Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích thái độ và nhận thức đối với hành vi hút thuốc lá của nam thanh niên tỉnh Tiền Giang

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

101
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài được thực hiện nhằm nghiên cứu hiện trạng hút thuốc, thái độ và nhận thức đối với hành vi hút thuốc lá của nam thanh niên tỉnh Tiền Giang. Từ đó, đề tài đưa ra một số khuyến nghị giúp cơ quan quản lý nhà nước lĩnh vực Y tế ban hành các chính sách can thiệp phù hợp, nhằm ngăn ngừa, hạn chế hành vi hút thuốc, làm giảm những rủi ro mắc phải các loại bệnh do khói thuốc gây ra. Qua đó, góp phần bảo vệ môi trường sống và sức khỏe cộng đồng, tăng cường phúc lợi xã hội cho người dân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích thái độ và nhận thức đối với hành vi hút thuốc lá của nam thanh niên tỉnh Tiền Giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN VĂN THẢO PHÂN TÍCH THÁI ĐỘ VÀ NHẬN THỨC ĐỐI VỚI HÀNH VI HÚT THUỐC LÁ CỦA NAM THANH NIÊN TỈNH TIỀN GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh, năm 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN VĂN THẢO PHÂN TÍCH THÁI ĐỘ VÀ NHẬN THỨC ĐỐI VỚI HÀNH VI HÚT THUỐC LÁ CỦA NAM THANH NIÊN TỈNH TIỀN GIANG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60340402 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN HỮU DŨNG Tp. Hồ Chí Minh, năm 2015
i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan Luận văn này hoàn toàn do tôi thực hiện. Các đoạn trích dẫn trong luận văn đều được dẫn nguồn theo hướng dẫn của UEH và số liệu sử dụng từ phỏng vấn các đối tượng tại địa bàn điều tra là trung thực. Luận văn này không nhất thiết phản ánh quan điểm của Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. Tác giả Luận văn Nguyễn Văn Thảo
ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... i MỤC LỤC ...................................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ....................................................... v DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ HÌNH VẼ ........................................................................ vi DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................ viii DANH MỤC PHỤ LỤC................................................................................................ x TÓM TẮT ..................................................................................................................... xi CHƢƠNG I: PHẦN GIỚI THIỆU .............................................................................. 1 1.1 Bối cảnh nghiên cứu .............................................................................................. 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................. 3 1.3 Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................ 3 1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 4 1.5 Cấu trúc của Luận văn ........................................................................................... 4 CHƢƠNG II: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ........................................................................... 6 2.1 Lý thuyết liên quan ................................................................................................ 6 2.1.1 Lý thuyết hành vi vấn đề (Problem Behavior Theory - PBT) ......................... 6 2.1.2 Lý thuyết về hành vi dự định (The theory of Planned Behavior - TPB) ......... 6 2.2 Một số khái niệm, quy định và thông tin liên quan ............................................... 8 2.2.1 Khái niệm nhận thức, thái độ và hành vi ......................................................... 8 2.2.2 Hút thuốc lá ..................................................................................................... 8 2.2.3 Tác hại của thuốc lá ......................................................................................... 9 2.3 Các nghiên cứu liên quan..................................................................................... 10 2.4 Các chính sách và biện pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá ở Việt Nam và của chính quyền địa phương tại địa bàn nghiên cứu ................................................. 13 2.4.1 Chính sách của Chính phủ Việt Nam ............................................................ 13 2.4.2 Chính sách và biện pháp của chính quyền địa phương tỉnh Tiền Giang ....... 14 2.5 Tóm tắt chương II ................................................................................................ 15
