Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam chi nhánh Bắc Sài Gòn

Chia sẻ: Thanh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:79

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn đã đưa ra hệ thống các tiêu chí đo lường hiệu quả tín dụng bán lẻ, phân tích, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả tín dụng bán lẻ và áp dụng các tiêu chí để đánh giá hiệu quả tín dụng bán lẻ của Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn trong giai đoạn năm 2015-2018.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam chi nhánh Bắc Sài Gòn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ----------------------------- ĐỖ HOÀNG NHÂN NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH BẮC SÀI GÒN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ----------------------------- ĐỖ HOÀNG NHÂN NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH BẮC SÀI GÒN Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng Mã số : 8340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS.TRƯƠNG THỊ HỒNG TP. HỒ CHÍ MINH, 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn với đề tài “Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Công Thương Việt Nam Chi nhánh Bắc Sài Gòn” là công trình nghiên cứu độc lập của riêng cá nhân tôi. Mọi số liệu sử dụng trong luận văn này là những thông tin xác thực. Ngoại trừ những nguồn tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi xin cam đoan rằng nội dung toàn phần hay một vài phần của luận văn này chưa từng được công bố hoặc sử dụng trong bất kì công trình nghiên cứu khác. Không có bất kì sản phẩm hay nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định. Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về lời cam đoan của mình. TP. HCM, ngày 05 tháng 01 năm 2019 Tác giả Đỗ Hoàng Nhân
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TÓM TẮT ABSTRACT CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU....... 1 1.1 Lý do chọn đề tài ........................................................................................ 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu của đề tài .................................................................. 2 1.3 Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ........................................... 2 1.4 Phương pháp nghiên cứu............................................................................ 3 1.5 Cấu trúc của nội dung nghiên cứu ............................................................. 3 1.6 Ý nghĩa, thực tiễn và điểm mới của luận văn ............................................ 3 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ HIỆU QUẢ TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................... 5 2.1 Những vấn đề cơ bản về tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng thương mại ......... 5 2.1.1 Khái niệm tín dụng .................................................................................. 5 2.1.2 Tín dụng bán lẻ ........................................................................................ 6 2.1.3 Đặc điểm tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng thương mại.............................. 8 2.2 Hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ của ngân hàng thương mại .............. 10 2.2.1 Khái niệm hiệu quả tín dụng bán lẻ ..................................................... 10 2.2.2 Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng bán lẻ ..................................... 12 2.2.2.1 Lợi nhuận cho vay bán lẻ .................................................................. 12 2.2.2.2 Hiệu quả sử dụng vốn bán lẻ .............................................................. 13 2.2.2.3 Hệ số rủi ro tín dụng bán lẻ ................................................................ 14 2.2.2.4 Vòng quay vốn tín dụng bán lẻ .......................................................... 14 2.2.2.5 Hệ số thu nợ bán lẻ ............................................................................. 14
