Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty cổ phần thương mại đầu tư và xây dựng Constrexim

Chia sẻ: Diệp Nhất Thiên | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:98

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn nghiên cứu hệ thống kế toán trách trách nhiệm trong phạm vi một doanh nghiệp cụ thể đó là Công ty CP Constrexim. Hệ thống lại các lý luận liên quan đến kế toán trách nhiệm. Khảo sát và đánh giá thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty CP Constrexim. Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty CP Constrexim. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty cổ phần thương mại đầu tư và xây dựng Constrexim

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ------------------------------ LÊ THỊ MỸ HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI ĐẦU TƯ VÀ XÂY DỰNG CONSTREXIM LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ------------------------------ LÊ THỊ MỸ HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI ĐẦU TƯ VÀ XÂY DỰNG CONSTREXIM Chuyên ngành: KẾ TOÁN Mã số: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HUỲNH ĐỨC LỘNG TP. Hồ Chí Minh – Năm 2013
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan tất cả các nội dung chi tiết của luận văn này được trình bày theo kết cấu và dàn ý của tôi cùng với sự nghiên cứu các tài liệu liên quan, và sự góp ý của Người hướng dẫn khoa học Thầy TS. Huỳnh Đức Lộng. Đề tài “Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty Cổ Phần Thương Mại Đầu Tư và Xây Dựng Constrexim” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi và chưa được công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào. Các phân tích, số liệu và kết quả nêu trong luận văn dựa trên kết quả nghiên cứu thực tế, hoàn toàn trung thực, đúng với nguồn trích dẫn. Học viên thực hiện Lê Thị Mỹ
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM ............................5 1.1 Khái niệm và vai trò kế toán trách nhiệm ........................................................5 1.1.1 Khái niệm kế toán trách nhiệm ......................................................................5 1.1.2 Vai trò và nhiệm vụ của kế toán trách nhiệm ................................................6 1.2 Sự phân cấp quản lý và mối quan hệ với kế toán trách nhiệm .......................7 1.2.1 Sự phân cấp quản lý .......................................................................................7 1.2.2 Mối quan hệ giữa phân cấp quản lý với hệ thống kế toán trách nhiệm .........9 1.3 Các loại trung tâm trách nhiệm .........................................................................9 1.3.1 Trung tâm chi phí ...........................................................................................9 1.3.2 Trung tâm doanh thu ....................................................................................10 1.3.3 Trung tâm lợi nhuận.....................................................................................11 1.3.4 Trung tâm đầu tư..........................................................................................11 1.4 Các chỉ tiêu đánh giá thành quả của các trung tâm trách nhiệm.................12 1.4.1 Chỉ tiêu đánh giá thành quả của trung tâm chi phí ......................................12 1.4.2 Chỉ tiêu đánh giá trách nhiệm của trung tâm doanh thu ..............................13 1.4.3 Chỉ tiêu đánh giá thành quả của trung tâm lợi nhuận ..................................14 1.4.4 Chỉ tiêu đánh giá thành quả của trung tâm đầu tư .......................................15 1.5 Báo cáo đánh giá thành quảcủa các trung tâm trách nhiệm ........................20 1.5.1 Báo cáo đánh giá thành quả của trung tâm chi phí ......................................21 1.5.2 Báo cáo đánh giá thành quả của trung tâm doanh thu .................................21
