Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận, phân tích thực trạng cũng như các nhân tố ảnh hưởng đến việc phát triển dịch vụ TTKDTM với mục tiêu đưa ra các giải pháp nhằm phát triển dịch vụ TTKDTM tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ------------------------- NHÂM NGUYỄN NGỌC ANH PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH THANH XUÂN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ------------------------- NHÂM NGUYỄN NGỌC ANH PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH THANH XUÂN Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 8340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. DOÃN KẾ BÔN HÀ NỘI – 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả được trình bày trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận khoa học trong luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học khác. Hà Nội, ngày….. tháng….. năm 2020 Học viên Nhâm Nguyễn Ngọc Anh
ii LỜI CẢM ƠN Đầu tiên tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Doãn Kế Bôn người trực tiếp hướng dẫn em về mặt khoa học để em hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo Trường Đại học Thương mại, Khoa Đào tạo Sau Đại học, cùng các thầy giáo, cô giáo, các phòng chức năng đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo và cán bộ, nhân viên các phòng ban liên quan của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân đã tạo điều kiện, cung cấp thông tin để tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp, những người đã thường xuyên động viên, tạo điều kiện giúp đỡ tôi những lúc khó khăn để tôi vượt qua và hoàn thành khóa học này. Tôi xin trân trọng cảm ơn!
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN..................................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................................... ii MỤC LỤC ............................................................................................................................... iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU ................................................................. vi DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ...................................................................................... vii MỞ ĐẦU ................................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ................. 8 1.1. Tổng quan về dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại......................................................................................................................................... 8 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt .. 8 1.1.2. Các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại ... 11 1.2. Phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại.......................................................................................................................................16 1.2.1. Khái niệm phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt ....................... 16 1.2.2. Nội dung phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt ......................... 16 1.2.3. Các tiêu chí đánh giá phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt................ 17 1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt .... 21 1.3. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại một số ngân hàng thương mại và bài học rút ra cho ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân ....................................................................26 1.3.1. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại một số ngân hàng thương mại ............................................................................................... 27 1.3.2. Bài học rút ra cho ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân .................................................................................................... 29 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH THANH XUÂN ............................................................................. 30
iv 2.1. Khái quát chung về ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân ..........................................................................................................30 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .................................................................. 30 2.1.2. Cơ cấu tổ chức................................................................................................. 31 2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh ..................................................................... 32 2.2. Thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân ...........................35 2.2.1. Thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân theo các tiêu chí định lượng ................................................................................................................. 35 2.2.2. Thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân theo các tiêu chí định tính..................................................................................................................... 51 2.