Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý tài chính tại các công ty cổ phần Việt Nam phù hợp với thông lệ quốc tế

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:76

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là dựa trên nền tảng kiến thức về tài chính doanh nghiệp đã được đào tạo ở bậc cao học để đi vào tìm hiểu thực trạng quản lý tài chính tại các công ty cổ phần Việt Nam trong thời gian qua, nhằm tìm ra những ưu điểm và nhược điểm còn tồn tại trong quản lý tài chính tại các công ty cổ phần, giúp các công ty cổ phần Việt Nam quản lý tài chính phù hợp với thông lệ quốc tế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý tài chính tại các công ty cổ phần Việt Nam phù hợp với thông lệ quốc tế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM DƯƠNG THỊ NGỌC TÂM QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN VIỆT NAM PHÙ HỢP VỚI THÔNG LỆ QUỐC TẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2006
-1 - MUÏC LUÏC Trang MÔÛ ÑAÀU ................................................................................................................1 CHÖÔNG 1: QUAÛN LYÙ TAØI CHÍNH TRONG CAÙC COÂNG TY COÅ PHAÀN THEO THOÂNG LEÄ QUOÁC TEÁ .....................................................................................................3 1.1 Caùc quyeát ñònh trong quaûn trò taøi chính .......................................................4 1.1.1 Quyeát ñònh ñaàu tö.....................................................................................4 1.1.2 Quyeát ñònh taøi trôï .....................................................................................5 1.1.3 Quyeát ñònh chi traû coå töùc ..........................................................................6 1.2 Phöông thöùc huy ñoäng voán .............................................................................7 1.2.1 Nguoàn voán taøi trôï cho coâng ty..................................................................7 1.2.2 Caáu truùc voán vaø chi phí söû duïng voán .......................................................8 1.3 Caùc vaán ñeà ñaïi dieän.......................................................................................12 1.3.1 Vaán ñeà ngöôøi chuû - ngöôøi ñaïi dieän ........................................................12 1.3.2 Chi phí ñaïi dieän ......................................................................................14 1.3.3 Giaûi phaùp cho vaán ñeà ñaïi dieän ...............................................................15 Keát luaän chöông 1.................................................................................................17 CHÖÔNG 2: QUAÛN LYÙ TAØI CHÍNH TAÏI CAÙC COÂNG TY COÅ PHAÀN VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN QUA........................................................................18 2.1 Tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty coå phaàn trong thôøi gian qua ..........18 2.2 Phaân tích vaø hoaïch ñònh caáu truùc taøi chính................................................22 2.2.1 Phaân tích caáu truùc voán ............................................................................22 2.2.2 Thöïc traïng huy ñoäng voán cuûa caùc coâng ty coå phaàn ...............................28 2.2.3 Phaân tích hieäu quaû söû duïng voán .............................................................29 2.3 Chính saùch phaân chia coå töùc ........................................................................33 2.3.1 Tình hình chi traû coå töùc ..........................................................................33 2.3.2 Nhaän xeùt chính saùch coå töùc cuûa caùc coâng ty coå phaàn trong thôøi gian qua ............................................................................................37 Keát luaän chöông 2.................................................................................................39
-2 - CHÖÔNG 3: QUAÛN LYÙ TAØI CHÍNH TAÏI CAÙC COÂNG TY COÅ PHAÀN VIEÄT NAM PHUØ HÔÏP VÔÙI THOÂNG LEÄ QUOÁC TEÁ ....................................................40 3.1 Vaán ñeà huy ñoäng voán ....................................................................................40 3.1.1 Toái öu hoaù hoaït ñoäng huy ñoäng voán ......................................................40 3.1.2 Caùc phöông thöùc taøi trôï voán ...................................................................45 3.2 Xaây döïng chính saùch phaân chia coå töùc cho caùc coâng ty coå phaàn trong quaù trình hoäi nhaäp........................................................................................................51 3.2.1 Quan ñieåm xaây döïng chính saùch coå töùc .................................................51 3.2.2 Xaây döïng chính saùch coå töùc phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa coâng ty...............................................................................................................52 3.2.3 Xaây döïng chính saùch coå töùc phuø hôïp vôùi tình hình thò tröôøng hieän nay ...........................................................................................54 3.3 Naâng cao hieäu quaû quaûn lyù taøi chính taïi caùc coâng ty coå phaàn .................57 3.3.1 Nguoàn nhaân löïc ........................................................................................57 3.3.1.1 Thöïc traïng .......................................................................................57 3.3.1.2 Giaûi phaùp.........................................................................................58 3.3.2 Toå chöùc hoaït ñoäng quaûn trò taøi chính .......................................................59 3.3.2.1 Nhaän thöùc roõ vai troø cuûa quaûn trò taøi chính .....................................59 3.3.2.2 Toå chöùc heä thoáng quaûn lyù, naâng cao vai troø cuûa nhaø quaûn trò taøi chính ...............................................................................................61 3.3.2.3 Hoaøn thieän coâng taùc döï toaùn, hoaïch ñònh taøi chính ........................63 Keát luaän chöông 3.................................................................................................64 KEÁT LUAÄN ..........................................................................................................65 Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc
-3 - Môû ñaàu 1. Tính thieát thöïc cuûa luaän vaên Quaûn trò taøi chính laø moät yeáu toá khoâng theå thieáu trong quaù trình hoaït ñoäng vaø phaùt trieån cuûa caùc doanh nghieäp. Tình hình taøi chính doanh nghieäp laønh maïnh seõ giuùp cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp dieãn ra moät caùch nhòp nhaøng, ñoàng boä, ñaït hieäu quaû cao. Söï laønh maïnh ñoù coù ñöôïc hay khoâng phuï thuoäc phaàn lôùn vaøo khaû naêng quaûn trò taøi chính cuûa doanh nghieäp. Vieäc quaûn lyù taøi chính khoâng coù hieäu quaû laø nguyeân nhaân lôùn nhaát daãn ñeán söï thaát baïi cuûa caùc doanh nghieäp, baát keå doanh nghieäp vöøa vaø nhoû hay caùc taäp ñoaøn coâng ty lôùn. Trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, vieäc gia nhaäp WTO seõ taïo ra nhieàu cô hoäi nhöng cuõng khoâng ít thaùch thöùc cho caùc doanh nghieäp nhö söùc eùp caïnh tranh veà voán, coâng ngheä, saûn phaåm… Ñeå coù theå giaønh ñöôïc vò theá trong caïnh tranh, doanh nghieäp phaûi nhanh choùng naém baét coâng ngheä hieän ñaïi, thu huùt vaø söû duïng hieäu quaû nguoàn voán … Ngoaøi ra, phaûi taêng cöôøng coâng taùc quaûn trò ñeå naâng cao hieäu quaû quaûn lyù, giaûm thieåu ruûi ro, cuûng coá loøng tin cuûa caùc beân coù lôïi ích lieân quan vaø taêng giaù trò cuûa coå ñoâng. Ñaëc bieät, quaûn lyù taøi chính laø moät vaán ñeà thieát yeáu caùc doanh nghieäp raát caàn phaûi quan taâm vaø chuù troïng. Vaø nay, khi Vieät Nam ñaõ chính thöùc gia nhaäp WTO (vaøo ngaøy 07/11/2006) thì vieäc hoaøn thieän coâng taùc quaûn lyù taøi chính theo xu höôùng môùi, moâ hình môùi laø moät yeâu caàu caáp baùch. Khi neàn kinh teá ñaõ phaùt trieån, caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng trong ñieàu kieän môùi thì coâng taùc quaûn lyù taøi chính cuõng phaûi hoaøn thieän, thay ñoåi cho phuø hôïp vôùi tình hình môùi. Caùc doanh nghieäp caàn vaän duïng caùc lyù thuyeát quaûn trò hieän ñaïi vaøo thöïc tieãn hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, ñaëc bieät laø
-4 - caùc lyù thuyeát quaûn trò taøi chính caàn ñöôïc trang bò, aùp duïng moät caùch phoå bieán vaø hieäu quaû hôn trong thôøi gian tôùi. Xuaát phaùt töø nhöõng yeâu caàu khaùch quan nhö vaäy, taùc giaû vaän duïng nhöõng lyù luaän cuûa quaûn trò taøi chính vaøo thöïc tieãn ñeå thöïc hieän ñeà taøi “Quaûn lyù taøi chính taïi caùc coâng ty coå phaàn Vieät Nam phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá”. 2. Muïc ñích cuûa luaän vaên Luaän vaên döïa treân neàn taûng kieán thöùc veà taøi chính doanh nghieäp ñaõ ñöôïc ñaøo taïo ôû baäc cao hoïc ñeå ñi vaøo tìm hieåu thöïc traïng quản lý taøi chính taïi caùc coâng ty coå phaàn Vieät Nam trong thôøi gian qua, nhaèm tìm ra nhöõng öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm coøn toàn taïi trong quaûn lyù taøi chính taïi caùc coâng ty coå phaàn, giuùp caùc coâng ty coå phaàn Vieät Nam quaûn lyù taøi chính phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá. 3. Phöông phaùp nghieân cöùu Luaän vaên döïa treân phöông phaùp heä thoáng, toång hôïp, phaân tích, so saùnh, thoáng keâ… ñeå heä thoáng hoaù lyù luaän, neâu leân caùc noäi dung chuû yeáu vaø quan troïng cuûa coâng taùc quaûn lyù taøi chính hieän ñaïi vaø khoa hoïc taïi caùc coâng ty coå phaàn. Töø ñoù öùng duïng vaøo thöïc tieãn taïi caùc coâng ty coå phaàn Vieät Nam, giuùp hoï vöõng vaøng khi böôùc vaøo hoäi nhaäp. 4. Boá cuïc cuûa luaän vaên: Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, luaän vaên bao goàm: - Chöông 1: Quaûn lyù taøi chính trong caùc coâng ty coå phaàn theo thoâng leä quoác teá. - Chöông 2: Quaûn lyù taøi chính taïi caùc coâng ty coå phaàn Vieät Nam trong thôøi gian qua. - Chöông 3: Quaûn lyù taøi chính taïi caùc coâng ty coå phaàn Vieät Nam phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá.
