Luận văn Thạc sĩ Luật học: Chế độ bảo hiểm thai sản ở Việt Nam

Chia sẻ: Cẩn Ngữ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu có cấu trúc gồm 3 chương cung cấp cho người đọc các kiến thức: Một số vấn đề lý luận chung về chế độ Bảo hiểm thai sản; các quy định pháp luật hiện hành về chế độ Bảo hiểm thai sản, thực trạng áp dụng pháp luật Bảo hiểm thai sản và Thực trạng ỏp dụng và một số giải pháp nhằm hoàn thiện chế độ Bảo hiểm thai sản.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật học: Chế độ bảo hiểm thai sản ở Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT ĐẶNG THỊ THƠM CHẾ ĐỘ BẢO HIỂM THAI SẢN Ở VIỆT NAM CHUYÊN NGÀNH : LUẬT KINH TẾ MÃ SỐ : 60 38 50 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN HỮU CHÍ HÀ NỘI - 2007 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT
ĐẶNG THỊ THƠM CHẾ ĐỘ BẢO HIỂM THAI SẢN Ở VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2007
MỤC LỤC Trang Më ®Çu 1 Ch-¬ng 1 : mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ chÕ ®é b¶o 10 hiÓm thai s¶n 1.1 B¶o hiÓm x· héi trong hÖ thèng An sinh x· héi ë ViÖt Nam 10 1.1.1 Kh¸i niÖm B¶o hiÓm x· héi 10 1.1.2 B¶o hiÓm x· héi - mét bé phËn cÊu thµnh trong hÖ thèng An 11 sinh x· héi ë ViÖt Nam. 1.2 Kh¸i qu¸t chung vÒ chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n 16 1.2.1 Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n 16 1.2.2. C¸c nguyªn t¾c cña B¶o hiÓm thai s¶n 19 1.3 Mét sè quy ®Þnh cña ph¸p luËt quèc tÕ vÒ chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n 21 1.3.1 C¸c c«ng -íc quèc tÕ 21 1.3.2 Ph¸p luËt mét sè n-íc 25 1.4 S¬ l-îc lÞch sö ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ chÕ ®é b¶o hiÓm thai s¶n 26 1.4.1 Giai ®o¹n 1945 - 1994 26 1.4.2 Giai ®o¹n 1994 - 2006 29 1.4.3 Giai ®o¹n 2006 ®Õn nay 33 Ch-¬ng 2: C¸c QUY §ÞNH PH¸P LUËT hiÖn hµnh vÒ chÕ ®é 35 b¶o hiÓm thai s¶n 2.1 §èi t-îng vµ ®iÒu kiÖn h-ëng chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n 35 2.2 ChÕ ®é vµ quyÒn lîi 36 2.2.1 Thêi gian nghØ h-ëng chÕ ®é thai s¶n 36 2.2.1.1 Thêi gian nghØ kh¸m thai 37 2.2.1.2 Thêi giai nghØ bÞ khi bÞ sÈy thai, n¹o hót thai 37
2.2.1.3 Thêi gian nghØ sinh con 38 2.2.1.4 Thêi gian nghØ khi nu«i con nu«i 40 2.2.2 Møc h-ëng chÕ ®é thai s¶n 40 2.2.3 Møc b×nh qu©n tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng th¸ng ®ãng B¶o hiÓm x· 42 héi lµm c¬ së tÝnh h-ëng chÕ ®é thai s¶n 2.2.4 D-ìng søc, phôc håi søc kháe sau thai s¶n 43 2.3 Tµi chÝnh thùc hiÖn chÕ ®é thai s¶n 43 2.3.1 Nguån h×nh thµnh tµi chÝnh thùc hiÖn B¶o hiÓm thai s¶n 43 2.3.2 Qu¶n lý vµ sö dông tµi chÝnh B¶o hiÓm thai s¶n 45 2.4 Gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n 46 2.4.1 TÇm quan träng vµ nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n trong viÖc gi¶i 47 quyÕt tranh chÊp B¶o hiÓm x· héi vÒ thai s¶n 2.4.2 Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n trong gi¶i quyÕt tranh chÊp B¶o 49 hiÓm x· héi vÒ thai s¶n 2.4.3 C¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp B¶o hiÓm x· héi vÒ chÕ ®é thai 51 s¶n Ch-¬ng 3: THỰC TRẠNG ¸p dông ph¸p luËt b¶o hiÓm thai 56 s¶n vµ mét sè gi¶I ph¸p nh»m hoµn thiÖn chÕ ®é b¶o hiÓm thai s¶n 3.1 Thùc tr¹ng ¸p dông ph¸p luËt B¶o hiÓm thai s¶n 56 3.1.1 T×nh h×nh thùc hiÖn chÕ ®é thai s¶n 56 3.1.1.1 Sè ng-êi lao ®éng tham gia 56 3.1.1.2 Sè ng-êi lao ®éng ®-îc h-ëng chÕ ®é B¶o hiÓm x· héi vÒ 58 thai s¶n 3.1.2 Mét sè tån t¹i qua thùc tiÔn thùc hiÖn chÕ ®é B¶o hiÓm x· héi 60 vÒ thai s¶n 3.2 Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n 65
3.2.1 Ph-¬ng h-íng chung 66 3.2.1.1 N©ng cao nhËn thøc cho mäi c«ng d©n vÒ B¶o hiÓm x· héi 66 trong ®ã cã chÕ ®é thai s¶n 3.2.1.2 N©ng cao tÝnh ®ång bé vµ kh¶ thi cña hÖ thèng luËt ph¸p 66 3.2.1.3. §¶m b¶o sù æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cña nguån tµi chÝnh 67 3.2.1.4 Hoµn thiÖn m« h×nh qu¶n lý vµ n©ng cao n¨ng lùc bé m¸y 68 qu¶n lý Nhµ n-íc 3.2.2 Gi¶i ph¸p cô thÓ 68 3.2.2.1 Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt B¶o hiÓm x· héi 68 3.2.2.2 Phª chuÈn c«ng -íc vµ thùc hiÖn KhuyÕn nghÞ cña ILO 76 liªn quan ®Õn vÊn ®Ò B¶o hiÓm x· héi vÒ thai s¶n 3.2.2.3 Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña häat ®éng ¸p dông ph¸p 77 luËt ®èi víi chÕ ®é B¶o hiÓm x· héi vÒ thai s¶n 3.2.2.4 N©ng cao hiÖu qu¶ häat ®éng cña tæ chøc c«ng ®oµn ®èi 79 víi viÖc b¶o vÖ ng-êi lao ®éng ®Æc biÖt lµ lao ®éng n÷ 3.2.2.5 T¨ng c-êng c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra cña c¬ quan nhµ 80 n-íc cã thÈm quyÒn víi viÖc thùc hiÖn chÕ ®é thai s¶n 3.2.2.6 Xö ph¹t nghiªm ®èi víi c¸c hµnh vi vi ph¹m chÕ ®é B¶o hiÓm 81 x· héi nãi chung vµ B¶o hiÓm x· héi vÒ thai s¶n nãi riªng KÕT LUËN 83 DANH MôC TµI LIÖU THAM KH¶O 86
