Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Huy động vốn của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Chi nhánh Cầu Giấy

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

51
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về nguồn vốn, hoạt động huy động vốn và các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động huy động vốn của một NHTM. Phân tích đánh giá thực trạng hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Chi nhánh Cầu Giấy, từ đó đánh giá được những thành tựu đạt được, những hạn chế và nguyên nhân gây nên hạn chế đó trong qua trình huy động vốn của SCB Cầu Giấy. Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn- CN Cầu Giấy.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Huy động vốn của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Chi nhánh Cầu Giấy

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ---------------------------- MAI THÙY LINH HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN – CHI NHÁNH CẦU GIẤY LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ---------------------------- MAI THÙY LINH HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN – CHI NHÁNH CẦU GIẤY CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG MÃ SỐ : 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ XUÂN DŨNG HÀ NỘI, NĂM 2018
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi được thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Vũ Xuân Dũng. Các nội dung nghiên cứu, số liệu kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong các công trình khác. Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về công trình nghiên cứu của riêng mình. Hà Nội, ngày 23 tháng 09 năm 2018 Ngƣời cam đoan MAI THÙY LINH
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi xin được tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy TS. Vũ Xuân Dũng đã hướng dẫn tôi trong suốt quá trình viết luận văn tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô khoa Sau đại học, trường Đại học Thương Mại đã tận tình truyền đạt kiến thức cho tôi trong suốt thời gian học tập tại trường. Với vốn kiến thức được trang bị này, tôi tin đó sẽ là bước đệm quan trọng trong tương lai để tôi có thể đạt được những mục đích của bản thân mình. Tôi cũng xin được cảm ơn Ban giám đốc Ngân hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy đã tạo điều kiện cho cá nhân tôi thuận lợi thực hiện luận văn tốt nghiệp về hoạt động kinh doanh của đơn vị mình. Một lần nữa, xin kính chúc các thầy, cô giáo dồi dào sức khỏe và thành công trong sự nghiệp cao quý của mình. Kính chúc các anh, chị trong Ngân hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy mạnh khỏe, đạt được nhiều thành công tốt đẹp trong công việc. Trân trọng cảm ơn.
iii MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................. vi DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ ...................................................................... vii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu thuộc lĩnh vực đề tài ...........................................2 3. Mục đích nghiên cứu ..............................................................................................3 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ..............................................................................3 5. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................4 6. Kết cấu luận văn .....................................................................................................5 PHẦN NỘI DUNG ....................................................................................................6 CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ................................................................................6 1.1. Tổng quan về ngân hàng thương mại ...................................................................6 1.1.1. Khái niệm ngân hàng thương mại .................................................................6 1.1.2. Các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại .......................................6 1.1.3. Nguồn vốn của ngân hàng thương mại .........................................................8 1.2. Hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại .........................................12 1.2.1. Khái niệm .....................................................................................................12 1.2.2. Các hình thức huy động vốn ........................................................................12 1.2.3. Các tiêu chí đánh giá hoạt động huy động vốn của Ngân hàng thương mại ....16 1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động huy động vốn của Ngân hàng thương mại ................................................................................................................21 1.3. Kinh nghiệm về huy động vốn của một số chi nhánh Ngân hàng Thương mại .26 1.3.1. Kinh nghiệm tại một số ngân hàng ..............................................................26
