Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm xã hội huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu BHXH giai đoạn 2017 - 2019 tại BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La, vận dụng lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý thu bảo hiểm xã hội. Luận văn đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm xã hội huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ------------------------- MAI THỊ DUYÊN QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN YÊN CHÂU, TỈNH SƠN LA LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ------------------------- MAI THỊ DUYÊN QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN YÊN CHÂU, TỈNH SƠN LA Chuyên ngành: Quản Lý Kinh Tế Mã số : 8340410 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ MAI TRANG HÀ NỘI, NĂM 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu này là của riêng tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Lê Mai Trang. Công trình nghiên cứu có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng đúng quy định.
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, em xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Ban Giám hiệu trường Đại học Thương mại, Khoa sau Đại học đã động viên và tạo mọi điều kiện cho em trong quá trình học tập và thực hiện đề tài. Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô TS. Lê Mai Trang - người đã hướng dẫn chỉ bảo tận tình, động viên em trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành Luận văn này. Em xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, cán bộ công chức, viên chức Bảo hiểm xã hội huyện Yên Châu tỉnh Sơn La đã hỗ trợ cung cấp tài liệu để em có cơ sở thực tiễn bổ sung vào bài viết. Mặc dù đã cố gắng hoàn thành nội dung nghiên cứu bằng tất cả năng lực và sự nhiệt tình của bản thân, tuy nhiên luận văn này không thể tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được ý kiến đóng góp quý báu của các thầy, cô và đồng nghiệp để em hoàn thiện hơn nữa nhận thức của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 8 năm 2020 Tác giả MAI THỊ DUYÊN
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...............................................................................................................i LỜI CẢM ƠN.................................................................................................................... ii MỤC LỤC .......................................................................................................................... ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT …………………………………………………….vi DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................... vii DANH MỤC HÌNH .......................................................................................................viii PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .............................................................................................. 1 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài............................ 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................ 6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................. 6 5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................. 7 6. Kết cấu của luận văn .................................................................................................... 8 CHƯƠNG I: NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ BHXH VÀ QUẢN LÝ THU BHXH ................................................................................................................................. 9 1.1. Một số vấn đề cơ bản về BHXH.............................................................................. 9 1.1.1. Khái niệm về BHXH .............................................................................................. 9 1.1.2. Các loại hình bảo hiểm xã hội............................................................................11 1.1.3. Tiêu chí đánh giá kết quả quản lý thu bảo hiểm xã hội ở bảo hiểm xã hội cấp huyện...........................................................................................................................13 1.1.4. Vai trò của BHXH ................................................................................................15 1.1.5. Quỹ bảo hiểm xã hội ............................................................................................16 1.2. Quản lý thu BHXH ..................................................................................................17 1.2.1. Khái niệm và vai trò của quản lý thu BHXH .................................................17 1.2.2. Nội dung quản lý thu BHXH..............................................................................20 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội ..............27
