intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và Tố tụng hình sự: Tội mua bán trái phép chất ma túy từ thực tiễn tỉnh Sóc Trăng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

38
lượt xem
13
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kết cấu của luận văn gồm phần Mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn có 3 chương: Chương 1 - Những vấn đề lý luận và pháp luật hình sự Việt Nam về tội mua bán trái phép chất ma túy; Chương 2 - Thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự Việt Nam đối với tội mua bán trái phép chất ma túy tại tỉnh Sóc Trăng; Chương 3 - Yêu cầu và các giải pháp bảo đảm áp dụng đúng pháp luật hình sự đối với tội mua bán trái phép chất ma túy trong thời gian tới. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và Tố tụng hình sự: Tội mua bán trái phép chất ma túy từ thực tiễn tỉnh Sóc Trăng

  1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI KIM SA PHA TỘI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY TỪ THỰC TIỄN TỈNH SÓC TRĂNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ HÀ NỘI, NĂM 2020 Địa điểm, năm
  2. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI KIM SA PHA TỘI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY TỪ THỰC TIỄN TỈNH SÓC TRĂNG Ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự Mã số: 8.38.01.04 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS HỒ SỸ SƠN HÀ NỘI, NĂM 2020
  3. LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Kim Sa Pha – Học viên lớp cao học Luật, Khóa 9 đợt 2 năm 2018 của Học viện khoa học xã hội tại Thành phố Hồ Chí Minh, xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn chưa được công bố, các tài liệu trích dẫn và ví dụ trong luận văn đảm bảo tính chính xác, trung thực từ thực tiễn xét xử tại địa phương tỉnh Sóc Trăng. Vì vậy, đề nghị Học viện và Hội đồng xem xét, chấp thuận để tôi có thể bảo vệ Luận văn của mình, kính trình trước Hội đồng. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Người cam đoan Học viên Kim Sa Pha
  4. MỤC LỤC MỞ ĐẦU……………………………………………………………………1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ TỘI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY……………………………………………………………………07 – 38. 1.1. Những vấn đề lý luận về tội mua bán trái phép chất ma túy……………... 1.2. Quy định của pháp luật hình sự Việt Nam hiện hành về tội mua bán trái phép chất ma túy…………………………………………………………........ 1.3. Định tội danh các tội mua bán trái phép chất ma túy…………………….. Kết luận chương 1…………………………………………………………….. CHƯƠNG 2: THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM ĐỐI VỚI TỘI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY TẠI TỈNH SÓC TRĂNG…………………………………………………………39 – 74 2.1. Dấu hiệu pháp lý của định tội danh và trách nhiệm hình sự tội mua bán trái phép chất ma túy 2.2. Quyết định hình phạt đối với tội mua bán trái phép chất ma túy………………………………………………………………………………. Kết luận chương 2………………………………………………………………. CHƯƠNG 3: CÁC YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ÁP DỤNG ĐÚNG PHÁP LUẬT HÌNH SỰ ĐỐI VỚI TỘI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY………………………………………………………75 – 87 3.1. Yêu cầu bảo đảm áp dụng đúng pháp luật hình sự đối với tội mua bán trái phép chất ma túy……………………………………………….......................... 3.2. Các giải pháp bảo đảm áp dụng đúng pháp luật hình sự đối với tội mua bán trái phép chất ma túy ………………………………………………………. Kết luận chương 3………………………………………………………………. KẾT LUẬN…………………………………………………………………….. PHỤC LỤC……………………………………………………………………..