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân.......................................................................................................................57 2.3.1. Các yếu tố khách quan .................................................................................... 57 2.3.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................................ 60 2.4. Đánh giá thực trạng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân ...........................68 2.4.1. Những kết quả đạt được .................................................................................. 68 2.4.2. Những điểm hạn chế ....................................................................................... 69 2.4.3. Nguyên nhân những hạn chế ........................................................................... 70 CHƯƠNG 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH THANH XUÂN..................................... 73 3.1. Định hướng phát triển của BIDV chi nhánh Thanh Xuân ................................73 3.1.1. Định hướng phát triển chung .......................................................................... 73 3.1.2. Định hướng phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của BIDV chi
v nhánh Thanh Xuân .................................................................................................... 75 3.2. Một số giải pháp phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân .................76 3.2.1. Tăng cường công tác marketing, truyền thông ............................................... 76 3.2.2. Đẩy mạnh công tác chăm sóc khách hàng ............................................................. 78 3.2.3. Chú trọng công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực............................... 81 3.2.4. Tăng cường năng lực cơ sở hạ tầng công nghệ, thông tin quản lý ................. 83 3.3. Một số kiến nghị ........................................................................................................85 3.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ ........................................................................... 85 3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước .......................................................... 86 3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam ............ 87 KẾT LUẬN ............................................................................................................................ 89 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU TT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa BIDV chi nhánh Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam 1 Thanh Xuân chi nhánh Thanh Xuân 2 CNTT Công nghệ thông tin 3 NHNN Ngân hàng nhà nước 4 NHTM Ngân hàng thương mại 5 TCTD Tổ chức tín dụng 6 TMCP Thương mại cổ phần 7 TTKDTM Thanh toán không dùng tiền mặt 8 UNC Ủy nhiệm chi 9 UNT Ủy nhiệm thu
vii DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU BẢNG Bảng 2.1. Nguồn vốn huy động của BIDV chi nhánh Thanh Xuân .................................. 33 Bảng 2.2: Dư nợ tín dụng của BIDV chi nhánh Thanh Xuân............................................. 34 Bảng 2.3: Lợi nhuận của BIDV chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2017-2019................. 35 Bảng 2.4. Doanh số của hoạt động thanh toán tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2017 - 2019........................................................................................................... 36 Bảng 2.5. Doanh số TTKDTM tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân theo đối tượng thanh toán giai đoạn 2017-2019.................................................................................... 38 Bảng 2.6: Cơ cấu thanh toán tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân ......................................... 39 Bảng 2.7. Thu nhập từ hoạt động TTKDTM của BIDV chi nhánh Thanh Xuân............. 40 Bảng 2.8. Thị phần TTKDTM của BIDV chi nhánh Thanh Xuân so với một số NHTM trên địa bàn giai đoạn 2017-2019 ....................................................................... 41 Bảng 2.9. Giá trị giao dịch các dịch vụ TTKDTM tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2017-2019 ................................................................................................... 42 Bảng 2.10. Nhóm chỉ tiêu về mức độ tin cậy ....................................................................... 52 Bảng 2.11. Nhóm tiêu chí về mức độ đáp ứng ..................................................................... 53 Bảng 2.12. Nhóm tiêu chí về sự đảm bảo ............................................................................. 54 Bảng 2.13. Nhóm tiêu chí về sự cảm thông .......................................................................... 55 Bảng 2.14. Nhóm tiêu chí về tính hữu hình .......................................................................... 56 Bảng 2.15: Số lượng máy ATM, POS của BIDV chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2017 - 2019 ....................................................................................................................... 61 Bảng 2.16. Các chương trình khuyến mại triển khai tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân năm 2019 .............................................................................................................. 63 Bảng 2.17. Số lượng hỗ trợ khách hàng qua các năm ......................................................... 64 Bảng 2.18. Số lượt nhân viên được cử đi học, đào tạo qua các năm.................................. 65 Bảng 2.19. Biểu phí sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của BIDV chi nhánh Thanh Xuân .............................................................................................. 66
