Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại Cổ phần Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:152

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn tiến hành phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản trị RRTD tại Chi nhánh Bắc Sài Gòn, tìm ra hạn chế và nguyên nhân. Từ đó đưa ra các nhóm giải pháp cụ thể nhằm nâng cao công tác quản trị RRTD tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn nói riêng và các chi nhánh NHTM nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại Cổ phần Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ THU HOÀI QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BẮC SÀI GÕN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ THU HOÀI QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BẮC SÀI GÕN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60.34.02.01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Hoàng Ngọc Tiến TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016
TÓM TẮT LUẬN VĂN Tên đề tài: Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại Cổ phần Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn Số trang: 139 trang Trƣờng: Đại học Ngân hàng TP.HCM Khoa: Sau đại học Thời gian: 2016 Bằng cấp: Thạc sĩ Ngƣời nghiên cứu: Nguyễn Thị Thu Hoài Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Hoàng Ngọc Tiến Hệ thống các tổ chức trung gian tài chính nói chung và ngân hàng thƣơng mại (NHTM) nói riêng cũng đã đóng góp một phần quan trọng trong guồng máy của toàn bộ hệ thống, trở thành một trong những lĩnh vực quan trọng nhất của toàn bộ nền kinh tế nƣớc ta Theo đó, ngành Ngân hàng với nghiệp vụ truyền thống là huy động vốn và cho vay và các hình thức cấp tín dụng khác đã đóng vai trò quan trọng trong việc tăng trƣởng kinh tế, kiềm chế lạm phát… góp phần vào sự nghiệp phát triển chung của cả đất nƣớc. Song hành cùng sự phát triển của hoạt động tín dụng ngân hàng là rủi ro luôn tiềm ẩn mà các NHTM và các cơ quan quản lý nhà nƣớc không thể lƣờng trƣớc hoặc loại bỏ hoàn toàn đƣợc, mà chỉ có thể phòng ngừa và hạn chế nhằm đảm bảo cho hoạt động của các ngân hàng hoạt động một cách tối ƣu nhất. Điều này đặt ra không ít khó khăn và thách thức đối với các NHTM trong hoạt động kinh doanh. Từ thực tế đó, tác giả đã chọn đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại Cổ phần Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn” để làm luận văn thạc sĩ của mình. Mục tiêu của đề tài: Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản trị RRTD tại Chi nhánh Bắc Sài Gòn, tìm ra hạn chế và nguyên nhân. Từ đó đƣa ra các nhóm giải pháp cụ thể nhằm nâng cao công tác quản trị RRTD tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn nói riêng và các chi nhánh NHTM nói chung. i
Phƣơng pháp nghiên cứu chính: Luận văn sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu định tính Những kết quả nổi bật của đề tài: - Hệ thống lại các nội dung về cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan đến công tác quản trị RRTD tại NHTM và các chi nhánh trực thuộc. - Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý ngân hàng về việc sử dụng các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao công tác quản trị RRTD tại MB Bắc Sài Gòn nói riêng và Ngân hàng TMCP nói chung. - Kết quả nghiên cứu góp phần bổ sung, điều chỉnh và hoàn thiện nội dung và giải pháp quản trị RRTD tại các NHTM và các chi nhánh trực thuộc Mặc dù, đề tài chỉ đi sâu vào nghiên cứu, phân tích trong một số vấn đề tín dụng của chi nhánh ngân hàng, tuy nhiên, các giải pháp và khuyến nghị cũng sẽ có ý nghĩa thiết thực và mang tính thực tiễn đối với các cơ quan quản lý cũng nhƣ những các tổ chức tín dụng khác. Tác giả hi vọng sẽ đóng góp một phần nhỏ để xây dựng MB Bắc Sài Gòn nói riêng và Ngân hàng TMCP Quân đội nói chung ngày càng phát triển bền vững. ii
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là do chính tôi nghiên cứu và thực hiện. Các thông tin và số liệu sử dụng trong Luận văn đƣợc trích dẫn đủ nguồn tài liệu, kết quả phân tích trong Luận văn là trung thực. Luận văn không trùng lắp với bất kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Hoài iii