Formatted: Indent: First line: 0 cm Më ®Çu Formatted Formatted: Font: 6 pt I.1. TÝnh cÊp ThiÕt thiÕt cña ®Ò tµi Formatted: Font: .VnTime Formatted: Indent: First line: 1,27 B¶o hiÓm x· héi lµ mét trong nh÷ng trô cét chÝnh cña an sinh x· héi cm Formatted: Bullets and Numbering ®-îc Nhµ n-íc ta ®Æc biÖt quan t©m bëi nã cã vai trß rÊt quan träng trong ®êi Formatted: Font: .VnTime sèng x· héi. B¶o hiÓm x· héi gióp ng-êi lao ®éng bï ®¾p phÇn thu nhËp bÞ mÊt hoÆc bÞ gi¶m sót trong qu¸ tr×nh lao ®éng ®¶m b¶o c¸c quyÒn cña ng-êi ®-îc h-ëng khi gÆp rñi ro trong cuéc sèng ®ång thêi thÓ hiÖn b¶n chÊt tèt ®Ñp cña Nhµ n-íc lu«n quan t©m ®Õn chÝnh s¸ch vÒ con ng-êi. Trong cuéc sèng con ng-êi ph¶i tu©n theo quy luËt ph¸t triÓn vµ sù sinh tån cña tù nhiªn nªn khi r¬i vµo c¸c tr-êng hîp bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng nh- èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, tuæi giµ hay do sù t¸c ®éng cña kinh tÕ thÞ tr-êng th× ng-êi lao ®éng cÇn cã mét kho¶n vËt chÊt gióp ®ì ng-êi lao ®éng gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n ®ã. V× thÕ, viÖc tham gia B¶o hiÓm x· héi cña ng-êi lao ®éng lµ hÕt søc cÇn thiÕt trong ®ã cã sù can thiÖp ®iÒu chØnh cña Nhµ n-íc ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng-êi lao ®éng khi gÆp rñi ro vµ x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña ng-êi sö dông lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng khi ng-êi lao ®éng gÆp ph¶i khã kh¨n th«ng qua ®ãng gãp nghÜa vô tµi chÝnh b¾t buéc. C¸c M¸c kh¼ng ®Þnh: “V× nhiÒu rñi ro kh¸c nhau, nªn ph¶i dµnh mét sè thÆng d- nhÊt ®Þnh cho quü b¶o hiÓm x· héi ®Ó b¶o ®¶m cho sù më réng theo kiÓu luü tiÕn ho¸ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë møc cÇn thiÕt, phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nhu cÇu vµ t×nh h×nh t¨ng d©n sè ”. [1; tr 186]. B¶o hiÓm thai s¶n lµ mét trong nh÷ng chÕ ®é cña B¶o hiÓm x· héi b¾t buéc n»m song hµnh víi c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm èm ®au, chÕ ®é b¶o hiÓm tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp, chÕ ®é b¶o hiÓm hu trÝ…B¶o hiÓm thai s¶n ngoµi chøc n¨ng ®¶m b¶o thu nhËp cho ng-êi lao ®éng khi c«ng viÖc lao ®éng t¹m thêi bÞ gi¸n ®o¹n nã cßn gãp phÇn quan träng trong viÖc ch¨m sãc søc khoÎ cho ng-êi lao ®éng, ®¶m b¶o quyÒn ®-îc ch¨m sãc cña trÎ em. 1
V× sù -u viÖt cña chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi lao ®éng n÷ nãi chung t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó lao ®éng n÷ thùc hiÖn tèt chøc n¨ng lµm mÑ võa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó lao ®éng n÷ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c x· héi nªn viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n ë ViÖt Nam” lµ rÊt cÇn thiÕt. H¬n n÷a, ®Ò tµi cã ý nghÜa thiÕt thùc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ b¶o hiÓm thu nhËp vµ ®¶m b¶o søc khoÎ cho lao ®éng n÷ nãi riªng khi mang thai, sinh con vµ cho ng-êi lao ®éng nãi chung khi nu«i con nu«i, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai… VÊn ®Ò nµy thêng xuyªn gÆp ph¶i ë c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan nhµ n-íc nªn th«i thóc t¸c gi¶ say mª nghiªn cøu. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu Formatted: Font: .VnTime, 14 pt, French (France) Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu t¸c gi¶ cã tham kh¶o c¸c t¹p chÝ khoa häc Formatted: Indent: First line: 1,27 cm ph¸p lý: Nhµ n-íc ph¸p luËt, th«ng tin khoa häc ph¸p lý, t¹p chÝ B¶o hiÓm x· Formatted: Font: .VnTime, 14 pt, French (France) héi, t¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc cña Formatted: French (France) Formatted: Indent: First line: 1,06 ngêi ®i tríc th«ng qua m¹ng, b¸o chÝ … Nh- bµi viÕt cña Th¹c sÜ §ç ThÞ cm Formatted: Font: .VnTime Dung - Gi¶ng viªn chÝnh khoa ph¸p luËt kinh tÕ trêng §¹i häc LuËt vÒ: “ChÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n vµ h-íng hoµn thiÖn nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cña lao ®éng n÷”, t¸c gi¶ §µo Duy Ph¬ng vÒ :“ ChÕ ®é B¶o hiÓm x· héi vÒ thai s¶n theo ph¸p luËt hiÖn hµnh”, TiÕn sÜ NguyÔn H÷u ChÝ: “Hoµn thiÖn thùc thi ph¸p luËt vÒ lao ®éng n÷ trong doanh nghiÖp ngoµi Nhµ níc” …Qua ®ã, cã thÓ thÊy c¸c