV 1.1.1. ệ ấ t d ố vớ NNVV ấp tín dụng trong phạm vi nghiên cứu ở đây đƣợc hiểu là hoạt động cấp tín dụng của các NHTM. Tín dụng NHTM thể hiện quan hệ tín dụng phát sinh giữa NHTM với khách hàng, trong đó NHTM là ngƣời cấp tín dụng cho khách hàng dƣới hình thức bằng tiền hoặc tài sản trong một khoảng thời gian đã thỏa thuận, với cam kết là khách hàng phải hoàn trả nợ gốc và lãi đúng hạn. Hay nói cách khác, đứng trên góc độ là NHTM, tín dụng NHTM là hình thức sử dụng vốn của NHTM thông qua việc chuyển giao quyền sử dụng vốn tín dụng cho khách hàng dƣới hình thức bằng tiền hoặc tài sản mà khách hàng cam kết hoàn trả nợ và lãi đúng hạn. (Trầm Thị Xuân Hƣơng, Hoàng Thị Minh Ngọc, 2012). ấp tín dụng đối với NNVV là loại hình tín dụng trong đó NHTM là ngƣời cấp tín dụng và ngƣời đƣợc cấp tín dụng (khách hàng) là các NNVV. 1.1.2. C ì t ấ t d ố vớ NNVV Trên thế giới hiện nay tồn tại khá đa dạng các hình thức cấp tín dụng cho doanh nghiệp nhƣ: cho vay, chiết khấu, thấu chi, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng… ù tính chất của các hình thức tín dụng có những điểm đặc thù nhƣng đều có điểm cơ bản giống nhau là ngân hàng sẽ chuyển giao cho khách hàng một số tiền nhất định và sau một khoảng thời gian đã thỏa thuận thì ngân hàng sẽ thu hồi vốn gốc và lãi. Tại Việt Nam, Mục 2, Điều 98, Khoản 3 Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 thông qua ngày 16/06/2010, hiệu lực thi hành ngày 01/01/2011 quy định NHTM đƣợc cấp tín dụng dƣới các hình thức sau:
7  Cho vay là hình thức cấp tín dụng theo đó bên cho vay giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi.  Chiết khấu là việc mua có kỳ hạn hoặc mua có bảo lƣu quyền truy đòi các công cụ chuyển nhƣợng, giấy tờ có giá khác của ngƣời thụ hƣởng trƣớc khi đến hạn thanh toán.  Tái chiết khấu là việc chiết khấu các công cụ chuyển nhƣợng, giấy tờ có giá khác đã đƣợc chiết khấu trƣớc khi đến hạn thanh toán.  ao thanh toán là hình thức cấp tín dụng cho bên bán hàng hoặc bên mua hàng thông qua việc mua lại có bảo lƣu quyền truy đòi các khoản phải thu hoặc các khoản phải trả phát sinh từ việc mua, bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ theo hợp đồng mua, bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ.  Bảo lãnh ngân hàng là hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng cam kết với bên nhận bảo lãnh về việc tổ chức tín dụng sẽ thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng khi khách hàng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ đã cam kết; khách hàng phải nhận nợ và hoàn trả cho tổ chức tín dụng theo thỏa thuận. NNVV mang khá đầy đủ những tính chất cơ bản của một doanh nghiệp nên các hình thức cấp tín dụng nói trên cũng đƣợc áp dụng cho loại hình doanh nghiệp này. 113V trò ấ t d ố vớ NNVV ũng nhƣ bất kỳ một thành phần kinh tế nào trong xã hội, để tồn tại và phát triển NNVV luôn có nhu cầu về vốn. Thƣờng các NNVV có số vốn sở hữu ban đầu bé và nhu cầu xoay vòng vốn cao nên khi tình hình tài chính của N không đủ để tự trang trải thì buộc họ phải tìm đến các nguồn vốn tài trợ bổ sung từ bên ngoài. Vay mƣợn bạn bè, ngƣời thân hay cá nhân bên ngoài là một cách phổ biến. Tuy nhiên, hạn chế của phƣơng thức huy động này là lãi suất cho vay thƣờng cao hơn thị trƣờng và số vốn huy động đƣợc là không lớn. Phát hành các loại chứng khoán cũng