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin trân trọng cảm ơn Quý thầy, cô đã giảng dạy trong quá trình học thạc sĩ Trƣờng Đại học Ngân hàng TP.HCM; Quý thầy, cô Khoa Sau đại học đã truyền đạt các kiến thức bổ ích, đồng thời có những góp ý quý báu về những thiếu sót, hạn chế, giúp tác giả nhận ra những vấn đề cần khắc phục để Luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Để hoàn thành Luận văn thạc sĩ này, tác giả xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất tới TS Hoàng Ngọc Tiến – Ngƣời thầy đã luôn tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành luận văn một cách tốt nhất. Tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc và toàn thể cán bộ nhân viên tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, cung cấp các thông tin giá trị, đóng góp một phần quan trọng để tác giả hoàn thành Luận văn. Xin đƣợc trân trọng cảm ơn những ngƣời thân trong gia đình, bạn bè đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để tác giả có thể chuyên tâm vào việc nghiên cứu nội dung của Luận văn. TP. Hồ Chí Minh, tháng 6 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Hoài iv
MỤC LỤC Trang TÓM TẮT LUẬN VĂN ............................................................................................. i LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... iii LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iv MỤC LỤC ...................................................................................................................v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... ix DANH MỤC BẢNG, BIỂU .......................................................................................x DANH MỤC SƠ ĐỒ ................................................................................................ xi MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 1. Sự cần thiết của đề tài ....................................................................................1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................2 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ...............................................................................2 5. Những đóng góp dự kiến của đề tài ...............................................................3 6. Kết cấu của đề tài...........................................................................................3 7. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu ................................................................3 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ..............................................................................................5 1.1. TÍN DỤNG NGÂN HÀNG .............................................................................5 1.1.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng ..................................................................5 1.1.2. Phân loại tín dụng ngân hàng ....................................................................5 1.1.3. Vai trò của tín dụng ...................................................................................5 1.2. RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ............................8 1.2.1. Khái niệm rủi ro ........................................................................................8 1.2.2. Rủi ro tín dụng ..........................................................................................8 1.2.3. Nguyên nhân của rủi ro tín dụng ...............................................................9 1.2.4. Ảnh hƣởng của rủi ro tín dụng ................................................................11 1.2.5. Các chỉ tiêu đo lƣờng rủi ro tín dụng ......................................................12 1.3. QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ...............................................................................................................................18 1.3.1. Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng...........................................................18 v