1.5.3 Báo cáo đánh giá thành quả của trung tâm lợi nhuận ..................................22 1.5.4 Báo cáo đánh giá thành quả của trung tâm đầu tư .......................................22 1.6 Một số nội dung liên quan đến kế toán trách nhiệm .....................................22 1.6.1 Phân loại chi phí ..........................................................................................22 1.6.2 Lập dự toán ngân sách .................................................................................24 1.6.3 Phân bổ chi phí phục vụ cho các báo cáo bộ phận ......................................25 1.6.4 Phân tích biến động chi phí .........................................................................25 1.6.5 Định giá sản phẩm chuyển giao ...................................................................26 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆMTẠI CÔNG TY CP THƯƠNG MẠI ĐẦU TƯ VÀ XÂY DỰNG CONSTREXIM ...29 2.1Tổng quan về Công ty CP Constrexim.............................................................29 2.1.1 Giới thiệu về công ty ...................................................................................29 2.1.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển ...........................................................29 2.1.1.2 Chức năng, nhiệm vụ của Công ty CP Constrexim..............................29 2.1.1.3 Quy mô hoạt động của công ty.............................................................30 2.1.2 Tổ chức bộ máy quản lýtạiCông ty CP Constrexim ....................................31 2.1.3 Giới thiệu sản phẩm và quy trình sản xuất ngói tại Cty CP Constrexim ....33 2.1.3.1 Giới thiệu sản phẩm ngói Ruby ............................................................33 2.1.3.2 Quy trình sản xuất ngói màu Ruby.......................................................34 2.1.4 Đánh giá sơ lược tình hình hoạt động kinh doanh của công ty năm 2010 đến năm 2012… ...............................................................................................................35 2.1.5 Thuận lợi, khó khăn và phương hướng phát triển .......................................36 2.2 Thực trạng kế toán trách nhiệm tại Công ty Constrexim .............................37 2.2.1 Sự phân cấp quản lý tại Công ty CP Constrexim ........................................37 2.2.1.1 Chức năng, nhiệm vụ của ban giám đốc và các phòng ban .................37 2.2.1.2 Tình hình tổ chức công tác kế toán tại Công ty CP Constrexim ..........40 2.2.2 Các trung tâm trách nhiệm tại Công ty CP Constrexim ..............................43 2.2.2.1 Trung tâm chi phí .................................................................................43 2.2.2.2 Trung tâm doanh thu ............................................................................44
2.2.2.3 Trung tâm lợi nhuận .............................................................................45 2.2.2.4 Trung tâm đầu tư ..................................................................................45 2.2.3 Các chỉ tiêu đánh giá thành quả các trung tâm trách nhiệm tại Công ty .....45 2.2.3.1 Các chỉ tiêu đánh giá thành quả trung tâm chi phí tại Công ty ............45 2.2.3.2 Các chỉ tiêu đánh giá thành quả trung tâm doanh thu ..........................48 2.2.3.3 Các chỉ tiêu đánh giá thành quả trung tâm lợi nhuận ...........................50 2.2.3.4 Các chỉ tiêu đánh giá thành quả trung tâm đầu tư ................................52 2.2.4 Hệ thống báo cáo đánh giá thành quả các trung tâm trách nhiệm ...............52 2.2.4.1 Hệ thống báo cáo đánh giá thành quả trung tâm chi phí ......................52 2.2.4.2 Hệ thống báo cáo đánh giá thành quả trung tâm doanh thu .................53 2.2.4.3 Hệ thống báo cáo đánh giá thành quả trung tâm lợi nhuận ..................53 2.2.4.4 Hệ thống báo cáo đánh giá trung tâm đầu tư ........................................53 2.2.5 Một số nội dung liên quan đến Kế toán trách nhiệm ...................................53 2.2.5.1 Công tác phân loại chi phí ....................................................................53 2.2.5.2 Công tác lập dự toán có liên quan đến các trung tâm trách nhiệm ......54 2.2.5.3 Phân bổ chi phí .....................................................................................57 2.3 Đánh giá thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty ...................57 2.3.1 Ưu điểm của hệ thống kế toán trách nhiệm .................................................57 2.3.2 Hạn chế của hệ thống kế toán trách nhiệm ..................................................58 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................61 CHƯƠNG 3: HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠICÔNG TY CỔ PHẦN TM ĐT VÀ XD CONSTREXIM .............................62 3.1 Các quan điểm để hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty Cổ phần Constrexim .....................................................................................................62 3.1.1 Phù hợp với mô hình tổ chức quản lý của công ty ......................................62 3.1.2 Phù hợp với yêu cầu và trình độ quản lý .....................................................62 3.1.3 Phù hợp và hài hòa giữa chi phí và lợi ích ..................................................62 3.1.4 Phù hợp với cơ chế quản lý của nền kinh tế Việt Nam ...............................63