-5 - CHÖÔNG 1 QUAÛN LYÙ TAØI CHÍNH TRONG CAÙC COÂNG TY COÅ PHAÀN THEO THOÂNG LEÄ QUOÁC TEÁ Hoaït ñoäng quaûn trò taøi chính ñöôïc hoaøn thieän daàn theo nhu caàu phaùt trieån cuûa hoaït ñoäng kinh doanh sao cho phuø hôïp vôùi trình ñoä toå chöùc saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Vaøo buoåi ban ñaàu cuûa hoaït ñoäng quaûn lyù doanh nghieäp, Giaùm ñoác kinh doanh döï kieán doanh soá baùn haøng vaø Giaùm ñoác taøi chính ñôn giaûn chæ laø tìm ñuû voán ñeå xaây döïng nhaø maùy, mua caùc trang thieát bò… Tình traïng nhö vaäy hieän nay khoâng coøn toàn taïi phoå bieán trong haàu heát caùc coâng ty coå phaàn ôû caùc nöôùc phaùt trieån theo kinh teá thò tröôøng. Beân caïnh vieäc tìm kieám nguoàn voán ñeå taøi trôï cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, quaûn trò taøi chính ngaøy nay coøn bao quaùt raát nhieàu vaán ñeà coù tính soáng coøn cuûa doanh nghieäp nhö duy trì khaû naêng thanh toaùn vaø vò theá taøi chính cuûa doanh nghieäp treân thöông tröôøng. Taàm quan troïng ngaøy caøng taêng cuûa thò tröôøng toaøn caàu ñoái vôùi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp ñaõ laøm naûy sinh caùc lyù thuyeát quaûn trò taøi chính hieän ñaïi vaø laøm gia taêng tính phöùc taïp cuõng nhö taàm quan troïng cuûa hoaït ñoäng quaûn trò taøi chính trong doanh nghieäp, ñaëc bieät trong coâng ty coå phaàn. Quaûn trò coù nhieàu kieåu vaø noù taïo neân trình ñoä quaûn trò. Thoaït ñaàu moïi doanh nghieäp ñeàu ñöôïc chuû nhaân quaûn trò theo kieåu thuaän tieän. Coâng vieäc vaø caùc boä phaän trong doanh nghieäp do moät mình chuû nhaân saép xeáp, theo taøi thieân phuù vaø theo nhö hoï thaáy thuaän tieän. Caùch naøy phuø hôïp vaø höõu hieäu cho caùc doanh nghieäp nhoû, vaøi ba chuïc ngöôøi. Khi doanh nghieäp leân ñeán caû traêm ngöôøi thì kieåu thuaän tieän khoâng coøn höõu hieäu, phaûi chuyeån sang kieåu quaûn trò theo khoa hoïc. Caùch quaûn trò naøy ñaõ hôïp lyù hoùa toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, caùc
-6 - coâng vieäc ñöôïc saép xeáp hôïp lyù, ñöôïc moïi ngöôøi keå caû chuû phaûi laøm theo nhöõng thuû tuïc nhaát ñònh. Ta goïi kieåu quaûn trò naøy laø tieân tieán. Keå töø sau naêm 2000, khi thöông mai ñieän töû phaùt trieån, thì quaûn trò tieân tieán ñöôïc naâng cao theâm moät böôùc nöõa, ñoù chính laø trình ñoä quaûn trò hieän ñaïi cuûa theá kyû 21. Nhö vaäy, tuøy thuoäc vaøo quy moâ, trình ñoä toå chöùc cuûa coâng ty, vaøo ñaëc ñieåm cuûa neàn kinh teá… maø coù kieåu quaûn trò taøi chính thích hôïp. Thuaät ngöõ thoâng leä quoác teá trong phaïm vi baøi vieát naøy muoán ñeà caäp ñeán caùch quaûn lyù taøi chính theo kieåu hieän ñaïi vaø khoa hoïc nhö phaàn trình baøy ôû treân maø caùc coâng ty ña quoác gia ñaõ thöïc hieän thaønh coâng hay ñöôïc tìm thaáy trong caùc taøi lieäu giaûng daïy veà quaûn trò taøi chính doanh nghieäp. 1.1 Caùc quyeát ñònh trong quaûn trò taøi chính Quaûn trò taøi chính trong coâng ty coå phaàn laø moät quaù trình quaûn lyù trong ñoù nhaø quaûn trò taøi chính xöû lyù caùc thoâng tin lieân quan ñeán moâi tröôøng taøi chính vaø moâi tröôøng noäi boä cuûa coâng ty, giaûi quyeát moät caùch ñuùng ñaén caùc moái quan heä taøi chính phaùt sinh trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, ñöa ra caùc quyeát ñònh taøi chính nhaèm toái ña hoaù giaù trò coâng ty. Giaù trò cuûa moät doanh nghieäp chòu aûnh höôûng cuûa ba loaïi quyeát ñònh taøi chính: Quyeát ñònh ñaàu tö, Quyeát ñònh taøi trôï vaø Quyeát ñònh chi traû coå töùc. Caùc quyeát ñònh taøi chính naøy coù aûnh höôûng ñeán söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. 1.1.1 Quyeát ñònh ñaàu tö Ñaây laø quyeát ñònh quan troïng nhaát trong ba quyeát ñònh cuûa quaûn trò taøi chính vì noù taïo ra giaù trò cho doanh nghieäp. Quyeát ñònh ñaàu tö chuû yeáu traû lôøi caùc caâu hoûi: Ñaàu tö vaøo ñaâu, Caùi gì? Ñaàu tö khi naøo laø thích hôïp? Vaø quy moâ ñaàu tö ra sao? Quyeát ñònh ñaàu tö bao goàm nhöõng quyeát ñònh nhö sau:
-7 - - Doanh nghieäp caàn nhöõng loaïi taøi saûn naøo phuïc vuï cho saûn xuaát kinh doanh? - Moái quan heä giöõa taøi saûn löu ñoäng vaø taøi saûn coá ñònh neân nhö theá naøo? - Doanh nghieäp caàn ñaàu tö bao nhieâu vaøo taøi saûn löu ñoäng? Bao nhieâu vaøo taøi saûn coá ñònh? Chi tieát hôn, doanh nghieäp caàn ñaàu tö bao nhieâu vaøo haøng toàn kho, bao nhieâu tieàn maët caàn coù trong hoaït ñoäng kinh doanh haøng ngaøy? Chính saùch baùn chòu ra sao? Neân mua saém nhöõng loaïi taøi saûn coá ñònh naøo? 1.1.2 Quyeát ñònh taøi trôï Quyeát ñònh taøi trôï gaén lieàn vôùi vieäc quyeát ñònh neân löïa choïn loaïi nguoàn voán naøo taøi trôï cho vieäc mua saém taøi saûn, neân söû duïng voán chuû sôû höõu hay voán vay, neân duøng voán ngaén haïn hay voán daøi haïn, neân keát hôïp caùc nguoàn taøi trôï nhö theá naøo ñeå chi phí söû duïng voán cuûa coâng ty laø thaáp nhaát. Quyeát ñònh taøi trôï xem xeùt moái quan heä giöõa lôïi nhuaän ñeå laïi taùi ñaàu tö vaø lôïi nhuaän ñöôïc phaân chia cho coå ñoâng döôùi hình thöùc coå töùc. Ngoaøi ra, trong quyeát ñònh taøi trôï coøn phaûi quyeát ñònh chính xaùc huy ñoäng caùc nguoàn voán ôû ñaâu vaø laøm theá naøo ñeå huy ñoäng ñöôïc caùc nguoàn taøi trôï: voán vay ngaén haïn vaø daøi haïn, huy ñoäng voán baèng caùch phaùt haønh caùc coâng cuï nôï, keâu goïi theâm voán töø coå ñoâng… Cuï theå, coù caùc quyeát ñònh taøi trôï nhö sau: - Quyeát ñònh huy ñoäng nguoàn voán ngaén haïn: vay ngaén haïn hay laø söû duïng tín duïng thöông maïi hay vay ngaén haïn ngaân haøng. - Quyeát ñònh huy ñoäng nguoàn voán daøi haïn: vay ngaân haøng hay phaùt haønh traùi phieáu coâng ty, söû duïng voán coå phaàn phoå thoâng hay laø voán coå phaàn öu ñaõi hay söû duïng nôï. - Quyeát ñònh caáu truùc voán: söû duïng nôï hay voán chuû sôû höõu. - Quyeát ñònh vay ñeå mua hay thueâ taøi saûn.
