Luận văn Thạc sĩ Kỹ thuật điện tử: Mở rộng lưới truyền tải bằng giải thuật meta heuristic

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:93

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Mở rộng lưới truyền tải bằng giải thuật meta heuristic" nhằm mở rộng hệ thống lưới truyền tải điện 30 nút loại bỏ nghẽn mạch, cực tiểu chi phí đầu tư đường dây, thỏa mãn các ràng buộc theo phương pháp được đề xuất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kỹ thuật điện tử: Mở rộng lưới truyền tải bằng giải thuật meta heuristic

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔ HIẾU TOÀN MỞ RỘNG LƯỚI TRUYỀN TẢI BẰNG GIẢI THUẬT META-HEURISTIC NGÀNH: KỸ THUẬT ĐIỆN TỬ - 60520202 S K C0 0 5 9 2 1 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 04/2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔ HIẾU TOÀN MỞ RỘNG LƯỚI TRUYỀN TẢI BẰNG GIẢI THUẬT META-HEURISTIC NGÀNH: KỸ THUẬT ĐIỆN - 60520202 Tp. Hồ Chí Minh, Tháng 04 Năm 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔ HIẾU TOÀN MỞ RỘNG LƯỚI TRUYỀN TẢI BẰNG GIẢI THUẬT META-HEURISTIC NGÀNH: KỸ THUẬT ĐIỆN - 60520202 Hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRƯƠNG VIỆT ANH Tp. Hồ Chí Minh, Tháng 04 Năm 2018
LÝ LỊCH CÁ NHÂN I. LÝ LỊCH SƠ LƯỢC: Họ & tên: Ngô Hiếu Toàn Giới tính: Nam Ngày, tháng, năm sinh: 20/02/1982 Nơi sinh: TP. Cần Thơ Quê quán: Xã Giai Xuân, H. Phong Điền, TP. Cần Thơ Dân tộc: Kinh Chỗ ở hiện nay: Tổ 4, Ấp Tân Bình, Xã Giai Xuân, H. Phong Điền, TP. Cần Thơ II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO: 1. Đại học: Ngành học: Điện khí hóa- Cung cấp điện. Nơi học: Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM. Thời gian đào tạo: 2003-2007. Hệ đào tạo: Tại chức III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm Từ tháng 11/2008 đến nay Công ty Truyền tải điện 4 Điều hành viên TBA i
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 04 năm 2018 (Ký tên và ghi rõ họ tên) Ngô Hiếu Toàn ii
LỜI CẢM ƠN Qua một thời gian học tập tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. HCM, với nỗ lực hết mình của bản thân và được sự giúp đỡ, hỗ trợ nhiệt tình của Thầy Cô, bạn bè đồng nghiệp và gia đình, tôi đã hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Với lòng biết ơn sâu sắc Tôi xin gửi lời cám ơn chân thành đến Thầy PGS.TS.Trương Việt Anh, Thầy đã từng bước giúp đỡ, nhiệt tình giảng dạy, động viên, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu, giúp Tôi hoàn thành luận văn này. Đồng thời, Tôi cũng xin cảm ơn các Thầy Cô trong khoa Điện – Điện tử, Phòng Đào tạo, Ban Giám hiệu trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TP.HCM đã cho Tôi những nền tảng kiến thức – tri thức quý báu và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi học tập, nghiên cứu thực hiện tốt đề tài trong thời gian qua. Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này vì thời gian và trình độ có hạn nên không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý Thầy Cô và bạn bè đồng nghiệp. Xin chân thành cảm ơn! iii
TÓM TẮT Quy hoạch mở rộng lưới điện truyền tải là một phần rất quan trọng trong quy hoạch mở rộng hệ thống điện. Mục tiêu chính của quy hoạch mở rộng lưới điện truyền tải là xác định được nơi nào cần quy hoạch và mở rộng, công suất cần phải mở rộng, xác định được tổng chi phí quy hoạch, độ tin cậy của hệ thống phải được cải thiện…Quy hoạch mở rộng mạng lưới truyền tải là bài toán tối ưu hóa phi tuyến rất phức tạp, tập trung chính vào việc tìm ra cấu trúc tối ưu để hệ thống điện vận hành ổn định với chi phí đầu tư thấp nhất trong hệ thống điện. Trong luận văn này, việc mở rộng lưới được thực hiện bằng cách xem xét thêm một hay một vài đường dây để loại bỏ nghẽn mạch trên đường dây truyền tải. Đã có nhiều công bố về vấn đề này được đưa ra trong những năm gần đây, nhiều phương pháp được áp dụng như các phương pháp GA kinh điển, phương pháp Heuristic tiến , Heuristic lùi, PSO kinh điển … Các phương pháp này đều cho kết quả khả quan khi áp dụng vào bài toán chống nghẽn mạch lưới truyền tải. Tuy nhiên, đây là