8 là một cách, tuy vậy không phải loại hình NNVV nào cũng đáp ứng đủ các yêu cầu khi phát hành. o đó, T NH là nguồn bổ sung vốn quan trọng đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ hoạt động của các NNVV. Thứ nhất, T NH sẽ góp phần đảm bảo cho hoạt động của NNVV đƣợc liên tục và phát triển, hạn chế rủi ro phá sản. Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, việc quay vòng vốn không kịp thời đã tạo ra sự không ăn khớp về thời gian và quy mô giữa nhu cầu vốn và khả năng trả nợ, dẫn đến tình trạng thiếu hụt vốn. Hơn nữa, NNVV còn gặp nhiều khó khăn do hạn chế về quy mô vốn và tính cạnh tranh khốc liệt của thị trƣờng. Tình trạng thiếu hụt vốn tạm thời để thanh toán cho nhà cung cấp, trả lƣơng cho nhân viên, đền bù thiệt hại cho đối tác… là khá phổ biến và nếu kéo dài sẽ làm cho N đối mặt với nguy cơ phá sản. Nguồn vốn vay từ NHTM sẽ giúp N giải quyết các vấn đề về vốn để có thể tồn tại và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trƣờng. Thứ hai, T NH góp phần tác động đến hiệu quả sử dụng vốn của NNVV, hạn chế tình trạng sử dụng vốn sai mục đích. Để vay đƣợc vốn từ NH, các NNVV thƣờng phải đáp ứng nhiều điều kiện, trong đó có điều kiện quan trọng là phải đảm bảo đúng mục đích sử dụng vốn vay và phải đƣa ra kế hoạch sử dụng vốn hiệu quả. Đây là điểm khác biệt so với việc N đi vay từ các đối tác, bạn hàng, ngƣời thân… Và nếu đƣợc NH chấp thuận cho vay thì trong suốt thời hạn vay, N phải chịu sự giám sát của NH thông qua quy trình kiểm tra T chặt chẽ cộng với việc chịu áp lực từ cam kết hoàn trả khoản vay đúng hạn. Điều này khiến các NNVV phải thật sự tôn trọng hợp đồng T và phải luôn chú trọng đến hiệu quả sử dụng vốn. Thứ ba, T NH góp phần hình thành cơ cấu vốn tối ƣu cho NNVV. Trong nền kinh tế thị trƣờng hiếm có N nào chỉ dùng toàn bộ vốn tự có để kinh doanh dù N đó có đủ khả năng tài chính đi chăng nữa. Nguồn vốn của N thƣờng bao gồm vốn chủ sở hữu và vốn vay. Vốn chủ sở hữu có thể bao gồm vốn đầu tƣ của chủ sở hữu, các quỹ, lợi nhuận chƣa phân phối… Vốn vay có thể là các khoản nợ từ các T T , nợ từ đối tác, nợ trong chính nội bộ N… Tỷ trọng của các nguồn vốn đó
9 trong tổng nguồn chính là cơ cấu vốn. ác N đều hiểu rằng vốn vay chính là đòn bẩy để tối ƣu hoá hiệu quả sử dụng vốn do lợi ích từ tấm chắn thuế. ác NNVV lại thƣờng xuyên hạn hẹp về vốn. Vì vậy, nguồn vốn vay sẽ giúp NNVV nâng cao lợi nhuận cho chính mình thông qua việc sử dụng một cấu trúc vốn hiệu quả nhất. 1.2. Tổ qu v DNNVV 1.2.1. ệ Trên thế giới, NNVV đƣợc định nghĩa căn cứ vào các tiêu chuẩn nhƣ số lƣợng nhân viên, tổng số vốn, tổng số tài sản, thị phần của doanh nghiệp… hoặc kết hợp một số tiêu chuẩn trên tùy thuộc vào mức độ phát triển kinh tế, bối cảnh văn hóa và mục đích phân loại DNNVV. Theo quan niệm của Ngân hàng thế giới (WB) và ông ty tài chính quốc tế (IFC) thì NNVV là những DN có qui mô vốn, lao động và doanh thu nhỏ bé. ăn cứ vào quan niệm trên, NNVV đƣợc chia làm ba loại nhƣ sau: - Doanh nghiệp siêu nhỏ: là các doanh nghiệp có không quá 10 lao động, tổng giá trị tài sản hoặc nguồn vốn không quá 100.000 US và tổng doanh thu hàng năm không quá 100.000 US . - Doanh nghiệp nhỏ: là các doanh nghiệp có không quá 50 lao động, tổng giá trị tài sản hoặc nguồn vốn không quá 3.000.000 US và tổng doanh thu hàng năm không quá 3.000.000 US . - Doanh nghiệp vừa: là các doanh nghiệp có không quá 300 lao động, tổng giá trị tài sản hoặc nguồn vốn không quá 15.000.000 US và tổng doanh thu hàng năm không quá 15.000.000 US . Tại khu vực hâu Âu, NNVV đƣợc định nghĩa là những doanh nghiệp có dƣới 250 nhân công và đƣợc chia thành ba loại sau: - Doanh nghiệp siêu nhỏ: có dƣới 10 nhân công, doanh số 2 triệu Euro, tổng tài sản 2 triệu Euro.