2.2.2.6 Tỷ lệ nợ xấu bán lẻ ............................................................................. 15 2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả tín dụng bán lẻ .............................. 15 2.3.1 Các nhân tố thuộc về ngân hàng ........................................................... 15 2.3.1.1 Chính sách tín dung, chiến lược kinh doanh của ngân hàng .............. 16 2.3.1.2 Khả năng huy động nguồn vốn của ngân hàng .................................. 16 2.3.1.3 Chất lượng bộ máy tổ chức, quản lý hệ thống ngân hàng .................. 17 2.3.1.4 Chất lượng cán bộ tín dụng của ngân hàng ........................................ 17 2.3.1.5 Quy trình tín dụng .............................................................................. 17 2.3.1.6 Hệ thống thông tin tín dụng ............................................................... 17 2.3.1.7 Kiểm tra, kiểm soát nội bộ ................................................................. 18 2.3.1.8 Công nghệ .......................................................................................... 18 2.3.2 Các nhân tố bên ngoài ngân hàng ......................................................... 18 2.3.2.1 Nhân tố khách hàng ............................................................................ 18 2.3.2.2 Chủ trương, chính sách của Ngân hàng Trung ương và cơ quan nhà nước có thẩm quyền ....................................................................................... 19 2.3.2.3 Môi trường kinh tế, chính trị .............................................................. 19 2.4 Một số nghiên cứu về nâng cao hiệu quả tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng thương mại...................................................................................................... 20 2.5 Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại các NHTM ............................................................................................................ 25 Kết luận chương 2 .......................................................................................... 27 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI VIETINBANK CHI NHÁNH BẮC SÀI GÒN ................................ 28 3.1 Tổng quan về Vietinbank ......................................................................... 28 3.2 Thực trạng hoạt động tín dụng bán lẻ tại Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn ................................................................................................................. 28 3.2.1 Hoạt động tín dụng bán lẻ tại Chi nhánh............................................... 29 3.2.2 Tình hình doanh số cấp tín dụng bán lẻ ................................................ 31 3.2.3 Tình hình doanh số thu nợ hoạt động tín dụng bán lẻ ........................... 37
3.2.4 Tính đa dạng của các sản phẩm bán lẻ .................................................. 42 3.2.5 Tính minh bạch và ổn định trong chính sách tín dụng .......................... 42 3.2.6 Kiểm soát nội bộ của ngân hàng ........................................................... 43 3.2.7 Dịch vụ marketing ngân hàng ............................................................... 44 3.3 Hiệu quả tín dụng bán lẻ tại Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn ............ 44 3.3.1 Tỷ lệ thu lãi tín dụng bán lẻ .................................................................. 44 3.3.2 Vòng quay vốn tín dụng ........................................................................ 46 3.3.3 Hệ số thu hồi nợ .................................................................................... 47 3.3.4 Tình hình nợ quá hạn, nợ xấu................................................................ 48 3.4 Những nguyên nhân tác động đến hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại ngân hàng ....................................................................................................... 