iii CHƢƠNG III: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................... 16 3.1 Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 16 3.1.1 Nghiên cứu định tính ..................................................................................... 16 3.1.2 Nghiên cứu định lượng .................................................................................. 17 3.2 Phương pháp phân tích mô hình .......................................................................... 19 3.2.1 Phương pháp phân tích nhân tố ..................................................................... 19 3.2.2 Phương pháp phân tích nhân tố khẳng định .................................................. 20 3.2.3 Phương pháp phân tích bằng mô hình cấu trúc tuyến tính ............................ 22 3.3 Xác định mẫu nghiên cứu .................................................................................... 22 3.4 Xây dựng thang đo ............................................................................................... 23 3.4.1 Thang đo nhận thức ....................................................................................... 23 3.4.2 Thang đo thái độ ............................................................................................ 24 3.4.3 Thang đo tiêu chuẩn chủ quan....................................................................... 24 3.4.4 Thang đo xu hướng ....................................................................................... 25 3.4.5 Thang đo hành vi ........................................................................................... 26 3.5 Nguồn thông tin ................................................................................................... 27 3.6 Tóm tắt chương III ............................................................................................... 27 CHƢƠNG IV: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................... 29 4.1 Đặc điểm về địa bàn nghiên cứu.......................................................................... 29 4.2 Mô tả mẫu khảo sát và hiện trạng sơ bộ về bộ mẫu khảo sát .............................. 29 4.2.1 Thông tin của người được khảo sát ............................................................... 29 4.2.2 Hiện trạng hút thuốc của nam thanh niên Tiền Giang hiện nay .................... 32 4.2.3 Thái độ, niềm tin về việc bỏ hút thuốc lá ...................................................... 36 4.2.4 Ảnh hưởng của thuốc lá đến sức khỏe và cộng đồng .................................... 41 4.2.5 Kết quả khảo sát đối với các biến định lượng ............................................... 44 4.2.6 Biện pháp giảm tiêu thụ và tác hại của thuốc lá ............................................ 45 4.3 Phân tích mô hình các yếu tố tác động đến hành vi hút thuốc lá hiện nay .......... 50 4.3.1 Phân tích nhân tố khám phá, kiểm định thang đo mô hình nghiên cứu ........ 52 4.3.2 Phân tích nhân tố cho xu hướng hút thuốc của nam thanh niên .................... 53