t¸c gi¶ ®· ®i s©u tËp trung vÒ c¸c ®iÒu kiÖn h-ëng chÕ ®é thai s¶n, thêi gian vµ møc h-ëng chÕ ®é thai s¶n, trªn c¬ së ®ã ®-a ra kiÕn nghÞ hoµn thiÖn. §Æc biÖt TiÕn sÜ NguyÔn ThÞ Kim Phông víi bµi viÕt :“Néi luËt hãa CEDAW vÒ B¶o hiÓm x· héi ®èi víi lao ®éng n÷ khi dù th¶o LuËt B¶o hiÓm x· héi” ®· so s¸nh ®èi chiÕu gi÷a ph¸p luËt quèc gia vµ c¸c quy ®Þnh vÒ thai s¶n trong c«ng -íc CEDAW ®Ó ®-a ra c¸c kiÕn nghÞ néi luËt hãa ph¸p luËt quèc gia cho phï hîp víi c«ng -íc quèc tÕ. Tuy nhiªn, c¸c c«ng tr×nh cña c¸c t¸c gi¶ míi chØ tËp trung nghiªn cøu trong nh÷ng ph¹m vi hÑp mang tÝnh chÊt nghiªn cøu trao ®æi, lµ c¸c c«ng tr×nh khoa häc nghiªn cøu ng¾n gän trªn c¸c 2
t¹p chÝ cã tÝnh gîi më. H¬n n÷a, nh÷ng bµi viÕt cña c¸c t¸c gi¶ hÇu nh- nghiªn cøu khi ch-a cã LuËt B¶o hiÓm x· héi ra ®êi v× thÕ nh÷ng ng-êi ®i sau cÇn ph¸t huy vµ tiÕp thu ph¸t triÓn ®Ò tµi s©u réng h¬n cã gi¸ trÞ thùc tiÔn. Ngoµi ra, t¸c gi¶ ®i kh¶o s¸t thùc tiÔn c¸c doanh nghiÖp c¸c c¬ quan nhµ Formatted: Indent: First line: 0,85 cm n-íc, c¬ quan B¶o hiÓm x· héi ®Ó lÊy sè liÖu thùc tÕ vµ t×m hiÓu c¸ch thøc gi¶i quyÕt c¸c quyÒn lîi chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n. Trªn c¬ së t×m hiÓu c¸c thµnh Formatted: French (France) qu¶ mµ ng-êi ®i tr-íc ®· ®¹t ®-îc t¸c gi¶ tiÕp tôc nghiªn cøu và kiÕn nghÞ ®-a Formatted: Font: .VnTime Formatted: French (France) ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó gãp phÇn hoµn thiÖn thùc tr¹ng chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n Formatted: Font: .VnTime nh- thêi gian nghØ ch¨m sãc con, chÝnh s¸ch h-ëng B¶o hiÓm thai s¶n khi c¶ Formatted: French (France) cha mÑ tham gia b¶o hiÓm viÖc nghØ d-ìng ®èi víi ng-êi lao ®éng n÷ mang thai bÖnh lÝ, viÖc ®ãng gãp sö dông quü B¶o hiÓm x· héi… Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò gãp phÇn lµm nªn thµnh c«ng cña luËn v¨n lµ Formatted: Font: .VnTime Formatted: Indent: First line: 0,85 viÖc nghiªn cøu c¸c tµi liÖu, v× thÕ nªn viÖc tiÕp cËn vµ t×m hiÓu c¸c v¨n b¶n cm, Right: 0 cm ph¸p lý quèc tÕ, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt trong n-íc liªn quan ®Õn chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Ng-êi viÕt tËp trung nghiªn cøu c¸c ®iÒu -íc quèc tÕ cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) vÒ ®¶m b¶o quyÒn lao ®éng n÷ liªn quan ®Õn vÊn ®Ò thai s¶n nh- C«ng -íc sè 3 n¨m 1919, C«ng -íc sè 103 n¨m 1952 (xÐt l¹i) C«ng íc 102 n¨m 1952… LuËt b¶o hiÓm vµ c¸c chÝnh Formatted: Font: .VnTime, English (United States) s¸ch an sinh x· héi cña c¸c níc NhËt, Singapo, §øc, Ph¸p, Th¸i Lan…. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ViÖt Nam bao gåm ®¹o luËt quan träng cã gi¸ trÞ cao nhÊt ®¶m b¶o quyÒn con ng-êi ®Æc biÖt quyÒn cña phô n÷ nh-: HiÕn ph¸p n¨m 1946, HiÕn ph¸p n¨m 1959, HiÕn ph¸p n¨m 1980, HiÕn ph¸p n¨m 1992. T×m hiÓu hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt tr-íc khi cã luËt lao ®éng ra ®êi nh- c¸c S¾c lÖnh 29, S¾c lÖnh 77… cña Hå Chñ TÞch, c¸c ®iÒu lÖ B¶o hiÓm x· héi ban hµnh kÌm theo NghÞ §Þnh 12/CP ngµy 26/1/1995, NghÞ ®Þnh 45 CP ngµy 15/7 /1995, LuËt lao ®éng 1994, c¸c v¨n b¶n h-íng dÉn LuËt lao ®éng 1994, NghÞ ®Þnh sè 01/2003 ngµy 09/1/2003 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña §iÒu lÖ b¶o hiÓm x· héi ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 12/CP 3
ngµy 26/ 01/1995 ®-îc ban hµnh, LuËt b¶o hiÓm x· héi n¨m 2006, NghÞ ®Þnh 152/2006/N§-CP ngµy 22 th¸ng 12 n¨m 2006 h-íng dÉn mét sè ®iÒu cña LuËt b¶o hiÓm x· héi vÒ b¶o hiÓm x· héi b¾t buéc… II. T×nh h×nh nghiªn cøu Formatted: Font: .VnTime, 14 pt, English (United States) Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu t¸c gi¶ cã tham kh¶o c¸c t¹p chÝ khoa häc Formatted: Font: .VnTime, English (United States) ph¸p lý: Nhµ n-íc ph¸p luËt, th«ng tin khoa häc ph¸p lý, t¹p chÝ B¶o hiÓm x· Formatted: Font: .VnTime Formatted: Font: .VnTime, English héi, t¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc cña (United States) Formatted: English (United States) ngêi ®i tríc th«ng qua m¹ng, b¸o chÝ … B¶o hiÓm x· héi lµ mét trong Formatted: Font: .VnTime, English (United States) nh÷ng trô cét chÝnh cña an sinh x· héi ®-îc Nhµ n-íc ta ®Æc biÖt quan t©m Formatted: English (United States) bëi nã cã vai trß rÊt quan träng trong ®êi sèng x· héi. B¶o hiÓm x· héi gióp ng-êi lao ®éng bï ®¾p phÇn thu nhËp bÞ mÊt hoÆc bÞ gi¶m sót trong qu¸ tr×nh lao ®éng ®¶m b¶o c¸c quyÒn cña ng-êi ®-îc h-ëng khi gÆp rñi ro trong cuéc