51 3.4.1 Môi trường kinh tế xã hội...................................................................... 51 3.4.2 Môi trường pháp lý................................................................................ 52 3.4.3 Nguyên nhân từ phía khách hàng .......................................................... 52 3.4.4 Sự cạnh tranh gay gắt của các tổ chức tín dụng khác ........................... 53 3.4.5 Nguyên nhân từ phía ngân hàng ............................................................ 53 3.4.5.1 Danh mục sản phẩm tín dụng ............................................................. 54 3.4.5.2 Nguồn nhân lực .................................................................................. 54 3.4.5.3 Công tác tiếp thị ................................................................................. 55 3.4.5.4 Chất lượng thẩm định ......................................................................... 55 3.4.5.5 Công nghệ bán hàng ........................................................................... 55 Kết luận chương 3 .......................................................................................... 56 Chương 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI VIETINBANK CHI NHÁNH BẮC SÀI GÒN .......... 57 4.1 Định hướng phát triển của Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn trong thời gian sắp tới ..................................................................................................... 57 4.2 Một số đề xuất để nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn ............................................................... 58 4.2.1 Đa dạng hóa danh mục sản phẩm .......................................................... 58
4.2.2 Thực hiện chính sách giá cả linh hoạt ................................................... 59 4.2.3 Gia tăng hạn mức, thời hạn cho vay...................................................... 59 4.2.4 Thực hiện chăm sóc, phục vụ khách hàng theo từng đối tượng cụ thể . 60 4.2.5 Biện pháp tăng trưởng tín dụng ............................................................. 61 4.2.6 Tăng cường kiểm tra giám sát nguồn trả nợ của khách hàng ............... 61 4.2.7 Biện pháp xử lý các khoản nợ quá hạn ................................................. 61 4.2.8 Nâng cao chất lượng trình độ cho cán bộ tín dụng ............................... 62 4.2.9 Tiếp tục phát huy tiềm lực công nghệ ngân hàng ................................. 63 Kết luận chương 4 .......................................................................................... 64 KẾT LUẬN CHUNG ..................................................................................... 65 TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 3.1 Doanh số tín dụng bán lẻ của Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn năm 2015 – 2018 ............................................................................................................... 32 Bảng 3.2 Doanh số tín dụng bán lẻ theo mục đích sử dụng của Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn giai đoạn 2015-2018.................................................................. 35 Bảng 3.3 Doanh số thu nợ tín dụng bán lẻ theo kỳ hạn của Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài gòn giai đoạn 2015-2018 ............................................................................. 38 Bảng 3.4 Doanh số thu nợ tín dụng bán lẻ theo mục đích sử dụng vốn của Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn giai đoạn 2015-2018 ........................................ 40 Bảng 3.5 Tỷ lệ thu lãi từ hoạt động tín dụng bán lẻ của Vietinbank chi nhánh Bắc Sài Gòn giai đoạn 2015-2018 .................................................................................... 44 Bảng 3.6 Vòng quay vốn tín dụng bán lẻ của Vietinbank chi nhánh Bắc Sài Gòn giai đoạn 2015-2018 ......................................................................................................... 