1.3.2. Mục tiêu của quản trị rủi ro tín dụng ......................................................18 1.3.3. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng ...........................18 1.3.4. Các nhân tố ảnh hƣởng hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng .......................19 1.3.3.1. Các nhân tố chủ quan ........................................................................19 1.3.3.2. Các nhân tố khách quan.....................................................................20 1.3.5. Quy trình quản trị rủi ro tín dụng ............................................................21 1.3.6. Các công cụ quản trị rủi ro tín dụng........................................................25 1.4. KINH NGHIỆM QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA MỘT SỐ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ........................................................................................30 1.4.1. Quản trị rủi ro tín dụng của một số ngân hàng thƣơng mại trên thế giới ......... ..........................................................................................................30 1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng TMCP Quân đội.....................32 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1......................................................................................34 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BẮC SÀI GÕN ..................................35 2.1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI - CHI NHÁNH BẮC SÀI GÕN ......................................................................................35 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ..........................................................35 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của MB Bắc Sài Gòn .....................................................36 2.1.3. Hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn ..............................................................................................................37 2.2. THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI - CHI NHÁNH BẮC SÀI GÕN ...........................................39 2.2.1. Chính sách quản lý rủi ro tín dụng ...................................................39 2.2.2. Nhận diện rủi ro ................................................................................41 2.2.3. Đo lƣờng rủi ro tín dụng ...................................................................42 2.2.4. Kiểm soát, giảm thiểu rủi ro ..............................................................54 2.2.5. Xử lý rủi ro, trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro ............................59 2.3. ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BẮC SÀI GÕN ..............................62 2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc ....................................................................62 2.3.2. Hạn chế ..............................................................................................63 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ..................................................................69 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2......................................................................................75 vi
CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BẮC SÀI GÕN .77 3.1. ĐỊNH HƢỚNG CỦA NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BẮC SÀI GÕN .....................................................................................................77 3.1.1. Mục tiêu chung ........................................................................................77 3.1.2. Định hƣớng hoạt động tín dụng trong thời gian tới ................................77 3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH BẮC SÀI GÕN ...............................................................................................................................78 3.2.1. Nhóm giải pháp về mô hình tổ chức và quy định cho vay của MB nói chung và MB Bắc Sài Gòn nói riêng ........................................................79 3.2.1.1. Hoàn thiện quy trình hoạt động tín dụng .............................................79 3.2.1.2. Có phƣơng án nhận diện rủi ro toàn diện .............................................80 3.2.1.3. Chấp hành nghiêm quy chế và quy trình tín dụng bằng