sèng ®ång thêi thÓ hiÖn b¶n chÊt tèt ®Ñp cña Nhµ n-íc lu«n quan t©m ®Õn chÝnh s¸ch vÒ con ng-êi. Trong cuéc sèng con ng-êi ph¶i tu©n theo quy luËt ph¸t triÓn vµ sù sinh tån cña tù nhiªn nªn khi r¬i vµo c¸c tr-êng hîp bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng nh- èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, tuæi giµ hay do sù t¸c ®éng cña kinh tÕ thÞ tr-êng th× ng-êi lao ®éng cÇn cã mét kho¶n vËt chÊt gióp ®ì ng-êi lao ®éng gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n ®ã. V× thÕ, viÖc tham gia B¶o hiÓm x· héi cña ng-êi lao ®éng lµ hÕt søc cÇn thiÕt trong ®ã cã sù can thiÖp ®iÒu chØnh cña Nhµ n-íc ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng-êi lao ®éng khi gÆp rñi ro vµ x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña ng-êi sö dông lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng khi ng-êi lao ®éng gÆp ph¶i khã kh¨n th«ng qua ®ãng gãp nghÜa vô tµi chÝnh b¾t buéc. C¸c M¸c kh¼ng ®Þnh: “V× nhiÒu rñi ro kh¸c nhau, nªn ph¶i dµnh mét sè thÆng d- nhÊt ®Þnh cho quü b¶o hiÓm x· héi ®Ó b¶o ®¶m cho sù më réng theo kiÓu luü tiÕn ho¸ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë møc cÇn thiÕt, phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nhu cÇu vµ t×nh h×nh t¨ng d©n sè ”. [1] 4
B¶o hiÓm thai s¶n lµ mét trong nh÷ng chÕ ®é cña B¶o hiÓm x· héi b¾t buéc n»m song hµnh víi c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm èm ®au, chÕ ®é b¶o hiÓm tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp, chÕ ®é b¶o hiÓm hu trÝ…B¶o hiÓm thai s¶n ngoµi chøc n¨ng ®¶m b¶o thu nhËp cho ng-êi lao ®éng khi c«ng viÖc lao ®éng t¹m thêi bÞ gi¸n ®o¹n nã cßn gãp phÇn quan träng trong viÖc ch¨m sãc søc khoÎ cho ng-êi lao ®éng, ®¶m b¶o quyÒn ®-îc ch¨m sãc cña trÎ em. V× sù -u viÖt cña chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi lao ®éng n÷ nãi chung t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó lao ®éng n÷ thùc hiÖn tèt chøc n¨ng lµm mÑ võa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó lao ®éng n÷ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c x· héi nªn viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n ë ViÖt Nam” lµ rÊt cÇn thiÕt. H¬n n÷a, ®Ò tµi cã ý nghÜa thiÕt thùc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ b¶o hiÓm thu nhËp vµ ®¶m b¶o søc khoÎ cho lao ®éng n÷ nãi riªng khi mang thai, sinh con vµ cho ng-êi lao ®éng nãi chung khi nu«i con nu«i, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai… VÊn ®Ò nµy thêng xuyªn gÆp ph¶i ë c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan nhµ n-íc nªn th«i thóc t¸c gi¶ say mª nghiªn cøu. III3. Cc¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi Formatted: Font: .VnTime Formatted: Font: .VnTime 1.3.1 C¬ së khoa häc Formatted: Font: .VnTime Formatted: Font: Italic Thùc hiÖn chñ tr-¬ng ®-êng lèi cña §¶ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ Formatted: Indent: First line: 1 cm n-íc ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, h-íng tíi mét x· héi Formatted: Bullets and Numbering Formatted: Font: Italic c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh, ®¶m b¶o quyÒn con ng-êi, tÊt c¶ v× con ng-êi, do Formatted: Condensed by 0,1 pt con ng-êi cho nªn vÊn ®Ò ®¶m b¶o chÝnh s¸ch an sinh x· héi nhÊt lµ chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n lµ mét trong nh÷ng môc tiªu lín thÓ hiÖn tÝnh -u viÖt cña chÕ ®é x· héi chñ nghÜa. §¹i héi §¶ng lÇn thø 6 n¨m 1986 kh¼ng ®Þnh: “ ChÝnh s¸ch x· héi bao trïm mäi mÆt cña cuéc sèng con ng-êi, ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ sinh ho¹t, gi¸o dôc v¨n ho¸, quan hÖ gia ®×nh, quan hÖ giai cÊp, quan hÖ d©n téc… coi nhÑ chÝnh s¸ch x· héi tøc lµ coi nhÑ yÕu tè con ng-êi trong sù nghiÖp x©y dùng x· héi chñ nghÜa”. [5; tr 26]. T¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø 9 n¨m 2001 nhÊn Formatted: Condensed by 0,1 pt Formatted: Condensed by 0,1 pt 5