46 Bảng 3.7 Hệ số thu nợ tín dụng bán lẻ lẻ của Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn giai đoạn 2015-2018 .................................................................................................. 47 Bảng 3.8 Phân loại nợ bán lẻ của Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn trong giai đoạn 2015-2018 ......................................................................................................... 48 Biểu đồ 3.9 Cơ cấu nợ quá hạn của Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn giai đoạn 2015-2018.................................................................................................................. 49
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Tên viết tắt Viết đầy đủ CAR Capital Adequacy Ratio - Tỷ lệ an toàn vốn CHXHCN Cộng hòa xã hội chủ nghĩa FTP Fund Transfer Pricing - Lãi suất bán vốn NH Ngân hàng NHCT/VIETINBANK Ngân hàng Thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam NHNN Ngân hàng Nhà nước NPL Non-performing Loan - Tỷ lệ nợ xấu NHTM Ngân hàng Thương mại PBL Phòng bán lẻ PGD Phòng giao dịch ROA Return On Assets - Tỷ số lợi nhuận ròng trên tổng tài sản ROE Return On Equity - Tỷ số lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thương mại cổ phần TSBĐ Tài sản bảo đảm
TÓM TẮT Lĩnh vực bán lẻ hiện đang chiếm vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng hiện nay. Là cán bộ của ngân hàng, tôi chọn đề tài “Nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam Chi nhánh Bắc Sài Gòn”. Qua đề tài, tôi phân tích được thực trạng hoạt động tín dụng bán lẻ tại Chi nhánh, cụ thể là phân tích các yếu tố tác động cũng như thông qua một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ, phương pháp phân tích kết hợp với tổng hợp, thống kê và so sánh dựa trên các số liệu thống kê, báo cáo tại Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn cùng với một số tài liệu tham khảo. Qua đó, tôi đánh giá được hiệu quả hoạt động thông qua hệ thống các tiêu chí đo lường và đánh giá được các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại Chi nhánh. Luận văn góp phần tìm ra được một số thuận lợi, khó khăn, những tồn tại trong quản lý và điều hành tại Chi nhánh nhằm gợi ý một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn. Từ khóa: bán lẻ, tín dụng, hiệu quả
ABSTRACT Today, the retail sector currently plays an important role in the bank's business operations. As a bank officer, I choose the topic "Improving the efficiency of retail credit operations at Vietnam Joint Stock Commercial Bank for Industry and Trade Bac Sai Gon Branch". Through the topic, I analyze the current situation of retail credit operations in the branch, specifically analyzing the impact factors as well as through some indicators to assess the effectiveness of retail credit operations, analytical methods combined with synthesis, statistics and comparison based on statistics, reports at Vietinbank Bac Sai Gon Branch with some references. Thereby, I assess the operational efficiency through the system of criteria to measure and evaluate the factors affecting the efficiency of retail credit operations at the branch. The thesis contributes to finding some advantages, difficulties, shortcomings in management and administration at the branch to suggest some solutions to improve the efficiency of retail credit operations at Vietinbank Bac Sai Gon Branch. Keywords: retail, credit, efficiency