  5. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ma túy ngày nay đang là vấn đề mang tính toàn cầu và là mối lo ngại chung của các quốc gia trên toàn thế giới. Vấn đề tệ nạn và tội phạm về ma túy đã và đang trở thành hiểm họa lớn của nhân loại, để lại những hậu quả nghiêm trọng về trật tự, an toàn xã hội, sức khỏe cộng đồng và kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội không chỉ ở Việt Nam, mà khắp ở năm châu. Nghiện ma túy là một trong những nguy cơ làm băng hoại đạo đức, xói mòn thuần phong, mỹ tục đã được xây đắp, gìn giữ từ ngàn đời nay và nguy hại hơn là làm suy thoái nòi giống dân tộc. Tuy nhiên, người nghiện ma túy chỉ là nạn nhân của những kẻ gieo cái chết trắng, vì siêu lợi nhuận bất chính từ hoạt động mua bán ma túy mà những tội phạm ma túy bất chấp pháp luật, bất chấp tội ác mà chúng đem đến cho xã hội. Từ công tác xét xử các vụ án hình sự về tội phạm ma túy cho thấy, hiện nay Tòa án các cấp (Sơ thẩm, Phúc thẩm) còn gặp nhiều khó khăn, chưa có sự thống nhất trong định tội danh và áp dụng hình phạt đối với các tội phạm về ma túy. Trong giai đoạn qua, tình hình tội phạm về ma túy trên thế giới nói chung và Việt Nam có sự biến đổi cả về số lượng và tính chất các vu ̣án, số đối tượng và số lượng ma túy, diễn biến phức tạp, gây thiệt hại nghiêm trọng đến an ninh, trật tự chung của xã hội cũng như sức khỏe của cộng đồng, người dân với nhiều thủ đoạn tinh vi từ chủ thể thực hiện tội phạm. Trong quy định của pháp luật hình sự hiện hành có khá nhiều trường hợp khi tập hợp các dấu hiệu thực tế của cấu thành tội phạm có những dấu hiệu giống nhau nên thường dễ bị lúng túng gây nhiều tranh cãi và dẫn đến định tội danh thiếu chính xác. Bên canḥ đó, các quy định trong Bộ luật hình sự năm 1999 và Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 đều có các ý kiến đề nghị sửa đổi các tội phạm về ma túy, điều đó cho thấy xung quanh tội này còn nhiều vấn đề cần được tiếp tiếp tục trao đổi, nghiên cứu cả về mặt lý luận và thực tiễn để hoàn thiện hơn nữa các tội phạm về ma túy, tạo điều kiện cho việc định tội danh được chính xác, cũng như trong vấn đề áp dụng hình phạt đối với loại tội phạm
  6. này. Ngoài ra, các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng còn có quan điểm nhận thức khác nhau trong định tội danh, áp dụng hình phạt đối với loại tội phạm mua bán trái phép chất ma túy dẫn đến sai lầm trong đường lối giải quyết vụ án. Trong thời gian 05 năm (2015 – 2019), Tòa án sơ thẩm các huyện trong tỉnh Sóc Trăng đưa ra xét xử 119 vụ án hình sự về tội phạm ma túy, trong đó có 42 vụ án là tội mua bán trái phép chất ma túy, có 14 vụ án bị kháng cáo, kháng nghị phúc thẩm nhưng không có trường hợp nào được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ…. Đa phần, đối với loại tội phạm về ma túy thì các Tòa án xử phạt nghiêm hoặc nặng. Đó cũng là vấn đề cần suy ngẫm trong việc thực hiện chính sách hình sự, chính sách nhân đạo, công bằng của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đấu tranh phòng chống tội phạm nói chung, đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy nói riêng và đặc biệt là diễn biến tình hình tội phạm về ma túy tại tỉnh Sóc Trăng trong giai đoạn 2015 đến năm 2019 luôn gia tăng và phức tạp. Thực tiễn xét xử của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Sóc Trăng đã đạt được nhiều kết quả đáng kể, góp phần trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy. Bên cạnh những thành tích đạt được còn những trở ngại, khó khăn, nhất là những khó khăn, vướng mắc vi phạm, sai lầm dẫn đến tình trạng định tội danh không chính xác, gây bức xúc cho xã hội cần được khắc phục. Vì vậy, tôi đã chọn đề tài luận văn thạc sĩ luật học: “Tội mua bán trái phép chất ma túy từ thực tiễn tỉnh Sóc Trăng” để làm đề tài nghiên cứu. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Tội mua bán trái phép chất ma túy là tội phạm phổ biến và nguy hiểm nhất trong các loại tội phạm về ma túy ở Việt Nam hiện nay. Vì vậy, ngày càng có nhiều công trình nghiên cứu đã được công bố, trong số đó có thể kể đến, như các luận văn “ Tội mua bán trái phép chất ma túy theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh” của tác giả Nguyễn Thành Tất; “Chứng minh trong vụ án mua bán trái phép chất ma túy theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Nguyễn Văn Dũng” “Định tội danh các tội phạm về ma túy từ thực tiễn tỉnh Cao Bằng”
  7. của tác giả Nguyễn Văn Huấn; Các luận văn đã được bảo vệ thành công tại Học viện khoa học xã hội các năm 2018 – 2019. Trong những năm gần đây, Tội phạm mua bán trái phép chất ma túy có tính chất phạm tội ngày càng nguy hiểm, phức tạp, phương thức, thủ đoạn phạm tội ngày càng tinh vi, tổ chức chặt chẽ hơn, số lượng ma túy tội phạm mua bán ngày càng tăng so với gia đoạn trước, có nhiều loại ma túy mới xuất hiện trên thị trường mà văn bản pháp luật của Nhà nước chưa kịp thời điều chỉnh bổ sung, xác định những chất ma túy mới. Vì vậy, khi chọn đề tài “ Tội mua bán trái phép chất ma túy từ thực tiễn tỉnh Sóc Trăng (trên cơ sở số liệu thực tiễn xét xử của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Sóc Trăng)” để làm luận văn tốt nghiệp, học viên đã chọn các giáo trình, tài liệu, bài viết tham khảo như: - Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. - Các Giáo trình, bày viết chuyên sâu của tác giả Võ Khánh Vinh chủ biên như: “Luật hình sự Việt Nam (phần các tội phạm)” “ Lý luận chung về định tội danh”; Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (phần chung); - Bình luận khoa