m¹nh mét lÇn n÷a :“ KhÈn tr¬ng më réng hÖ thèng B¶o hiÓm x· héi vµ an sinh x· héi…” [8; tr 47] . Formatted: Condensed by 0,1 pt Formatted: Condensed by 0,1 pt Cuéc gi¶i phãng phô n÷ g¾n liÒn víi cuéc gi¶i phãng d©n téc lu«n lµ môc tiªu mµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lóc sinh thêi h-íng tíi. Tõ khi b«n ba t×m ®-êng cøu n-íc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· cã nhiÒu lÇn ®Ò cËp ®Õn Bảo hiểm x· hội. Hå ChÝ Minh tè c¸o thùc d©n Ph¸p c©u kÕt víi bän ph¶n ®éng ng-êi lao ®éng ViÖt Formatted: Condensed by 0,3 pt Nam mét cæ hai trßng, kh«ng ®-îc h-ëng bÊt kú mét chÕ ®é, chÝnh s¸ch Bảo hiểm x· hội nµo. N¨m 1924 Hå ChÝ Minh ®· v¹ch ra sù thèng trÞ cña bän thùc d©n phong kiÕn ë ViÖt Nam nh÷ng nhµ m¸y cã hµng ngµn c«ng nh©n ph¶i lµm tõ 12- 13 tiÕng, ngµy lÔ ngµy nghØ kh«ng ®-îc ®Õm xØa ®Õn nhng: “ kh«ng cã Bảo hiểm x· hội cho tuæi giµ, kh«ng cã trî cÊp lóc th-¬ng tËt, èm ®au” [2; tr 497]. Theo Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, B¶o hiÓm x· héi Bảo hiểm xã hội lµ một Formatted: Font: .VnTime chÝnh s¸ch c¬ b¶n ®èi víi ng-êi lao ®éng: NghÜa lµ kh«ng chØ ®Æt ra ®èi víi c«ng nh©n mµ c¶ n«ng d©n vµ nh÷ng ng-êi lao ®éng kh¸c. T- t-ëng nµy ë Formatted: Expanded by 0,2 pt Chñ tÞch Hå ChÝ Minh xuÊt hiÖn ngay tõ n¨m 1930. Trong bµi b¸o c¸o vÒ NghÞ quyÕt cña Trung -¬ng §¶ng céng s¶n §«ng D-¬ng vÒ phong trµo n«ng d©n ®ßi gi¶m s-u thuÕ, gi¶m giê t¨ng c«ng đÆc biÖt : “ ®ßi b¶o hiÓm x· héi, ngµy nghØ ®îc tr¶ c«ng” [3, tr 568] . VÊn ®Ò B¶o hiÓm x· héi cho n«ng d©n ®-îc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Æt ra c¸ch ®©y 3/4 thÕ kû ®Õn nay vÉn cã ý nghÜa thêi sù . [43; tr 14]. Ngay tõ khi cã HiÕn ph¸p n¨m 1946 Nhµ n-íc ta ®· rÊt quan t©m ®Õn quyÒn lîi cña phô n÷, rót ng¾n kho¶ng c¸ch ph©n biÖt ®èi xö. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö Nhµ n-íc ViÖt Nam quyÒn b×nh ®¼ng tr-íc ph¸p luËt cña mäi c«ng d©n ®îc HiÕn ph¸p ghi nhËn : “ §µn bµ ngang quyÒn víi ®µn «ng” quy ®Þnh nµy t¹o tiÒn ®Ò vµ c¬ së cho chuyÓn biÕn to lín vÒ vÞ trÝ vai trß cña phô n÷ trong ph¸p luËt vµ thùc tÕ x· héi ViÖt Nam sau nµy. HiÕn ph¸p n¨m 1959 kÕ thõa nguyªn t¾c tiÕn bé cña HiÕn ph¸p 1946 t¹i §iÒu 24 quy ®Þnh: “Cïng lµm viÖc nh- nhau phô n÷ ®-îc h-ëng l-¬ng nh- nam giíi. Nhµ n-íc ®¶m b¶o 6
cho phô n÷ c«ng nh©n vµ phô n÷ viªn chøc ®-îc nghØ tr-íc vµ sau khi ®Î ®-îc h-ëng nguyªn l-¬ng. Nhµ n-íc b¶o hé quyÒn lîi cña ng-êi mÑ vµ cña trÎ em, b¶o ®¶m ph¸t triÓn c¸c nhµ ®ì ®Î, nhµ gi÷ trÎ vµ v-ên trÎ. Nhµ n-íc b¶o hé h«n nh©n vµ gia ®×nh…” HiÕn ph¸p n¨m 1980, HiÕn ph¸p n¨m 1992 kÕ thõa vµ ®¶m b¶o quyÒn b×nh ®¼ng cña phô n÷ ë møc ®é cao h¬n, t¹i §iÒu 63 HiÕn ph¸p 1992 ®· ®Ò cËp mét c¸ch toµn diÖn h¬n sù b×nh ®¼ng nam n÷, nhÊn m¹nh chÝnh s¸ch thai s¶n cña phô n÷: “Lao ®éng n÷ vµ nam viÖc lµm nh nhau th× tiÒn l¬ng ngang nhau. Lao ®éng n÷ cã quyÒn h-ëng chÕ ®é thai s¶n. Phô n÷ lµ viªn chøc Nhµ n-íc vµ lµ ng-êi lµm c«ng ¨n l-¬ng cã quyÒn nghØ tr-íc sau khi sinh ®Î mµ vÉn hëng l¬ng, phô cÊp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt”. LuËt ho¸ c¸c nhu cÇu an sinh x· héi lµ mét b-íc tiÕn quan träng cña hÖ thèng chÝnh s¸ch x· héi. Dùa trªn hai nguyªn t¾c cña an sinh x· héi lµ san sÎ tr¸ch nhiÖm vµ thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi cho nªn b¶o hiÓm x· héi nãi chung vµ B¶o hiÓm thai s¶n nãi riªng ®¶m b¶o an toµn cho c¸c thµnh viªn trong x· héi (chñ yÕu lµ ng-êi lao ®éng cã tham gia B¶o hiÓm x· héi) cho phÐp hä sèng cã ý nghÜa trong c¸c tr-êng hîp thai s¶n: sinh s¶n, nu«i con s¬ sinh thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai khi hä t¹m thêi khã kh¨n kh«ng cã thu nhËp. H¬n n÷a, ViÖt Nam ®ang tõng b-íc héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc trong ®ã cã ph¸p luËt. ViÖt Nam ®· chÝnh thøc phª chuÈn c«ng -íc CEDAW vµ trë thµnh thµnh viªn thø 35 cña C«ng -íc nµy, . nN-íc ta lµ mét trong sè c¸c quèc gia cã nhiÒu -u tiªn cho phô n÷ trong lÜnh vùc thai s¶n. , §®Æc biÖt c¸c c«ng -íc ILO nh- C«ng -íc sè 3 n¨m 1919, C«ng -íc sè 103 n¨m 1952… lµ tiªu chuÈn quèc tÕ ®Ó ®¶m b¶o quyÒn cña phô n÷ ®-îc ®Æc biÖt quan t©m vÒ chÕ ®é thai s¶n. Nh- vËy, c¸c chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n-íc, HiÕn ph¸p, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, c¸c ®iÒu -íc quèc tÕ ®a ph-¬ng vµ song ph-¬ng lµ c¬ 7
së ph¸p lý ®¸p øng ®ßi hái thùc tÕ cña cuéc sèng lµ c¬ së khoa häc cho chÕ ®é Bb¶o hiÓm thai s¶n ë n-íc ta. 3.2. C¬ së thùc tÕ Formatted: Font: Italic NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng søc Nền kinh tế thị trường sức lao ®éng ®-îc coi lµ Formatted: Font: .VnTime, Condensed by 0,3 pt hµng ho¸, sù thuª m-ín nh©n c«ng ph¸t triÓn, quan hÖ lao ®éng trë nªn bÊt æn cho Formatted: Condensed by 0,3 pt ng-êi lao ®éng lµm c«ng ¨n l-¬ng nh- èm ®au, tai n¹n, thai s¶n cho nªn rÊt cÇn cã sù san sÎ rñi ro vµ chÝnh s¸ch trî gióp cña nhµ n-íc vµ ng-êi sö dông lao ®éng. Nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan ®· khiÕn ng-êi lao ®éng r¬i vµo c¶nh bÊt lîi nªn nhu cÇu an sinh x· héi cµng cao nh- nhu cÇu trî gióp x· héi th-êng xuyªn ®èi víi ®èi t-îng yÕu thÕ cã nguy c¬ bÞ x· héi lo¹i trõ nh- ng-êi giµ, con trÎ, ngêi sinh con …gióp hä th¨ng b»ng thu nhËp bÞ gi¶m sót hay bÞ mÊt. ChÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n chñ yÕu dµnh cho lao ®éng n÷ nh- kh¸m thai, sÈy thai, Formatted: Font: .VnTime, Condensed by 0,3 pt n¹o, hót thai, sinh sẩy thai, nạo, hút thai, sinh con, nu«i con nu«i nuôi con Formatted: Condensed by 0,3 pt Formatted: Font: .VnTime, nuôi….