iv 4.3.3 Phân tích nhân tố cho hành vi hút thuốc của nam thanh niên ....................... 54 4.3.4 Kiểm định lại thang đo cronbach’s alpha cho mô hình nghiên cứu hiệu chỉnh . 54 4.3.5 Kết luận về những thay đổi trong mô hình .................................................... 59 4.3.6 Phân tích nhân tố khẳng định ........................................................................ 60 4.3.7 Kiểm định mô hình nghiên cứu bằng phương pháp SEM ............................. 64 4.3.8 Kết luận về mô hình ...................................................................................... 66 CHƢƠNG V: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................ 71 5.1 Tóm tắt kết quả nghiên cứu ................................................................................. 71 5.2 Kiến nghị chính sách ........................................................................................... 74 5.2.1 Giải pháp tăng cường nhận thức, thái độ đối với người hút thuốc lá ............ 74 5.2.2 Giải pháp hình thành tiêu chuẩn có liên quan đến hành vi hút thuốc lá ....... 75 5.2.3 Giải pháp hình thành nên xu hướng ứng với hành vi hút thuốc lá ................ 76 5.2.4 Giải pháp hình thành nên hành vi hút thuốc lá .............................................. 76 5.2.5 Giải pháp về chính sách giá cả thuốc lá ........................................................ 77 5.2.6 Một số nhận định cần được quan tâm và triển khai rộng rãi ......................... 77 5.3 Hạn chế đề tài và đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo ........................................ 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ I PHỤ LỤC .....................................................................................................................VI
v DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT WHO: Tổ chức Y tế thế giới CDCP: Trung tâm Kiểm soát và Phòng bệnh PBT: Lý thuyết hành vi vấn đề TPB: Lý thuyết hành vi dự định TRA: Lý thuyết hành động hợp lý NXB: Nhà xuất bản UBND: Ủy ban nhân dân EFA: Phương pháp phân tích nhân tố khám phá CFA: Phương pháp phân tích nhân tố khẳng định SEM: Mô hình cấu trúc tuyến tính
vi DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ HÌNH VẼ Hình 2.1: Thuyết hành vi dự định (TPB) Hình 3.1: Mô hình nghiên cứu của Deepak Pauldel. 2003 Hình 3.2: Mô hình nghiên cứu đề xuất Hình 4.1: Nơi sinh sống của người được khảo sát Hình 4.2: Nghề nghiệp của người được khảo sát Hình 4.3: Trình độ học vấn của người được khảo sát Hình 4.4: Tình trạng hút thuốc của người được khảo sát Hình 4.5: Mức độ thường xuyên hút thuốc của người được khảo sát Hình 4.6: Khả năng hút khi được bạn thân mời thuốc lá của người được khảo sát Hình 4.7: Dự định về khả năng hút thuốc của người được khảo sát Hình 4.8: Thời gian hút điếu thuốc đầu tiên, sau khi thức dậy của người được khảo sát Hình 4.9: Ý định về bỏ thuốc lá của người được khảo sát Hình 4.10: Suy nghĩ về việc bỏ hút thuốc lá thì sức khỏe sẽ được cải thiện của người được khảo sát Hình 4.11: Thái độ của những người thân khi người được khảo sát bỏ hút thuốc lá Hình 4.12: Suy nghĩ về mức độ quan trọng của việc giải quyết vấn đề hút thuốc lá của người được khảo sát Hình 4.13: Cảm nhận của người được khảo sát về tác hại của việc hít phải khói thuốc lá do người khác thải ra Hình 4.14: Sơ đồ phân tích nhân tố khẳng định (CFA)
vii Hình 4.15: Kiểm định mô hình nghiên cứu bằng mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM)
viii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1: Thang đo kiến thức, nhận thức Bảng 3.2: Thang đo thái độ Bảng 3.3: Thang đo tiêu chuẩn Bảng 3.4: Thang đo xu hướng Bảng 4.1: Thống kê về ý định bỏ hút thuốc. Bảng 4.2: Các biện pháp giảm hút thuốc lá. Bảng 4.3: Mô tả mẫu dữ liệu đối với các biến định lượng. Bảng 4.4: Thống kê lượng tiêu thụ thuốc lá khi giá thuốc tăng. Bảng 4.5: Mô tả các hiện trạng hút thuốc của nam thanh niên. Bảng 4.6: Đề xuất đối tượng chịu trách nhiệm đối với xã hội có liên quan đến tác hại của thuốc lá. Bảng 4.7: Kiểm định thang đo cho nhân tố thái độ - nhận thức. Bảng 4.8: Kiểm định thang đo cho nhân tố tiêu chuẩn chủ quan. Bảng 4.9: Kiểm định thang đo cho nhân tố tiêu chuẩn giá. Bảng 4.10: Kiểm định thang đo cho nhân tố xu hướng. Bảng 4.11: Kiểm định thang đo cho nhân tố hành vi. Bảng 4.12: Kiểm định trung bình các nhân tố được hình thành. Bảng 4.13: Hệ số hội tụ của các biến quan sát đo lường cho các nhân tố. Bảng 4.14: Hệ số tương quan giữa các nhân tố. Bảng 4.15: Tính hệ số tin cậy tổng hợp và tổng phương sai trích của các nhân tố. Bảng 4.16: Kết quả kiểm định mô hình nghiên cứu.