3.1.5 Phải đáp ứng các yêu cầu đơn giãn, dễ hiểu, dễ thực hiện và cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà quản trị ................................................................................63 3.2 Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm.......................................................63 3.2.1 Tổ chức lại sự phân cấp quản lý ..................................................................64 3.2.2 Tổ chức lại các trung tâm trách nhiệm ........................................................64 3.2.2.1 Hoàn thiện việc xác định trung tâm chi phí .........................................64 3.2.2.2 Hoàn thiện việc xác định trung tâm doanh thu.....................................66 3.2.2.3 Hoàn thiện việc xác định trung tâm lợi nhuận .....................................67 3.2.2.4 Hoàn thiện việc xác định trung tâm đầu tư ..........................................67 3.2.3 Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu đánh giá thành quả các trung tâm ..................68 3.2.3.1 Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu đánh giá trung tâm chi phí .....................68 3.2.3.2 Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu đánh giá trung tâm doanh thu ................69 3.2.3.3 Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu đánh giá trung tâm lợi nhuận .................69 3.2.3.4 Hoàn thiện chỉ tiêu đánh giá trung tâm đầu tư .....................................70 3.2.4 Hoàn thiện hệ thống báo cáo đánh giá trung tâm trách nhiệm ....................70 3.2.4.1 Hoàn thiện hệ thống báo cáo đánh giá trung tâm chi phí .....................71 3.2.4.2 Hoàn thiện hệ thống báo cáo đánh giá trung tâm doanh thu ................74 3.2.4.3 Hoàn thiện hệ thống báo cáo đánh giá trung tâm lợi nhuận .................75 3.2.4.4 Hoàn thiện hệ thống báo cáo đánh giá trung tâm đầu tư ......................77 3.2.5 Một số giải pháp khác nhằm hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm ......79 3.2.5.1 Phân loại chi phí ...................................................................................79 3.2.5.2 Hoàn thiện công tác lập dự toán liên quan đến trung tâm trách nhiệm 82 3.2.5.3 Nâng cao trình độ nhận thức cho ban quản lý và nhân viên các phòng ban về hệ thống báo cáo trách nhiệm ........................................................................82 3.2.5.4 Tổ chức ứng dụng công nghệ thông tin ................................................83 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................84 KẾT LUẬN CHUNG ..............................................................................................85
DANH MỤC VIẾT TẮT Chữ viết tắt Diễn giải CP NVL TT : Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp CP NC TT : Chi phí nhân công trực tiếp CP SXC : Chi phí sản xuất chung DN : Doanh nghiệp Cty : Côngty GĐ : Giám đốc PTGĐ : Phó Tổng Giám đốc HĐQT : Hội đồng quản trị KH : Kế hoạch TT : Thực tế KTTN : Kế toán trách nhiệm LN : Lợi nhuận PX : Phân xưởng CP : Chi phí SP : Sản phẩm ĐVSP : Đơn vị sản phẩm Đ : Đồng Tr.đ : Triệu đồng TSCĐ : Tài sản cố định ROI : Return on Investment (Tỷ lệ hoàn vốn đầu tư)
RI : Residual Income (Thu nhập còn lại) DC1 : Dây chuyền 1 (Dây chuyền ngói mộc) DC2 : Dây chuyền 2 (Dây chuyền ngói màu) BHYT : Bảo hiểm y tế BHXH : Bảo hiểm xã hội NXB : Nhà xuất bản TC : Tổng cộng QLDN : Quản lý doanh nghiệp ĐNB : Đông nam bộ TNB : Tây nam bộ TNG : Tây nguyên NTB : Nam trung bộ KV : Khu vực Lg : Lượng DT : Doanh thu BH : Bán hàng NCTT : Nhân công trực tiếp KPCĐ : Kinh phí công đoàn TSCĐ : Tài sản cố định