¦íc tÝnh ë n-íc ta mçi n¨m cã gÇn hai triÖu ng-êi b-íc vµo ®é tuæi lao Condensed by 0,3 pt Formatted: Condensed by 0,3 pt ®éng, víi nh÷ng ®Æc thï vÒ giíi nh- thÓ lùc, t©m sinh lÝ, cïng víi chøc n¨ng lµm mÑ vµ tr¸ch nhiÖm ch¨m sãc gia ®×nh ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n.V× thÕ, cÇn ph¶i cã chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n khuyÕn khÝch t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng-êi lao ®éng khi tham gia vµo quan hÖ lao ®éng. iv4. môc Môc ®Ých vµ nhiÖm vô Formatted: Font: .VnTime Formatted: Font: .VnTime Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi lµ t×m hiÓu lµm s¸ng tá c¸c quy ®Þnh vµ hÖ Formatted: Font: .VnTime thèng chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n ë ViÖt nam Nam vÒ ph-¬ng diÖn ph¸p lÝ vµ thùc tiÔn thùc hiÖn. Tõ ®ã ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ B¶o hiÓm thai s¶n vµ n©ng cao chÊt l-îng thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ B¶o hiÓm thai s¶n trong thêi gian tíi. §Ó ®¹t ®-îc môc ®Ých trªn, nhiÖm vô ®Æt ra cho qu¸ tr×nh trình nghiªn cøu lµ: 1.- Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ B¶o hiÓm thai s¶n nh- c¸c kh¸i niÖm, nguyªn t¾c vÒ chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n theo quy ®Þnh ph¸p luËt 8
quèc gia vµ ph¸p luËt quèc tÕ, s¬ l-îc lÞch sö ph¸p luËt ViÖt nam vÒ chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n…. 2.- Ph©n tÝch vµ lµm râ c¸c quy ®Þnh còng nh- thùc tr¹ng ¸p dông chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n ®èi víi ph¸p luËt hiÖn hµnh. §ång thêi xem xÐt thùc tÕ thùc hiÖn còng nh- c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®-îc cÇn ph¸t huy vµ c¸ccác h¹n chÕ cÇn Formatted: Font: .VnTime kh¾c phôc. 3.- Cuèi cïng ®-a ra nh÷ng ®Ò xuÊt ®Ó hoµn thiÖn thùc hiÖn tèt h¬n c¸c quy ®Þnh vÒ chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu cã sù so s¸nh chÕ ®é thai s¶n hiÖn hµnh víi c¸c quy ®Þnh tr-íc ®ã vµ ®Æt trong sù liªn hÖ víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt quèc tÕ vÒ chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n ®Ó lµm cho ®Ò tµi nghiªn cøu cã gi¸ trÞ thùc tiÔn trong cuéc sèng kh«ng mang tÝnh h×nh thøc . V5. §èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu Formatted: Font: .VnTime Formatted: Font: .VnTime 5.1. §èi t-îng nghiªn cøu Formatted: Font: Italic §èi t-îng nghiªn cøu lµ c¸c nhãm quan hÖ h×nh thµnh trong lÜnh vùc Formatted: French (France) Formatted: Line spacing: Multiple B¶o hiÓm thai s¶n. §èi t-îng cña B¶o hiÓm thai s¶n cã tÝnh chÊt ®Æc thï chñ 1,45 li yÕu lµ lao ®éng n÷ trong ®é tuæi sinh ®Î khi kh¸m thai, bÞ sẩy thai, n¹o, hót thai hoÆc thai chÕt l-u, sinh con, nu«i con nu«i s¬ sinh hoÆc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai. Th«ng qua viÖc bï ®¾p mét phÇn chi phÝ t¨ng lªn trong qu¸ tr×nh thai nghÐn, sinh con, nu«i con nu«i s¬ sinh, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai, B¶o hiÓm thai s¶n nh»m môc ®Ých gióp c©n b»ng vÒ thu nhËp, gãp phÇn t¹o sù b×nh æn vÒ mÆt vËt chÊt, b¶o vÖ søc khoÎ cho lao ®éng n÷ nãi riªng, ng-êi lao ®éng nãi chung. Qua ®ã ®èi t-îng nghiªn cøu tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò sau:  C¸c tr-êng hîp ®-îc h-ëng chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n  C¸c ®iÒu kiÖn ®-îc h-ëng chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n  Thêi gian nghØ h-ëng chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n  C¸c lo¹i vµ møc h-ëng chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n 9