vấn đề quan trọng trong vận hành tối ưu hệ thống, nên vẫn cần thêm các phương pháp tối ưu khác để làm tham chiếu đánh giá lựa chọn phương án hợp lý nhất cho một dự án lớn với chi phí cao như xây dựng đường dây truyền tải điện. Trong luận văn, phương pháp Meta-Heuristic được đề xuất áp dụng trong bài toán này. Để đánh giá kết quả đạt được, hệ thống điện IEEE 30 nút được dùng để mô phỏng và ghi nhận kết quả trên phần mềm Matlab. Qua kết quả thu nhận được đã chứng minh phương pháp được đề xuất có tính khả thi cao khi áp dụng vào bài toán tối ưu chi phí mở rộng lưới điện trong hệ thống điện được mô phỏng. iv
ABSTRACT Transmission expansion planning (TEP) is a very important part of power system expansion planning. The main TEP decided the local to be planed and expanded, the expanded power, investment cost, the reliability index to be improved…Transmission network expansion planning (TNEP) is an extremely complex nonlinear optimization problem. Its main focus is to find the optimal structure for the stable operation of the system with the minimum cost transmission investment in the power system. In this thesis, network expansion is performed by considering adding one or few lines to eliminate congestion on the transmission line. There have been many publications on this issue in recent years, many methods are applied such as GA classic, forward heuristic, backward heuristic, PSO classic and so on. These methods create the satisfactory results when applied to the problem of congestion eliminated of transmission network. However, this is an important issue in the optimal operation of the system, so it is still necessary to add other optimal methods, reference to evaluate and select the most reasonable planning for a large project with high costs like the construction of power transmission line. In this thesis, the hybrid Meta-heuristic method is considered to apply to this problem. To evaluate achieved results, IEEE 30 bus test system is used to simulate and record results on MATLAB software. The obtained results show that the proposed method is highly feasible when applying to the cost of optimal problem of power network expansion in the simulated power system. v
MỤC LỤC TRANG TỰA TRANG QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LÝ LỊCH CÁ NHÂN ................................................................................................... i LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................ii LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iii TÓM TẮT .................................................................................................................. iv MỤC LỤC .................................................................................................................. vi DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... ix DANH SÁCH CÁC HÌNH ......................................................................................... x DANH SÁCH CÁC BẢNG ....................................................................................... xi Chương 1: GIỚI THIỆU .......................................................................................... 1 1.1. Tính cấp thiết của luận văn: ................................................................................. 1 1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu: ................................................................. 4 1.2.1. Tổng quan phương pháp quy hoạch nguồn: ............................................. 4 1.2.2. Tổng quan phương pháp dùng thiết bị Facts: ........................................... 5 1.2.3. Tổng quan phương pháp thêm đường dây mới: ....................................... 7 1.2.4. Tổng quan phương pháp quy hoạch nguồn kết hợp lắp đặt thêm đường dây mới: ....................................................................................................................... 8 1.3. Mục tiêu của luận văn: ......................................................................................... 