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Chỉ tiêu đánh giá thành quả trung tâm chi phí tiêu chuẩn thông qua mặt kết quả và mặt hiệu quả .............................................................................................12 Bảng 1.2: Chỉ tiêu đánh giá thành quả trung tâm chi phí dự toán thông qua mặt kết quả và mặt hiệu quả...................................................................................................13 Bảng 1.3: Các chỉ tiêu đánh giá thành quả trung tâm doanh thu thông qua mặt kết quả và mặt hiệu quả...................................................................................................14 Bảng 1.4: Ví dụ minh họa nhược điểm của ROI khi đầu tư cho dự án mới .............18 Bảng 1.5: Ví dụ báo cáo thành quả dựa trên RI của một trung tâm đầu tư...............20 Bảng 1.6: Công thức tính và diễn giải biến động do khối lượng và biến động do giá ...................................................................................................................................26 Bảng 2.1: Tình hình hoạt động kinh doanh của công ty giai đoạn 2010-2012 ........35 Bảng 2.2: Chỉ tiêu đánh thành quả trung tâm chi phí khối sản xuất tại công ty thông qua mặt kết quả và hiệu quả ......................................................................................45 Bảng 2.3: Bảng so sánh giá thành ngói mộc và ngói màu sản phẩm RB thực tế với định mức Quý 4 năm 2012 ( Đvt: Đồng) ...............................................................46 Bảng2.4: Bảng so sánh chi phí bán hàng và QLDN thực tế của năm 2012 với năm 2011 và so sánh chi phí thực tế với chi phí dự toán năm 2012 ...............................47 Bảng2.5: Bảng so sánh doanh thu thực tế của năm 2012 với năm 2011 và so sánh doanh thu thực tế 2012 với doanh thu dự toánnăm 2012 ..........................................48 Bảng2.6: Bảng so sánh doanh thu thực tế của năm 2012 với doanh thu dự toán năm 2012 ...........................................................................................................................49 Bảng 2.7: Bảng so sánh doanh thu thực tế so với dự toán của các khu vực năm 2012 ...................................................................................................................................49 Bảng 2.8: Bảng so sánh doanhthu, giá vốn, lợi nhuận thực tế so với kế hoạch của sản phẩm Ruby và Cpac năm 2012 ....................................................................50 Bảng 2.9: Bảng so sánh kết quả hoạt động kinh doanh của công ty năm 2012 với năm 2011. ..................................................................................................................51 Bảng 3.1: Xác định các trung tâm chi phí của khối sản xuất trong tổng công ty .....65
Bảng 3.2: Xác định trung tâm chi phí khối kinh doanh trong công ty ......................65 Bảng 3.3: Xác định trung tâm chi phí khối quản lý tại tổng công ty ........................66 Bảng 3.4: Xác định trung tâm chi phí khối kinh doanh trong công ty ......................66 Bảng 3.5: Xác định trung tâm lợi nhuận trong công ty.............................................67 Bảng 3.6: Tiêu chí và chỉ tiêu đánh giá trung tâm chi phí ........................................68 Bảng 3.7: Tiêu chí và chỉ tiêu đánh giá trung tâm doanh thu ...................................69 Bảng 3.8: Tiêu chí và chỉ tiêu đánh giá trung tâm lợi nhuận ....................................70 Bảng 3.9: Tiêu chí và chỉ tiêu đánh giá trung tâm lợi nhuận ....................................70 Bảng 3.10: Báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí khối sản xuất ......................72 Bảng 3.11: Báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí dự toán khối kinh doanh ....73 Bảng 3.12: Báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí dự toán khối quản lý kinh doanh .........................................................................................................................74 Bảng 3.13: Báo cáo trách nhiệm của các trung tâm doanh thu .................................75 Bảng 3.14: Báo cáo trách nhiệm của các trung tâm lợi nhuận..................................76 Bảng 3.15: Báo cáo trách nhiệm của các trung tâm lợi nhuận của toàn công ty ......77 Bảng 3.16: Báo cáo trách nhiệm của các trung tâm đầu tư .......................................78 Bảng 3.17: Báo cáo ROI, RI thực tế của trung tâm đầu tư .......................................79 Bảng 3.18: Bảng phân loại các khoản chi phí phát sinh theo cách ứng xử tại khối sản xuất ......................................................................................................................80 Bảng 3.19: Bảng phân loại các khoản chi phí phát sinh theo cách ứng xử tại khối kinh doanh và khối quản lý .......................................................................................81