học Bộ luật hình sự năm 1999 (phần chung và phần các tội phạm) của tác giả Đinh Văn Quế; - Giáo trình “ Hình phạt trong luật hình sự Việt Nam” của tác giả Trần Nhâm chủ biên. - Các tội phạm về ma túy ở Việt Nam cơ sở lý luận và thực tiễn xét xử (Tài liệu tham khảo cho các Thẩm phán, thư ký Tòa án) – Tác giả Phạm Minh Tuyên – Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh. - Các Tạp chí Tòa án án qua các năm 2014, 2015, 2016, 2017, 2018 có các bài viết có liên quan về tội phạm ma túy. Những công trình khoa học, những bài viết trên đều có phạm vi nghiên cứu rộng hoặc nghiên cứu chuyên sâu theo từng gốc độ, phương diện nhất định của mỗi tác giả. Trong đó Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép các chất ma túy theo quy định của Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009 và hiện nay theo Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 được tách ra riêng từng tội, trong đó Tội mua bán trái phép chất ma túy thành một tội độc lập chỉ là một phần nhỏ trong nội dung nghiên cứu, các bài viết của các
  8. tác giải nêu trên. Cũng cần lưu ý rằng, các tài liệu khoa học, bài viết trên của các tác giải đã nghiên cứu các vấn đề về định tội danh, chứng minh tội phạm, áp dụng pháp luật trong giải quyết các vụ án hình sự nói chung, trách nhiệm hình sự hoặc áp dụng hình phạt đối với các tội phạm ma túy trong luật hình sự nói riêng. Hơn thế chưa có công trình nào chuyên nghiên cứu tội mua bán trái phép chất ma túy tại tỉnh Sóc Trăng. Vì vậy, đây có thể xem là một đề tài nghiên cứu chuyên sâu về xét xử các vụ án hình sự về tội mua bán trái phép ma túy tại Sóc Trăng trong các vấn đề cơ bản về định tội danh, áp dụng hình phạt đối với loại tội phạm này (Từ năm 2015 đến 2019) của Học viên đang công tác trong ngành Tòa án nhân dân tại Sóc Trăng, cũng làm cơ sở tiền đề cho việc nghiên cứu về lý luận và áp dụng vào thực tiễn công tác trong phòng chống tội phạm ma túy. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Từ việc làm rõ những vấn đề lý luận và pháp luật hình sự Việt nam về tội mua bán trái phép chất ma túy, thực trạng định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội này tại tỉnh Sóc Trăng, luận văn đề xuất các giải pháp bảo đảm định tội danh và quyết định đúng hình phạt đúng đối với tội mua bán trái phép chất ma túy trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Phân tích khái niệm và các dấu hiệu pháp lý của tội mua bán trái phép chất ma túy; phân biệt tội này với một số tội khác. - Phân tích Tội danh của Điều 251 Bộ luật hình sự “Tội mua bán trái phép chất ma túy”. - Phân tích, đánh giá thực trạng định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội mua bán trái phép chất ma túy tại tỉnh Sóc Trăng. - Phân tích các yêu cầu và đề xuất các giải pháp bảo đảm định tội danh và quyết định đúng hình phạt đối với tội mua bán trái phép chất ma túy trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu
  9. Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các quan điểm khoa học, các quy định của pháp luật hình sự Việt Nam, thực tiễn định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội mua bán trái phép chất ma túy tại tỉnh Sóc Trăng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài luận văn được nghiên cứu dưới góc độ luật hình sự và tố tụng hình sự. Áp dụng pháp luật hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy là quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đến thi hành án hình sự và nhiều nội dung khác nhau gắn với mỗi giai đoạn trong quá trình tố tụng đối với tội đó. Tuy nhiên, trong phạm vi luận văn thạc sĩ luật học, về thực tiễn, luận văn chỉ tập trung nghiên cứu thực tiễn định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội mua bán trái phép chất ma túy ở giai đoạn xét xử sơ thẩm của Tòa án nhân dân các cấp tại tỉnh Sóc Trăng. Các số liệu thống kê về vụ án và số bị cáo bị xét xử sơ thẩm về tội mua bán trái phép chất ma túy được tác giả luận văn thu thập từ thực tiễn xét xử sơ thẩm của Tòa án nhân dân các cấp tại tỉnh Sóc Trăng trong thời gian từ năm 2015 đến năm 2019. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận nghiên cứu Đề tài Luận văn được nghiên cứu dựa trên chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lê nin; Tư tưởng Hồ Chí Minh; Chủ trương, đường lối của Đảng; Chính sách, pháp luật của Nhà nước về tội phạm, hình phạt, phòng ngừa tội phạm, cải cách tư pháp, công lý, quyền con người, quyền công dân. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để tài luận văn còn được thực hiện trên cơ sở sử dụng trong một tổng thể các phương pháp nghiên cứu cụ thể như phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh, nghiên cứu án điển hình… 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1.Ý nghĩa lý luận
  10. Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần nhận thức sâu sắc và thống nhất những vấn đề lý luận về tội mua bán trái phép chất ma túy. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng vào công tác xét xử tội mua bán trái phép chất ma túy; giáo dục, đào tạo, nghiên cứu, giảng dạy tại các cơ sở đào tạo luật ở nước ta hiện nay. 7. Cơ cấu của luận văn Ngoài Mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật hình sự Việt Nam về tội mua bán trái phép chất ma túy. Chương 2: Thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự Việt Nam đối với tội mua bán trái phép chất ma túy tại tỉnh Sóc Trăng. Chương 3: Yêu cầu và các giải pháp bảo đảm áp dụng đúng pháp luật hình sự đối với tội mua bán trái phép chất ma túy trong thời gian tới.