iv 1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Ngân hàng TMCP Sài Gòn- CN Cầu Giấy ....................................................................................................................27 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN- CHI NHÁNH CẦU GIẤY GIAI ĐOẠN 2015-2017 ..........................28 2.1. Giới thiệu khái quát về Ngân Hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy ..28 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Ngân Hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy ........................................................................................................28 2.1.2. Chức năng nhiệm vụ của Ngân Hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy .30 2.1.3. Mô hình tổ chức quản lý của Ngân Hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy ...................................................................................................................30 2.1.4. Khái quát về tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân Hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy giai đoạn 2015-2017 ......................................................33 2.2. Thực trạng huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – CN Cầu Giấy ..............35 2.2.1. Thực trạng chính sách huy động vốn của Ngân Hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy ........................................................................................................35 2.2.2. Thực trạng danh mục sản phẩm huy động của Ngân Hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy..................................................................................................36 2.2.3. Thực trạng các chỉ tiêu đánh giá hoạt động huy động vốn của Ngân Hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy giai đoạn 2015-2017 ....................................45 2.3. Đánh giá chung về hoạt động huy động vốn tại NH TMCP Sài Gòn CN Cầu Giấy. ...................................................................................................................62 2.3.1. Kết quả đạt được .........................................................................................62 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân.............................................................................64 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NH TMCP SÀI GÒN CN CẦU GIẤY. ...........70 3.1. Định hướng phát triển hoạt động huy động vốn của Ngân hàng TMCP Sài Gòn – CN Cầu Giấy. .........................................................................................................70 3.2. Một số giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động huy động vốn tại NH TMCP Sài Gòn CN Cầu Giấy. ....................................................................................................71
v 3.1.1. Cải tiến nghiệp vụ, nâng cao chất lượng phục vụ ......................................71 3.1.2. Nâng cao chất lượng đội ngũ nhân sự ........................................................72 3.1.3. Xây dựng chiến lược kinh doanh toàn diện, cung cấp giải pháp tài chính trọn gói nhằm thúc đẩy hơn nữa lượng khách hàng giao dịch tại SCB Cầu Giấy ...............74 3.1.4. Sử dụng lãi suất linh hoạt trong từng thời kỳ vừa đáp ứng biến động thị trường vừa đảm bảo hiệu quả kinh doanh. ...............................................................75 3.1.5. Tăng cường hoạt động marketing trong tất cả các mảng hoạt động của ngân hàng ..................................................................................................................76 3.1.6. Nâng cao vị thế và uy tín của Ngân hàng. ..................................................76 3.2. Kiến nghị ............................................................................................................77 3.2.1. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước .....................................................77 3.2.2. Kiến nghị với Ngân hàng TMCP Sài Gòn- Hội sở chính ...........................78 PHẦN KẾT LUẬN ..................................................................................................81 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CN Chi nhánh DH Dài hạn DVKH Dịch vụ khách hàng GTCG Giấy tờ có giá HĐTG Hợp đồng tiền gử HĐV Huy động vốn NH Ngắn hạn NHTM Ngân hàng thương mại NHTW Ngân hàng trung ương SCB Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn TCTD Tổ chức tín dụng TGTK Tiền gửi tiết kiệm TGTT Tiền gửi thanh toán TMCP Thương mại cổ phần TH Trung hạn