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU Nội dung chương 1 trình bày về lý do chọn đề tài, mục tiêu nghiên cứu, đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu. Bên cạnh đó, chương này cũng giới thiệu kết cấu đề tài theo từng chương và nêu ý nghĩa khoa học của đề tài. 1.1 Lý do chọn đề tài : Trong giai đoạn hình thành và phát triển ban đầu của ngành tài chính – ngân hàng, đối tượng khách hàng chủ yếu là các doanh nghiệp lớn, các tổ chức tài chính thì hiện nay, phạm vi đối tượng của ngân hàng đã được mở rộng hơn rất nhiều. Không những thế, ngân hàng phải chủ động tìm kiếm và phân loại khách hàng, tạo ra những sản phẩm dịch vụ và đưa đến đại bộ phận dân cư trong xã hội. Từ đó, thuật ngữ “ngân hàng bán buôn” và “ngân hàng bán lẻ” được sử dụng thường xuyên hơn. Lĩnh vực bán lẻ đã và đang trở thành một xu hướng tất yếu trong nền kinh tế thị trường tại Việt Nam và ngày càng chiếm vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Cùng với hoạt động dịch vụ ngân hàng bán lẻ, hoạt động tín dụng bán lẻ cũng ngày càng nhận được nhiều sự quan tâm từ các Ngân hàng thương mại trong nước. Tín dụng bán lẻ là một phần của ngân hàng bán lẻ, đây là dịch vụ ngân hàng cung ứng các sản phẩm tín dụng phục vụ chủ yếu là các cá nhân, hộ kinh doanh và các doanh nghiệp siêu vi mô. Theo một số ngân hàng tại Việt Nam, ví dụ như Vietinbank thì tín dụng bán lẻ là những hoạt động giao dịch tín dụng của ngân hàng với khách hàng là cá nhân, hộ kinh doanh cá thể và các doanh nghiệp siêu vi mô có doanh số dưới 20 tỷ đồng, mà trị giá của các khoản tín dụng đó chỉ từ khoảng vài tỷ đồng đến vài chục triệu đồng. Theo định hướng, Vietinbank sẽ đẩy mạnh và coi trọng mảng khách hàng bán lẻ là mảng trọng tâm và cốt lõi để phát triển một cách an toàn, hiệu quả và bền vững. Cụ thể, vào tháng 10/2015, Vietinbank đã hoàn thiện và triển khai mô hình kinh doanh khối bán lẻ mới trên toàn hệ thống và triển khai hệ thống Core-Banking mới vào tháng 02/2017 để ưu tiên phát triển khách hàng bán lẻ. Thực tế cho thấy, Ngân hàng nào nắm bắt được cơ hội trong việc mở rộng và phát triển tín dụng bán lẻ đến đông đảo đối tượng khách hàng là các cá nhân, hộ 1
kinh doanh thì Ngân hàng đó sẽ dễ dàng chiếm lĩnh thị trường. Với việc phát triển hoạt động tín dụng bán lẻ, các Ngân hàng không chỉ có quy mô thị trường lớn hơn mà hiệu quả hoạt động kinh tế cũng cao hơn, nhờ các sản phẩm được đa dạng hóa và cung cấp với khối lượng lớn, doanh thu cao, phân tán được rủi ro kinh doanh; đồng thời mang lại cho Ngân hàng khả năng phát triển, nhờ liên tục đổi mới và đa dạng hóa các sản phẩm của ngân hàng mình. Nhận thức được tầm quan trọng và tiềm năng phát triển dịch vụ tín dụng bán lẻ tại Việt Nam, bên cạnh những khó khăn của giai đoạn tái cơ cấu hoạt động, Vietinbank - Chi nhánh Bắc Sài Gòn cũng đang từng bước chuyển đổi sang mô hình bán lẻ theo đúng định hướng chiến lược của NH TMCP Công Thương Việt Nam cấp trung ương giai đoạn 2015-2018. Xuất phát từ thực tế, nhằm đánh giá lại hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ của NH TMCP Công Thương Việt Nam - Chi nhánh Bắc Sài Gòn, từ đó giúp ngân hàng đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động trong thời gian tới. Là cán bộ của ngân hàng, tôi lựa chọn đề tài “Nâng cao hiệu quả hoạt động dịch vụ tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam Chi nhánh Bắc Sài Gòn” làm đề tài cho bài luận văn tốt nghiệp cao học của mình. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Bắc Sài Gòn từ năm 2015-2018 Đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ của Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Bắc Sài Gòn. Qua đó, gợi ý một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam Chi nhánh Bắc Sài Gòn. 1.3 Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu  Đối tượng nghiên cứu: Các vấn đề liên quan đến nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhán Bắc Sài Gòn. 2
 Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam – Chi nhánh Bắc Sài Gòn trong giai đoạn 2015 – 2018. 1.4 Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu sử dụng là phương pháp nghiên cứu ứng dụng, phân tích các yếu tố tác động cũng như thông qua một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng bán lẻ. Phương pháp phân tích kết hợp với tổng hợp, thống kê và so sánh dựa trên các số liệu thống kê, báo cáo Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam Chi nhánh Bắc Sài Gòn, các tài liệu tham khảo trong các ấn phẩm đã xuất bản và các công trình nghiên cứu đã được nghiệm thu được sử dụng để đánh giá thực trạng hiệu quả tín dụng bán lẻ. 1.5 Cấu trúc của nội dung nghiên cứu Ngoài phần mục lục, danh mục các từ viết tắt, danh mục bảng biểu, danh mục hình vẽ đồ thị, tài liệu tham khảo và phụ lục thì đề tài bao gồm 4 chương như sau: Chương 1: Giới thiệu tổng quan về đề tài nghiên cứu Chương 2: Cơ sở lý thuyết về hiệu quả tín dụng bán lẻ tại ngân hàng thương mại. Chương 3: Thực trạng hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại Vietinbank – Chi nhánh Bắc Sài Gòn Chương 4: Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng bán lẻ tại Vietinbank – Chi nhánh Bắc Sài Gòn. 1.6 Ý nghĩa, thực tiễn và điểm mới của luận văn Luận văn đã đưa ra hệ thống các tiêu chí đo lường hiệu quả tín dụng bán lẻ, phân tích, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả tín dụng bán lẻ và áp dụng các tiêu chí để đánh giá hiệu quả tín dụng bán lẻ của Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn trong giai đoạn năm 2015-2018. Bên cạnh đó, luận văn cũng có những đóng góp hữu ích để tìm ra được những thuận lợi, khó khăn, những tồn tại trong quản lý, 3
điều hành của ngân hàng đồng thời đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả tín dụng của Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn trong thời gian tới. 4
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ HIỆU QUẢ TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Chương 2 trình bày sơ lược về lý thuyết nền tảng tín dụng bán lẻ, hiệu quả tín dụng, hiệu quả tín dụng bán lẻ và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả tín dụng bán lẻ. Bên cạnh đó, trên cơ sở tiếp cận các bài nghiên cứu trong và ngoài nước, đưa ra các yếu tố chính sẽ sử dụng để phân tích và đánh giá hiệu quả tín dụng bán lẻ tại Vietinbank Chi nhánh Bắc Sài Gòn. 2.1 Những vấn đề cơ bản về tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng thương mại 2.1.1 Khái niệm tín dụng Về mặt hình thức, tín dụng là một sự vay mượn lẫn nhau giữa người cho vay và người đi vay. Về mặt nội dung kinh tế, tín dụng là sự chuyển nhượng tạm thời quyền sử dụng một lượng giá trị có biểu hiện bằng tiền hoặc hiện vật từ chủ thể này sang chủ thể khác với điều kiện phải hoàn trả theo những thỏa thuận trước giữa hai bên. Nội dung chính của sự thỏa thuận đó là: thời hạn phải trả, số tiền lãi phải trả, cách thức phải trả. Trong Mục 16 – Điều 4 – Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 định nghĩa như sau: “ Cấp tín dụng là việc thỏa thuận để tổ chức, cá nhân sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ tín dụng, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác”. Theo Nhà triết học Các Mác (1987), cho vay là sự chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị từ người sở hữu sang người sử dụng, sau một thời gian nhất định lại quay về với một giá trị lớn hơn giá trị ban đầu. Đối với quan điểm này, phạm trù tín dụng có thể được hiểu theo ba nội dung chủ yếu đó là: tính chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị, tính thời hạn và tính hoàn trả. Do vậy, tín dụng là mối quan hệ kinh tế giữa người cho vay và người đi vay thông qua sự vận động của giá trị, 5
vốn tín dụng được biểu hiện dưới hình thức tiền tệ hoặc hàng hóa. Tuy nhiên, khái niệm này lại không đề cập đến mục đích khoản vay. Từ các phân tích trên, có thể khái quát hoạt động tín dụng dựa trên nguyên tắc khoản vay phải dùng cho một mục đích nhất định, người vay phải hoàn trả lại khoản vay theo thời gian cam kết, với giá trị cao hơn so với giá trị ban đầu (bao gồm khoản gốc và lãi). 