-8 - 1.1.3 Quyeát ñònh chi traû coå töùc Keát hôïp caû hai quyeát ñònh ñaàu tö vaø taøi trôï laø quyeát ñònh veà chính saùch coå töùc. Ñoái vôùi baát kyø coâng ty, möùc lôïi nhuaän giöõ laïi seõ aûnh höôûng lôùn ñeán coå töùc chia cho coå ñoâng. Tyû leä chi traû coå töùc seõ quyeát ñònh möùc lôïi nhuaän ñeå laïi taùi ñaàu tö, vì vaäy nhaø quaûn trò taøi chính phaûi caân nhaéc giöõa lôïi ích cuûa vieäc chia coå töùc vôùi lôïi ích cuûa vieäc giöõ laïi lôïi nhuaän. Giaù trò ñaït ñöôïc töø coå töùc chi traû cho coå ñoâng phaûi caân xöùng vôùi chi phí cô hoäi cuûa vieäc maát ñi lôïi nhuaän giöõ laïi nhö laø moät phöông tieän taøi trôï töø voán chuû sôû höõu. Coù theå lieät keâ moät soá caùc quyeát ñònh chính saùch coå töùc nhö sau: - Quyeát ñònh chi coå töùc bao nhieâu phaàn traêm töø lôïi nhuaän? neân giöõ oån ñònh hay laø thay ñoåi tuøy thuoäc vaøo lôïi nhuaän vaø caùc cô hoäi ñaàu tö cuûa coâng ty? - Quyeát ñònh vieäc phaân phoái lôïi nhuaän cho coå ñoâng neân ñöôïc thöïc hieän baèng caùch chia coå töùc baèng tieàn maët hay baèng coå phieáu. - Quyeát ñònh xem coâng ty neân theo ñuoåi moät chính saùch coå töùc nhö theá naøo vaø lieäu chính saùch coå töùc coù taùc ñoäng gì ñeán giaù trò coâng ty hay giaù coå phieáu treân thò tröôøng hay khoâng. - Quyeát ñònh löïa choïn nguoàn voán chuû sôû höõu naøo ñeå taêng voán ñaàu tö cho caùc cô hoäi ñaày trieån voïng: lôïi nhuaän giöõ laïi, hay tieáp tuïc traû coå töùc ôû möùc ñoä cao vaø phaùt haønh coå phieáu môùi. Nhaø quaûn trò taøi chính caàn caân nhaéc nhöõng yeáu toá sau ñaây tröôùc khi ñöa ra caùc quyeát ñònh lieân quan ñeán chính saùch coå töùc: - Möùc ñoä quan taâm maø caùc coå ñoâng daønh cho thu nhaäp töø coå töùc ra sao? - Lieäu thu nhaäp töø coå töùc trong töông lai coù ruûi ro hôn thu nhaäp töø coå töùc cuûa ngaøy hoâm nay khoâng?
-9 - - Moät thò tröôøng khoâng hoaøn haûo coù phaûi laø nhaân toá quan troïng khieán cho caùc coâng ty löïa choïn chính saùch coå töùc nhaèm thoaû maõn moái quan taâm cuûa moät nhoùm khaùch haøng cuï theå rieâng bieät khoâng? - Chính saùch thueá aûnh höôûng tôùi chính saùch coå töùc ra sao? - Lieäu caùc nhaø ñaàu tö coù suy dieãn chính saùch coå töùc cuûa coâng ty nhö laø moät thoâng ñieäp veà söï phoàn vinh cuûa coâng ty trong töông lai khoâng? 1.2 Phöông thöùc huy ñoäng voán 1.2.1 Nguoàn voán taøi trôï cho coâng ty Voán luoân laø yeáu toá quan troïng trong kinh doanh. Neáu coù yù töôûng kinh doanh hay nhöng khoâng coù voán, cuõng raát khoù bieán yù töôûng kinh doanh thaønh hieän thöïc. Do vaäy, vieäc huy ñoäng voán töø nhieàu nguoàn khaùc nhau seõ raát caàn thieát neáu muoán thaønh coâng treân thöông tröôøng. Ñeå taøi trôï cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, caùc coâng ty coå phaàn coù theå huy ñoäng voán töø nhöõng nguoàn sau: Phaùt haønh coå Phaùt haønh phieáu môùi traùi phieáu Thò tröôøng Lôïi nhuaän voán Vay ngaân ñeå laïi haøng Thò tröôøng taøi Nguoàn töø Nguoàn voán chính vaø tieàn chính phuû teä quoác teá Quyõ ñaàu tö Coâng ty taøi chính
-10 - - Nguoàn voán töï boå sung: khoaûn lôïi nhuaän giöõ laïi sau khi coâng ty ñaõ thöïc hieän chính saùch phaân phoái coå töùc. Maët khaùc, coâng ty coøn söû duïng toaøn boä soá khaáu hao ñeå taùi ñaàu tö taøi saûn coá ñònh. - Nguoàn voán lieân doanh lieân keát: laø nguoàn voán maø coâng ty coù ñöôïc thoâng qua hình thöùc hôïp taùc kinh doanh hoaëc lieân keát vôùi caùc toå chöùc vaø caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc. - Huy ñoäng voán treân thò tröôøng voán, thò tröôøng taøi chính vaø tieàn teä quoác teá: caùc coâng ty coå phaàn coù caùc nguoàn taøi trôï sau: Nguoàn taøi trôï beân ngoaøi: phaùt haønh coå phieáu taêng voán ñieàu leä vaø thaëng dö voán. Ngoaøi ra, thöïc hieän vay nôï cuûa caùc traùi chuû thoâng qua phaùt haønh traùi