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 2.1 : Sơ đồ cơ cấu tổ chức Công ty CP Constrexim .......................................31 Sơ đồ 2.2 : Sơ đồ quy trình sản xuất ngói màu Ruby tại công ty .............................34 Sơ đồ 2.3 : Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán tại công ty...............................................41 Biểu đồ 2.1: Tình hình hoạt động kinh doanh của công ty giai đoạn 2010-2012 .....35
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Kế toán trách nhiệm là một trong những nội dung cơ bản của kế toán quản trị, nó là một trong những công cụ quản lý kinh tế tài chính có vai trò quan trọng trong việc tổ chức, điều hành và kiểm soát các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. KTTN giúp nhà quản trị kiểm soát và đánh giá được kết quả, hiệu quả của những bộ phận trong doanh nghiệp. Từ đó KTTN giúp các nhà quản trị các cấp có những thông tin hữu ích để đưa ra các quyết định đúng đắn nhằm đạt được mục tiêu chung của tổ chức. Bên cạnh đó, KTTN còn thúc đẩy, khuyến khích các nhà quản trị phát huy được năng lực quản lý của mình góp phần nâng cao hiệu quả quản lý của doanh nghiệp. Ở Việt Nam hiện nay, việc vận dụng KTTN vào các doanh nghiệp vẫn còn hạn chế. Trong nền kinh tế hội nhập như hiện nay, doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển lâu dài đòi hỏi bản thân doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao năng lực quản lý và hiệu quả hoạt động kinh doanh của mình. Chính vì vậy, việc nghiên cứu và tổ chức vận dụng hệ thống KTTN trong hoạt động quản lý của các doanh nghiệp là một yêu cầu cấp thiết khách quan. Công ty Cổ Phần Thương Mại Đầu Tư Và Xây Dựng Constrexim (Công ty CP Constrexim) là một doanh nghiệp sản xuất và phân phối ngói màu Ruby. Bên cạnh đó công ty còn hoạt động thương mại trong vai trò là đại lý cấp một phân phối ngói màu CPac của Công ty CPac Monier Thái Lan có nhà máy tại Bình Dương. Khách hàng của công ty tập trung chủ yếu ở khu vực miền Nam, Tây nguyên và Nam Trung Bộ. Qua việc khảo sát thực trạng hệ thống KTTN tại Công ty CP Contrexim, tác giả nhận thấy việc tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty vẫn còn nhiều hạn chế, chính vì vậy tác giả muốn vận dụng những lý luận của kế toán trách nhiệm, đồng thời tham khảo một số công trình khoa học đã công bố để hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty Cổ Phần Constrexim.
2 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu  Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán trách nhiệm, thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty CP Constrexim và vận dụng lý luận về kế toán trách nhiệm để hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty CP Constrexim.  Phạm vi nghiên cứu - Không gian: Luận văn nghiên cứu hệ thống kế toán trách trách nhiệm trong phạm vi một doanh nghiệp cụ thể đó là Công ty CP Constrexim. - Thời gian: Luận văn sử dụng số liệu của công ty trong giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2012.Trong đó tập trung chủ yếu là năm 2012 và năm 2011. 3. Mục tiêu nghiên cứu - Hệ thống lại các lý luận liên quan đến kế toán trách nhiệm. - Khảo sát và đánh giá thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty CP Constrexim. - Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty CP Constrexim 4. Phương pháp nghiên cứu - Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng. Đặc trưng của phương pháp này là coi một sự vật hay một hiện tượng trong trạng thái luôn phát triển đồng thời xem xét nó trong mối quan hệ với các sự vật và hiện tượng khác. - Bên cạnh đó, luận văn còn sử dụng phương pháp định tính như: phương pháp quan sát, thu thập thông tin, phân tích và so sánh đối chiếu để làm sáng tỏ nội dung nghiên cứu về lý luận, tình hình thực trạng của Công ty từ đó đưa ra giải pháp để hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty. 5. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài - Ý nghĩa khoa học: Luận văn là nguồn tài liệu tham khảo cho các doanh nghiệp và các học viên trong quá trình nghiên cứu về công tác tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm.