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ BẢNG Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của SCB Cầu Giấy giai đoạn 2015- 2017 ...33 Bảng 2.2: Quy mô nguồn vốn huy động giai đoạn 2015-2017 .................................45 Bảng 2.3: Tình hình thực hiện kế hoạch huy động vốn của SCB Cầu Giấy giai đoạn 2015-2017..................................................................................................................47 Bảng 2.4: Cơ cấu nguồn vốn theo loại tiền huy động ...............................................48 Bảng 2.5 - Cơ cấu vốn huy động theo kỳ hạn của SCB Cầu Giấy giai đoạn 2015- 2017 ...........................................................................................................................49 Bảng 2.6: Cơ cấu nguồn vốn huy động theo sản phẩm huy động.............................52 Bảng 2.7: Cơ cấu nguồn vốn huy động theo đối tượng khách hàng .........................54 Bảng 2.8: Lãi suất và chi phí huy động vốn bình quân của SCB Cầu Giấy giai đoạn 2015-2017..................................................................................................................56 Bảng 2.9: Tương quan nguồn vốn huy động và cho vay giai đoạn 2015-2017 ........57 Bảng 2.10: Huy động và cho vay theo kỳ hạn ..........................................................58 Bảng 2.11: Tổng hợp ý kiến khách hàng về dịch vụ tại SCB Cầu Giấy ...................61 BIỂU ĐỒ Biều đồ 2.1: Quy mô nguồn vốn huy động GD 2015-2017 ......................................46 Biểu đồ 2.2: Cơ cấu nguồn vốn huy động theo kỳ hạn của SCB Cầu Giấy giai đoạn 2015- 2017 ................................................................................................................50 Biểu đồ 2.3: Cơ cấu nguồn vốn huy động theo đối tượng khách hàng .....................54 Biểu đồ 2.4: Tương quan nguồn vốn huy động và cho vay tại SCB Cầu Giấy giai đoạn 2015-2017 .........................................................................................................57 SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Mô hình tổ chức bộ máy quản lý tại chi nhánh SCB Cầu Giấy ..............31 LƢU ĐỒ Lưu đồ 1: Quy trình khảo sát sự hài lòng của khách hàng ........................................60
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngân hàng thương mại và một trung gian tài chính. Xét về khối lượng tài sản và tầm quan trọng đối với nền kinh tế thì ngân hàng thương mại giữ vai trò chủ đạo trên thị trường tài chính. Các ngân hàng thương mại có thể phân chia được tổ chức theo nhiều loại hình khác nhau: ngân hàng tư nhân, ngân hàng cổ phần, ngân hàng quốc doanh, ngân hàng liên doanh, … Nhưng dù dưới bất kỳ hình thức nào thì tối đa hóa lợi nhuận luôn là mục tiêu hàng đầu của các ngân hàng thương mại. Để đạt được mục tiêu đó thì vốn luôn là yếu tố tiền đề của mỗi ngân hàng. Vốn của ngân hàng bao gồm một bộ phận lớn thu nhập quốc dân tạm thời nhàn rỗi trong quá trình sản xuất, phân phối và tiêu dùng mà người chủ sở hữu của chúng gửi vào ngân hàng để thực hiện các mục đích khác nhau. Hay nói cách khác, họ chuyển nhượng quyền sử dụng nguồn vốn của mình cho ngân hàng, để rồi ngân hàng phải trả lại cho họ một khoản thu nhập. Như vậy, ngân hàng đã thực hiện vai trò tập trung và phân phối lại vốn dưới hình thức tiền tệ, làm tăng nhanh quá trình luân chuyển vốn, phục vụ và kích thích mọi hoạt động kinh tế phát triển. Đồng thời, chính hoạt động đó lại quyết định đến sự phát triển và kinh doanh của ngân hàng. Nhìn chung, vốn chi phối toàn bộ các hoạt động và quyết định đối với các chức năng của ngân hàng thương mại. Là một đơn vị có lợi thế trong hoạt động huy động vốn tại địa bàn Cầu Giấy nói riêng và khu vực Hà Nội nói chung, Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Chi nhánh Cầu Giấy luôn quan tâm và chú trọng đến công tác huy động vốn nhằm đảm bảo duy trì được nguồn vốn đã huy động và không ngừng gia tăng thêm nguồn vốn mới. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt như hiện nay giữa các ngân hàng, cần thiết phải có sự nghiên cứu và đánh giá một cách chi tiết về thực trạng huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy, từ đó đưa ra được những thành tựu cần phát huy và những hạn chế cần được giải quyết giúp cho nguồn vốn của SCB Cầu Giấy tăng trưởng ngày càng bền vững và ổn định hơn.