ix Bảng 4.17: Phân tích phương sai cho các nhân tố đối với địa bàn người hút thuốc lá. Bảng 4.18: Phân tích phương sai cho các nhân tố đối với dân tộc người hút thuốc lá.
x DANH MỤC PHỤ LỤC Phụ lục 1: Phiếu phỏng vấn Phụ lục 2: Bảng mã code Phụ lục 3: Thông tin của người được khảo sát Phụ lục 4: Hiện trạng hút thuốc của nam thanh niên Tiền Giang hiện nay Phụ lục 5: Mối quan hệ giữa số lần định bỏ thuốc và cảm nhận bỏ thuốc sẽ thành công, thông qua kết quả kiểm định Chi bình phương Phụ lục 6: Thái độ, niềm tin về việc bỏ hút thuốc lá Phụ lục 7: Ảnh hưởng của thuốc lá đến sức khỏe và cộng đồng Phụ lục 8: Kết quả phân tích nhân tố cho thái độ, tiêu chuẩn và nhận thức Phụ lục 9: Kết quả phân tích nhân tố cho xu hướng Phụ lục 10: Kết quả phân tích nhân tố cho hành vi Phụ lục 11: Kiểm định trung bình các nhân tố được hình thành
xi TÓM TẮT Hút thuốc lá là một thói quen lâu đời của nhiều người. Khoa học đã chứng minh khói thuốc ảnh hưởng đến sức khỏe không chỉ cho chính bản thân người hút mà còn nguy hiểm cho người khác. Trong khói thuốc chứa khoảng 7.000 độc chất hóa học và những chất độc này đã gây ra những bệnh trên hầu hết các cơ quan của cơ thể như hệ hô hấp, tim mạch, nội tiết, sinh sản, cơ xương khớp, thần kinh… Báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới năm 2012 chỉ ra rằng thuốc lá là loại thuốc hợp pháp duy nhất có thể giết nhiều người sử dụng nó nhất; trực tiếp hút thuốc lá là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến khoảng 5 triệu ca tử vong trên toàn thế giới mỗi năm (một ca tử vong/ 6 giây) và thêm 6.000 người được ước tính chết vì những ảnh hưởng của khói thuốc lá (Mathers và Loncar, 2006; Oberg và các cộng sự, 2011). Chính những điều này đã làm cho hành vi hút thuốc lá trở thành một trong những vấn đề tác động mạnh đến sức khỏe cộng đồng và phúc lợi xã hội. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá hiện trạng tiêu dùng thuốc lá, thái độ và nhận thức đối với hành vi hút thuốc lá của nam thanh niên tại tỉnh Tiền Giang. Từ đó, tác giả đã đưa ra một số khuyến nghị đến cơ quan quản lý nhà nước lĩnh vực Y tế tham khảo để ban hành các chính sách can thiệp phù hợp, nhằm ngăn ngừa, hạn chế hành vi hút thuốc, làm giảm những rủi ro mắc phải các loại bệnh do khói thuốc gây ra, góp phần bảo vệ môi trường sống và sức khỏe cộng đồng, tăng cường phúc lợi xã hội cho người dân. Kết quả cho thấy, một tỷ lệ lớn nam thanh niên được khảo sát đang hút thuốc lá (trên 47% so mẫu khảo sát). Với mức ý nghĩa alpha 5%, mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM) đã được xây dựng và kết quả hồi quy chỉ ra rằng: nhận thức, thái độ của người tiêu dùng có ảnh hưởng nhiều đến xu hướng hút thuốc của người hút thuốc; tiêu chuẩn chủ quan của thanh niên về việc hút thuốc có sự ảnh hưởng khá rõ đến xu hướng của việc hút thuốc; giá cả thuốc lá có ảnh hưởng không rõ đến xu hướng của việc hút thuốc; xu hướng hút thuốc có ảnh hưởng đến hành vi của người hút thuốc. Qua đó, một số kiến nghị, đề xuất đã được tác giả nêu ra: xem việc cảnh báo
xii về các tác hại của thuốc lá đến sức khỏe của người hút và cộng đồng là công việc thường xuyên, cần được đẩy mạnh và duy trì; lên án hành vi hút thuốc; đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, vận động người dân; phát động phong trào và nêu ra những tấm gương điển hình, kêu gọi sự nỗ lực của cộng đồng trong việc hạn chế sử dụng thuốc; triển khai hướng dẫn các chương trình, kỹ năng làm việc cho thanh niên tại địa phương; xây dựng và duy trì lực lượng kiểm tra, giám sát thi hành Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá, đảm bảo Luật được thi hành nghiêm minh; sử dụng có hiệu quả quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, phục vụ thiết thực cho việc thực hiện chính sách quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá; quản lý chặt chẽ các địa điểm bán thuốc lá, thực hiện tốt công tác chống buôn lậu thuốc lá.