3 - Ý nghĩa thực tiễn: Giúp Công ty CP Constrexim có cái nhìn tổng quát và đúng đắn để hoàn thiện Hệ thống kế toán trách nhiệm tại doanh nghiệp mình. 6. Tổng quan các nghiên cứu có liên quan luận văn Khi nghiên cứu về đề tài “Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty CP Constrexim”, tác giả đã tham khảo một số sách và công trình nghiên cứu trước đó như: - Sách “ Mô hình báo cáo đánh giá trách nhiệm quản trị trong công ty niêm yết” do nhóm tác giả PGS.TS Phạm Văn Dược – TS Huỳnh Đức Lộng – TS Trần Văn Tùng – TS Phạm Xuân Thành – TS Trần Phước, NXB Phương Đông xuất bản năm 2010. Trong tài liệu này, nhóm tác giả đã tổng quan lại những lý luận về hệ thống báo cáo kế toán trách nhiệm trong các công ty cổ phần đặc biệt là các công ty niêm yết, đồng thời nêu lên những đặc trưng về công tác kế toán và hệ thống báo cáo kế toán trách nhiệm,các mô hình báo cáo đánh giá trách nhiệm quản trị và hệ thống báo cáo đánh giá trách nhiệm quản trị trong các công ty niêm yết. - Giáo trình “Kế toán quản trị” do Tập thể tác giả Bộ môn Kế toán quản trị - Phân tích hoạt động kinh doanh, Khoa Kế toán – Kiểm toán Trường Đại học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Lao động xuất bản năm 2011. Đây là tài liệu rất có giá trị trong việc nghiên cứu kế toán trách nhiệm và các nội dung liên quan đến kế toán trách nhiệm như dự toán ngân sách, phân bổ chi phí bộ phận phục vụ và phân tích biến động. - Sách“Kế toán quản trị” do PGS.TS Phạm Văn Dược, Đặng Kim Cương, Nhà xuất bản Thống Kê xuất bản năm2010.Giáo trình nàylà tài liệu rất hữu ích cho việc nghiên cứu về việc đánh giá trách nhiệm quản lý, đánh giá thành quả các trung tâm trách nhiệm. - Sách “Kế toán quản trị” do TS. Huỳnh Lợi, Nhà xuất bản Phương Đông xuất bản năm 2012. Giáo trình này là tài liệu rất bổ ích cho việc nghiên cứu về việc đánh giá trách nhiệm quản lý, đánh giá thành quả các trung tâm trách nhiệm. - Luận văn Thạc sỹ kế toán: “Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty Cổ Phần Đá Núi Nhỏ (NNC)” của tác giả Nguyễn Thị Đức Loan đã bảo vệ
4 năm 2011.Đề tài tập trung nghiên cứu lý luận và tìm hiểu thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty. Từ đó đưa ra các giải pháp để hoàn thiện. - Luận văn Thạc sỹ kế toán: “Một số giải pháp xây dựng và hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty Cổ Phần Dây Cáp Điện Việt Nam (CADIVI)” của tác giả Lê Thị Thu Trúc đã bảo vệ năm 2010. Đề tài tập trung nghiên cứu lý luận và tìm hiểu thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty. Từ đó đưa ra các giải pháp để hoàn thiện. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Tổng quan về kế toán trách nhiệm Chương 2: Thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty CP Constrexim Chương 3: Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty CP Constrexim
5 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM 1.1 Khái niệm và vai trò kế toán trách nhiệm 1.1.1 Khái niệm kế toán trách nhiệm Trong mỗi tổ chức kinh doanh đều phải có cơ cấu tổ chức (ngoại trừ các tổ chức có quy mô rất nhỏ). Theo đó, cơ cấu tổ chức là một chỉnh thể các bộ phận khác nhau, được chuyên môn hóa và có những trách nhiệm, quyền hạn nhất định, có mối liên hệ phụ thuộc lẫn nhau và được bố trí theo các cấp quản trị nhằm thực hiện các chức năng quản trị và mục tiêu chung của tổ chức. Sự phân chia một tổ chức thành các bộ phận giúp cho việc quản lý dễ dàng và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, khi tổ chức đạt tới quy mô và trình độ phát triển nhất định làm cho một người hay một cấp quản trị không thể đảm đương được mọi công việc quản trị thì họ không thể không phân quyền hay ủy nhiệm công việc cho các cấp quản