viii Bảng 2.20. Mức phí sử dụng dịch vụ Mobile Banking dành cho khách hàng cá nhân của một số NHTM ...................................................................................................... 67 BIỂU ĐỒ: Biểu đồ 2.1: Cơ cấu thanh toán tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân ..................................... 39 Biểu đồ 2.2. Doanh số thanh toán bằng UNC tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2017-2019 ............................................................................................................. 44 Biểu đồ 2.3. Doanh số thanh toán bằng UNT tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2017-2019 ............................................................................................................. 45 Biểu đồ 2.4. Doanh số thanh toán bằng Séc tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2017-2019 ............................................................................................................. 47 Biểu đồ 2.5. Doanh số thanh toán bằng thẻ tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2017-2019 ............................................................................................................. 48 Biểu đồ 2.6. Doanh số thanh toán bằng dịch vụ ngân hàng điện tử tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2017-2019...................................................................... 50
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cùng với sự phát triển của kinh tế xã hội, sự ra đời và phát triển của thanh toán không dùng tiền mặt là một tất yếu khách quan. Thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) có một vai trò hết sức quan trọng đối với từng người dân, từng doanh nghiệp và đối với toàn bộ nền kinh tế, đáp ứng được đòi hỏi của sản xuất và lưu thông hàng hóa trong nền kinh tế thị trường, làm cho Ngân hàng trở thành trung tâm thanh toán của nền kinh tế. Hiện nay, khi mà nền kinh tế đã phát triển sang một giai đoạn mới, xã hội hiện đại và sự bùng nổ của công nghệ thông tin (CNTT), giao dịch thương mại kéo theo sự gia tăng của dịch vụ thanh toán trực tuyến trên các thiết bị điện tử đòi hỏi hình thức thanh toán không dùng tiền mặt không ngừng hoàn thiện và ngày càng phát triển. Nắm bắt nhu cầu này, các ngân hàng thương mại, các tổ chức trung gian thanh toán rất tích cực triển khai các loại hình dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt. Bên cạnh việc phát triển và mở rộng các phương thức truyền thống như ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, nhiều dịch vụ phương thức mới hiện đại, tiện lợi và tiện ích dựa trên nền tảng ứng dụng CNTT đã xuất hiện và đang đi dần vào cuộc sống, phù hợp với xu thế thanh toán của các nước trong khu vực và trên thế giới như thẻ ngân hàng, mobile banking, internet banking, SMS banking, ví điện tử... Nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội, ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân (BIDV chi nhánh Thanh Xuân) đã không ngừng phát triển các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt và đạt được nhiều kết quả tích cực. Đảm bảo an toàn, tiện lợi, thích hợp và chính xác trong giao dịch thanh toán của khách hàng vừa tăng tốc độ chu chuyển vốn trong nền kinh tế và đẩy nhanh tốc độ lưu thông hàng hóa đồng thời tạo thêm nguồn thu cho ngân hàng. Tuy nhiên, thực tế triển khai các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng còn có những hạn chế bởi tính đa dạng và ổn định của dịch vụ chưa cao, chưa thu hút được nhiều khách hàng sử dụng dịch vụ...
2 Chính vì lý do đó, tôi chọn đề tài: “Phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân” làm đề tài luận văn với mục đích nghiên cứu tìm ra các giải pháp nhằm phát triển dịch vụ TTKDTM tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân phù hợp với môi trường kinh doanh, nâng cao tính phát triển bền vững trong xu thế hội nhập như hiện nay. Các câu hỏi nghiên cứu của đề tài - Cơ sở lý luận và thực tiễn giúp hiểu rõ về phát triển dịch vụ TTKDTM? - Thực trạng phát triển dịch vụ TTKDTM tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2017-2019 như thế nào? - Yếu tố nào ảnh hưởng đến phát triển dịch vụ TTKDTM tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân? - Phương hướng và giải pháp nào để phát triển dịch vụ TTKDTM mang lại hiệu quả thực sự cho ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân? 