2 Xuất phát từ nguyên nhân trên, tôi đã chọn đề tài: “Huy động vốn của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Chi nhánh Cầu Giấy” để làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu thuộc lĩnh vực đề tài Với vai trò quan trọng của nguồn vốn trong hoạt động của NHTM, trong những năm gần đây đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về hoạt động vốn cũng như đánh giá hiệu quả huy động vốn tại một số ngân hàng. Tiêu biểu là một số công trình sau: Đề tài “Huy động vốn ngắn hạn tại ngân hàng TMCP An Bình- Chi nhánh Hà nôi”, luận văn thạc sỹ của tác giả Tăng Phương Trang, Đại học Thương Mại (2013), tác giả đã tổng hợp và phân tích được thực trạng tình hình hoạt động huy động vốn ngắn hạn tại ngân hàng An Bình – CN Hà Nội, từ đó nêu ra được những thành tựu và hạn chế trong hoạt động huy động vốn, đồng thời đề xuất các giải pháp tăng cường hoạt động huy động vốn ngắn hạn tại đơn vị. Tuy nhiên đề tài này mới chỉ dừng lại ở việc phân tích hoạt động huy động vốn ngắn hạn mà chưa đề cập đến nguồn vốn quan trong nhất trong cơ cấu vốn huy động là trung và dài hạn. Tương tự với đề tài “Huy động vốn tiển gửi tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn - chi nhánh huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương” luận văn thạc sỹ của tác giả Mai Hải Yến, Đại học thương mại (2014), đề tài mới chỉ tập trung phân tích về hoạt động huy động vốn tiền gửi tại đơn vị mà chưa phân tích được tổng thể các nguồn vốn huy động của Agribank CN huyện Ninh Giang, Hải Dương. Đề tài “Nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Bắc Ninh”, luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thùy Linh, Đại học Thương Mại (2014), tác giả đã phân tích sự tăng trưởng của nguồn vốn thông qua đánh giá quy mô, cơ cấu và tốc độ tăng trưởng của nguồn vốn, đồng thời so sánh sự phù hợp giữa huy động và sử dụng vốn để đánh giá được hiệu quả hoạt dộng huy động vốn tại đơn vị nghiên cứu. Từ đó đưa ra được các giải pháp và kiến nghị để nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn. Tuy nhiên, đề tài chủ yếu tập trung đưa ra các giải pháp để khắc phục những tồn tại hiện có nói riêng nhằm
3 đẩy mạnh hiệu quả huy động vốn mà chưa tính đến những định hướng phát triển chiến lược trong tương lai của ngân hàng bao gồm tổng thể các dịch vụ khác. Mỗi một công trình nghiên cứu sẽ có giá trị nhất định tại thời điểm nghiên cứu. Hơn nữa, mỗi ngân hàng sẽ có những đặc điểm hoạt động khác nhau nên với mỗi một đối tượng nghiên cứu, cần thiết phải có những công trình nghiên cứu riêng biệt cho từng đơn vị. Tính đến thời điểm hiện tại, Ngân hàng TMCP Sài Gòn chi nhánh Cầu Giấy chưa có công trình riêng biệt nào nghiên cứu về hoạt động huy động vốn. Vì vậy, cần thiết phải có một công trình nghiên cứu dành riêng cho SCB Cầu Giấy để đi sâu vào thực tiễn hoạt động và đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn tại SCB Cầu Giấy. Điều này chứng tỏ việc lựa chọn đề tài “Huy động vốn của Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Chi nhánh Cầu Giấy” là cần thiết và có ý nghĩa khoa học và thực tiễn. 3. Mục đích nghiên cứu  Hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về nguồn vốn, hoạt động huy động vốn và các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động huy động vốn của một NHTM.  Phân tích đánh giá thực trạng hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Chi nhánh Cầu Giấy, từ đó đánh giá được những thành tựu đạt được, những hạn chế và nguyên nhân gây nên hạn chế đó trong qua trình huy động vốn của SCB Cầu Giấy.  Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn- CN Cầu Giấy. 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu: nghiên cứu những vấn đề lý thuyết và thực tiễn về hoạt động huy động vốn của NHTM 4.2. Phạm vi nghiên cứu: - Nội dung nghiên cứu: Đề tài đi sâu nghiên cứu về lý thuyết cơ bản về nguồn vốn và hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại. Nghiên cứu thực trạng hoạt động vốn tại ngân hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy để xác định được những thành tựu và tồn tại trọng hoạt động của ngân hàng từ đó đưa ra được những giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường hoạt động huy động vốn tại chi nhánh.