  11. Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ TỘI MUA BÁN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY 1.1 Những vấn đề lý luận về tội mua bán trái phép chất ma túy. 1.1.1. Khái niệm và các dấu hiệu pháp lý của tội mua bán trái phép chất ma túy. 1.1.1.1 Khái niệm về tội mua bán trái phép chất ma túy. Theo tổ chức y tế thế giới: “Ma túy là mọi thực thể hóa học hoặc là những thực thể hỗn hợp, khác với tất cả những cái được đòi ỏ để duy trì một sức khỏe bình thường, việc sử dụng những chất đó sẽ làm biến đổi chức năng sinh học và có thể cả cấu trúc của vật. Theo tổ chức y tế Việt Nam xác định: “Ma túy là những chất có tính gây nghiện, có nguồn gốc tự nhiên hoặc nhân tạo. Khi đưa vào cơ thể người dưới bất kỳ hình thức nào, ma túy làm thay đổi tâm trạng, ý thức và hành vi của người sử dụng nó. Nếu lạm dụng ma túy con người sẽ lệ thuộc vào nó, khi đó gây tổn thương, nguy hại cho người sử dụng và cộng đồng”. Hoặc theo một số chuyên gia đưa ra những định nghĩa về ma túy: “Ma túy là chất tự nhiên hoặc hóa học hợp thành, khi hấp thụ vào con người thì gây nguy hại cho con người, làm cho người sử dụng sẽ bị nghiện”. Khi nghiện ma túy thì người sử dụng bị lệ thuộc vào ma túy cả về mặt thể chất lẫn tinh thần, luôn có biểu hiện bức xúc bị về tâm lý, muốn sử dụng lại chất ma túy, ma túy sẽ điều khiển toàn bộ suy nghĩ, tình cảm và hành động của mình. Khi ngừng sử dụng người nghiện sẽ cảm thấy thèm nhớ ma túy, đau đầu vật vã, khó chịu. Sau một thời gian nghiện, cơ thể đòi hỏi liều lượng ma túy tăng dần lên. Khi đã nghiện thì tìm kiếm và sử dụng ma túy để thoát khỏi cơn vật vã là vấn đề mà người nghiện ma túy quan tâm nhất, hơn cả gia đình, bạn bè, học hành, công việc và sức khỏe. Họ không còn khả năng kiểm soát bản thân đối với việc sử dụng ma túy.
  12. Theo Luật phòng chống ma túy của Việt Nam quy định: Chất ma túy là các chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định trong các danh mục do chính phủ ban hành. Căn cứ Nghị định 73/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018 của Chính phủ quy định hiện có 515 loại ma tuý và 44 tiền chất dùng để sản xuất ma tuý, chia làm 4 nhóm sau: + Nhóm các chất ma tuý an thần: Thuốc phiện, Morphine, Heroine, Các chất ma tuý tổng hợp toàn phần trong nhóm có thể thay thế Morphine, Heroine và các opiat khác (methadon, pethidine, phenazocine, diazepam, dolagan...) + Nhóm các chất ma tuý gây kích thích: Methamphetamin, ecstacy, amphetamin. + Nhóm các chất ma tuý gây ảo giác: Cần sa và các sản phẩm của nó: thảo mộc cần sa, nhựa cần tinh dầu cần sa lysergide (LSD) + Các chất ma tuý có thuộc tính gây nghiện: Các loại thuốc tân dược có thành phần là chất gây nghiện: thuốc giảm đau, thuốc an thần, một số loại thuốc ho, thuốc cảm cúm,… Các tội phạm về ma túy là những tội phạm xâm phạm đến chế độ độc quyền của Nhà nước trong việc quản lý và sử dụng các ma túy nói trên. Bởi vậy, trong khoa học luật hình sự, giáo sư Võ Khánh Vinh có quan điểm cho rằng: “Các tội phạm ma túy là những hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong chương XVIII của Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý xâm phạm chế độ độc quyền quản lý các chất ma túy của Nhà nước”[ trích trang 350, Luật hình sự Việt Nam của GS. TS Võ Khánh Vinh chủ biên]. Theo quan điểm của tiến sỹ Phạm Minh Tuyên: “Các tội phạm ma túy là những hành vi nguy hiểm cho xã hội, do người có năng lực trách nhiệm hình sự, đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự, thực hiện, có lỗi, xâm phạm đến chế độ quản lý, sử dụng các chất ma túy của nhà nước, từ đó gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, của xã hội và của công dân, gây mất trật tự an toàn xã hội”. ”[ Trích giáo trình của TS. Phạm Minh Tuyên biên soạn].