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan Cho đến nay đã có khá nhiều các công trình nghiên cứu về thanh toán không dùng tiền mặt được các cá nhân thực hiện dưới dạng đề tài nghiên cứu, luận văn như: Trần Phương Nga (2017), “Phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam, chi nhánh Vĩnh Phúc”, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, Trường Đại học Thương Mại. Luận văn đã đưa ra được: Hệ thống hóa về lý luận cơ bản về hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của NHTM; nghiên cứu những thách thức và cơ hội trong phát triển lĩnh vực TTKDTM của các NHTM Việt Nam trong thời kỳ hội nhập. Tác giả đã tập trung phân tích thực trạng hoạt động TTKDTM tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Vĩnh Phúc. Từ đó, đánh giá được thành tựu cũng như mặt hạn chế còn tồn tại của hoạt động TTKDTM tại NHTM và phân tích nguyên nhân của những hạn chế đó. Từ đó đưa ra những định hướng cơ bản và đề
3 xuất một số giải pháp nhằm phát triển hoạt động TTKDTM của ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Vĩnh Phúc. Nguyễn Phú Xuân (2017), “Phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam, chi nhánh Sa Đéc”, luận văn Thạc sĩ Kinh doanh và Quản lý, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Luận văn đã đưa ra được cơ sở lý luận và thực trạng thanh toán không dùng tiền mặt trong thanh toán nội địa tại BIDV chi nhánh Sa Đéc từ đó đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển thanh toán không dùng tiền mặt trong thanh toán nội địa tại Chi nhánh. Vũ Thị Nhung (2015), “Phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, chi nhánh Tây Đô”, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, Trường Đại học Thương Mại. Với đề tài này, tác giả Vũ Thị Nhung đã khái quát lý luận về phát triển dịch vụ TTKDTM tại NHTM. Tác giả đã chỉ ra những nhân tố ảnh hưởng và các chỉ tiêu đánh giá phát triển dịch vụ TTKDTM tại NHTM. Đặc biệt tác giả đã trình bày kinh nghiệm phát triển dịch vụ TTKDTM tại một số ngân hàng thương mại Việt Nam như Ngân hàng ACB, Ngân hàng Vietinbank, Ngân hàng Vietcombank. Từ đó rút ra bài học kinh nghiệm về phát triển dịch vụ TTKDTM tại Agribank - chi nhánh Tây Đô. Ngoài ra, luận văn còn đi sâu phân tích thực trạng phát triển dịch vụ TTKDTM tại Agribank - chi nhánh Tây Đô; đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong phát triển dịch vụ TTKDTM tại Agribank - chi nhánh Tây Đô. Từ đó đề xuất giải pháp phát triển dịch vụ TTKDTM tại Agribank - chi nhánh Tây Đô. Lê Thị Hồng Phượng (2012) “Giải pháp mở rộng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đối với khách hàng cá nhân tại Việt Nam”, Luận văn Thạc sỹ Tài chính - Ngân hàng, Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Với đề tài này, tác giả Lê Thị Hồng Phượng đã đưa ra khái quát lý luận về mở rộng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đối với khách hàng cá nhân tại NHTM, tác giả cũng đã chỉ ra được nhiều nhân tố có ảnh hưởng và nhiều chỉ tiêu phản ánh việc mở
4 rộng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đối với khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại; phân tích được thực trạng hoạt động phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đối với khách hàng cá nhân tại các NHTM ở Việt Nam, đánh giá những kết quả đạt được những hạn chế cũng như những nguyên nhân của hạn chế trong hoạt động dịch vụ TTKDTM của các NHTM; từ đó tác giả có đề xuất nhiều giải pháp mở rộng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đối với khách hàng cá nhân tại Việt Nam. Nguyễn Thị Mỹ Xuyến (2012), “Giải pháp mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Tây Ninh”, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, Trường đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. Trong đề tài này tác giả luận văn Nguyễn Thị Mỹ Xuyến đã khái quát được lý luận về mở rộng TTKDTM tại NHTM. Đáng chú ý là tác giả đã trình bày được kinh nghiệm mở rộng TTKDTM của một số NHTM ở Việt Nam như: Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (VCB), Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) ... từ đó rút ra một số bài học về mở rộng TTKDTM đối với ACB chi nhánh Tây Ninh; phân tích thực trạng công tác mở rộng TTKDTM tại ACB chi nhánh Tây Ninh, đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong mở rộng TTKDTM tại ACB chi nhánh Tây Ninh; từ đó đề xuất các giải pháp mở rộng TTKDTM tại Chi nhánh này. Các công trình nghiên cứu trên đã phân tích đánh giá thực trạng tình hình hoạt động của hệ thống TTKDTM, đưa ra nhưng tồn tại, hạn chế và nguyên nhân về tình hình phát triển dịch vụ TTKDTM, từ đó đề xuất những định hướng và các biện pháp để nâng cao chất lượng và phát triển dịch vụ TTKDTM tại đơn vị nghiên cứu. Qua quá trình nghiên cứu, trong phạm vi hiểu biết của cá nhân các đề tài về phát triển dịch vụ TTKDTM của NHTM không phải là đề tài mới. Tuy nhiên, đến nay chưa có công trình nào khảo sát nghiên cứu chuyên sâu về thực trạng phát triển dịch vụ TTKDTM tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2017-2019. Vì vậy, đề tài luận văn không trùng lắp với các công trình nghiên cứu đã công bố mà học viên được biết.