4 - Không gian khảo sát: tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Chi nhánh Cầu Giấy - Thời gian: Các số liệu được sử dụng được thu thập trong giai đoạn 2015-2017 - Thời gian ứng dụng các giải pháp đề xuất: cho giai đoạn 2018-2021. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phƣơng pháp luận nghiên cứu Dựa trên nền tảng của phép duy vật biện chứng, duy vật lịch sử để tiếp cận lý thuyết, luận giải thực tế, luận văn sử dụng các phương pháp khoa học cụ thể như phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh để phân tích thực trạng hoạt động huy động vốn từ đó rút ra các đánh giá, kết luận về thực trạng huy động vốn trong vòng 3 năm gần đây của chi nhánh và đề xuất các giả pháp nhằm tăng cường hoạt động huy động vốn của Chi nhánh trong những năm tới. 5.2. Phƣơng pháp thu thập và xử lý dữ liệu Để nghiên cứu đề tài, tác giả đã sử dụng các phương pháp sau:  Đối với dữ liệu sơ cấp - Phương pháp quan sát trực tiếp công tác quản lý nguồn vốn và huy động vốn tại phòng kế toán nội bộ chi nhánh SCB Cầu Giấy.  Đối với dữ liệu thứ cấp - Nghiên cứu sách giáo trình, sách nghiệp vụ ngân hàng hiện đại, quản trị ngân hàng thương mại, các luận văn có liên quan đến đề tài được công bố công khai để tìm hiểu các vấn đề có tính chất lý luận như: khái niệm, định nghĩa, bản chất, … - Thu thập các dữ liệu liên quan đến thực trạng huy động vốn tác giả đã sử dụng các tài liệu do phòng kế toán nội bộ cung cấp như: bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo cơ cấu nguồn vốn, báo cáo hoạt động chăm sóc khách hàng, báo cáo rủi ro vận hành, … Sau khi thu thập các dữ liệu trên, tác giả đã sử dụng phương pháp so sánh, phân tích và tổng hợp dữ liệu để xử lý các số liệu thu thập được thành các bảng số liệu, biểu đồ, con số tỷ lệ phục vụ cho việc đánh giá thực trạng huy động vốn tại chi nhánh Cầu Giấy.
5 6. Kết cấu luận văn Kết cấu luận văn gồm các phần chính là: Chương 1: Cơ sở lý luận về hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn- Chi nhánh Cầu Giấy giai đoạn 2015-2017 Chương 3: Giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động huy động vốn tại NH TMCP Sài Gòn chi nhánh Cầu Giấy.
6 PHẦN NỘI DUNG CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Tổng quan về ngân hàng thƣơng mại 1.1.1. Khái niệm ngân hàng thương mại Ngân hàng là một loại hình tổ chức đã có quá trình phát triển lâu dài, nhưng đến nay vẫn chưa có một khái niệm thống nhất về ngân hàng. Thông thường khi đưa ra khái niệm của một tổ chức người ta thường căn cứ vào chức năng mà tổ chức đó thực hiện trong nền kinh tế. Đối với NHTM, việc đưa ra khái niệm về nó trong bối cảnh hiện nay không phải dễ dàng và luôn chính xác do chức năng của ngân hàng đang thay đổi theo hướng mở rộng phạm vi cung cấp dịch vụ sang các lĩnh vực khác. Ở Việt Nam, theo Điều 20 Luật các tổ chức tín dụng năm 2010: “Ngân hàng thương mại là một loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động khác có liên quan”. Luật này cũng định nghĩa: “Tổ chức tín dụng là loại hình doanh nghiệp được thành lập theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật để hoạt động kinh doanh tiền tệ, làm dịch vụ ngân hàng với nội dung nhận tiền gửi để cấp tín dụng, cung ứng các dịch vụ thanh toán”. Theo luật Ngân hàng Nhà nước: “Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi và sử dụng số tiền này để cấp tín dụng, cung ứng các dịch vụ thanh toán”. Như vậy, NHTM là loại hình tổ chức tài chính cung cấp danh mục dịch vụ tài chính đa dạng nhất và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kì tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế. 1.1.2. Các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại  Hoạt động huy động vốn Để đáp ứng nhu cầu vốn của khách hàng, ngoài nguồn vốn của bản thân mình, các ngân hàng thương mại tiến hành huy động các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi trong nền kinh tế dưới các hình thức khác nhau, bao gồm:
7 - Nguồn tiền gửi: Tiền gửi là nền tảng cho sự thịnh vượng và phát triển của ngân hàng, là cơ sở của các khoản cho vay và do đó là nguồn gốc sâu xa của lợi nhuận và sự phát triển của ngân hàng. Khách hàng gửi tiền vào ngân hàng với rất nhiều mục đích khác nhau hoặc để tiết kiệm hoặc để thanh toán, tuỳ theo mục đích của khách hàng ngân hàng có các hình thức huy động như: tiền gửi giao dịch, tiền gửi phi giao dịch. - Huy động vốn thông qua việc phát hành kỳ phiếu, tiết kiệm trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi … - Nguồn vay NHTW, các tổ chức tín dụng khác NHTW là ngân hàng của các ngân hàng, là người cho vay cuối cùng của các tổ chức tín dụng trong trường hợp họ không có đủ khả năng thanh toán. Trong trường hợp này các ngân hàng thương mại vay tiền để bù đắp thiếu hụt, đảm bảo khả năng thanh khoản trong trường hợp cần thiết. Việc huy động vốn một cách hợp lý, với chi phí và cơ cấu phù hợp sẽ góp phần không nhỏ vào hiệu quả kinh doanh của một ngân hàng  Hoạt động cho vay Khả năng cho vay đối với khách hàng chính là điều kiện để ngân hàng tồn tại và phát triển. Huy động được vốn rồi, ngân hàng phải có kế hoạch sử dụng nguồn vốn đó sao cho hợp lý và có hiệu quả nhất. Trong các hoạt động sử dụng vốn của NHTM thì cho vay vẫn chiểm tỷ trọng lớn nhất, chính vì vậy, đây là hoạt động cơ bản và quan trọng đối với một NHTM. Lãi thu được từ hoạt động tín dụng phải đảm bảo bù đắp được chi phí tiền gửi, chi phí dự trữ, chi phí kinh doanh, chi phí quản lý. Hoạt động cho vay của một NHTM phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: chính trị -pháp luật, tình hình kinh tế, nhu cầu về vốn của xã hội, ...  Hoạt động thanh toán Các nghiệp vụ trung gian bao gồm: thanh toán hộ, chuyển tiền, thu hộ, bảo lãnh, mở L/C, cung cấp thông tin về kinh doanh, đầu tư và quản trị doanh nghiệp, quản lý hộ tài sản… Các nghiệp vụ này được thực hiện theo sự uỷ nhiệm của khách hàng trên cơ sở khách hàng có tài khoản thanh toán tại ngân hàng.
8 Những nghiệp vụ này mang lại cho ngân hàng các khoản thu nhập dưới dạng phí dịch vụ. Điều đó có ý nghĩa lớn trong việc đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng và nhu cầu phát triển cũng như cạnh tranh của ngân hàng. Hiện nay các ngân hàng đang ngày càng đẩy mạnh việc cung cấp các dịch vụ thanh toán bởi hiệu quả kinh kế mà dịch vụ này mang lại là rất lớn.  Hoạt động khác Ngoài các hoạt động chính trên, NHTM còn có thể thực hiện các hoạt động khác như: góp vốn mua cổ phần, tham gia thị trường tiền tệ, kinh doanh ngoại hối, ủy thác và nhận ủy thác, tư vấn dịch vụ bảo hiểm, tư vấn tài chính, bảo quản vật quý giá, bảo lãnh, chiết khấu, cho thuê tài chính, ... 1.1.3. Nguồn vốn của ngân hàng thương mại a. Khái niệm Theo Nguyễn Thị Phương Liên (2011), Nguồn vốn của NHTM là toàn bộ nguồn tiền tệ mà ngân hàng tạo lập, huy động được để cho vay, đầu tư và thực thi các dịch vụ ngân hàng. Nguồn vốn của NHTM có liên quan mất thiết đến tất cả các chủ thể liên quan đến ngân hàng, đặc biệt là khách hàng và nhà đầu tư. b. Các loại nguồn vốn của ngân hàng thương mại Nguồn vốn của NHTM bao gồm: Vốn chủ sở hữu, vốn tiền gửi, vốn vay, vốn huy động trên thị trường vốn và các loại vốn khác.  Vốn chủ sở hữu Vốn chủ sở hữu là nguồn vốn thuộc quyền sở hữu của NHTM, đó là nguồn tiền được đóng góp chủ yếu bởi các chủ sở hữu và các quỹ trong quá trình kinh doanh thể hiện dưới dạng lợi nhuận để lại. Vốn chủ sở hữu có tính ổn định cao, là nguồn vốn có chi phí sử dụng vốn rẻ nhất và nó chiểm tỷ trọng nhỏ nhất trong tổng nguồn vốn của ngân hàng. Vốn chủ sở hữu là điều kiện pháp lý bắt buộc khi thành lập một ngân hàng, nó giữ vị trí quan trọng quyết định quy mô và phạm vi kinh doanh. Đối với kinh doanh tiền tệ, ngân hàng có đủ vốn tự có và duy trì được vốn tự có là biểu hiện của một ngân hàng bền vững.