1 CHƢƠNG I: PHẦN GIỚI THIỆU 1.1 Bối cảnh nghiên cứu Hút thuốc, khói thuốc và ảnh hưởng của nó là một vấn đề lớn đối với sức khỏe cộng đồng, là nguyên nhân của một số lượng lớn các loại bệnh có thể được ngăn ngừa trước. Hiện nay, hành vi hút thuốc của thanh niên vẫn diễn ra khá phổ biến trong xã hội, kể cả những người đang hành nghề y, và tầng lớp trí thức, mặc dù đã có nhiều chính sách kiểm soát, ngăn ngừa, chiến dịch chống hút thuốc lá tại các nơi công cộng, cơ quan làm việc. Trên thế giới, việc sử dụng thuốc lá được xác định là một trong bốn rủi ro hành vi đặc trưng, diễn ra phổ biến trong nền kinh tế thời kỳ chuyển giao, đô thị hóa nhanh chóng (WHO, 2011). Báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới năm 2012 chỉ ra rằng thuốc lá là loại thuốc hợp pháp duy nhất có thể giết nhiều người sử dụng nó nhất; trực tiếp hút thuốc lá là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến khoảng 5 triệu ca tử vong trên toàn thế giới mỗi năm (một ca tử vong/ 6 giây) và thêm 6.000 người được ước tính chết vì những ảnh hưởng của khói thuốc lá (Mathers và Loncar, 2006; Oberg và các cộng sự, 2011). Hút thuốc lá là nguy cơ sức khỏe lớn nhất có thể tránh được ở châu Âu, gây ra nhiều vấn đề hơn rượu, ma túy, và huyết áp cao. Ủy ban châu Âu cho biết mỗi năm, 695.000 người châu Âu chết sớm với các nguyên nhân liên quan đến thuốc lá. Báo cáo năm 2012 của Trung tâm Kiểm soát và Phòng bệnh (CDCP) cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh và tử vong hàng tuần do sử dụng thuốc lá ở Hoa Kỳ là cao nhất, với gần 443.000 trường hợp tử vong xảy ra do hút thuốc lá và hít phải khói thuốc. Kết quả ước lượng cho thấy rằng vào năm 2020, có bảy trên mười người sẽ bị giết bởi các bệnh liên quan đến thuốc lá ở nước đang phát triển (Ngân hàng Thế giới, 1999; Maziak và cộng sự, 2004). Về độ tuổi hút thuốc lá, các nghiên cứu gần đây nhất cho thấy rằng, gần 90% người hút thuốc trưởng thành bắt đầu hút thuốc ở tuổi 18 (Physical Activity Advisory Committee; Ballard-Barbash và cộng sự, 2012). Cuộc điều tra thực tế toàn cầu về việc hút thuốc ở người trưởng thành năm 2010, cho thấy 301 triệu (28,1%) người
2 trưởng thành hiện đang hút thuốc là ở Trung Quốc: 52,9% nam giới và 2,4% phụ nữ; và trong số những người hút thuốc hàng ngày trong danh mục 20 - 34 tuổi, 52,7% bắt đầu hút thuốc hàng ngày trước 20 tuổi. Cuộc điều tra thực tế toàn cầu về việc hút thuốc ở người trưởng thành năm 2012 phối hợp với Viện thống kê Thổ Nhĩ Kỳ cũng chỉ ra rằng 27% người trên 15 tuổi ở Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang hút thuốc lá (41,4% nam giới và 13,1% phụ nữ), và tỷ lệ người hút thuốc lá hàng ngày là 23,8% (37,3% nam giới, 10,7% phụ nữ). Tỷ lệ hút thuốc ở nam giới ở Thổ Nhĩ Kỳ là cao hơn so với bất kỳ quốc gia nào ở khu vực Tây Âu. Kết quả chính của cuộc điều tra liên quan đến hút thuốc lá theo nhóm tuổi, có 36,2% và 34,9% tương ứng với các cá nhân trong độ tuổi 35 - 44 và 25 - 34 hiện đang hút thuốc. Cuộc khảo sát cũng chỉ ra rằng 18,9% người thuộc độ tuổi 15 - 24 là những người đang hút thuốc (31,2% nam giới và 6,8% phụ nữ). Có 37,2% người hút thuốc hiện tại trong nhóm tuổi 15 - 24 đã cố gắng để bỏ thuốc lá trong vòng 12 tháng qua, trong khi chỉ có 28,1% đang suy nghĩ về dừng lại trong vòng 12 tháng tới, và 49,9% người trưởng thành trẻ tuổi không quan tâm đến sự chấm dứt. Mặc dù tỷ lệ hút thuốc lá ở các thanh niên đã giảm so với các năm trước, nhưng nó vẫn là một vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng ở Thổ Nhĩ Kỳ với tỷ lệ hút thuốc lá là cao nhất ở độ tuổi trưởng thành (Viện nghiên cứu thống kê Thổ Nhĩ Kỳ, năm 2012; Yurekli và cộng sự, 2010). Tại Việt Nam hiện nay, thuốc lá được sử dụng chủ yếu dưới dạng thuốc điếu với hàng chục nhãn hiệu khác nhau. Rất nhiều báo cáo và khuyến cáo của y học cho thấy bên cạnh chất nicotine (là một chất có tác dụng kích thích như café, cocain), khói thuốc còn thải ra nhiều chất độc khác làm tăng khả năng gây ra nhiều loại bệnh, đặc biệt là các bệnh đường hô hấp, răng miệng, ung thư phổi, tim mạch. Theo số liệu thống kê, Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước có số lượng người sử dụng thuốc lá cao nhất trên thế giới, hiện người hút thuốc lá chiếm khoảng 23% dân số, tương đương với hơn 15 triệu người. Tính theo tỷ lệ dân số, có 50% nam giới và 3,4% nữ giới hút thuốc lá. Nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, 10% dân số Việt Nam chết sớm do hút thuốc lá. Cũng theo WHO, đến năm 2020 số người Việt Nam chết do sử dụng thuốc lá sẽ nhiều hơn chết do HIV/AIDS, lao, tai
3 nạn giao thông và tự tử cộng lại. Riêng tỉnh Tiền Giang, thực trạng về hút thuốc lá: Nam 38%, Nữ 0,5% và hút thuốc thụ động 74% (Nguồn: Cổng thông tin điện tử tỉnh Tiền Giang). Nhằm tăng cường tính hiệu lực và hiệu quả của các chính sách an sinh xã hội, cơ quan quản lý nhà nước lĩnh vực Y tế cần đưa ra những can thiệp đúng đối với hành vi hút thuốc, giúp ngăn ngừa, hạn chế hành vi hút thuốc, làm giảm những rủi ro mắc phải các loại bệnh do khói thuốc gây ra đối với người dân. Để làm được điều này, những thông tin cập nhật về hiện trạng, những yếu tố có thể làm gia tăng hoặc giảm bớt hành vi hút thuốc, và những yếu tố nào có thể ảnh hưởng đến sự khởi đầu hành vi hút thuốc của thanh niên cũng rất hữu ích cho việc đề xuất những chính sách, và giải pháp nhằm hạn chế hành vi hút thuốc lá. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu Đề tài được thực hiện nhằm nghiên cứu hiện trạng hút thuốc, thái độ và nhận thức đối với hành vi hút thuốc lá của nam thanh niên tỉnh Tiền Giang. Từ đó, đề tài đưa ra một số khuyến nghị giúp cơ quan quản lý nhà nước lĩnh vực Y tế ban hành các chính sách can thiệp phù hợp, nhằm ngăn ngừa, hạn chế hành vi hút thuốc, làm giảm những rủi ro mắc phải các loại bệnh do khói thuốc gây ra. Qua đó, góp phần bảo vệ môi trường sống và sức khỏe cộng đồng, tăng cường phúc lợi xã hội cho người dân. 1.3 Câu hỏi nghiên cứu Thông qua việc tìm hiểu hiện trạng hút thuốc của thanh niên, mức độ hiểu biết về tác hại của thuốc lá, thái độ và nhận thức đối với hành vi hút thuốc lá, câu hỏi nghiên cứu cụ thể của đề tài là: Nam thanh niên trên địa bàn tỉnh Tiền Giang có thái độ và nhận thức về tác hại của thuốc lá như thế nào? Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hành vi hút thuốc của thanh niên trên địa bàn tỉnh Tiền Giang?