iv 1.3.1. Nhân tố chủ quan..................................................................................................27 1.3.2. Nhân tố khách quan .............................................................................................29 1.4. Kinh nghiệm của một số địa phương trong nước về quản lý thu BHXH và bài học rút ra cho BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La.......................................31 1.4.1. Kinh nghiệm một số địa phương trong nước .................................................31 1.4.2. Bài học rút ra cho BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La ...........................33 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN YÊN CHÂU, TỈNH SƠN LA..........................................35 2.1. Tổng quan về huyện Yên Châu và Bảo hiểm xã hội huyện Yên Châu ........35 2.1.1. Giới thiệu về huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La...................................................35 2.1.2.Tổng quan về bảo hiểm xã hội huyện Yên Châu ............................................37 2.2. Thực trạng công tác quản lý thu Bảo hiểm xã hội huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La ...............................................................................................................................46 2.2.1. Thực trạng tổ chức bộ máy và phân cấp quản lý thu Bảo hiểm xã hội ....46 2.2.2. Thực trạng thực hiện các nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội ..............49 2.2.3.Thực trạng công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện quản lý thu bảo hiểm xã hội. .......................................................................................................................58 2.2.4. Thực trạng thực hiện các nguyên tắc quản lý thu BHXH ...........................59 2.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thu BHXH tại huyện Yên Châu .. 617 2.3. Đánh giá chung về quản lý thu BHXH tại Bảo hiểm xã hội huyện Yên Châu ..62 2.3.1. Những kết quả đạt được ......................................................................................62 2.3.2. Những tồn tại hạn chế ..........................................................................................64 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ...................................................................................67 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN YÊN CHÂU, TỈNH SƠN LA .............70 3.1. Phương hướng và mục tiêu công tác quản lý thu BHXH huyện Yên Châu đến năm 2025 ....................................................................................................................70 3.1.1. Phương hướng .......................................................................................................70 3.1.2. Quan điểm phát triển quản lý thu BHXH tại huyện Yên Châu ................71
v 3.1.3. Mục tiêu đến năm 2025 .......................................................................................72 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Yên Châu...............................................................................................................74 3.2.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội và nâng cao nhận thức của người sử dụng lao động, người lao động. ..........................74 3.2.2. Tăng cường số lượng, nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ, công chức, viên chức làm công tác bảo hiểm xã hội. .........................................................78 3.2.3. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát về bảo hiểm xã hội ..79 3.2.4. Tiếp tục đẩy mạnh công tác đôn đốc, thu hồi nợ bảo hiểm xã hội ............81 3.2.5. Cải cách thủ tục hành chính, thay đổi phong cách phục vụ .......................83 3.3. Một số kiến nghị .......................................................................................................86 3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ .....................................................................................86 3.3.2. Kiến nghị với bảo hiểm xã hội Việt Nam .........................................................86 3.3.3. Kiến nghị với bảo hiểm xã hội tỉnh Sơn La ....................................................87 KẾT LUẬN .......................................................................................................................89 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................91
vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT NGHĨA TIẾNG VIỆT BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế DN ĐTNN Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài DNNN Doanh nghiệp nhà nước DNNQD Doanh nghiệp ngoài quốc doanh HCSN Hành chính sự nghiệp HĐLĐ Hợp đồng lao động HĐND Hội đồng nhân dân HTX Hợp tác xã NLĐ Người lao động NSDLĐ Người sử dụng lao động NSNN Ngân sách nhà nước SDLĐ sử dụng lao động SXKD Sản xuất kinh doanh TNLĐ-BNN Tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp UBND Ủy ban nhân dân
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU *Bảng 2.1:Tình hình nhân lực của Bảo hiểm xã hội huyện Yên Châu năm 2017 – 2019..................................................................................................................................41 *Bảng 2.2. Phân bố nhân lực theo các bộ phận tại bảo hiểm xã hội huyện Yên Châu giai đoạn 2017 – 2019...........................................................................................42 *Bảng 2.3: Số đơn vị tham gia BHXH tại BHXH huyện Yên Châu giai đoạn 2017 – 2019 ........................................................................................................................50 *Bảng 2.4: Số lao động trong các đơn vị tham gia BHXH tại BHXH huyện Yên Châu giai đoạn 2017– 2019 ......................................................................................... 517 *Bảng 2.5: Kế hoạch thu BHXH tại BHXH huyện Yên Châu giai đoạn 2017 – 2019………………………………………………………………………………..53 *Bảng 2.6: Số lao động tham gia bảo hiểm xã hội tại các doanh nghiệp ..................50 *Bảng 2.7: Tình hình nợ đọng BHXH tại Bảo hiểm xã hội huyện Yên Châu giai đoạn 2017 – 2019..............................................................................................................52 *Bảng 2.8: Kết quả kiểm tra về thu BHXH tại BHXH huyện Yên Châu giai đoạn 2017 – 2019........................................................................................................... 595
viii DANH MỤC HÌNH Hình 2.1. Bản đồ huyện Yên Châu ..............................................................................32 Hình 2.2. Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của BHXH huyện Yên Châu ...............42
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tại Việt Nam, an sinh xã hội là một vấn đề quan trọng trong sự phát triển đất nước, góp phần thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội. Xã hội càng phát triển thì an sinh xã hội càng được coi trọng. Trong đó, bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong hai trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội. BHXH là chính sách lớn được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm thực hiện. Trong mỗi giai đoạn phát triển kinh tế khác nhau, chính sách BHXH được Nhà nước đề ra và thực hiện phù hợp với mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội từng giai đoạn. BHXH giúp người lao động và gia đình họ giải quyết những rủi ro trong cuộc sống, ổn định cuộc sống khi họ mất hay giảm thu nhập. BHXH giúp ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội nên về lâu dài nó góp phần nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy xã hội ngày càng phát triển. Tính đến hết năm 2019, cả nước số người tham gia BHXH bắt buộc là 15.185 triệu người, BHXH tự nguyện 551 nghìn người, bảo hiểm tai nạn lao động bệnh