9  Vốn tiền gửi Vốn tiền gửi là tài sản bằng tiền của các tổ chức và cá nhân mà ngân hàng đang tạm thời quản lý và sử dụng với trách nhiệm hoàn trả. Đây là nguồn vốn quan trọng chiếm tỷ trọng lớn trong nguồn vốn của ngân hàng thương mại và đó là mục tiêu tăng trưởng hàng năm của các ngân hàng. Có nhiều hình thức huy động khác nhau như: - Tiền gửi thanh toán Đây là tiền của doanh nghiệp hoặc cá nhân gửi vào ngân hàng để nhờ ngân hàng giữ và thanh toán hộ. Nhìn chung, lãi suất của khoản tiền này rất thấp (hoặc bằng không), thay vào đó chủ tài khoản có thể được hưởng các dịch vụ của ngân hàng với mức phí thấp. - Tiền gửi có kỳ hạn của doanh nghiệp, các tổ chức xã hội. Khi một doanh nghiệp có nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi trong một thời gian nhất định thì việc để tiền trong tài khoản thanh toán và hưởng lãi suất không kỳ hạn là điều không nên. Thay vào đó, họ sẽ mở các hợp đồng tiền gửi có kỳ hạn tại ngân hàng để được hưởng mức lãi suất niêm yết hấp dẫn. Khoản tiền khi đã mở hợp đồng tiền gửi sẽ không được áp dụng các hình thức thanh toán như đối với tài khoản thanh toán mà nó có tính chất như tài khoản tiền gửi tiết kiệm của cá nhân. Nếu cần chi tiêu, người gửi phải rút tiền ra. Tuy không thuận lợi bằng tiền gửi thanh toán nhưng tiền gửi có kỳ hạn lại được hưởng lãi suất cao hơn tùy theo hạn tiền gửi. - Tiền gửi tiết kiệm của dân cƣ Các tầng lớp dân cư đều có các khoản thu nhập tạm thời chưa sử dụng (các khoản tiết kiệm). Trong điều kiện có các khả năng tiếp cận được với ngân hàng, họ có thể gửi tiết kiệm nhằm thực hiện mục tiêu an toàn và sinh lời đối với các khoản tiền tiết kiệm, đặc biệt là nhu cầu an toàn. Nhằm thu hút ngày càng nhiều tiền tiết kiệm, các ngân hàng đều khuyến khích dân cư thay đổi thói quen giữ tiền mặt tại nhà bằng cách mở rộng mạng lưới huy động vốn, đưa ra các hình thức huy động đa dạng và lãi suất cạnh tranh hấp dân. Số tiết kiệm này không dùng để thanh toán tiền hàng và các dịch vụ của ngân hàng song có thể thế chấp vay vốn nếu được sự cho phép của ngân hàng.