 Nguån tµi chÝnh thùc hiÖn chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n  Gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ B¶o hiÓm thai s¶n 5.2. Ph¹m vi nghiªn cøu Formatted: Font: Italic B¶o hiÓm x· héi b¾t buéc cã nhiÒu chÕ ®é kh¸c nhau nh- chÕ ®é b¶o hiÓm Formatted: Condensed by 0,1 pt h-u trÝ, b¶o hiÓm tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp…song ph¹m vi ®Ò tµi chØ nghiªn cøu chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n tøc lµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ng-êi lao ®éng khi thùc hiÖn chñ yÕu chøc n¨ng duy tr× nßi gièng, nu«i con nu«i s¬ sinh, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai… c¸c quyÒn lîi cña hä ®îc hëng khi cã tham gia B¶o hiÓm x· héi vµ môc ®Ých cña B¶o hiÓm thai s¶n mang tÝnh trî giópgiúp c©n b»ng vÒ thu nhËp gãp phÇn t¹o sù b×nh æn vÒ mÆt vËt chÊt, b¶o vÖ Formatted: Font: .VnTime, Condensed by 0,1 pt søc khoÎ cho ng-êi lao ®éng n÷ nãi riªng vµ ng-êi lao ®éng nãi chung thÓ hiÖn Formatted: Condensed by 0,1 pt sù -u ®·i cña nhµ n-íc ®èi víi lao ®éng khi thùc hiÖn thiªn chøc lµm mÑ. VI6. C¬ së lý luËn vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu Formatted: Font: .VnTime Formatted: Font: .VnTime 6.1. C¬ së lý luËn Formatted: Font: Italic Trªn c¬ së lý luËn cña Chñ nghÜa M¸c Lª - Nin, t- t-ëng Hå ChÝ Minh cïng chñ tr-¬ng ®-êng lèi, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña §¶ng vµ Nhµ n-íc lµm kim chØ nam cho qu¸ tr×nh nghiªn cøu, t¸c gi¶ ®· lao ®éng vµ x©y dùng luËn v¨nc«ng tr×nh khoa häc mét c¸ch nghiªm tóc, khoa häc.. 6.2. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu Formatted: Font: Italic Formatted: Line spacing: Multiple 1,4 Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu luËn v¨n dùa trªn c¬ së phÐp biÖn chøng duy li vËt cña M¸c- Lª nin, ph-¬ng ph¸p chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch kÕt hîp so s¸nh, l« gÝch, liÖt kª… cã sù ph©n tÝch x©y dùng m« h×nh mét c¸ch phï hîp. Formatted: Font: .VnTime Formatted: Font: .VnTime VII7. ý nghÜa luËn v¨n Formatted: Font: .VnTime Trªn c¬ së nghiªn cøu t×m tßi khai th¸c, x©y dùng luËn v¨n, ng-êi viÕt xin ®ãng gãp mét vµi ý kiÕn nhá bÐ cña m×nh vµo qu¸ tr×nh hoµn thiÖn ph¸p luËt B¶o hiÓm x· héi ®Æc biÖt lµ chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n ë ViÖt Nam víi 10
mong muèn gi÷a ph¸p luËt vµ thùc tÕ cuéc sèng t×m ®-îc tiÕng nãi thèng nhÊt, c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cã hiÖu lùc nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng-êi lao ®éng . B¶n luËn v¨n vÒ: “ChÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n ë ViÖt Nam” sÏ lµ tµi liÖu cho sinh viªn vµ ng-êi lµm nghiªn cøu khoa häc tham kh¶o, ë mét ph-¬ng diÖn nµo ®ã lµ tµi liÖu gi¶ng d¹y cho c¸c tr-êng cao ®¼ng, ®¹i häc. Formatted: Font: .VnTimeH B¶n th©n ng-êi nghiªn cøu th-êng xuyªn gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc cã liªn quan ®Õn chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n nªn viÖc quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: “ChÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n ë ViÖt Nam” lµm luËn ¸n tèt nghiÖp víi mong muèn c«ng tr×nh nghiªn cøu phôc vô tèt cho chuyªn m«n nghÒ nghiÖp cña m×nh. T¸c gi¶ còng mong muèn sÏ cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu tiÕp theo hoµn thiÖn tiÕp nh÷ng h¹n chÕ mµ t¸c gi¶ nghiªn cøu ch-a s©u hoÆc ch-a ®Ò cËp tíi. Trên cơ sở nghiên cứu tìm tòi khai thác, xây dựng luận văn, người viết Formatted ... xin đóng góp một vài ý kiến nhỏ bé của mình vào quá trình hoàn thiện pháp luật Bảo hiểm xã hội đặc biệt là chế độ Bảo hiểm thai sản ở Việt Nam với mong muốn giữa pháp luật và thực tế cuộc sống tìm được tiếng nói thống nhất, các quy định pháp luật có hiệu lực nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động . Bản luận văn về: “Chế độ Bảo hiểm thai sản ở Việt Nam” sẽ là tài liệu Formatted ... cho sinh viên và người làm nghiên cứu khoa học tham khảo, ở một phương diện nào đó là tài liệu giảng dạy cho các trường cao đẳng, đại học. B¶n th©n ng-êi nghiªn cøu th-êng xuyªn gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc cã liªn quan ®Õn chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n nªn viÖc quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi : “ ChÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n ë ViÖt Nam” lµm luËn ¸n tèt nghiÖp víi mong muèn c«ng tr×nh nghiªn cøu phôc vô tèt cho chuyªn m«n nghÒ nghiÖp cña m×nh. T¸c gi¶ còng mong muèn sẽ có nhiều công trình nghiên cứu tiếp theo hoàn thiện tiếp những hạn chế mà tác giả nghiên cứu chưa sâu hoặc chưa đề cập tới. VIII8. Bè côc cña luËn v¨n Formatted ... 11