cách tăng cƣờng hiệu lực kiểm tra, kiểm toán nội bộ .......................................................80 3.2.1.4. Có cơ chế rõ ràng trong việc nhận và xử lý TSBĐ ..........................81 3.2.1.5. Thực hiện triệt để “Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ” .................82 3.2.1.6. Tăng cƣờng công tác xử lý nợ quá hạn, nợ xấu ...................................83 3.2.1.7. Đối với riêng MB Bắc Sài Gòn .........................................................84 3.2.2. Nhóm giải pháp về nguồn nhân lực .................................................91 3.2.3. Nhóm giải pháp về hệ thống công nghệ ngân hàng và thông tin tín dụng ....... ..........................................................................................................93 3.2.3.1. Hiện đại hóa công nghệ ngân hàng ....................................................93 3.2.3.2. Tăng cƣờng hoạt động của hệ thống thông tin tín dụng ...................93 3.2.4. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng .....94 7.2. KIẾN NGHỊ .................................................................................................95 3.2.1. Kiến nghị với Ngân hàng TMCP Quân đội .......................................95 3.2.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nƣớc ..................................................96 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3......................................................................................98 KẾT LUẬN ...............................................................................................................98 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................99 PHỤ LỤC ................................................................................................................101 vii
viii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Tiếng Việt CBNV : Cán bộ nhân viên KHCN : Khách hàng cá nhân KHDN : Khách hàng doanh nghiệp HĐQT : Hội đồng quản trị KD : Kinh doanh NHNN : Ngân hàng Nhà nƣớc NHTM : Ngân hàng thƣơng mại NH : Ngân hàng BCBS : Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng Nợ NH : Nợ ngắn hạn RRTD : Rủi ro tín dụng TMCP : Thƣơng mại cổ phần MB : Ngân hàng TMCP Quân đội TP. Hồ Chí Minh : Thành phố Hồ Chí Minh TSBĐ : Tài sản bảo đảm VNĐ : Việt Nam Đồng HCTH : Hành chính tổng hợp DVKH : Dịch vụ khách hàng Tiếng Anh MB : Military Commercial Joint Stock Bank - Ngân hàng thƣơng mại Cổ phần Quân đội MB Bắc Sài Gòn : Military Commercial Joint Stock Bank – Bac Sai Gon Branch - Ngân hàng thƣơng mại Cổ phần Quân đội – Chi nhánh Bắc Sài Gòn ix
DANH MỤC BẢNG, BIỂU Trang Bảng 2. 1. T lệ thu lãi tại MB Sài Gòn giai đoạn 2012 – 2015 ...............................54 Bảng 2. 2. So sánh trích lập dự phòng của MB Bắc Sài Gòn ...................................62 Biểu đồ 2.1. Dƣ nợ tín dụng phân theo kỳ hạn tại MB Bắc Sài Gòn ........................43 Biểu đồ 2.2. Dƣ nợ tín dụng phân theo loại tiền của MB Bắc Sài Gòn ....................44 Biểu đồ 2. 3. Dƣ nợ tín dụng phân theo khách hàng của MB Bắc Sài Gòn..............45 Biểu đồ 2. 4. Dƣ nợ tín dụng phân theo ngành nghề của MB Bắc Sài Gòn .............47 Biểu đồ 2. 5. Tình hình dƣ nợ quá hạn tại MB Bắc Sài Gòn giai đoạn 2012 – 2015 ...................................................................................................................................48 Biểu đồ 2. 6. Tình hình dƣ nợ xấu tại MB Bắc Sài Gòn giai đoạn 2012 – 2015 ......51 x
DANH MỤC SƠ ĐỒ Trang Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức của MB Bắc Sài Gòn ....................................................104 Sơ đồ 2.2. Quy trình tín dụng tại MB Bắc Sài Gòn ................................................120 xi
MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài Đất nƣớc ta đang trong thời kỳ đổi mới, nền kinh tế thị trƣờng có sự quản lý của Nhà nƣớc theo định hƣớng Xã hội chủ nghĩa và bƣớc đầu đã đạt một số kết quả trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Hệ thống các tổ chức trung gian tài chính nói chung và ngân hàng thƣơng mại (NHTM) nói riêng cũng đã đóng góp một phần quan trọng trong guồng máy của toàn bộ hệ thống, trở thành một trong những lĩnh vực quan trọng nhất của toàn bộ nền kinh tế nƣớc ta. Sau cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu từ năm 2008, nền kinh tế nƣớc ta nói chung và ngành Ngân hàng nói riêng đang đứng trƣớc nhiều khó khăn, thách thức. Tuy nhiên, những kết quả đạt đƣợc trong những năm vừa qua đã phản ánh nỗ lực không nhỏ của toàn bộ nền kinh tế, trong đó có vai trò quan trọng của ngành Ngân hàng. Theo đó, ngành Ngân hàng với nghiệp vụ truyền thống là huy động vốn và cho vay và các hình thức cấp tín dụng khác đã đóng vai trò quan trọng trong việc tăng trƣởng kinh tế, kiềm chế lạm phát… góp phần vào sự nghiệp phát triển chung của cả đất nƣớc. Các NHTM đã không ngừng đẩy mạnh chất lƣợng dịch vụ tín dụng, mở rộng quy mô, phát triển sản phẩm, nâng cao chất lƣợng nhân sự, nâng cao năng lực và hiệu quả quản trị rủi ro… nhằm gia tăng cạnh tranh, hạn chế rủi ro tín dụng (RRTD), nâng cao hiệu quả hoạt động. Song hành cùng sự phát triển của hoạt động tín dụng ngân hàng là rủi ro luôn tiềm ẩn mà các NHTM và các cơ quan quản lý nhà nƣớc không thể lƣờng trƣớc hoặc loại bỏ hoàn toàn đƣợc, mà chỉ có thể phòng ngừa và hạn chế nhằm đảm bảo cho hoạt động của các ngân hàng hoạt động một cách tối ƣu nhất. Điều này đặt ra không ít khó khăn và thách thức đối với các NHTM trong hoạt động kinh doanh. Do đó, việc đƣa ra giải pháp để thực hiện đồng thời hai nhân tố tăng trƣởng quy mô nhƣng vẫn đảm bảo chất lƣợng tín dụng là vấn đề thiết thực đối với bất kỳ cá nhân trong ngân hàng nói riêng hay tổ chức quản lý hoạt động của hệ thống ngân hàng nói chung. Từ thực tế đó, tác giả luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Tài 1
chính - Ngân hàng đã chọn đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại Cổ phần Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn” để nghiên cứu. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục tiêu nghiên cứu Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản trị RRTD tại Chi nhánh Bắc Sài Gòn, tìm ra hạn chế và nguyên nhân. Từ đó đƣa ra các nhóm giải pháp cụ thể nhằm nâng cao công tác quản trị RRTD tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn nói riêng và các chi nhánh NHTM nói chung. - Nhiệm vụ nghiên cứu (1) Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản trị RRTD trong hoạt động của NHTM và chi nhánh trực thuộc. (2) Phân tích rõ thực trạng công tác quản trị RRTD tại ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn. (3) Đánh giá những kết quả đạt đƣợc, những tồn tại và hạn chế trong quản trị RRTD tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn và tìm ra các nguyên nhân dẫn tới các hạn chế đó. (4) Đề xuất các nhóm giải pháp nhằm nâng cao công tác quản trị RRTD tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tƣợng nghiên cứu Công tác quản trị RRTD của Ngân hàng quân đội CN Bắc Sài Gòn, tập trung vào giải pháp nâng cao công tác quản trị rủi ro cho vay khách hàng. - Phạm vi nghiên cứu  Không gian: tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – Chi nhánh Bắc Sài Gòn  Thời gian: phân tích đánh giá trong giai đoạn 2012 – 2015 và định hƣớng và giải pháp đến năm 2020 và các năm tiếp theo. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phƣơng pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu định tính. 2
+ Phƣơng pháp định tính: căn cứ vào lý thuyết, kinh nghiệm, luận văn hệ thống các lý luận cơ bản về RRTD và hiệu quả RRTD tại NHTM. + Ngoài ra, luận văn còn sử dụng một số chỉ số đo lƣờng và đánh giá hiệu quả quản trị RRTD tại NHTM CN Bắc Sài Gòn. - Thu thập dữ liệu: Tác giả thu thập các dữ liệu thứ cấp (từ báo cáo tài chính của ngân hàng TMCP Quân đội, Chi nhánh Bắc Sài Gòn; và dữ liệu sơ cấp do tác giả thống kê và tổng hợp. 5. Những đóng góp dự kiến của đề tài - Hệ thống lại các nội dung về cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan đến công tác quản trị RRTD tại NHTM và các chi nhánh trực thuộc. - Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý ngân hàng về việc sử dụng các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao công tác quản trị RRTD tại MB Bắc Sài Gòn nói riêng và Ngân hàng TMCP nói chung. - Kết quả nghiên cứu góp phần bổ sung, điều chỉnh và hoàn thiện nội dung và giải pháp quản trị RRTD tại các NHTM và các chi nhánh trực thuộc. 6. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận văn đƣợc chia thành 3 chƣơng: - Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại. - Chƣơng 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn. - Chƣơng 3: Giải pháp nâng cao công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Bắc Sài Gòn. 7. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu Quản trị rủi ro tín dụng là nhân tố đóng vài trò quyết định để NHTM hoạt động bền vững, hạn chế những tác động xấu đến nền kinh tế. Vì vậy đã có nhiều nhà khoa học, nhà quản lý kinh tế trên thế giới và trong nƣớc quan tâm đến việc nghiên cứu về quản trị rủi ro hoạt động NHTM nói chung và quản trị rủi ro tín dụng 3
tại các NHTM nói riêng. Các nghiên cứu này thƣờng tập trung ở khía cạnh nhận dạng rủi ro, định lƣợng rủi ro và các giải pháp phòng ngừa rủi ro tại một NHTM hoặc hệ thống các NHTM của một quốc gia. Tại Việt Nam, những năm gần đây đã có nhiều công trình nghiên cứu sâu về hoạt động tín dụng, quản trị rủi ro tín dụng nhƣ: - TS. Trần Huy Hoàng: Hạn chế nguy cơ rủi ro hoạt động tín dụng của các NHTM Việt Nam, Phát triển kinh tế, tháng 12 năm 2004. - Đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng CN Vinh” của Th.S Nguyễn Thành Vinh, bảo vệ tại Đại học Kinh tế năm 2012. - Đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội ” của Th.S Nguyễn Mạnh Phát, bảo vệ tại Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2012. + Các công trình nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng trên thế giới đều chủ yếu ở các nƣớc tiên tiến, nói có cơ chế thị trƣờng hoàn chỉnh do đó sẽ có những khác biệt với điều kiện kinh tế ở Việt Nam nơi mà cơ chế thị trƣờng còn mang tính chủ quan duy ý chí và nhiều bất cập do đó có những điểm chƣa phù hợp khi áp dụng ở Việt Nam. + Đối với các công trình trong nƣớc, nhìn chung các đề tài nghiên cứu thƣờng bị hạn chế tập trung vào một vấn đề nghiên cứu theo mục tiêu đề tài dựa trên quy mô nhỏ theo từng khu vực, vùng miền, từng ngân hàng. + Nghiên cứu này đƣợc thực hiện chỉ tập trung vào hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng của một Chi nhánh của Ngân hàng thƣơng mại cụ thể tại Việt nam (NHTMCP Quân đội – Chi nhánh Bắc Sài gòn), trong một thời nhất định (từ năm 2012 tới 2015 và các năm tiếp theo), do đó kết quả nghiên cứu không trùng lặp với các đề tài nghiên cứu trƣớc đây. 4
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. TÍN DỤNG NGÂN HÀNG 1.1.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng Tín dụng là một quan hệ giữa các bên về việc vay mƣợn một tài sản, gồm tài sản thực, tài sản tài chính hay uy tín (Nguyễn Văn Tiến, 2005). Căn cứ vào ngƣời cấp tín dụng mà ngƣời ta chia ra thành nhiều loại nhƣ tín dụng thƣơng mại, tín dụng ngân hàng, tín dụng nhà nƣớc, tín dụng quốc tế. Do tính chất đặc biệt của NHTM so với các định chế tài chính khác cũng có chức năng cho vay tới nền kinh tế, tín dụng ngân hàng cũng có một vài khác biệt so với một số loại tín dụng khác: - Thứ nhất, ngân hàng kinh doanh theo phƣơng thức đi vay để cho vay, do đó lãi suất cho vay phải đủ để tạo chi phí và tạo lợi nhuận cho ngân hàng sau khi đã trừ đi chi phí lãi suất huy động và các loại chi phí khác có liên quan. - Thứ hai, khi có một lƣợng đủ lớn ngƣời vay không thanh toán đầy đủ, kịp thời gốc và lãi cho ngân hàng, vấn đề không chỉ là gây thiệt hại về tài chính cho bản thân ngân hàng đó, mà còn ảnh hƣởng tới khả năng thanh toán của ngân hàng. Từ đó ảnh hƣởng tới lòng tin của ngƣời gửi tiền, tới toàn bộ hệ thống, ảnh hƣởng tới nền kinh tế, thậm chí có thể dẫn tới sụp đổ hệ thống ngân hàng. Nói tóm lại, tín dụng ngân hàng là việc thỏa thuận để tổ chức, cá nhân sử dụng khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác (Nguyễn Văn Tiến, 2013). 1.1.2. Phân loại tín dụng ngân hàng Ngân hàng cung cấp rất nhiều loại tín dụng cho nhiều đối tƣợng khách hàng với nhiều mục đích sử dụng khác nhau. Để tránh nhầm lẫn và có cái nhìn tổng quát về các loại hình tín dụng, ngƣời ta phân loại theo nhiều tiêu chí nhƣ mục đích, thời hạn, khách hàng, mức độ tín nhiệm,... (chi tiết xem thêm Phụ lục 1.1). 1.1.3. Vai trò của tín dụng 1.1.3.1. Đối với nền kinh tế 5