nghề nghiệp (TNLĐ-BNN) 15.068 triệu người, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) 13.343 triệu người, bảo hiểm y tế (BHYT) 85.390 triệu người, đạt tỷ lệ bao phủ 90% dân số. Cùng với việc mở rộng diện bao phủ BHXH, BHYT, số thu về quỹ BHXH, quỹ BHYT cũng không ngừng gia tăng với tổng số thu ước đạt 361.549 tỷ đồng. Mặc dù đạt được những thành tựu đáng kể, song trên thực tế hoạt động thu BHXH ở Việt Nam còn tồn tại nhiều hạn chế. Tình trạng nợ BHXH kéo dài khiến quyền lợi người lao động bị ảnh hưởng nghiêm trọng: người lao động không những không được hưởng các quyền lợi trước mắt như ốm đau, tai nạn lao động, thai sản, trợ cấp thất nghiệp mà còn ảnh hưởng đến quyền lợi hưu trí sau này. Nguyên nhân xuất phát một phần do sự khó khăn
2 chung của nền kinh tế, nguyên nhân khác là do chế tài xử phạt chưa nghiêm khắc. Đồng thời vì đối tượng phải thu là tiền nên công tác quản lý thu BHXH rất khó khăn, phức tạp và dễ xảy ra sai phạm, vi phạm đạo đức và giảm quỹ vốn. Hơn nữa, các đơn vị sử dụng lao động (SDLĐ) luôn tìm cách “trốn” đóng bảo hiểm bằng nhiều cách để giảm mức chi phí cho doanh nghiệp. Những vi phạm trên dẫn đến sự thất thoát quỹ BHXH. Theo Báo cáo tổng kết năm 2019 của BHXH Việt Nam, tổng số nợ BHXH trên cả nước hiện nay xấp xỉ gần 7.286 tỷ đổng, nếu tình trạng nợ BHXH không cải thiện thì đến năm 2023 số thu của Quỹ sẽ bằng số chi. Từ năm 2024 trở đi để đảm bảo chi chế độ hưu trí, tử tuất, ngoài số thu trong năm phải trích sử dụng thêm kết dư quỹ của các năm trước và dự kiến đến năm 2037 thì quỹ mất khả năng thanh toán. Do đó, nếu không có chính sách hoặc biện pháp tăng thu hoặc giảm chi thì số thu bảo hiểm xã hội trong năm và số tồn tích bắt đầu không đảm bảo khả năng chi trả. Vì vậy nếu không có biện pháp cứng rắn để thu nợ, thì hệ lụy của nó sẽ ảnh hưởng lớn đến trật tự an toàn xã hội và vi phạm các lợi ích cơ bản về an sinh xã hội của người lao động. Vì thế, công tác thu BHXH ngày càng trở thành nhiệm vụ quan trọng và ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển bền vững của sự nghiệp BHXH nước ta. BHXH huyện Yên Châu là một cơ quan chuyên môn do BHXH tỉnh Sơn La trực tiếp quản lý về ngành dọc, đóng trên địa bàn huyện Yên Châu và chịu sự quản lý hành chính của Đảng bộ, UBND huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La. BHXH huyện Yên Châu là cơ quan trực tiếp tổ chức thực hiện chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội đối với người lao động trên địa bàn huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La. Trong nhiều năm qua, việc thực hiện chế độ chính sách BHXH ở huyện Yên Châu đã đạt được những thành công nhất định. Tuy nhiên bên cạnh đó, tình trạng trốn đóng BHXH và số nợ BHXH của các doanh nghiệp trên địa bàn huyện có xu hướng tăng, một số chủ doanh nghiệp
3 trên địa bàn còn chưa hiểu đúng, đủ về chế độ BHXH, còn xảy ra tình trạng doanh nghiệp trốn đóng BHXH, chậm đóng BHXH gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đối với quyền lợi của người lao động. Để khắc phục những hạn chế trên nhằm mở rộng và tăng trưởng nguồn thu BHXH, phát triển bền vững quỹ BHXH, rất cần có những giải pháp thiết thực, hiệu quả nhằm hoàn thiện quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La. Từ thực tiễn nêu trên, học viên đã chọn đề tài “Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm xã hội huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La” làm luận văn thạc sĩ của mình. 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Trong những năm gần đây, lĩnh vực BHXH nói chung và quản lý thu BHXH nói riêng đã và đang được nhiều người quan tâm nghiên cứu. Đã có một số công trình nghiên cứu về BHXH với những cách tiếp cận khác nhau, được đề cập và thể hiện trong một số nghiên cứu sau: Nguyễn Văn Định (2008), “Giáo trình bảo hiểm”. Nội dung giáo trình gồm 15 chương, trình bày những nội dung cơ bản về bảo hiểm và các loại bảo hiểm trên mọi lĩnh vực, ngành nghề như: bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thương mại,... Đặc biệt tại chương 2 của giáo trình đề cập đến Bảo hiểm xã hội. Đây chính là các nội dung lý thuyết liên quan đến bảo hiểm xã hội mà đề tài đã kế thừa được từ giáo trình này. Nguyễn Hữu Vinh (2010), “Giải pháp nhằm hạn chế tình trạng nợ đọng và trốn đóng bảo hiểm xã hội ở Hà Nội”, luận văn thạc sỹ Trường Đại học Kinh tế quốc dân. Luận văn đưa ra và lý giải nguyên nhân làm giảm nguồn thu BHXH là do nợ đọng tiền đóng BHXH kéo dài, trốn đóng bảo hiểm dưới nhiều hình thức của doanh nghiệp, từ đó tác giả kiến nghị các giải pháp làm giảm tình trạng nợ đọng để đảm bảo thu đúng, thu đủ, kịp thời, không làm ảnh hưởng đến việc thụ hưởng các chế độ bảo hiểm của người lao động.