  13. Hành vi mua bán trái phép chất ma túy theo Thông tư liên tịch số 17/2007/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BTP ngày 24 tháng 12 năm 2007 của Bộ Công an, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Tư pháp hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Chương XVIII “Các tội phạm về ma túy” của BLHS năm 1999 được hiểu là một trong các trường hợp sau: + Hành vi bán trái phép chất ma túy cho người khác (không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có) bao gồm cả việc bán hộ chất ma túy cho người khác để hưởng tiền công hoặc các lợi ích khác; + Hành vi mua chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác; + Hành vi xin chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác; + Hành vi dùng chất ma túy nhằm trao đổi thanh toán trái phép khác (không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có); + Hành vi dùng tài sản không phải là tiền đem trao đổi, thanh toán…lấy chất ma túy nhằm bán lại trái phép cho người khác; + Hành vi tàng trữ chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác; + Hành vi vận chuyển chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác; Bộ luật hình sự năm 2015 chỉ tách hành vi mua bán trái phép chất ma túy thành tội danh riêng nhưng không mô tả cụ thể hành vi đó. Tương tự như các tội phạm về ma túy khác, trong Tội mua bán trái phép chất ma túy, thuật ngữ “trọng lượng” cũng được thay đổi thành “khối lượng” cho phù phợp. Đồng thời, bổ sung thêm một số chất ma túy nằm trong danh mục các chất ma túy đã được Chính phủ quy định bao gồm: Methamphetamine, Amphetamine, MDMA hoặc XLR-11. Như vậy, qua các quan điểm của các nhà khoa học, nhà làm luật và các văn bản quy phạm pháp luật quy định và hướng dẫn áp dụng pháp luật đối với Tội mua bán trái phép chất ma túy, Học viên có thể đưa ra khái niệm và hiểu về Tội mua bán trái phép chất ma túy như sau: “Mua bán trái phép chất ma túy là hành vi do người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện với hình thức mua, bán hoặc vận chuyển, tàng trữ, trao đổi ma túy nhằm mục đích mua, bán để thu lợi làm xâm phạm đến chế
  14. độ quản lý, sử dụng độc quyền của Nhà nước đối với các chất ma túy, gây ra hành vi nguy hiểm cho xã hội được điều chỉnh bởi Bộ luật hình sự”. 1.1.1.2. Các dấu hiệu pháp lý của tội mua bán trái phép chất ma túy. - Khách thể của tội phạm Cũng giống như khách thể của từng tội cụ thể trong nhóm tội phạm về ma túy, khác thể của tội mu bán trái phép chất ma túy là chế độ độc quyền quản lý các chất ma túy của Nhà nước. Chế độ độc quyền quản lý đó bao gồm các khâu khác nhau và được Nhà nước ta thống nhất quản lý theo một chế độ nghiêm ngặt, nếu không thống nhất và độc quyền quản lý các chất đó sẽ dẫn đến nguy cơ đe dọa nghiêm trọng an toàn, trật tự công cộng, sức khỏe và sự phát triển lành mạnh của nồi giống, gây tác hại về nhiều mặt đối với đời sống xã hội. Do vậy, mọi hành vi vi phạm các quy định về chế độ độc quyền quản lý chất ma túy đều bị coi là tội phạm và bị xử lý nghiêm khắc. Cũng giống như đối tượng tác động của các tội phạm về ma túy, đối tượng tác động của tội mua bán trái phép chất ma túy là các chất ma túy và các dụng cụ, phương tiện phục vụ sản xuất và sử dụng chất ma túy. Các chất ma túy ở đây bao gồm các chất ma túy theo nghĩa hẹp; các chất hướng thần; các tiền chất ma túy và các tiền chất hướng thần; các cây trồng hoặc nguyên liệu thực vật có chứa chất ma túy. Chất ma túy là chất gây nghiện ở dạng tự nhiên hoặc tổng hợp. Các chất ma túy có đặc tính nguy hiểm thể hiện ở khả năng gây nghiện cho người sử dụng. Khi chất ma túy được đưa vào cơ thể con người, nó có tác hại làm thay đổi trạng thái ý thức và sinh lý của con người. Nếu lạm dụng ma túy, con người sẽ lệ thuộc vào chất đó, gây tổn thương và nguy hại cho người sử dụng và cộng đồng. Người nghiện ma túy, khi không được đáp ứng nhu cầu sử dụng sẽ lên cơn vật vã, đau đớn về thể xác, tinh thần, mất trí và có thể làm bất cứ điều gì kể cả thực hiện tội phạm. Theo Luật phòng chống ma túy năm 2013, tại khoản 1 Điều 2 quy định về chất ma túy: Chất ma túy là các chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định trong các danh mục do chính phủ ban hành.
  15. Cụ thể theo Nghị định 73/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018 của Chính phủ quy định hiện có 515 loại ma tuý và 44 tiền chất dùng để sản xuất ma tuý, chia làm 4 nhóm sau: + Nhóm các chất ma tuý an thần: Thuốc phiện, Morphine, Heroine, Các chất ma tuý tổng hợp toàn phần trong nhóm có thể thay thế Morphine, Heroine và các opiat khác (methadon, pethidine, phenazocine, diazepam, dolagan...) + Nhóm các chất ma tuý gây kích thích: Methamphetamin, ecstacy, amphetamin. + Nhóm các chất ma tuý gây ảo giác: Cần sa và các sản phẩm của nó: thảo mộc cần sa, nhựa cần tinh dầu cần sa lysergide (LSD) + Các chất ma tuý có thuộc tính gây nghiện: Các loại thuốc tân dược có thành phần là chất gây nghiện: thuốc giảm đau, thuốc an thần, một số loại thuốc ho,thuốc cảm cúm,… Kèm theo Nghị định 73/2018/NĐ-CP ngày 15/5/2018 của Chính phủ là 04 Danh mục Các chất ma túy và tiền chất ma túy. + Danh mục I: Các chất ma túy tuyệt đối cấm sử dùng trong y học, đời sống xã hội; việc sử dụng các chất này trong nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm theo quy định đặc biệt của cơ quan có thẩm quyền. Có 46 chất ma túy. Ví dụ: Acetorphine, Alphacetymethadol, Desomorphine, Heroine, Morphine, Pepap, MPPP, cần sa, lá khat… + Danh mục II: Các chất ma túy được dùng hạn chế trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học hoặc trong lĩnh vực y tế theo quy định của cơ quan có thẩm quyền. Có 398 chất ma túy. Ví dụ: Lá Coca, Thuốc phiện và các chế phẩm từ thuốc phiện, Zipeprol, URB 447, 597, 602…, Methaquatamine, Methaqualone, Methylone, Ethylmorphine, Norcodeine…. - Danh mục III: Các chất ma túy được dùng trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học hoặc trong lĩnh vực y tế theo quy định của cơ quan có thẩm quyền. Có 71 chất ma túy. Ví dụ: Alprazolam, Butalbital, Clobazam, Estazolam, Ketamine, Pinazepam, Zolpidem….
  16. Danh mục IV: “Các tiền chất”. Có 44 tiền chất ma túy. Ví dụ : Methylamine, Toluene, Sarfole, Benzaldehyde, Lysergic acid, Piperonal, Acetic acid…. Tóm lại, khách thể của tội mua bán trái phép chất ma túy là xâm phạm chính sách độc quyền quản lý của Nhà nước về mua bán chất ma túy. Đối tượng của tội phạm này là các chất ma túy và các nguyên liệu thực vật có chứa chất ma túy. - Mặt khách quan tội phạm Cấu thành cơ bản của tội phạm này là cấu thành tội phạm hình thức. Do vậy, mặt khách quan của tội mua bán trái phép chất ma túy thể hiện ở dấu hiệu hành vi phạm tội khách quan. Tuy có sự khác nhau về hình thức thể hiện, về tính chất mức độ nguy hiểm cho xã hội nhưng các dạng hành vi khách quan của tội mua bán trái phép chất ma túy là những hành vi vi phạm các quy định của Nhà nước về chế độ độc quyền quản lý các chất ma túy. Tất cả các hành vi của tội mua bán trái phép chất ma túy đều được thực hiện bằng hành động, thể hiện ở hành vi là bán hay mua ma túy để bán lại; vận chuyển hoặc tàng trữ ma túy nhằm mục đích bán cho người khác hoặc dùng ma túy để đổi lấy hàng hóa hay dùng hàng hóa đổi lấy ma túy. Khi xác định hành vi mua chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác cần chú ý, chỉ khi nào xác định rõ mục đích của người phạm tội mua chất ma túy đó là nhằm bán lại thì mới truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy. - Chủ thể tội phạm Chủ thể của tội danh này người có năng lực chịu trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi theo quy định tại Điều 12 của Bộ luật hình sự về Tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 1 Điều 251 Bộ luật hình sự năm 2015 thì chủ thể của tội này thì từ đủ 16 tuổi trở lên mới có đủ năng lực trách nhiệm hình sự. Còn theo khoản 2, 3, 4 Điều 251 Bộ luật hình sự năm 2015 thì chủ thể từ đủ 14 tuổi trở lên thì đủ năng lực trách nhiệm hình sự về tội này, trừ một số trường hợp luật định (Bệnh tâm thần, mất năng lực hành vi…) - Mặt chủ quan tội phạm