9 1.4. Nhiệm vụ của luận văn:........................................................................................ 9 1.5. Phạm vi của luận văn: .......................................................................................... 9 1.6. Phương pháp nghiên cứu:..................................................................................... 9 1.7. Kết quả: .............................................................................................................. 10 1.8. Nội dung của luận văn: ...................................................................................... 10 Chương 2: TỔNG QUAN ....................................................................................... 11 2.1. Tổng quan mô hình hóa hệ thống Truyền tải điện: ............................................ 11 2.1.1. Mô hình tải: ............................................................................................ 11 vi
2.1.2. Mô hình nguồn phát điện: ...................................................................... 12 2.1.3. Mô hình đường dây: ............................................................................... 13 2.1.4. Mô hình máy biến áp: ............................................................................. 15 2.1.5. Mô hình tụ bù dọc: ................................................................................. 15 2.1.6. Mô hình bài toán: ................................................................................... 15 2.2. Thuật toán tối ưu hóa bầy đàn PSO: .................................................................. 16 2.2.1. Giới thiệu về thuật toán tối ưu hóa bầy đàn: .......................................... 16 2.2.2. Lịch sử phát triển của giải thuật tối ưu hóa bầy đàn: ............................. 16 2.2.3. Khái quát hóa giải thuật tối ưu hóa bầy đàn: .......................................... 17 2.2.4. Các khái niệm trong giải thuật PSO: ...................................................... 19 2.2.5. Các bước trong việc xây dựng giải thuật PSO: ...................................... 20 2.2.6. Lưu đồ giải thuật PSO: ........................................................................... 20 2.2.7. Những vấn đề cần quan tâm khi xây dựng giải thuật PSO: ................... 21 2.2.8. Đặc điểm và ứng dụng của giải thuật PSO:............................................ 24 2.3. Các phương pháp đã được áp dụng: ................................................................... 24 2.3.1 Phương pháp ACO: ................................................................................. 25 2.3.2. Phương pháp SA:.................................................................................... 25 2.3.3. Phương pháp tìm kiếm Tabu: ................................................................. 26 2.3.4. Phương pháp DE: ................................................................................... 27 2.3.5. Phương pháp GA: ................................................................................... 27 2.3.6. Phương pháp Keruel- Oriented: ............................................................. 28 Chương 3: PHƯƠNG PHÁP LUẬN ..................................................................... 29 3.1. Các đại lượng mô tả hệ thống: ........................................................................... 29 3.1.1. Các loại nút trong hệ thống điện: ........................................................... 29 3.1.2. Ma trận tổng dẫn nút Ybus và ma trận tổng trở nút Zbus: ..................... 29 3.2. Phương trình toán các thành phần hệ thống điện: .............................................. 30 3.2.1. Phương trình dòng công suất:................................................................. 30 3.2.2. Phương trình công suất trên đường dây và các tổn thất: ........................ 30 vii