4 1.4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hiện trạng tiêu dùng thuốc lá, thái độ và nhận thức đối với hành vi hút thuốc lá của nam thanh niên tại tỉnh Tiền Giang. Phạm vi nghiên cứu: do hạn chế về thời gian và năng lực tài chính, phạm vi nghiên cứu của đề tài chỉ thực hiện đối với nam thanh niên trên địa bàn thành thị và nông thôn thuộc 3 xã, 2 thị trấn và thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. Thời gian thực hiện từ tháng 9 năm 2014 đến tháng 3 năm 2015. 1.5 Cấu trúc của Luận văn Đề tài nghiên cứu được thực hiện và báo cáo trong bản luận văn này với cấu trúc như sau: Chương I. Giới thiệu đề tài Nội dung trong chương này bao gồm giới thiệu về bối cảnh nghiên cứu; trình bày câu hỏi nghiên cứu; mục tiêu nghiên cứu; xác định đối tượng và phạm vi nghiên cứu, đồng thời nêu cấu trúc nghiên cứu của luận văn. Chương II. Cơ sở lý thuyết Chương này trình bày cơ sở lý thuyết làm nền tảng để thực hiện nghiên cứu. Cụ thể là Lý thuyết hành vi vấn đề; Lý thuyết về hành vi dự định. Đồng thời nêu lên một số khái niệm, quy định liên quan đến nhận thức, thái độ, hành vi, hút thuốc lá và tác hại của thuốc lá. Khảo lược một số nghiên cứu có liên quan và chính sách, biện pháp của Nhà nước và chính quyền địa phương tại địa bàn nghiên cứu trong việc thực hiện Chính sách quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá. Chương III. Phương pháp thực hiện nghiên cứu Chương này nêu rõ phương pháp, mô hình nghiên cứu, xác định mẫu nghiên cứu; việc xây dựng thang đo, bảng câu hỏi và cách thức thực hiện phỏng vấn thu thập xử lý thông tin và nguồn thông tin. Chương IV. Kết quả nghiên cứu Chương này trình bày các kết quả nghiên cứu liên quan đến hiện trạng tiêu dùng thuốc lá, nhận thức và thái độ đối với hành vi hút thuốc lá. Thông qua những
5 kết quả nghiên cứu này sẽ trả lời câu hỏi “những yếu tố nào ảnh hưởng đến hành vi hút thuốc của thanh niên trên địa bàn tỉnh Tiền Giang”. Chương V. Kết luận và kiến nghị Từ những phân tích ở chương IV sẽ đưa ra kết luận và gợi ý chính sách giúp cơ quan quản lý nhà nước lĩnh vực Y tế ban hành các chính sách can thiệp phù hợp, nhằm ngăn ngừa, hạn chế hành vi hút thuốc, làm giảm những rủi ro mắc phải các loại bệnh do khói thuốc gây ra. Đồng thời nêu lên những hạn chế trong nghiên cứu và đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo.
6 CHƢƠNG II: CƠ SỞ LÝ THUYẾT Chương I đã khái quát mục tiêu nghiên cứu, đó là những yếu tố nào ảnh hưởng đến hành vi hút thuốc, và nếu như có nhận thức đầy đủ những rủi ro có thể xảy ra khi tiêu dùng thuốc lá thì thái độ, nhận thức, hành vi và mức độ hút thuốc lá của nam thanh niên sẽ như thế nào? Nội dung Chương II trình bày các lý thuyết liên quan đến nhận thức, thái độ, hành vi làm cơ sở đánh giá, giải thích việc hình thành nên nhận thức, thái độ, hành vi của người tiêu dùng. Đồng thời trình bày các khái niệm có liên quan đến việc hút thuốc lá, các nghiên cứu trước đây có liên quan và các chính sách, biện pháp của Nhà nước và chính quyền địa phương trong việc thực hiện Chính sách quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá. 2.1 Lý thuyết liên quan 2.1.1 Lý thuyết hành vi vấn đề (Problem Behavior Theory - PBT) Các lý thuyết về hành động lý luận cho rằng ý định (động lực) để thực hiện một hành vi nhất định phụ thuộc vào việc cá nhân đánh giá các hành vi như tích cực (thái độ), và nếu họ phán xét người khác như họ muốn thực hiện hành vi (tiêu chuẩn chủ quan). Lý thuyết hành vi vấn đề (Jessor, 2001) xây dựng dựa trên lý thuyết này và cho rằng tất cả các hành vi không được thực hiện dưới sự kiểm soát có mục đích và hành vi có thể được thực hiện trên một sự liên tục từ tổng kiểm soát để hoàn thành thiếu kiểm soát. Cả hai yếu tố nội bộ (kỹ năng nhận thức, kiến thức, cảm xúc) và các yếu tố bên ngoài (tình huống hoặc môi trường) xác định mức độ kiểm soát. Lý thuyết này phân tích những vấn đề liên quan đến hành vi và từng hành vi có vấn đề. Hành vi hút thuốc lá khi đã có kiến thức, thái độ và nhận thức về rủi ro đến sức khỏe của bản thân và của cộng đồng xã hội đều coi như hành vi có vấn đề. 2.1.2 Lý thuyết về hành vi dự định (The theory of Planned Behavior - TPB) Lý thuyết về hành vi dự định (hành vi kế hoạch - TPB) (Ajzen 1991; Ajzen & Fishbein, 2005) xây dựng bằng cách bổ sung thêm yếu tố nhận thức kiểm soát hành vi vào mô hình của lý thuyết hành động hợp lý (Theory of Rational Action –