4 Phạm Trường Giang (2010), “Hoàn thiện cơ chế thu BHXH ở Việt Nam”. Trên cơ sở phân tích cơ chế chính sách thu BHXH ở Việt Nam. Tác giả nhấn mạnh vấn đề chế tài xử phạt vi phạm pháp luật BHXH còn thấp, chưa đủ sức răn đe. Giới thiệu một số mô hình thu BHXH ở một số nước phát triển. Từ đó tác giả đưa ra bảy khuyến nghị và một số giải pháp có ý nghĩa thực tiễn hoàn thiện cơ chế chính sách thu BHXH ở Việt Nam. Nguyễn Dương (2016), “Giải pháp nâng cao chất lượng quản lý thu BHXH tại Bảo hiểm xã hội Tỉnh Điện Biên”, Luận văn thạc sĩ Trường Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn đã làm rõ một số vẫn đề lý luận và thực tiễn về chất lượng quản lý thu BHXH. Tác giả đưa ra nhận định về quản lý thu BHXH còn yếu kém do nhiều nguyên nhân cả chủ quan lẫn khách quan. Từ đó, tác giả đã có những kiến nghị về giải pháp tăng cường chất lượng quản lý thu, khắc phục tình trạng nợ đọng, trốn đóng tiền BHXH trên địa bàn Tỉnh Điện Biên. Ngô Tuấn Việt (2017), “Quản lý thu bảo hiểm xã hội quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội”, luận văn thạc sĩ trường Đại học Thương mại, Hà Nội. Luận văn phân tích thực trạng thu BHXH tại địa bàn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội trong giai đoạn 2014 – 2016. Nhấn mạnh những điểm mạnh, cũng như phân tích những hạn chế trong quản lý thu bảo hiểm xã hội tại địa bàn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội trong giai đoạn 2014 – 2016. Qua đó tác giả đưa ra những đề xuất nhằm nâng cao chất lượng quản lý thu bảo hiểm xã hội tại quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội trong thời gian tiếp theo. Khổng Anh Dũng (2017), “Quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam”, luận văn thạc sĩ trường Đại học Thương mại, Hà Nội. Luận văn phân tích và đánh giá được thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Đánh giá những kết quả đạt được, những tồn tại hạn chế và đề xuất một số giải pháp
5 khả thi nhằm tăng cường quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại địa bàn. Phạm Lương Sơn (2017), “Không ngừng đổi mới, đẩy mạnh công tác tuyên truyền”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội kỳ 03, tháng 5/2017 (số 325). Bài viết nêu lên những thuận lợi và thành tựu trong thời gian vừa qua và khẳng định công tác tuyên truyền đem lại hiệu quả tích cực, thiết thực, tạo được chuyển biến quan trọng làm nền tảng cho những hoạt động của ngành BHXH trong thời gian tới. Ngoài ra, bài viết cũng nêu lên được những tồn tại, yếu kém, nguyên nhân trong công tác tuyên truyền và đưa ra những định hướng về nội dung, đối tượng, hình thức và một số giải pháp chủ yếu để thực hiện tốt công tác tuyên truyền như: đẩy mạnh công tác phối hợp với cơ quan truyền thông, cơ quan phối hợp, đơn vị chức năng có liên quan để tuyên tuyền đến mọi đối tượng tham gia BHXH, BHYT; mở rộng phạm vi triển khai đến thôn, xóm, xã, phường; phân nhóm đối tượng có tỷ lệ tham gia BHXH, BHYT còn thấp như nông dân, xã viên hợp tác xã, người lao động tự do để có giải pháp triển khai, phát triển đối tượng. Nguyễn Thị Thu Trang “Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại thành phố Việt Trì, Phú Thọ”, luận văn thạc sĩ ngành quản trị kinh doanh trường Đại học Thương mại, Hà Nội. Luận văn phân tích và đánh giá thực trạng tổ chức công tác thu bảo hiểm xã hội tại thành phố Việt Trì, Phú Thọ. Trên cơ sở đó đưa ra những kết quả đạt được, những tồn tại và hạn chế. Từ đó đề xuất các giải pháp khả thi nhằm hoàn thiện tổ chức công tác thu BHXH. Tuy nhiên giải pháp mới tập trung chủ yếu ở khâu tổ chức thu BHXH. Đinh Thị Lan Anh: “Quản lý thu bảo hiểm bắt buộc trên địa bàn huyện Tuần Giáo tỉnh Điện Biên”, luận văn thạc sỹ Trường Đại học Thương mại. Trình bày lí luận chung về quản lý thu bảo hiểm bắt buộc trên địa bàn huyện. Thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên. Định hướng phát triển và một số giải pháp quản lý thu