  17. Tội mua bán trái phép chất ma túy có lỗi cố ý trực tiếp, thể hiện hành vi mua bán trái phép chất ma túy, người phạm tội nhận thức được hành vi của mình có tính nguy hiểm cho xã hội, bị pháp luật hình sự ngăn cấm bởi nguy cơ áp dụng hình phạt trong vấn đề thực hiện và mong muốn thực hiện đến cùng. Động cơ, mục đích của người phạm tội là vì lợi nhuận, thu lợi bất chính. 1.1.2. Phân biệt tội mua bán trái phép chất ma túy với một số tội khác Bộ luật hình sự năm 2015 hiện hành, quy định tội mua bán trái phép chất ma túy thành một tội danh cụ thể, được tách riêng từng hành vi tàng trữ, vận chuyển, mua bán, chiếm đoạt…của tội kép được quy định tại Điều 194 của Bộ luật hình sự năm 1999. Tuy nhiên, do có sự sai sót về cấu trúc, thuật ngữ pháp lý… của Bộ luật hình sự nên Quốc hội cần sửa đổi, bổ sung nên đến ngày 01/01/2018 Bộ luật hình sự năm 2015 mới chính thức có hiệu lực thi hành. Riêng đối với tội ‘‘Tội mua bán trái phép chất ma túy’’ tại Điều 251 của Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi năm 2017 có nhiều điểm mới so với Điều 194 của Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi năm 2009, như: - Các nhà lập pháp đã tách tội ghép tại Điều 194 Bộ luật hình sự năm 1999 về Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy hoặc chiếm đoạt chất ma túy thành 04 tội danh riêng biệt. + Tội Tàng trữ trái phép chất ma túy. + Tội Vận chuyển trái phép chất ma túy. + Tội Mua bán trái phép chất ma túy. + Tội Chiếm đoạt trái phép chất ma túy. Do vậy, để bảo đảm định tội danh và áp dụng hình phạt nhằm giải quyết đúng đắn vụ án mua bán trái phép chất ma túy, về mặt lý luận, cần phân biệt tội mua bán trái phép chất ma túy với các tội phạm khác được nêu trên đây mà trong Bộ luật hình sự năm 1999 trước đây chúng cùng nằm trong tội ghép chung. 1.1.2.1 Phân biệt tội mua bán trái phép chất ma túy với tội tàng trữ trái phép chất ma túy.
  18. Tội tàng trữ trái phép chất ma túy được quy định tại Điều 249 Bộ luật hình sự. Tàng trữ trái phép chất ma túy là người phạm tội thực hiện hành vi cất giữ bất hợp pháp chất ma túy ở bất cứ nơi nào như trong nhà ở, phòng làm việc, trụ sở cơ quan, phương tiện giao thông, trong túi quần áo, túi xách, va li… mà không nhằm mục đích mua bán hay sản xuất trái phép chất ma túy khác hoặc vận chuyển từ nơi này đến nơi khác. + Khách thể của tội này cũng giống như tội mua bán trái phép chất ma túy, cũng xâm phạm chính sách độc quyền quản lý của Nhà nước về các chất ma túy. + Mặt khách quan của tội tàng trữ khác với tội mua bán trái phép chất ma túy thể hiện ở hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy như như cất, giữ ma túy không vì mục đích mua bán. Đây cũng là yếu tố phân biệt trong định tội danh giữa hai tội này. + Về chủ thể của tội tàng trữ trái phép chất ma túy cũng giống như tội mua bán trái phép chất ma túy là bất kỳ người nào có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi do luật định. + Mặt chủ quan của tội phạm này cũng giống như tội mua bán trái phép chất ma túy đều thực hiện do cố ý trực tiếp. Tuy nhiên, động cơ phạm tội có thể giống nhau hoặc khác nhau tùy thuộc vào từng hành vi phạm tội cụ thể. Như, có thể tàng trữ ma túy để sử dụng hoặc cất giữ dùm cho các đối tượng khác, cất giữ ma túy thuê. Còn đối với hành vi mua bán ma túy thông thường vì động cơ, mục đích lợi nhuận, mua bán để thu lợi bất chính. Qua các tình tiết định khung, mức hình phạt về mức định lượng ma túy của hai tội danh có thể bằng nhau nhưng mức hình phạt khác nhau, tội mua bán trái phép chất ma túy có mức xử phạt cao hơn tội tàng trữ trái phép chất ma túy. Có thể thấy, tính chất, mức độ nguy hiểm gây ra cho xã hội của hai tội khác nhau, hành vi mua bán ma túy nguy hiểm hơn hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy. 1.1.2.2 Phân biệt tội mua bán trái phép chất ma túy với tội vận chuyển trái phép chất ma túy