2.1.2 Tín dụng bán lẻ Dựa trên các điều luật, văn bản, khái niệm về tín dụng nêu trên, đặc biệt là Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 (Luật số 47/2010/QH12) và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức tín dụng năm 2017 (Luật số 17/2017/QH14), tín dụng ngân hàng là quan hệ tín dụng phát sinh giữa các ngân hàng, các tổ chức tín dụng với các đối tác kinh tế - tài chính của toàn xã hội bao gồm doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức xã hội, cơ quan nhà nước, có thể phân tích và đưa ra khái niệm như sau “Tín dụng bán lẻ là hình thức tín dụng mà trong đó ngân hàng thương mại đóng vai trò là người chuyển nhượng quyền sử dụng vốn của mình cho khách hàng cá nhân hoặc hộ gia đình sử dụng trong một thời hạn nhất định phải hoàn trả cả gốc và lãi với mục đích phục vụ đời sống hoặc phục vụ sản xuất kinh doanh dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể. Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) cho rằng dịch vụ Ngân hàng bán lẻ là loại hình dịch vụ điển hình của ngân hàng, nơi khách hàng cá nhân có thể đến giao dịch tại chi nhánh/phòng giao dịch của ngân hàng để thực hiện các dịch vụ như: Gửi tiền tiết kiệm và kiểm tra tài khoản, thế chấp vay vốn, dịch vụ thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ và các dịch vụ khác đi kèm. Hiện nay, với tốc độ phát triển nhanh chóng của công nghệ, khách hàng hoàn toàn không phải đến các điểm giao dịch để thực hiện các giao dịch ngân hàng mà sử dụng các dịch vụ e-banking (ngân hàng điện tử). Khái niệm này vẫn còn bị giới hạn bởi các phương thức giao dịch truyền thống (qua chi nhánh) với các sản phẩm truyển thống. Với các chuyên gia kinh tế học của Học viện Công nghệ Châu Á – AIT, họ cho rằng dịch vụ ngân hàng bán lẻ là cung ứng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng tới 6
từng cá nhân riêng lẻ, các doanh nghiệp vừa và nhỏ thông qua mạng lưới chi nhánh, khách hàng có thể tiếp cận trực tiếp với các sản phẩm và dịch vụ ngân hàng thông qua các phương tiện điện tử viễn thông và công nghệ thông tin. Định nghĩa này đã mở rộng phạm vi thực hiện giao dịch sang các dịch vụ self-service (khách hàng tự thực hiện mà không cần sự hỗ trợ từ nhân viên ngân hàng tại điểm giao dịch thông qua các ứng dụng công nghệ thông tin và điện tử viễn thông), đồng thời mở rộng đối tượng khách hàng bán lẻ theo định nghĩa trước đó chỉ là khách hàng cá nhân, nay đã có khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ. Từ các cách hiểu trên có thể đi đến một khái niệm về dịch vụ ngân hàng bán lẻ, đó là dịch vụ ngân hàng được cung ứng đến từng cá nhân riêng lẻ, các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thông qua mạng lưới chi nhánh hoặc khách hàng có thể tiếp cận trực tiếp với các sản phẩm dịch vụ ngân hàng thông qua các phương tiện thông tin điện tử viễn thông. (Frederic S.Mishkin 2001, tr.84) Ngân hàng bán lẻ là tập hợp các sản phẩm và dịch vụ mà ngân hàng cung cấp cho người tiêu dùng và các doanh nghiệp vừa và nhỏ thông qua chi nhánh, Internet và các kênh bán hàng khác. Ngân hàng tổ chức các hoạt động bán lẻ thông qua ba chiều bổ sung lẫn nhau: phục vụ khách hàng, cung cấp sản phẩm, dịch vụ và các kênh phân phối liên kết khách hàng. Khái niệm bán lẻ đề cập tới cả hai nhóm đối tượng là khách hàng cá nhân và khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ. Mặc dù, khái niệm ngân hàng bán lẻ và tín dụng bán lẻ được sử dụng như hai từ tương đồng, tuy nhiên, thực chất tín dụng bán lẻ bán lẻ là một phần thuộc ngân hàng bán lẻ cung cấp các sản phẩm cho vay khác nhau đến với khách hàng. Nhu cầu về tín dụng ngân hàng ngày càng cao, nhất là về tín dụng bán lẻ trong nền kinh tế mở. Khách hàng bán lẻ, hay còn được gọi là khách hàng cá nhân, được hiểu là cá nhân và hộ kinh doanh cá thể/gia đình. Mục tiêu của tín dụng bán lẻ là khách hàng cá nhân nên các dịch vụ thường đơn giản, dễ thực hiện và thường xuyên, tập trung vào dịch vụ vay vốn và mở thẻ tín dụng,… Tín dụng bán lẻ bao gồm các sản phẩm liên quan tới cho vay cũng như các dịch vụ tài chính khác cung cấp cho tiêu dùng cá nhân. 7