3.3. Mô tả bài toán cực tiểu chi phí vận hành và chi phí mở rộng lưới bằng giải thuật PSO: .......................................................................................................................... 31 3.3.1. Mô tả bài toán với giải thuật PSO: ......................................................... 31 3.3.2. Hàm mục tiêu: ........................................................................................ 35 3.4. Ràng buộc: ......................................................................................................... 38 3.4.1. Phương trình dòng tải: ............................................................................ 38 3.4.2. Giới hạn truyền tải: ................................................................................. 39 3.4.3. Giới hạn phân bố công suất truyền tải:................................................... 39 3.4.4. Ràng buộc điện áp: ................................................................................. 40 3.4.5. Ràng buộc công suất: ............................................................................. 40 3.5. Lưu đồ thuật toán: .............................................................................................. 41 3.6. Mô hình hệ thống thử nghiệm: ........................................................................... 41 Chương 4: KẾT QUẢ MÔ PHỎNG...................................................................... 50 4.1. Kết quả phân bố công suất cho lưới điện hiện có: ............................................. 50 4.1.1. Kết quả phân bố công suất tại 100% tải: ................................................ 50 4.1.2. Kết quả phân bố công suất tại 120% tải: ................................................ 53 4.2. Thực thi chương trình mở rộng phụ tải: ............................................................. 55 4.3 Kết quả phân bố công suất cho lưới điện sau mở rộng: ...................................... 59 4.3.1. Kết quả phân bố công suất tại 110% tải ................................................. 59 4.3.2. Kết quả phân bố công suất tại 120% tải: ................................................ 61 4.3.3. Kết quả phân bố công suất tại 130% tải: ................................................ 62 4.3.4. Kết quả phân bố công suất tại 140% tải: ................................................ 63 4.3.5. Kết quả phân bố công suất tại 145% tải: ................................................ 64 Chương 5: KẾT LUẬN ........................................................................................... 65 5.1. Nhận xét: ............................................................................................................ 65 5.2. Các vấn đề đã thực hiện được trong luận văn: ................................................... 65 5.3. Các vấn đề chưa thực hiện được: ....................................................................... 67 5.4. Các kiến nghị và hướng phát triển của đề tài: .................................................... 67 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 68 viii
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT Kí hiệu Viết tắt TEP Transmission Expansion Planning TNEP Transmission Network Expansion Planning PGPSO Pseudo-Gradient Particle Swarm Optimization GA Genetic Algorithm TS Tabu Search OPF Optimal Power Flow APC All Possible Candidates AFC All Feasible Candidates AGC All Good Candidates FACTS Flexible Alternating Current Transmission System DE Differential Evolutions ACO Ant Colony Optimization SA Simulated Annealing LSM Least Square Monte Carlo GEP Generation Expansion Planning ix
DANH SÁCH CÁC HÌNH HÌNH TRANG Hình 1.1: Hệ thống điện .............................................................................................. 1 Hình 1.2: Trạm biến áp 500kV. .................................................................................. 2 Hình 1.3: Đường dây 500kV ....................................................................................... 3 Hình 1.4: Nhà máy nhiệt điện ..................................................................................... 4 Hình 1.5: Tụ bù dọc đường dây 500kV ...................................................................... 