phieáu. Nguoàn taøi trôï beân trong: khoaûn thaëng dö voán coå phaàn ñöôïc hình thaønh do cheânh leäch giaù khi coâng ty coå phaàn mua baùn coå phieáu quyõ. - Huy ñoäng voán töø caùc toå chöùc taøi chính trung gian: ngaân haøng thöông maïi, caùc Quyõ ñaàu tö, coâng ty taøi chính. - Ngoaøi nhöõng nguoàn voán treân, coâng ty coù theå huy ñoäng voán töø nhöõng nguoàn khaùc nhö: mua traû chaäm caùc loaïi maùy moùc thieát bò, thueâ taøi chính, caùc khoaûn chieám duïng töø caùc khoaûn phaûi thanh toaùn nhö thueá, nhaø cung caáp… 1.2.2 Caáu truùc voán vaø chi phí söû duïng voán Trong coâng ty coå phaàn, caáu truùc voán phaûn aùnh vò theá, quy moâ, uy tín cuûa coâng ty coå phaàn treân thò tröôøng. Moät caáu truùc voán meàm deûo, linh hoaït seõ ñaùp öùng ñöôïc caùc nhu caàu khaùc nhau cuûa caùc nhaø ñaàu tö, ñaùp öùng ñöôïc caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty coå phaàn.
-11 - Caáu truùc voán laø söï keát hôïp cuûa nôï ngaén haïn, nôï daøi haïn, coå phaàn öu ñaõi vaø voán coå phaàn thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå taøi trôï cho quyeát ñònh ñaàu tö cuûa coâng ty. Caáu truùc voán toái öu xaûy ra ôû ñieåm maø taïi ñoù toái thieåu hoaù chi phí söû duïng voán, toái thieåu hoaù ruûi ro vaø toái ña hoaù giaù trò coâng ty. Coù theå coù moät caáu truùc voán toái öu goàm caû nôï vaø voán coå phaàn thöôøng. Caùc yeáu toá khaùc caàn ñöôïc xem xeùt khi thieát laäp moät chính saùch caáu truùc voán: - Caùc tieâu chuaån cuûa ngaønh - Yeâu caàu cuûa nhaø cho vay - Quaûn lyù: söï khoâng thích ruûi ro, naém giöõ quyeàn kieåm soaùt coâng ty… Chi phí söû duïng voán laø caùi giaù maø doanh nghieäp phaûi traû cho vieäc söû duïng nguoàn taøi trôï, ñoù laø nôï vay, coå phaàn öu ñaõi, thu nhaäp giöõ laïi, coå phaàn thöôøng vaø doanh nghieäp söû duïng nhöõng nguoàn taøi trôï naøy ñeå taøi trôï cho caùc döï aùn ñaàu tö môùi. Chi phí söû duïng voán vay Chi phí söû duïng voán vay laø chi phí traû laõi vay cho ngaân haøng hoaëc ngöôøi cho vay. Trong chi phí söû duïng voán vay goàm coù: - Chi phí söû duïng voán vay ngaén haïn (tröôøng hôïp tính theo laõi keùp): rd = (1 + r )m - 1 m Trong ñoù: rd: Chi phí söû duïng voán vay r: Laõi suaát tieàn vay (danh nghóa) moät naêm m: Soá kyø tính laõi trong naêm - Chi phí söû duïng voán vay daøi haïn:
-12 - V= A1 + A2 +…+ An 1 (1 + rd) (1 + rd)2 (1 + rd)n Trong ñoù: rd: Chi phí söû duïng voán vay V: Khoaûn nôï vay daøi haïn Ai: Soá tieàn hoaøn traû töøng naêm (laõi vaø moät phaàn voán goác) n: Soá naêm hoaøn traû heát nôï vay vaø laõi - Chi phí söû duïng voán vay sau thueá: trong thöïc teá, chi phí söû duïng voán vay sau thueá ñöôïc giaûm moät khoaûn = rdT so vôùi chi phí söû duïng voán vay tröôùc thueá (ñoái vôùi caùc doanh nghieäp coù söû duïng voán vay, söû duïng ñöôïc yeáu toá naøy coøn goïi laø söû duïng toát “laù chaén thueá”). rd* = rd. (1 – T) Trong ñoù: rd*: Chi phí söû duïng voán vay sau thueá TNDN rd: Chi phí söû duïng voán vay tröôùc thueá TNDN T: thueá suaát thueá TNDN Chi phí söû duïng voán coå phaàn öu ñaõi Chi phí söû duïng voán coå phaàn öu ñaõi ñöôïc xaùc ñònh theo möùc coå töùc chi traû haøng naêm cho caùc coå ñoâng öu ñaõi rp = Dp P’p Trong ñoù: rp: Chi phí söû duïng voán coå phaàn öu ñaõi