lý thấp hơn. Như vậy, phân quyền là hoạt động phân phối trách nhiệm đối với từng công việc được giao. Phân quyền và việc ủy nhiệm công việc là một cách chính thức để người được trao quyền chịu trách nhiệm đối với những công việc cụ thể được giao. Qua hai nội dung nêu trên làm phát sinh ra vấn đề làm sao để đánh giá tốt thành quả của các bộ phận cũng như làm sao để đánh giá được trách nhiệm quản lý của các nhà quản trị các cấp được phân quyền trong tổ chức. Từ đây, để hỗ trợ cho quản lý đo lường, kiểm soát và đánh giá kết quả các bộ phận được phân quyền trong tổ chức, KTQT vận dụng hệ thống kế toán trách nhiệm để phân loại cấu trúc tổ chức thành các trung tâm trách nhiệm, trên cơ sở đó đánh giá kết quả và hiệu quả của từng bộ phận dựa trên trách nhiệm được giao. Như vậy, Kế toán trách nhiệm là hệ thống kế toán được thiết lập để ghi nhận, đo lường kết quả hoạt động của từng bộ phận trong tổ chức, trên cơ sở đó lập các báo cáo thực hiện nhằm truyền đạt thông tin có thể kiểm soát theo phạm vi trách nhiệm của từng nhà quản trị nhằm đạt được mục tiêu chung của tổ chức. Hay nói cách khác, kế toán trách nhiệm là hệ thống kế toán tập hợp kết quả theo từng lĩnh
6 vực thuộc trách nhiệm cá nhân, nhằm giám sát và đánh giá thành quả của từng bộ phận trong tổ chức. 1.1.2 Vai trò và nhiệm vụ của kế toán trách nhiệm KTTN thực hiện việc phân chia cấu trúc của một tổ chức thành những trung tâm trách nhiệm khác nhau để đo lường biểu hiện của chúng. Nó là công cụ để đo lường kết quả hoạt động của từng bộ phận trong tổ chức, qua đó giúp nhà quản trị kiểm soát và đánh giá trách nhiệm quản trị ở các cấp khác nhau. Vì vậy, vai trò của KTTN thể hiện như sau: KTTN giúp nhà quản lý xác định sự đóng góp của từng đơn vị bộ phận vào lợi ích của toàn tổ chức nhằm cung cấp một cơ sở cho việc đánh giá chất lượng về kết quả hoạt động của những nhà quản lý bộ phận. Bên cạnh đó, do KTTN được sử dụng để đo lường kết quả hoạt động của các nhà quản lý cho nên nó sẽ ảnh hưởng đến cách thức thực hiện hành vi của các nhà quản lý này. Ngoài ra, KTTN còn thúc đẩy các nhà quản lý bộ phận điều hành bộ phận của mình theo hướng phù hợp với mục tiêu chung của toàn tổ chức. Như vậy, KTTN có vai trò quan trọng trong công tác kiểm soát và đánh giá hiệu quả của từng bộ phận trong tổ chức. Cũng giống như KTQT, KTTN có đối tượng sử dụng thông tin là các nhà quản trị từ cấp cao, cấp trung và cấp cơ sở. Ở mỗi cấp quản trị khác nhau, KTTN thể hiện vai trò và có mục đích cung cấp thông tin khác nhau cụ thể như: - KTTN cung cấp thông tin cho các nhà quản trị cấp cao trong việc thực hiện chức năng tổ chức và điều hành của toàn doanh nghiệp. Nó xác định các trung tâm trách nhiệm, qua đó nhà quản trị có thể hệ thống hóa các công việc của từng trung tâm mà thiết lập các chỉ tiêu đánh giá. KTTN giúp nhà quản trị đánh giá và điều chỉnh kế hoạch của các bộ phận cho phù hợp. - Còn ở cấp quản trị trung gian, KTTN cung cấp thông tin cho việc thực hiện chức năng kiểm soát quản lý và kiểm soát tài chính. Thông qua KTTN, nhà quản trị có thể phân tích, đánh giá thực hiện của từng bộ phận với các chỉ tiêu về doanh thu, chi phí và lợi nhuận. Thông tin KTTN cho biết việc thực hiện kế hoạch của