6 Hình 1.6: Đường dây 500kV ....................................................................................... 8 Hình 2.1: Mô hình đương dây thông số tập trung ..................................................... 14 Hình 2.2: Mô hình đường dây thông số rải.. ............................................................. 14 Hình 2.3: Khái niệm về sự thay đổi diểm tìm kiếm của PSO ................................... 18 Hình 2.4: Lưu đồ chung cho giải thuật PSO. ............................................................ 21 Hình 2.5: Chuyển động của cá thể ............................................................................ 23 Hình 3. 1: Mô hình khảo sát một nút bất kỳ trong hệ thống ..................................... 30 Hình 3. 2: Mô hình đường dây truyền tải để tính phân bố công suất ....................... 31 Hình 3. 3: Mã hóa đường dây ................................................................................... 32 Hình 3. 4: Hệ thống thử nghiệm Garver 5 nút .......................................................... 33 Hình 3. 5: Các đường dây ứng viên đưa vào hệ thống.............................................. 34 Hình 3. 6: Sơ đồ lưới điện mới sau khi mở rộng ...................................................... 35 Hình 3. 7: Lưu đồ thuật toán giải thuật PSO ............................................................. 41 Hình 3. 8: Sơ đồ hệ thống IEEE 30 nút..................................................................... 49 Hình 4. 1: Đồ thị phân bố điện áp tại 100% tải trong lưới điện hiện tại ................... 51 Hình 4. 2: Đồ thị phân bố công suất tại 100% tải trong lưới điện hiện tại ............... 52 Hình 4. 3: Biểu đồ phân bố điện áp tại 120% tải ...................................................... 53 Hình 4. 4: Biểu đồ phân bố công suất tại 120% tải ................................................... 54 Hình 4. 5: Sơ đồ hệ thống điện sau khi mở rộng ...................................................... 56 Hình 4. 6: Đồ thị tăng tải trong 10 năm .................................................................... 58 Hình 4. 7: Trình tự xây dựng các đường dây trong 10 năm ...................................... 59 x
Hình 4. 8: Phân bố công suất trên các nhánh tại 110% tải ........................................ 60 Hình 4. 9: Phân bố công suất trên các nhánh tại 120% tải ........................................ 61 Hình 4. 10: Phân bố công suất trên các nhánh tại 130% tải...................................... 62 Hình 4. 11: Phân bố công suất trên các nhánh tại 140% tải...................................... 63 Hình 4. 12: Phân bố công suất trên các nhánh tại 145% tải...................................... 64 xi
DANH SÁCH CÁC BẢNG BẢNG TRANG Bảng 3. 1: Kết quả mã hóa để chọn đường dây thêm vào hệ thống.......................... 34 Bảng 3. 2: Thông số nút trong hệ thống IEEE 30 nút ............................................... 42 Bảng 3. 3: Thông số nhánh trong hệ thống IEEE 30 nút .......................................... 43 Bảng 3. 4: Thông số nhánh có thể thêm vào trong hệ thống IEEE 30 nút ................ 44 Bảng 3. 5: Chi phí đường dây hiện hữu và ứng viên. ............................................... 45 Bảng 4. 1: Kết quả phân bố điện áp tại 100% tải trong lưới điện hiện tại ................ 51 Bảng 4. 2: Kết quả phân bố công suất tại 100% tải trong lưới điện hiện tại ............ 52 Bảng 4. 3: Phân bố điện áp tại các nút tại 120% tải .................................................. 53 Bảng 4. 4: Phân bố công suất trên đường dây tại 120% tải ...................................... 54 Bảng 4. 5: Các đường dây được thêm vào hệ thống điện ......................................... 55 Bảng 4. 6: Cấu trúc đường dây của hệ thống điện mới ............................................. 57 xii