-13 - Dp: coå töùc coå phaàn öu ñaõi P’p: Doanh thu thuaàn töø vieäc phaùt haønh coå phaàn öu ñaõi. Vôùi P’p = Meänh giaù coå phaàn öu ñaõi (1 - % chi phí phaùt haønh coå phaàn öu ñaõi) Chi phí söû duïng voán coå phaàn thöôøng Chi phí söû duïng voán coå phaàn thöôøng laø tyû suaát sinh lôïi treân moãi coå phaàn do caùc nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng voán kyø voïng. Coù hai daïng taøi trôï döôùi daïng coå phaàn thöôøng: (1) thu nhaäp giöõ laïi vaø (2) phaùt haønh môùi coå phaàn thöôøng. Chi phí söû duïng voán lôïi nhuaän giöõ laïi: re re = D1 + g (theo moâ hình ñònh giaù taêng tröôûng ñeàu) P0 re = rf + [ β x (rm – rf)] (theo moâ hình ñònh giaù taøi saûn voán CAPM) Trong ñoù: D1: coå töùc döï kieán vaøo cuoái naêm 1 P0: Giaù coå phaàn thöôøng g: tyû leä taêng tröôûng ñeàu haøng naêm trong coå töùc rf: tyû suaát sinh lôïi phi ruûi ro rm: tyû suaát sinh lôïi thò tröôøng laø tyû suaát sinh lôïi danh muïc thò tröôøng cuûa caùc taøi saûn β: ruûi ro heä thoáng cuûa coâng ty Chi phí söû duïng töø phaùt haønh môùi coå phaàn thöôøng: rne rne = D1 + g P’0 Trong ñoù: P’0: laø doanh thu phaùt haønh thuaàn
-14 - Chi phí söû duïng voán bình quaân (WACC: Weighted Average Cost of Capital) Chi phí söû duïng voán bình quaân phuï thuoäc vaøo hai nhaân toá, ñoù laø tyû troïng cuûa töøng nguoàn voán vaø chi phí söû duïng voán cuûa töøng nguoàn töông öùng. Chi phí söû duïng voán bình quaân ñöôïc söû duïng ñeå tính cô caáu voán toái öu cuûa doanh nghieäp. - Chi phí söû duïng voán vay tröôùc thueá thu nhaäp doanh nghieäp: WACC = Wd.rd + Wp.rp + We.re - Chi phí söû duïng voán vay sau thueá thu nhaäp doanh nghieäp: WACC = Wd.rd(1 - T) + Wp.rp + We.re Trong ñoù: WACC: Chi phí söû duïng voán bình quaân Wd: Tyû troïng nguoàn voán vay Wp: Tyû troïng nguoàn voán coå phaàn öu ñaõi We: Tyû troïng nguoàn voán coå phaàn thöôøng (hoaëc voán chuû sôû höõu) rd: Chi phí söû duïng voán vay tröôùc thueá TNDN rp: Chi phí söû duïng voán coå phaàn öu ñaõi re: Chi phí söû duïng voán coå phaàn thöôøng (hoaëc voán chuû sôû höõu) T: Thueá suaát thueá TNDN 1.3 Caùc vaán ñeà ñaïi dieän (Agency Problems) 1.3.1 Vaán ñeà ngöôøi chuû – ngöôøi ñaïi dieän Trong coâng ty coå phaàn coù söï phaân ñònh giöõa quyeàn sôû höõu vaø quyeàn quaûn lyù, coù söï taùch rôøi giöõa chuû sôû höõu vaø ngöôøi ñieàu haønh hoaït ñoäng coâng ty. Noù cho pheùp chia nhoû quyeàn sôû höõu theo nhöõng phaàn goùp voán baèng nhau vaø töø ñoù söï
-15 - chuyeån nhöôïng thay ñoåi quyeàn sôû höõu seõ khoâng gaây phieàn phöùc ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Vaø ñieàu naøy cuõng cho pheùp coâng ty thueâ nhöõng nhaø quaûn lyù chuyeân nghieäp ñeå ñieàu haønh coâng ty cuûa mình theo höôùng hieäu quaû nhaát nhöng vaãn ñaûm baûo muïc tieâu ban ñaàu cuûa caùc chuû sôû höõu. Beân caïnh nhöõng thuaän lôïi cuûa vieäc taùch rôøi naøy mang laïi, coù nhöõng vaán ñeà phaùt sinh khi muïc tieâu cuûa caùc chuû sôû höõu vaø muïc tieâu cuûa caùc nhaø quaûn lyù khaùc nhau. Trong thöïc teá, khoâng bao giôø coù söï ñoàng nhaát tuyeät ñoái trong muïc tieâu giöõa ngöôøi chuû vaø ngöôøi ñaïi dieän trong quaù trình hoaït ñoäng. Ñieàu naøy laøm phaùt sinh nhöõng maâu thuaãn lôïi ích giöõa chuû sôû höõu vaø nhaø quaûn lyù, ñaõ taïo neân nhöõng vaán ñeà veà ngöôøi chuû - ngöôøi ñaïi dieän (agency problems). Caùc coå ñoâng laø ngöôøi chuû coøn caùc nhaø quaûn lyù chuyeân nghieäp laø ngöôøi ñaïi dieän cho hoï. Nhöõng ngöôøi quaûn lyù coâng ty ñöôïc yeâu caàu ñaët lôïi ích cuûa coâng ty cao hôn lôïi ích cuûa chính hoï vaø hai lôïi ích naøy coù theå khoâng gaëp nhau, vaø khi lôïi ích cuûa ngöôøi quaûn lyù ñöôïc ñaët leân treân, lôïi ích thöïc söï cuûa coâng ty seõ bò ñe doïa. Cuï theå, caùc coå ñoâng seõ yeâu caàu caùc nhaø quaûn lyù laøm sao ñeå gia taêng giaù trò cuûa coâng ty nhöng caùc nhaø quaûn lyù coù theå töï ruùt lui khoûi nhöõng coâng vieäc naëng nhoïc naøy hoaëc coù theå thu veùn cho caù nhaân ñeå laøm giaøu. Maâu thuaãn veà quyeàn lôïi giöõa coå ñoâng vaø ngöôøi quaûn lyù khoâng naûy sinh khi moät ngöôøi naém giöõ 100% coå phaàn, bôûi neáu laøm ñieàu gì ñoù sai traùi, anh ta seõ laøm moät vieäc coù haïi cho chính mình, vaø do ñoù treân thöïc teá raát hieám khi ñieàu naøy xaûy ra. Vì vaäy, maâu thuaãn treân naûy sinh vaø toàn taïi khi maø tyû leä voán coå phaàn ñöôïc sôû höõu bôûi caùc nhaø quaûn lyù coâng ty döôùi 100% trong caùc tröôøng hôïp sau: - Nhaø quaûn lyù sôû höõu moät tyû leä nhoû coå phaàn, hoï coù theå khoâng laøm vieäc heát mình vì lôïi ích cuûa coå ñoâng bôûi vì chæ moät phaàn nhoû löôïng thu nhaäp kieám ñöôïc töø coå phaàn trôû thaønh cuûa caûi cuûa hoï. Hoï coù theå muoán coù löông vaø