6 BHXH bắt buộc trên địa bàn huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên. Tóm lại, hầu hết các công trình nghiên cứu nói trên đã đề cập và giải quyết nhiều các vấn đề liên quan đến quản lý thu bảo hiểm xã hội. Song thực tế, chưa có công trình nào nghiên cứu cụ thể hơn về quản lý thu bảo hiểm xã hội ở huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La. Chính vì thế, việc nghiên cứu đề tài “Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La” là đòi hỏi cấp thiết, thể hiện tính mới và không trùng với các công trình đã công bố. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu BHXH giai đoạn 2017 - 2019 tại BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La, vận dụng lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý thu bảo hiểm xã hội. Luận văn đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về BHXH và quản lý thu BHXH - Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La giai đoạn 2017- 2019, chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế - Xác định phương hướng và đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La trong thời gian tới 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận về quản lý thu BHXH và thực tiễn quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Yên Châu Phạm vi nghiên cứu
7 Phạm vi về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La. Phạm vi về thời gian: Thực trạng quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La được nghiên cứu trong giai đoạn 2017- 2019, các giải pháp hoàn thiện quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La trong thời gian 2023 - 2025. Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La theo nội dung của quản lý thu BHXH tại cơ quan BHXH cấp huyện. 5. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, tác giả luận văn sử dụng các phương pháp khác nhau, bổ sung cho nhau để giải quyết mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu đã đặt ra. Cụ thể, đề tài sử dụng hai nhóm phương pháp là phương pháp thu thập dữ liệu và phương pháp phân tích dữ liệu như sau: Nhóm phương pháp thu thập dữ liệu: - Thu thập, tìm kiếm các dữ liệu liên quan đến cơ sở lý luận của đề tài ở các sách, giáo trình, luận án, luật, nghị định, thông tư, văn bản chuyên ngành, bài báo khoa học chuyên ngành… được dùng để làm cơ sở lý luận về quản lý thu BHXH; nội dung, vai trò và sự cần thiết của quản lý thu BHXH. - Thu thập, nghiên cứu văn bản pháp luật BHXH, Dữ liệu thu thập từ tài liệu, thông tin nội bộ của BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La, các báo cáo hoạt động thu theo biểu mẫu quy định của BHXH huyện Yên Châu từ năm 2017-2019, các số liệu thống kê có liên quan… để làm cơ sở đánh giá thực trạng vấn đề nghiên cứu. Các văn bản pháp luật về BHXH nhằm nghiên cứu thực trạng, ban hành và tổ chức thực hiện pháp luật liên quan đến phát triển BHXH. Cùng với các công tác quản lý sẽ sử dụng trong việc nghiên cứu các nội dung quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Yên Châu.
8 Nhóm phương pháp phân tích dữ liệu: -Phương pháp phân tích thống kê: Phương pháp này được sử dụng để đưa ra các số liệu, các thông tin cần thiết trong phạm vi thời gian nghiên cứu đề tài nhằm đưa ra các nhận định về sự phát triển của đối tượng nghiên cứu cũng như là tạo cơ sở để dự đoán cho xu hướng phát triển tương lai của sự vật và hiện tượng. -Phương pháp tổng hợp dữ liệu: Tổng hợp các kết quả thu thập được liên quan đến thu và nợ BHXH, từ đó đánh giá thực trạng thu nợ BHXH tại BHXH huyện Yên Châu, là cơ sở đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Yên Châu trong thời gian tới. -Phương pháp so sánh: dựa trên những dữ liệu đã thu thập được, tiến hành so sánh tình hình các năm 2017 đến năm 2019 để làm rõ những điều mà BHXH huyện Yên Châu đã làm được và chưa làm tốt trong công tác này. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, kết cấu của đề tài chia làm 3 chương: Chương 1: Những lí luận cơ bản về BHXH và quản lý thu BHXH Chương 2: Thực trạng quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Yên Châu Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội tại BHXH huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La.