- Đáp ứng nhu cầu về vốn cho nền kinh tế + Là trung gian điều hòa quan hệ cung cầu về vốn cho nền kinh tế, hoạt động tín dụng đã thông dòng cho vốn chảy từ nơi thừa vốn đến nơi thiếu vốn. Trong nền kinh tế, tại bất kì thời điểm nào cũng sẽ phát sinh hai loại nhu cầu là ngƣời thừa vốn cho vay để hƣởng lãi và ngƣời thiếu vốn đi vay để tiến hành sản xuất kinh doanh. Hai loại nhu cầu này ngƣợc nhau nhƣng cùng chung một đối tƣợng đó là tiền, chung nhau về tính tạm thời và cả hai đều thỏa mãn nhu cầu và đều có lợi. Ngân hàng ra đời với vai trò là nơi hiểu biết rõ nhất về tình hình cân đối giữa cung và cầu vốn trên thị trƣờng nhƣ thế nào. Với hoạt động tín dụng, Ngân hàng đã giải quyết đƣợc hiện tƣợng thừa vốn, thiếu vốn này bằng cách huy động mọi nguồn tiền nhàn rỗi để phân phối lại vốn trên nguyên tắc có hoàn trả phục vụ kịp thời nhu cầu sản xuất, kinh doanh... + Hoạt động tín dụng ngân hàng ra đời đã biến các phƣơng tiện tiền tệ tạm thời nhàn rỗi trong xã hội thành những phƣơng tiện hoạt động kinh doanh có hiệu quả, động viên nhanh chóng nguồn vật tƣ, lao động và các nguồn lực có sẵn khác đƣa vào sản xuất, phục vụ và thúc đẩy nhu cầu lƣu thông hàng hóa đẩy nhanh quá trình tái sản xuất mở rộng. Mặt khác việc cung ứng vốn cho nền kinh tế giúp quá trình sản xuất liên tục, tránh tình trạng ứ vốn, thúc đẩy sản xuất từ đó thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhanh chóng. - Thúc đẩy sử dụng vốn có hiệu quả và củng cố chế độ hạch toán kế toán + Đặc trƣng của tín dụng ngân hàng là cho vay có hoàn trả và có lợi nhuận. Khi sử dụng vốn vay của ngân hàng, doanh nghiệp phải tốn trong mọi điều kiện ghi trong hợp đồng tín dụng, trả nợ vay đúng hạn cả gốc và lãi. Do đó thúc đẩy các doanh nghiệp tìm mọi biện pháp tăng hiệu quả sử dụng vốn, giảm chí phí, nâng cao năng suất lao động... để tạo điều kiện nâng cao lợi nhuận cho doanh nghiệp. + Các doanh nghiệp không ngừng hoàn thiện mọi hoạt động của mình nhất là trong hoạt động hạch toán kinh tế. Quá trình hạch toán kinh tế là quá trình quản lý đồng vốn sao cho có hiệu quả. Để quản lý đồng vốn có hiệu quả thì hạch toán kinh tế phải đảm bảo giám sát chặt chẽ quá trình sử dụng vốn để nó sử dụng đúng mục 6
đích, tối ƣu hóa doanh lợi cho doanh nghiệp, thúc đẩy doanh nghiệp hoàn thiện hơn chế độ hạch toán của mình. - Tạo điều kiện mở rộng và phát triển quan hệ kinh tế đối ngoại + Trong giai đoạn hiện nay, sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia luôn gắn kết chặt chẽ với kinh tế thế giới. Một quốc gia muốn phát triển trƣớc hết phải có một nền kinh tế chính trị ổn định, có vị thế trên thị trƣờng quốc tế, có lƣợng vốn lớn trong đó vốn dự trữ ngoại tệ rất quan trọng. Tín dụng ngân hàng trở thành một trong nhƣng phƣơng tiện kết nối kinh tế các nƣớc với nhau bằng các hoạt động tín dụng quốc tế. + Bên cạnh đó, sự phát triển của hoạt động ngoại thƣơng làm cho nhu cầu về hoạt động tài chính càng trở nên cần thiết. Vì vậy việc tạo điều kiện thuận lợi về tài chính là công cụ cạnh tranh có hiệu quả bên cạnh các yếu tố khác nhƣ giá cả, sản phẩm, dịch vụ... vƣợt ra khỏi phạm vi của quốc gia, thúc đẩy nền sản xuất mang tính quốc tế hóa, tạo ra bƣớc phát triển mới trong quan hệ hợp tác và cạnh tranh giữa các quốc gia với nhau. Đây là cơ sở để tạo lòng tin cho bạn hàng trong thƣơng mại, tạo điều kiện lƣu thông hàng hóa, gia tăng năng lực cạnh tranh với các quốc gia khác về hoạt động ngoại thƣơng. - Tín dụng góp phần nâng cao đời sống của nhân dân và thực hiện các chính sách xã hội khác của Nhà nƣớc Thông qua ƣu đãi về vốn, lãi suất, điều kiện, thời hạn vay đối với ngƣời nghèo, đối tƣợng chính sách, tín dụng đóng vai trò quan trọng nhằm thực hiện các chính sách việc làm, dân số và các chƣơng trình xóa đói giảm nghèo, đảm bảo công bằng xã hội. Đối với phƣơng thức này, nhà nƣớc vẫn đảm bảo đƣợc nguồn ngân sách phục vụ cho các mục đích khác, quan trọng hơn vốn tài trợ đƣợc sử dụng hiệu quả nhất, góp phần giúp nhà nƣớc thực hiện các chính sách xã hội. 1.1.3.2. Đối với ngân hàng thƣơng mại Trong hoạt động kinh doanh, ngân hàng thu đƣợc lợi nhuận thông qua các hoạt động dịch vụ cung cấp cho khách hàng nhƣ thanh toán, tƣ vấn, quan trọng nhất là hoạt động cho vay (hoạt động tín dụng). Nhờ cho vay mà tạo ra nguồn thu nhập 7