-16 - boång loäc cao bôûi vì phaàn lôùn chi phí naøy seõ do coå ñoâng beân ngoaøi gaùnh chòu. - Trong coâng ty coå phaàn khi maø quyeàn sôû höõu phaân taùn roäng raõi trong coâng chuùng trong vaø ngoaøi nöôùc thì caùc nhaø quaûn lyù coù quyeàn töï chuû cao vaø hoï coù theå khoâng gaén boù vôùi lôïi ích cuûa coå ñoâng. Caùc coå ñoâng lôùn coù theå kieåm soaùt coâng ty trong khi chæ naém giöõ 51% coå phaàn hay thaäm chí laø ít hôn neáu caùc coå ñoâng khaùc yeân laëng (thöôøng vôùi tröôøng hôïp coâng ty nieâm yeát). Neáu hoï haønh ñoäng ñi ngöôïc laïi lôïi ích cuûa coâng ty, baûn thaân hoï chæ phaûi gaùnh chòu thieät haïi theo tæ leä phaàn traêm naém giöõ. Ñaëc bieät, coøn coù theå xaáu hôn khi ngöôøi ñaïi dieän coå ñoâng khoâng naém giöõ coå phaàn cuûa coâng ty nhöng laïi coù theå höôûng thuï 100% lôïi ích vaø khoâng phaûi chòu baát kyø toån thaát naøo. - Caùc nhaø quaûn lyù khi thaáy ñöôïc tieàm naêng phaùt trieån cuûa coâng ty trong töông lai, muoán giaønh quyeàn kinh doanh coâng ty, hoï coù theå thu xeáp caùc khoaûn vay ñeå mua laïi heát coå phieáu coâng ty, bieán coâng ty coå phaàn coâng coäng thaønh coâng ty coå phaàn noäi boä hay coâng ty tö nhaân thuoäc sôû höõu cuûa moät vaøi caù nhaân trong Ban quaûn lyù. 1.3.2 Chi phí ñaïi dieän Taïi sao chuùng ta coù chi phí ñaïi dieän? Neáu nhaø ñaàu tö beân ngoaøi laø nhöõng ngöôøi am hieåu, laøm theá naøo coâng ty coù theå khieán hoï tin töôûng vaøo nhöõng nhaø quaûn lyù? Laøm theá naøo nhaø quaûn lyù coù theå höùa heïn vôùi caùc nhaø ñaàu tö raèng anh ta seõ toái ña lôïi nhuaän cuûa coâng ty tröôùc tieân chöù khoâng phaûi vì lôïi ích cuûa baûn thaân mình? Laøm theá naøo coâng ty coù theå haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö ngay caû trong tröôøng hôïp nhöõng nhaø quaûn lyù coâng ty naém giöõ trong tay ít hôn 100% coå phaàn? Taát caû nhöõng toån thaát veà giaù trò do maâu thuaãn quyeàn lôïi giöõa coå ñoâng vaø nhaø quaûn lyù gaây ra ñöôïc xem nhö laø chi phí ñaïi dieän. Caùc chi phí ñaïi dieän (agency cost) xuaát hieän khi: (1) Caùc nhaø quaûn lyù khoâng coá gaéng thöïc hieän nhieäm
-17 - vuï toái ña hoaù giaù trò coâng ty, (2) Caùc coå ñoâng seõ gaùnh chòu phí toån ñeå kieåm soaùt ban quaûn lyù vaø do ñoù aûnh höôûng ñeán coâng vieäc cuûa hoï. Coù ba loaïi chi phí ñaïi dieän phaùt sinh trong vaán ñeà ñaïi dieän, nhaèm khaéc phuïc maâu thuaãn quyeàn lôïi giöõa coå ñoâng vaø nhaø quaûn lyù, qua ñoù höùa heïn vôùi caùc nhaø ñaàu tö raèng vieäc toái ña giaù trò cuûa caùc coå ñoâng seõ töông öùng vôùi vieäc toái ña lôïi ích cuûa caùc nhaø quaûn lyù. Ñoù laø: - Chi phí raøng buoäc (Bonding cost): nhöõng khoaûn chi cho vieäc khuyeán khích, ñaõi ngoä ngöôøi quaûn lyù nhö: caùc khoaûn thöôûng, quyeàn choïn mua coå phieáu coâng ty… - Chi phí kieåm soaùt (monitoring cost): coâng ty phaûi chi traû cho vieäc thueâ kieåm toaùn vieân ñeå thanh tra soå saùch keá toaùn cuûa coâng ty, mua baûo hieåm taøi saûn… - Chi phí khaùc (Residual cost): laø nhöõng khoaûn phí phaùt sinh ngoaøi chi phí raøng buoäc vaø chi phí giaùm saùt. Chaúng haïn nhö chi phí cho vieäc laøm thay coâng vieäc cuûa nhaø quaûn lyù khi hoï laøm vieäc khoâng heát mình hoaëc bò sa thaûi do coù haønh ñoäng ñi ngöôïc laïi vôùi lôïi ích coâng ty. 1.3.3 Giaûi phaùp cho vaán ñeà ñaïi dieän Chöa coù moät giaûi phaùp thöïc söï cho vaán ñeà ñaïi dieän. Baèng caùch naøy hay caùch khaùc ñeå dung hoøa lôïi ích cuûa ngöôøi chuû vaø lôïi ích cuûa ngöôøi ñaïi dieän nhöng söï khaùc bieät vaãn luoân toàn taïi. Tuy nhieân, ñeå khaéc phuïc nhöõng maâu thuaãn quyeàn lôïi giöõa coå ñoâng vaø ngöôøi quaûn lyù, chuû coâng ty neân xem nhaø quaûn lyù nhö laø ngöôøi ñaïi dieän cho coå ñoâng vaø caàn coù söï khích leä sao cho ngöôøi quaûn lyù noã löïc laøm vieäc, ñieàu haønh coâng ty toát hôn. Caùc bieän phaùp coù theå laø: - Caùc vai troø quan troïng cuûa Ban giaùm ñoác (goàm caû nhöõng vò trí ñoäc laäp vaø khoâng tham gia ñieàu haønh) neân do nhöõng ngöôøi sôû höõu phaàn lôùn trong