7 các bộ phận ra sao? Nhận diện những vấn đề còn tồn tại nhằm khắc phục các hạn chế để có sự điều chỉnh các chiến lược mục tiêu cho phù hợp và mang lại hiệu quả kinh doanh cao nhất. - Cuối cùng với nhà quản trị cấp cơ sở, KTTN khuyến khích nhà quản lý hướng đến mục tiêu chung của tổ chức. Mục tiêu hoạt động của các trung tâm trách nhiệm phải gắn liền với mục tiêu chung của tổ chức. Để đạt được như vậy, đòi hỏi các nhà quản trị cấp cơ sở phải có đầy đủ thông tin để quản lý bộ phận của mình theo đúng hướng hoặc phải điều chỉnh cho phù hợp. Các thông tin đó được KTTN cung cấp bao gồm: nguồn lực của bộ phận (các thông tin về tài chính, nguyên vật liệu, nhân lực máy móc, thời gian yêu cầu hoàn thành công việc…); các nguồn lực đó sử dụng như thế nào? Có hiệu quả không? Mức độ hoàn thành ra sao. Trong một tổ chức, nhiệm vụ của các nhà quản trị là xác định mục tiêu, chiến lược kinh doanh, xây dựng kế hoạch và thực hiện kế hoạch sao cho đạt được mục tiêu đề ra. Đồng thời thường xuyên kiểm tra đánh giá việc thực hiện mục tiêu chung của tổ chức thông qua các chỉ tiêu phân tích, tính toán hiệu quả của các bộ phận, sản phẩm,… Từ nhiệm vụ đó của nhà quản trị, hệ thống KTTN được thiết lập để ghi nhận, đo lường kết quả hoạt động của từng bộ phận, từng trung tâm trách nhiệm trong một tổ chức, nhằm giúp nhà quản trị kiểm soát hoạt động của từng bộ phận, đồng thời đánh giá trách nhiệm quản lý của các cấp. Một hệ thống KTTN tốt không chỉ cung cấp thông tin cho các nhà quản lý cần, mà nó còn được sử dụng để kiểm soát hoạt động sản xuất kinh doanh của tổ chức. 1.2 Sự phân cấp quản lý và mối quan hệ với kế toán trách nhiệm 1.2.1 Sự phân cấp quản lý Phân cấp quản lý là sự phân chia hay ủy thác bớt quyền hành của nhà quản trị cấp trên cho các nhà quản trị cấp dưới. Trong quản trị, phân cấp quản lý còn được gọi là phân quyền. Để thực hiện các chức năng quản lý của mình, nhà quản lý cấp trên sẽ giao quyền ra quyết định cho cấp quản lý thấp hơn trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp. Khi đó quyền ra quyết định và chịu trách nhiệm được phân đều trong toàn tổ chức. Mỗi cấp quản lý khác nhau được quyền ra quyết định và
8 chịu trách nhiệm trong phạm vi quyền hạn và trách nhiệm của mình. Khi tiến hành phân cấp quản lý, nếu doanh nghiệp chia ra quá nhiều cấp sẽ có thể dẫn đến bộ máy tổ chức cồng kềnh, hoặc nếu tập trung quá nhiều quyền quyết định một nơi sẽ làm giảm hiệu quả hoạt động. Vì thế, nhà quản lý cần phải cân nhắc giữa ưu điểm và khuyết điểm khi thực hiện việc phân cấp đó.  Ưu điểm của phân cấp quản lý Khi tổ chức có sự phân cấp quản lý rõ ràng, nhà quản lý cấp cao sẽ không phải giải quyết các vấn đề vụ việc chi tiết xảy ra hàng ngày, họ tập trung vào những công việc chiến lược, lập các kế hoạch dài hạn và điều phối các hoạt động của các bộ phận trong tổ chức, đảm bảo việc thực hiện các mục tiêu chung. Sự phân cấp quản lý còn giúp cho nhà quản lý ở các cấp có sự độc lập tương đối trong điều hành công việc của mình, phát triển kỹ năng, nâng cao kiến thức chuyên môn, tăng nhanh khả năng ứng xử các tình huống để tăng tốc độ hoạt động của mỗi bộ phận, tổ chức và tập dợt về kỹ năng quản lý khi được thăng tiến trong tổ chức. Ngoài ra, sự phân cấp quản lý còn giúp cho nhà quản lý ở các cấp có sự hài lòng trong công việc từ đó động viên được năng lực, đóng góp tích cực của người quản lý trong việc nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ của mình.  Khuyết điểm của phân cấp quản lý Bên cạnh những ưu điểm của việc phân cấp quản lý, thì nó cũng còn tồn tại những khó khăn như sau: Việc phân cấp càng nhiều thì càng khó kiểm soát. Thậm chí nếu kiểm soát không tốt, phân cấp quản lý còn có thể dẫn đến tuân thủ sai lệch các mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp. Bởi vì, sự phân cấp quản lý tạo nên sự độc lập tương đối ở các bộ phận, nên các nhà quản lý ở từng bộ phận thường không biết được các quyết định của họ ảnh hưởng đến doanh nghiệp như thế nào đến các bộ phận khác trong tổ chức. Hơn nữa, việc phân cấp quản lý khiến họ chỉ tập trung vào lợi ích của bộ phận mình và họ thường không xem xét quyết định đó có ảnh hưởng đến mục tiêu chung của doanh nghiệp hay không.