5 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận, phân tích thực trạng cũng như các nhân tố ảnh hưởng đến việc phát triển dịch vụ TTKDTM với mục tiêu đưa ra các giải pháp nhằm phát triển dịch vụ TTKDTM tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển dịch vụ TTKDTM tại các ngân hàng thương mại - Nghiên cứu và phân tích thực trạng phát triển dịch vụ TTKDTM tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân - Trên cơ sở phân tích thực trạng, luận văn tìm ra các giải pháp và đề xuất các kiến nghị để phát triển dịch vụ TTKDTM cho ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động dịch vụ TTKDTM tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân - Phạm vi nghiên cứu: + Về nội dung: Nghiên cứu sự phát triển dịch vụ TTKDTM tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân trong giai đoạn 2017 – 2019. Cụ thể, luận văn tập trung nghiên cứu các dịch vụ TTKDTM như: (1) Thanh toán bằng ủy nhiệm thu; (2) Thanh toán bằng ủy nhiệm chi; (3) Thanh toán bằng séc; (4) Thanh toán bằng thẻ ngân hàng; (5) Thanh toán qua dịch vụ ngân hàng điện tử. + Về không gian: nghiên cứu được thực hiện tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân + Về thời gian: nghiên cứu thực trạng trong giai đoạn 3 năm từ 2017 - 2019 và định hướng giải pháp tới năm 2025. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp thu thập số liệu - Số liệu thứ cấp:
6 Luận văn sử dụng các số liệu thứ cấp được thu thập từ các bảng thống kê, báo cáo, tài liệu nội ngành tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân; các số liệu từ các bài báo, tạp chí chuyên ngành và các công trình nghiên cứu có liên quan. - Số liệu sơ cấp: Thông tin dữ liệu thu thập thông qua tiến hành khảo sát lấy ý kiến khách hàng về sản phẩm dịch vụ TTKDTM và đánh giá mức độ hài lòng của khách hàng đối với dịch vụ TTKDTM của BIDV chi nhánh Thanh Xuân. Mẫu điều tra được lựa chọn ngẫu nhiên bao gồm: + Các khách hàng sử dụng dịch vụ TTKDTM tại các cửa hàng, siêu thị chấp nhận thanh toán qua tài khoản BIDV chi nhánh Thanh Xuân + Các khách hàng giao dịch trực tiếp tại BIDV chi nhánh Thanh Xuân và các phòng giao dịch trên địa bàn quận Thanh Xuân. Phiếu điều tra được phát cho khách hàng đến giao dịch tại ngân hàng. Tiến hành trao đổi trực tiếp với khách hàng, lấy ý kiến và ghi nhận những đóng góp của khách hàng. Thời gian tiến hành điều tra, khảo sát: Từ tháng 2 đến tháng 3 năm 2020. Tác giả tiến hành khảo sát 200 khách hàng có sử dụng dịch vụ TTKDTM tại Chi nhánh. - Tổng số phiếu phát ra là 200 phiếu; - Tổng số phiếu thu về là 198 phiếu; - Tổng số phiếu hợp lệ là 196 phiếu. Thang đo Likert 5 mức độ được sử dụng để lượng hóa sự lựa chọn của khách hàng đối với từng chỉ tiêu cụ thể. Mức điểm đánh giá của khách hàng như sau: Điểm trả Mức Tiêu thức đánh giá Đánh giá chất lượng lời 1 Hoàn toàn không hài lòng 1 1,00 - 1,79: Kém (K) 2 Không hài lòng 2 1,80 - 2,59: Yếu (Y) 3 Bình thường 3 2,60-3,39: Trung bình (TB) 4 Hài lòng 4 3,40-4,19: Tốt (T) 5 Hoàn toàn hài lòng 5 4,20- 5,00: Rất tốt (RT)
7 Các dữ liệu thu thập đều được kiểm tra theo các tiêu chí: đầy đủ, chính xác và logic. Sau khi kiểm tra các dữ liệu, ác dữ liệu được đưa vào máy tính để tổng hợp và đánh giá hoạt động của ngân hàng và tổng hợp các ý kiến của khách hàng. Công cụ xử lý: phần mềm Excel. 5.2. Phương pháp phân tích số liệu - Phương pháp thống kê mô tả: là phương pháp nghiên cứu các hiện tuonwgj kinh tế xã hội bằng việc mô tả thông qua các số liệu thu thập được. Phương pháp này được dùng để phân tích tình hình hoạt động kinh doanh của BIDV chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2017 - 2019, tình hình TTKDTM tại chi nhánh và tình hình vận dụng các phương tiện TTKDTM. - Phương pháp so sánh: là việc nghiên cứu mức độ biến động của các chỉ tiêu về số lượng và tỷ trọng qua các kỳ phân tích. Các chỉ tiêu, đại lượng đưa ra đáp ứng được những điều kiện so sánh. Từ đó, làm cơ sở để phân tích đặc điểm, thực trạng phát triển của dịch vụ TTKDTM tại Chi nhánh. Tác giả sử dụng 2 phương pháp so sánh số tuyệt đối và tương đối. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, lời cảm ơn, mục lục và các danh mục, nội dung chính của đề tài luận văn gồm có 3 chương cơ bản sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại các ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân Chương 3: Một số giải pháp nhằm phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thanh Xuân.