PhÇn më ®Çu luËn v¨n gåm cã c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tÝnh cÊp thiÕt ®Ò tµi, c¬ së khoa häc, c¬ së thùc tiÔn, ®èi t-îng, ph¹m vi, môc ®Ých, ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ò tµi, ý nghÜa luËn v¨n PhÇn néi dung gåm cã 3 ch-¬ng Ch-¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n Ch-¬ng 2: C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n Ch-¬ng 3: Thùc tr¹ng ¸p dông ph¸p luËt B¶o hiÓm thai s¶n vµ Thực trạng Formatted: Font: .VnTime Formatted: Font: .VnTime áp dụng và mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn chÕ ®é B¶o hiÓm thai s¶n 12
Formatted: Indent: First line: 0 cm, Line spacing: Multiple 1,3 li 13
Ch-¬ng 1: Formatted: Font: 15 pt Mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn chung Formatted: Font: 15 pt vÒ chÕ ®é b¶o hiÓm thai s¶n Formatted: Font: 12 pt Formatted: Font: 14 pt I1.1. B¶o hiÓm x· héi trong hÖ thèng an sinh x· héi Formatted: Indent: First line: 1,06 cm ë ViÖt Nam Formatted: Font: 14 pt 1.1.1. Kh¸i niÖm b¶o hiÓm x· héi Formatted: Expanded by 0,2 pt B¶o hiÓm x· héi ®Çu tiªn ra ®êi trªn thÕ giíi vµo gi÷a thÕ kû 19 ®-îc Formatted: Space Before: 3 pt x¸c lËp ë §øc bao gåm chÕ ®é b¶o hiÓm èm ®au, bảo hiÓm tai n¹n nghÒ nghiÖp, b¶o hiÓm tuæi giµ, tµn tËt …sau ®ã tríc t¸c dông tÝch cùc cña B¶o hiÓm x· héi trong quan hÖ lao ®éng nhiÒu n-íc b¾t ®Çu ¸p dông hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi. ë c¸c khÝa c¹nh kinh tÕ vµ ph¸p lý sÏ cã c¸c kh¸i niÖm vÒ B¶o hiÓm x· héi kh¸c nhau. Theo tõ ®iÓn TiÕng ViÖt cña ViÖn ng«n ng÷ häc B¶o hiÓm x· héi lµ sù : “B¶o ®¶m nh÷ng quyÒn lîi vËt chÊt cho c«ng nh©n, viªn chøc khi kh«ng lµm ®-îc v× èm ®au, sinh ®Î, giµ yÕu, bÞ tai n¹n lao ®éng.” [51; tr 36] Formatted: Font: .VnTime Theo t¸c gi¶ TrÇn Quang Hïng vµ TiÕn sÜ M¹c V¨n TiÕnTiến: “B¶o hiÓm x· héi lµ sù b¶o ®¶m thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp ®èi víi ng-êi lao ®éng khi hä gÆp ph¶i c¸c biÕn cè hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc mÊt viÖc lµm b»ng c¸c h×nh thøc vµ sö dông métmột quü tµi chÝnh tËp trung sù ®ãng gãp Formatted: Font: .VnTime cña ng-êi sö dông lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng nh»m ®¶m b¶o an toµn ®êi sèng cho ng-êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn b¶o ®¶m an toµn x· héi.” [53; tr 11] Cuèn: “ThuËt ng÷ lao ®éng Th¬ng binh x· héi” TËp 1 nhµ xuÊt b¶n lao ®éng 1999 B¶o hiÓm x· héi ®-îc hiÓu lµ: “Sù b¶o ®¶m cña x· héi ®èi víi ng-êi lao ®éng th«ng qua viÖc huy ®éng c¸c nguån ®ãng gãp cña ng-êi sö dông lao ®éng, ng-êi lao ®éng vµ sù hç trî cña nhµ n-íc ®Ó trî cÊp ng-êi lao 14
®éng khi hä bÞ mÊt søc lao ®éng t¹m thêi hoÆc vÜnh viÔn do èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, tµn tËt, thÊt nghiÖp, tuæi giµ chÕt nh»m ®¶m b¶o an toµn x· héi”. Nh- vËy, ®· cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm khi ®-a ra kh¸i niÖm B¶o hiÓm x· héi song cã mét ®iÓm chung lµ B¶o hiÓm x· héi cã t¸c dông gióp ng-êi lao ®éng trong nh÷ng lóc khã kh¨n hiÓm nghÌo, èm ®au, tai n¹n, thai s¶n ….trªn c¬ së ®ãng gãp cña ng-êi lao ®éng, ng-êi sö dông lao ®éng cã sù hç trî cña Nhµ n-íc tr-íc khi cã biÕn cè x¶y ra vµ khi ng-êi lao ®éng gÆp ph¶i th× quü B¶o hiÓm x· héi sÏ gióp hä c©n b»ng phÇn thu nhËp bÞ giảm sót hay bÞ mÊt, gióp hä trang tr¶i phÇn chi tiªu bÞ t¨ng cao khi gÆp c¸c rñi ro khã kh¨n. D-íi gãc ®é kinh tÕ : B¶o hiÓm x· héi lµ ph¹m trï kinh tÕ tæng hîp, lµ sù ®¶m b¶o thu nhËp nh»m ®¶m b¶o cuéc sèng cho ng-êi lao ®éng khi bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng. D-íi gãc ®é ph¸p lý: ChÕ ®é B¶o hiÓm x· héi lµ tæng hîp nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ n-íc, quy ®Þnh c¸c h×nh thøc ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ng-êi lao ®éng vµ trong mét sè tr-êng hîp lµ thµnh viªn gia ®×nh hä khi bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng. [58; tr 106] LuËt B¶o hiÓm x· héi th«ng qua ngµy 29/6/2006 cã hiÖu lùc thi hµnh ngµy 1/1/2007 ®· chÝnh thøc quy ®Þnh chÕ ®é B¶o hiÓm x· héi t¹i §iÒu 3: “B¶o hiÓm x· héi lµ sù b¶o ®¶m thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cña ng-êi lao ®éng khi hä bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp do èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, thÊt nghiÖp, hÕt tuæi lao ®éng hoÆc hoặc chÕt, Formatted: Font: .VnTime trªn c¬ së ®ãng vµo quü b¶o hiÓm x· héi ”. 1.1.2. B¶o hiÓm x· héi- mét bé phËn cÊu thµnh trong hÖ thèng an sinh x· héi ë ViÖt Nam Theo tæ chøc lao ®éng quèc tÕ th× an sinh x· héi lµ sù b¶o ®¶m thùc hiÖn quyÒn con ng-êi trong hoµ b×nh, tù do, lµm ¨n, c- tró ®-îc b×nh ®¼ng tr-íc ph¸p luËt, ®-îc lµm viÖc, ®-îc nghØ ng¬i, ®-îc ch¨m sãc y tÕ vµ b¶o ®¶m thu 15