Chương 1 GIỚI THIỆU 1.1. Tính cấp thiết của luận văn: Nhu cầu năng lượng ngày càng tăng đang đặt ra sức ép lên hệ thống điện, việc phát triển ngành điện phải gắn liền với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và phải đảm bảo cung cấp điện cho nền kinh tế quốc dân và đời sống xã hội với chất lượng điện năng ngày càng cao, đồng thời phải sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên năng lượng, đa dạng hóa các nguồn năng lượng sơ cấp cho sản xuất điện, bảo tồn nhiên liệu và đảm bảo an ninh năng lượng cho tương lai. Hiện nay vấn đề các nguồn sản xuất điện thường ở xa khu tiêu thụ, vì vậy cần phải truyền tải điện từ nơi này đi nơi khác. Trong quá trình vận hành và phát triển lưới điện gặp nhiều khó khăn vì phải đảm bảo tính cung cấp điện liên tục, đảm bảo hệ thống hoạt động tốt nên phải thường xuyên theo dõi, kiểm tra sửa chữa lưới truyền tải. Hình 1.1: Hệ thống điện 1
Tương xứng với nhu cầu tiêu thụ điện ngày một tăng, thị trường điện ra đời đã mang lại nhiều phúc lợi xã hội. Tuy nhiên, sự nghẽn mạch trên hệ thống điện xảy ra thường xuyên hơn. Vì vậy, việc cấp thiết đặt ra của ngành điện là phải đầu tư mở rộng hệ thống truyền tải nhằm đáp ứng nhu cầu cung cấp đầy đủ điện năng đến tâm phụ tải. Việc mở rộng này nên được thực hiện một cách kịp thời đáp ứng các tiêu chí như: tối ưu hóa về kỹ thuật, kinh tế vận hành và đáp ứng độ tin cậy. Trong hệ thống điện việc cải tạo và nâng công suất hệ thống là một nhu cầu luôn luôn phải thường xuyên thực hiện để theo kịp với sự phát triển của phụ tải. Trong lưới điện truyền tải các đường dây luôn phải thay đổi phương thức vận hành nhưng quá tải vẫn thường xuyên xảy ra, nếu để xảy ra quá tải lâu dài khi đó có thể sẽ dẫn đến tụt lèo, tụt mối nối, phát nhiệt, tăng độ võng gây đe dọa sự cố cho hệ thống. Mạng lưới điện truyền tải đóng góp một vai trò quan trọng trong việc truyền tải công suất cung cấp tới tất cả thành phần liên quan trong một thị trường để cung cấp và phân phối nguồn điện. Hình 1.2: Trạm biến áp 500kV 2
Hình 1.3: Đường dây 500kV Để giải quyết bài toán quy hoạch mở rộng lưới, hiện nay có 3 phương pháp chính bao gồm: đặt thêm nhà máy phát điện, sử dụng thiết bị Facts và kéo thêm đường dây mới. Ưu và nhược điểm của các phương pháp được phân tích dưới đây: Phương pháp đặt thêm nhà máy phát điện: có ưu điểm là cung cấp công suất với tổn thất thấp nhất. Nhưng nhược điểm của nó là không phải lúc nào cũng đặt được nhà máy phát điện, mà phải phụ thuộc vào các yếu tố như vị trí đía lí, môi trường, nguồn nguyên liệu, tâm phụ tải, bên cạnh đó chi phí lắp đặt nhà máy phát điện rất tốn kém, cần phải cân nhắc trong quá trình đầu tư. Phương pháp sử dụng thiết bị Facts: có ưu điểm là chống nghẽn mạch, nâng cao độ ổn định hệ thống điện. Nhưng khi phụ tải tăng quá lớn thì không thể giải quyết bằng phương pháp thiết bị Facts, bởi vì bản thân nó không làm tăng khả năng truyền tải của đường dây. Phương pháp kéo thêm đường dây mới: có ưu điểm tăng công suất truyền tải dài hạn, nhưng chi phí để xây dựng thì rất tốn kém. 3
Sau khi phân tích các phương pháp trên để quy hoạch mở rộng mạng lưới truyền tải điện thì nhận thấy phương pháp kéo thêm đường dây mới là hợp lý. Có thể tăng công suất truyền tải dài hạn khắc phục được hạn chế không đặt được nhà máy phát tại các trung tâm kinh tế, cách xa nguồn nguyên liệu và ô nhiễm môi trường của phương pháp đặt thêm nhà máy phát, đồng thời cũng đáp ứng quá trình tăng tải theo sự phát triển kinh tế - xã hội, khắc phục hạn chế của việc lắp đặt thiết bị Facts. Vì vậy, trong luận văn đề xuất việc quy hoạch mở rộng mạng lưới truyền tải bằng cách kéo thêm đường dây mới. Tuy chi phí để mở rộng đường dây truyền tải là rất tốn kém, nhưng về lâu về dài sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn các phương pháp quy hoạch mở rộng trên. Luận văn này sử dụng giải thuật Meta-Heuristic với phương pháp PSO để giải quyết bài toán quy hoạch mở rộng mạng lưới. Kết quả sẽ được phân tích trong các nội dụng phía sau. 1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu: 1.2.1. Tổng quan phương pháp quy hoạch nguồn: Quy hoạch mở rộng nguồn phát là bước quan trọng đầu tiên trong các bài toán quy hoạch dài hạn. Phải xác định khi nào nhà máy phát được đặt, đặt ở chỗ nào và đặt để làm gì. Hình 1.4: Nhà máy nhiệt điện 4