9 CHƯƠNG I NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ BHXH VÀ QUẢN LÝ THU BHXH 1.1 Một số vấn đề cơ bản về BHXH 1.1.1 Khái niệm về BHXH Bảo hiểm xã hội là một trong những chính sách xã hội quan trọng của Đảng và Nhà nước ta. Chính sách BHXH đã được thể chế hoá và thực hiện theo Luật BHXH là sự chia sẻ rủi ro và các nguồn quỹ nhằm bảo vệ người lao động (NLĐ) khi họ không còn khả năng làm việc. Ở nước ta, BHXH được Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm ngay từ khi bôn ba tìm đường cứu nước đến trước lúc đi xa, Bác đã nhiều lần đề cập đến cụm từ "Bảo hiểm xã hội" và khẳng định bảo hiểm xã hội là một chính sách cơ bản đối với người lao động. Năm 1941 khi về nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ban hành 10 chính sách cho Việt Nam nhưng trong 10 chính sách đó, chính sách BHXH được đề cập khá toàn diện, với việc ký hàng loạt Sắc lệnh: số 54 (03/11/1945) quy định điều kiện về hưu cho công chức các ngạch; số 58 (10/11/1945) về việc nghỉ gia hạn không lương cho công chức tất cả các ngạch; số 74 (17/12/1945) quy định chế độ hưu cho các nhân viên, công chức mắc bệnh lao, bệnh phong phải nghỉ việc dài ngày. Đặc biệt, quan điểm của Đảng và Nhà nước về BHXH đã được thể hiện rõ nét ở Điều 32 Hiến pháp 1959: "Người lao động được giúp đỡ về vật chất khi già yếu, bệnh tật hoặc mất sức lao động. Nhà nước mở rộng dần các tổ chức bảo hiểm xã hội, cứu tế và y tế để đảm bảo cho mọi người được hưởng quyền đó". Năm 1995 cơ chế quản lý BHXH được đổi mới toàn diện, Chính phủ ban hành Điều lệ BHXH, Luật BHXH được Quốc hội thông qua, có hiệu lực từ ngày 01/01/2007, đến năm 2014 Quốc hội ban hành Luật BHXH số 58/2014/QH1, có hiệu lực từ ngày 01/01/2016. Khi chưa có Luật BHXH, khái niệm về BHXH được tiếp cận dưới những góc độ khác nhau:
10 Dưới góc độ chính sách xã hội: BHXH là một chính sách xã hội nhằm giải quyết các chế độ xã hội liên quan đến một tầng lớp đông đảo người lao động và bảo vệ sự phát triển kinh tế - xã hội, sự ổn định chính trị quốc gia. Dưới góc độ pháp luật: BHXH là một chế độ pháp định bảo vệ NLĐ, sử dụng tiền đóng góp của người SDLĐ, NLĐ và được sự tài trợ, bảo hộ của Nhà nước nhằm trợ cấp vật chất cho người được bảo hiểm và gia đình họ trong trường hợp bị giảm mất thu nhập bình thường do tại nạn lao động, ốm đau, hết tuổi lao động, thai sản hoặc chết. Dưới góc độ quản lý: BHXH là công cụ quản lý của Nhà nước về điều chỉnh mối quan hệ kinh tế giữa NLĐ, người SDLĐ và Nhà nước; thực hiện quá trình phân phối và phân phối lại thu nhập giữa các thành viên trong xã hội. Dưới góc độ tài chính: BHXH là một quỹ tài chính tập trung, được hình thành từ sự đóng góp của các bên tham gia và có sự hỗ trợ của Nhà nước. Dưới góc độ thu nhập: BHXH là sự bảo đảm thay thế một phần thu nhập khi người lao động có tham gia BHXH bị mất hoặc giảm thu nhập. Theo Từ điển Bách Khoa Việt Nam “BHXH là sự đảm bảo, thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho NLĐ khi họ mất hoặc giảm thu nhập do bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, tàn tật thất nghiệp, tuổi già, tử tuất, dựa trên cơ sở một quỹ tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia BHXH, có sự bảo hộ của Nhà nước theo pháp luật, nhằm đảm bảo, an toàn đời sống cho người lao động và gia đình họ, đồng thời góp phần đảm bảo an toàn xã hội". Theo Tổ chức Lao động quốc tế ILO đưa ra khái niệm về BHXH như sau: “BHXH là sự bảo vệ mà xã hội cung cấp cho các thành viên của mình thông qua một loạt các biện pháp công cộng nhằm chống lại các khó khăn về kinh tế và xã hội dẫn tới ngừng việc hoặc giảm sút thu nhập gây ra bởi ốm