8 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Tổng quan về dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt 1.1.1.1. Khái niệm dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt Thanh toán không dùng tiền mặt là cách thức thanh toán trong đó không có sự xuất hiện của tiền mặt, việc thanh toán được thực hiện bằng cách trích chuyển trên các tài khoản của các chủ thể liên quan đến số tiền phải thanh toán. Theo Thông tư 46/2014/TT-NHNN, ngày 31/12/2014 của Thống Đốc Ngân hàng Nhà Nước Việt Nam về Hướng dẫn dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt có định nghĩa: “Dịch vụ thanh toán qua ngân hàng (gọi tắt là Dịch vụ thanh toán) là việc tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán thực hiện theo yêu cầu của bên trả tiền nhằm chuyển một số tiền nhất định cho bên thụ hưởng. Dịch vụ chuyển tiền bao gồm dịch vụ chuyển tiền qua tài khoản thanh toán và không qua tài khoản thanh toán của khách hàng”. Dịch vụ thanh toán là việc các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán thực hiện các giao dịch thanh toán trong nước và quốc tế theo yêu cầu của người sử dụng dịch vụ thanh toán theo quy định của pháp luật hiện hành. Giao dịch thanh toán là việc thực hiện nghĩa vụ trả tiền hay chuyển tiền giữa các tổ chức và tổ chức, giữa tổ chức và cá nhân và giữa cá nhân và cá nhân giao dịch với nhau. Dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt là các quá trình tiền tệ thực hiện chức năng phương tiện lưu thông và phương tiện thanh toán không trực tiếp bằng tiền mặt mà thực hiện bằng cách trích chuyển trên các tài khoản ở Ngân hàng, tổ chức tín dụng hoặc bù trừ lẫn nhau giữa những người phải thanh toán và những người thụ hưởng (Nguyễn Đăng Dờn, 2011).
9 1.1.1.2. Đặc điểm dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt TTKDTM có 3 đặc điểm là: Sự vận động của tiền tệ độc lập với sự vận động của hàng hóa; tiền không xuất hiện trực tiếp mà xuất hiện dưới hình thức tiền ghi sổ; Ngoài bên mua và bên bán có sự tham gia của Ngân hàng. Thứ nhất: Sự vận động của tiền tệ độc lập với sự vận động của hàng hóa, dịch vụ. TTKDTM không phải được tiến hành theo kiểu “giao hàng, nhận tiền” mà việc giao hàng được tiến hành ở nơi này, trong thời điểm này, nhưng việc thanh toán có thể được thực hiện ở ở một địa điểm khác, trong một thời gian khác. Thứ hai: Trong TTKDTM các bên tham gia thanh toán nhất định phải mở tài khoản tại ngân hàng, hơn thế nữa phải có tiền trên tài khoản (nhất là người trả tiền). Các chủ thể tham gia thanh toán (kể cả pháp nhân và thể nhân) đều phải mở tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán và được quyền lựa chọn tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán để mở tài khoản. Khi tiến hành thanh toán phải thực hiện thanh toán thông qua tài khoản đã mở theo đúng chế độ quy định và phải trả phí thanh toán theo quy định của ngân hàng và tổ chức làm dịch vụ thanh toán. Trường hợp đồng tiền thanh toán là ngoại tệ thì phải tuân thủ quy chế quản lý