  19. Vận chuyển trái phép chất ma túy là hành vi đưa ma túy từ nơi này đến nơi khác trái quy định của Nhà nước. Vận chuyển có thể bằng các hình thức, phương tiện khác nhau. Hình thức vận chuyển có thể để trong người, trong hành lý, trong các phương tiện vận chuyển…đoạn đường vận chuyển có thể khác nhau, tùy thuộc vào mục đích thực hiện hành vi của tội phạm. + Khách thể của tội này cũng giống như tội mua bán trái phép chất ma túy, cũng xâm phạm chính sách độc quyền quản lý của Nhà nước về các chất ma túy. + Mặt khách quan của tội vận chuyển trái phép chất ma túy khác với tội mua bán trái phép chất ma túy thể hiện ở hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy từ địa điểm này đến địa điểm khác không vì mục đích mua bán nhưng có thể vì mục đích khác như vận chuyển thuê, được trả lợi ích vật chất, tinh thần…. Đây cũng là yếu tố phân biệt trong định tội danh giữa các tội danh tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy. + Về chủ thể của tội vận chuyển trái phép chất ma túy cũng giống như tội phạm mua bán trái phép chất ma túy là bất kỳ người nào có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi do luật định. + Mặt chủ quan của tội phạm này cũng giống như tội mua bán trái phép chất ma túy đều thực hiện do cố ý trực tiếp. Tuy nhiên, động cơ phạm tội có thể giống nhau hoặc khác nhau tùy thuộc vào từng hành vi phạm tội cụ thể. Như, có thể vận chuyển ma túy thuê hoặc vì lợi ích vật chất khác. Còn đối với hành vi mua bán ma túy thông thường vì động cơ, mục đích lợi nhuận, mua bán để thu lợi bất chính. Qua các tình tiết định khung, mức hình phạt về mức định lượng ma túy, mức hình phạt của hai tội danh này là bằng nhau. Có thể thấy, tính chất, mức độ nguy hiểm gây ra cho xã hội của hai tội ngang nhau. 1.1.2.3 Phân biệt tội mua bán trái phép chất ma túy với tội chiếm đoạt trái phép chất ma túy. Tội chiếm đoạt trái phép chất ma túy được quy định tại Điều 252 Bộ luật hình sự. Chiếm đoạt trái phép chất ma túy được hiểu là hành vi chuyển dịch
  20. chất ma túy của người khác thành của mình dưới bất kỳ hình thức và thủ đoạn nào. + Khách thể của tội này cũng giống như tội mua bán trái phép chất ma túy, cũng xâm phạm chính sách độc quyền quản lý của Nhà nước về các chất ma túy. + Mặt khách quan của tội chiếm đoạt khác với tội mua bán trái phép chất ma túy thể hiện ở hành vi chiếm đoạt trái phép chất ma túy với bất kỳ hình thức, thủ đoạn nào. Đây cũng là yếu tố phân biệt trong định tội danh giữa hai tội này. + Về chủ thể của tội chiếm đoạt trái phép chất ma túy cũng giống như tội phạm mua bán trái phép chất ma túy là bất kỳ người nào có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi do luật định. + Mặt chủ quan của tội phạm này cũng giống như tội mua bán trái phép chất ma túy đều thực hiện do cố ý trực tiếp. Tuy nhiên, động cơ phạm tội có thể giống nhau hoặc khác nhau tùy thuộc vào từng hành vi phạm tội cụ thể. Như, chiếm đoạt ma túy để có ma túy sử dụng, để bán hoặc trao đổi hàng hóa…. Còn đối với hành vi mua bán ma túy thông thường vì động cơ, mục đích lợi nhuận, mua bán để thu lợi bất chính. Tuy nhiên, đối với hành vi chiếm đoạt ma túy đã thực hiện, người phạm tội có thể phạm thêm tội danh khác. Qua các khung, mức hình phạt về mức định lượng ma túy của hai tội danh có thể bằng nhau nhưng mức hình phạt khác nhau, tội mua bán trái phép chất ma túy có mức xử phạt cao hơn tội chiếm đoạt trái phép chất ma túy. Có thể thấy, tính chất, mức độ nguy hiểm gây ra cho xã hội của hai tội khác nhau, hành vi mua bán ma túy nguy hiểm hơn hành vi chiếm đoạt trái phép chất ma túy. 1.2 Quy định của pháp luật hình sự Việt Nam về tội mua bán trái phép chất ma túy. 1.2.1. Quy định về tội mua bán trái phép chất ma túy trước khi ban hành Bộ luật hình sự năm 2015 Vào đầu năm 1952 Chính phủ chỉ quy định việc xử lý đối với hành vi vi phạm thể lệ quản lý thuốc phiện, quy định khoanh vùng trồng thuốc phiện,
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2