Tín dụng bán lẻ đóng góp lớn đến sự lưu thông các nguồn vốn trong xã hội, điều chuyển vốn từ nơi thừa đến nơi thiếu, từ nơi hiệu quả thấp đến nơi hiệu quả cao để đáp ứng nhu cầu vốn cho kinh doanh hoặc tiêu dùng của cá nhân và hộ gia đình. Tín dụng bán lẻ nhanh chóng thu hút được nhiều khách hàng và có tiềm năng phát triển rất lớn. Điểm thuận lợi của Việt Nam là quy mô thị trường dân số đông (hơn 90 triệu người) với độ tuổi trẻ, thu nhập ngày càng cao và nhu cầu chi tiêu cho nhiều mục đích. Hiện nay, xu hướng tiêu dùng trước và trả sau để đáp ứng cho nhu cầu chi tiêu của cuộc sống đang tăng nhanh, nhất là ở các thành phố lớn. Vì thế, các sản phẩm tín dụng bán lẻ của ngân hàng được khách hàng rất quan tâm. Đây là cơ sở để các ngân hàng tự tin đẩy mạnh mảng kinh doanh tín dụng bán lẻ. 2.1.3 Đặc điểm tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng thương mại Thứ nhất, quy mô khoản vay nhỏ nhưng số lượng vay lớn. So với. So với việc cho vay sản xuất kinh doanh, giá trị các khoản tín dụng cá nhân không lớn. Điều này một phần do giá trị hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng ở mức vừa phải. Mặt khác, đa số các khách hàng vay vốn đã có sự tích lũy từ trước đối với các tài sản có giá trị lớn, họ chỉ tìm đến ngân hàng với mục đích hỗ trợ cho hoạt động tiêu dùng cá nhân. Tuy quy mô khoản vay này là nhỏ nhưng tổng quy mô tín dụng của ngân hàng lại rất lớn, do số lượng khách hàng có nhu cầu vay vốn tín dụng cá nhân lớn. Thứ hai, các khoản tín dụng cá nhân có mức lãi suất cho vay chưa linh hoạt. Khách hàng cá nhân thường ít nhạy cảm đến lãi suất, họ thường chỉ quan tâm đến khoản tiền phải trả hàng tháng hơn là mức lãi suất ghi trong hợp đồng. Do đó, khác với hầu hết các khoản cho vay kinh doanh, lãi suất được điều chỉnh theo thị trường, lãi suất tín dụng cá nhân thường được ấn định tại một mức nhất định. Đối với các khoản cho vay ngắn hạn, lãi suất được ấn định ngày từ đầu và không thay đổi cho đến hết thời hạn vay. Đối với những khoản vay trung và dài hạn, lãi suất cho vay thường được điều chỉnh mỗi năm một lần dựa trên cơ sở lãi suất huy động cộng với một biên độ nhất định tùy theo từng ngân hàng. 8
Thứ ba, tín dụng cá nhân có chi phí lớn nhất trong danh mục tín dụng của ngân hàng. Bởi quy mô của mỗi khoản vay thường nhỏ thậm chí không đáng kể song số lượng các khoản vay lại rất lớn. Hơn nữa, việc cập nhật các thông tin cá nhân khó có thể đầy đủ và chính xác. Do vậy, ngân hàng phải thực hiện rất nhiều bước trong quá trình cho vay từ lúc tiếp nhận hồ sơ, thẩm định khách hàng, giải ngân cho đến lúc thu hồi nợ. Thứ tư, tín dụng cá nhân có mức độ rủi ro cao. Rủi ro trong cho vay đối với khách hàng cá nhân cao hơn cho vay doanh nghiệp. Điều này xuất phát từ hai nguyên nhân sau: + Rủi ro về lãi suất: Đối với các khoản cho vay kinh doanh, ngân hàng và khách hàng thường có sự thỏa thuận áp dụng mức lãi suất thả nổi, tức là lãi suất được điều chỉnh theo từng kỳ hạn nhất định trong suốt thời hạn cho vay. Vì vậy, nguy cơ rủi ro về lãi suất đối với cho vay kinh doanh sẽ thấp hơn so với cho vay cá nhân. + Về cho vay khách hàng cá nhân dễ gặp rủi ro đạo đức. Khả năng hoàn trả vốn vay đối với các khoản cho vay tiêu dùng phụ thuộc vào thu nhập của người đi vay. Tuy nhiên, đối với những khách hàng cá nhân có thể do nhiều yếu tố chủ quan và khách quan mà họ không thể thực hiện trả nợ hoặc trì hoãn trả nợ, từ đó gây ảnh hưởng đến hiệu quả cho vay của ngân hàng. Nhân tố chủ quan có thể là tình trạng tài chính của người đi vay, công việc hiệu quả không tốt,… ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực tài chính của khách hàng, từ đó giảm khả năng thực hiện trả nợ của khách hàng. Các nhân tố khách quan như hạn hán, mất mùa, sự suy thoái của nền kinh tế dẫn đến khả năng mất việc cao,… cũng là nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng hoàn trả của khách hàng. Thứ năm, lợi nhuận từ tín dụng bán lẻ lớn. Lãi suất của các khoản tín dụng bán lẻ phần lớn đều cao hơn các khoản tín dụng khác của NHTM. Điều này xuất phát từ các khoản tín dụng bán lẻ có chi phí cao và rủi ro cao nhất trong các loại cho vay của NHTM. Mức lợi nhuận trên mỗi khoản tín dụng cá nhân cao, số lượng lớn, 9