ngoại hối của nhà nước. Thứ ba: Trong TTKDTM Ngân hàng có vai trò rất quan trọng đó là người tổ chức, trung gian thực hiện các khoản thanh toán. NHTM tham gia vào quá trình thanh toán với tư cách là bên thứ ba, với chức năng thực hiện toàn bộ các khâu liên quan đến nghiệp vụ kỹ thuật thanh toán. Việc tổ chức thực hiện thanh toán liên quan mật thiết đến vai trò của NHTM. Vì ngân hàng là người quản lý khoản tiền gửi của các khách hàng mới được phép trích các khoản của khách hàng và đóng vai trò kết thúc quá trình thanh toán. 1.1.1.3. Vai trò dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt Trong nền kinh tế thị trường, TTKDTM là một bộ phận cấu thành quan trọng trong tổng chu chuyển tiền tệ, nó có vai trò quan trọng đối với các chủ thể thanh toán, các trung gian thanh toán, cụ thể:
10 a) Vai trò đối với nền kinh tế. Khi nền kinh tế chuyển sang kinh tế thị trường, TTKDTM đã giữ một vai trò rất quan trọng đối với từng đơn vị kinh tế, từng cá nhân và đối với toàn bộ nền kinh tế, bất kỳ một nhà sản xuất nào cũng đều mong muốn đồng vốn của mình tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất và sinh lời tối đa cho mình. Do đó, họ muốn sản phẩm của họ làm ra phải được tiêu thụ ngay trên thị trường và thu được tiền để tiếp tục một chu kỳ sản xuất mới. Vì vậy, vấn đề thanh toán tiền hàng là vô cùng quan trọng, trong quá trình trao đổi mua bán nếu đơn vị dùng tiền mặt thì sẽ gặp nhiều khó khăn về phương tiện vận chuyển bảo quản tiền khả năng rủi ro cao. TTKDTM mặt góp phần giảm thấp tỷ trọng tiền mặt trong lưu thông, từ đó có thể tiết kiệm được chi phí lưu thông xã hội như: in ấn, phát hành, bảo quản, vận chuyển, kiểm đếm. Mặt khác, TTKDTM còn tạo ra sự chuyển hoá thông suốt giữa tiền mặt và tiền chuyển khoản. TTKDTM tạo điều kiện tập trung một nguồn vốn lớn của xã hội vào tín dụng để tái đầu tư vào nền kinh tế, phát huy vai trò điều tiết, kiểm tra của Nhà nước vào hoạt động tài chính ở tầm vĩ mô và vi mô, qua đó kiểm soát được sự lạm phát, đồng thời tạo điều kiện nâng cao năng suất lao động. b) Vai trò đối với Ngân hàng thương mại. TTKDTM mặt góp phần tăng nhanh nguồn vốn của Ngân hàng, mở rộng nghiệp vụ kinh doanh. Khi các doanh nghiệp mở tài khoản tại Ngân hàng sẽ mang lại cho Ngân hàng nguồn vốn tương đối lớn để cho vay, đầu tư phát triển kinh tế. Nó thúc đẩy ngiệp vụ tín dụng của Ngân hàng phát triển, giúp Ngân hàng hạn chế rủi ro trong kinh doanh tín dụng, qua đó nắm được đặc điểm tình hình kinh doanh của khách hàng. Khi khách hàng mở tài khoản tại Ngân hàng và ký thác vốn của mình vào đó sẽ tạo điều kiện cho Ngân hàng kiểm soát được một phần lượng tiền trong nền kinh tế, cũng như khả năng tài chính, tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó ngân hàng tiến hành cung ứng một lượng tiền thích hợp cho nền kinh tế. c) Vai trò đối với Ngân hàng Nhà nước: TTKDTM được thực hiện thông qua việc trích chuyển vốn trên tài khoản tại ngân hàng, do đó nó hạn chế được khối lượng tiền mặt trong lưu thông, tiết kiệm