-18 - coâng ty ñaûm nhaän. Ban giaùm ñoác coù quyeàn thueâ vaø sa thaûi caùc vò trí quaûn lyù. Nhaø quaûn lyù seõ bò sa thaûi hay boài thöôøng toån thaát taøi chính khi khoâng hoaøn thaønh caùc muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Vôùi söï hoã trôï cuûa caùc kieåm toaùn vieân, caùc thaønh vieân naøy coù theå vöøa giaùm saùt caùc vò trí quaûn lyù vöøa kieàm cheá caùc coå ñoâng lôùn laïm duïng quyeàn löïc. - Taïo caùc raøng buoäc trong caùc hôïp ñoàng vay nôï giôùi haïn quyeàn löïc cuûa nhaø quaûn lyù. - Beân caïnh vieäc taïo ra cô cheá giaùm saùt vaø kieåm soaùt caàn coù cheá ñoä khuyeán khích ñeå ngöôøi quaûn lyù haønh xöû vì lôïi ích cuûa coå ñoâng nhö: tieàn löông vaø tieàn thöôûng thoaû ñaùng nhö thöôûng phaàn traêm treân möùc vöôït cuûa lôïi nhuaän kieám ñöôïc so vôùi lôïi nhuaän keá hoaïch, thöôûng baèng quyeàn choïn mua coå phieáu coâng ty vôùi giaù öu ñaõi so vôùi möùc giaù baùn coå phieáu treân thò tröôøng taïi thôøi ñieåm mua, coù keá hoaïch ñaõi ngoä ñeå gaén keát ngöôøi quaûn lyù vôùi chuû coâng ty… Khi aáy, muïc tieâu lôïi nhuaän vaø hôn theá nöõa laø giaù coå phieáu ñaõ trôû thaønh ñoäng löïc chính cuûa caùc nhaø quaûn lyù. Ñieàu naøy laøm taêng tinh thaàn doanh nghieäp cuûa caùc nhaø quaûn lyù vaø mang laïi hieäu quaû cho coâng ty vì lôïi ích cuûa coå ñoâng cuõng chính laø lôïi ích cuûa caùc nhaø quaûn lyù. - Cuõng coù laäp luaän cho raèng chi traû coå töùc coù theå laøm giaûm chi phí ñaïi dieän giöõa caùc coå ñoâng vaø ban ñieàu haønh. Vieäc chi traû coå töùc (doøng tieàn chi ra) laøm giaûm soá löôïng lôïi nhuaän giöõ laïi coù saün ñeå taùi ñaàu tö vaø ñoøi hoûi söû duïng nhieàu voán coå phaàn töø beân ngoaøi hôn ñeå taøi trôï taêng tröôûng. Vieäc huy ñoäng voán coå phaàn töø beân ngoaøi (nhö baùn coå phaàn thöôøng) trong caùc thò tröôøng voán laøm cho coâng ty phaûi chòu söï giaùm saùt kyõ löôõng cuûa caùc cô quan ñieàu phoái (SEC – Uûy ban chöùng khoaùn vaø thò tröôøng chaúng haïn) vaø caùc nhaø ñaàu tö töông lai, vieäc naøy ñöôïc coi nhö moät chöùc naêng giaùm saùt thaønh quaû cuûa ban ñieàu haønh.
-19 - - Ngoaøi ra, caàn phaûi minh baïch hoaù thoâng tin vaø taïo ra nhöõng aùp löïc kieåm soaùt cuûa thò tröôøng leân caùc coâng ty nhö phaùt haønh coå phieáu ra coâng chuùng vaø nieâm yeát coâng ty treân thò tröôøng chöùng khoaùn trong nöôùc vaø quoác teá. Keát luaän chöông 1 Chöông 1 giôùi thieäu toång quaùt moät soá kieán thöùc caàn thieát veà quaûn lyù taøi chính cuûa caùc caùc hoaït ñoäng taøi chính trong coâng ty coå phaàn laøm cô sôû lyù luaän cho vieäc phaân tích, ñaùnh giaù veà coâng taùc quaûn lyù taøi chính cuûa caùc coâng ty coå phaàn trong caùc chöông tieáp theo. Caùc coâng ty coå phaàn phaûi vaän duïng nhöõng phöông phaùp quaûn trò hieän ñaïi ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuõng nhö phuø hôïp vôùi xu theá phaùt trieån. Cuï theå, luaän vaên tìm hieåu saâu veà caùc quyeát ñònh taøi chính, phöông thöùc huy ñoäng voán vaø caáu truùc voán cuûa coâng ty. Qua ñoù, cho thaáy caùc quyeát ñònh taøi chính phaûi vöøa ñaûm baûo laøm taêng giaù trò kinh teá cuûa coâng ty, ñoàng thôøi phaûi chuù yù laøm sao cho thò tröôøng ñaùnh giaù ñuùng ñaén hieäu quaû hoaït ñoäng, trieån voïng phaùt trieån cuûa coâng ty ñeå caùc nhaø ñaàu tö ñaùnh giaù ñuùng giaù trò cuûa coâng ty.