10 - Tiền gửi khác Các NHTM còn huy động các khoản tiền gửi của các tổ chức tín dụng khác: tiền gửi của kho bạc Nhà nước: tiền gửi của các đoàn thể xã hội…  Vốn huy động trên thị trƣờng vốn Đây là nguồn vốn mà NHTM có được thông qua việc phát hành các giấy tờ có giá như kỳ phiếu ngân hàng, trái phiếu ngân hàng, chứng chỉ tiền gửi. Các giấy tờ có giá này có khả năng chuyển đổi dễ dàng ra tiền khi cần thiết bằng cách bán, chuyển nhượng trên thị trường vốn hoặc chiết khấu tại ngân hàng. Với việc phát hành các giấy tờ có giá để huy động vốn, ngân hàng có khả năng tập trung một khối lượng vốn lớn trong thời gian ngắn và hoàn toàn chủ động trong việc sử dụng  Vốn vay Vốn vay là vốn hình thành trên quan hệ vay mượn giữa NHTM với NHTW và các TCTD khác để bổ sung vốn cho hoạt động kinh doanh cùa mình. Đây là nguồn vốn chủ yếu để chống rủi ro thanh khoản cho các ngân hàng. NHTM có thể đi vay từ nhiều nguồn vốn khác nhau: - Vốn vay của TCTD khác Việc vay vốn của TCTD khác trong và ngoài nước thường chỉ được thực hiện tại hội sở chính của các NHTM. Với các ngân hàng đang thiếu hụt nguồn vốn có nhu cầu vay mượn tức thời để đảm bảo thanh khoản có thể vay của các TCTD khác theo nhiều hình thức: + Vay qua đêm: Là hợp đồng vay mượn giữa hai ngân hàng chủ yếu thông qua điện thoại và điện tín, chỉ có thời hạn không quá một ngày + Vay kỳ hạn: Là hợp đồng vay mượn có thời hạn cụ thể (tuần, tháng, năm). Thường các ngân hàng đi vay phải có giấy tờ có giá để cầm cố đưa cho ngân hàng cho vay. Chi phí vay vốn cao hay thấp phụ thuộc vào cung cầu trên thị trường tiền tệ. - Vốn vay của NHTW. NHTW là ngân hàng của các ngân hàng và là người cho vay cuối cùng trong nền kinh tế. Vì vậy, các NHTM có thể được NHTW cho vay vốn khi cần thiết. Các
11 hình thức cho vay của NHTW gồm: Chiết khấu, tái chiết khấu giấy tờ có giá; cầm cố giấy tờ có giá ngắn hạn, cho vay theo hồ sơ tín dụng, … Ngoài ra, NHTW còn cho NHTM vay bổ sung vốn thiếu hụt trong thanh toán bù trừ. Trong trường hợp đặc biệt, NHTW còn cho vay đối với các NHTM tạm thời mất khả năng chi trả có nguy cơ gây mất an toàn cho hệ thống.  Các nguồn vốn khác Bên cạnh các nguồn vốn trên, trong quá trình hoạt động các NHTM còn có thể tạo lập vốn cho mình từ nhiều nguồn khác: - Vốn trong thanh toán Vốn trong thanh toán là số vốn có được do ngân hàng làm trung gian thanh toán trong nền kinh tế. Do có sự chênh lệch về thời gian, quá trình và hình thức thanh toán của các chủ thể mở tài khoản thanh toán, nên ngân hàng có thể sử dụng nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi trong hoạt động kinh doanh của mình. Vốn trong thanh toán gồm: Vốn trên tài khoản ký quỹ mở L/C, vốn trên tài khoản tiền gửi sec bảo chi, vốn trên các khoản lương chưa trả… - Vốn ủy thác đầu tƣ, tài trợ Đây là nguồn vốn mà ngân hàng có được do làm đại lý nhận ủy thác của các tổ chức trong và ngoài nước để thực hiện đầu tư cho những chương trình, dự án. Trong thời gian vốn đã được ngân hàng tiếp nhận nhưng chưa giải ngân hết theo kế hoạch, hoặc vốn cho vay đã thu hồi về nhưng chưa đến hạn chuyển lại cho chủ đầu tư, ngân hàng có được một số vốn để kinh doanh. Khi thực hiện nghiệp vụ ủy thác này, ngân hàng được hưởng một khoản hoa hồng phí. - Vốn thông qua nghiệp vụ đại lý Thông qua việc làm đại lý bán cố phiếu, trái phiếu cho các doanh nghiệp, cũng như thu hộ lợi tức từ đầu tư chứng khoán cho khách hàng tạo thêm nguồn vốn cho ngân hàng. Ngoài ra, ngân hàng còn thu hút được nguồn vốn đáng kể trong quá trình làm dịch vụ đại lý thu chi hộ khách hàng, làm đại lý cho các tổ chức tín dụng khác, nhận và chuyển vốn cho khách hàng trong một dự án đầu tư.