Luận văn Thạc sĩ Luật học: Phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: Phạm Thông | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

141
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn góp phần bổ sung, hoàn thiện và phát triển lý luận phòng ngừa tình hình tội phạm nói chung; phòng ngừa tình hình tội phạm cụ thể nói riêng của khoa học pháp lý tội phạm học. Đưa ra một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động phòng ngừa tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật học: Phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRƯƠNG VĂN SÁU PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH TỘI PHẠM TRỘM CẮP TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2019
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI TRƯƠNG VĂN SÁU PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH TỘI PHẠM TRỘM CẮP TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH Chuyên ngành : Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm Mã số : 8 38 01 05 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. NGUYỄN NGỌC HÀ HÀ NỘI, năm 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn Thạc sĩ Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm về “Phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình” là hoàn toàn trung thực và không trùng lặp với các luận văn khác trong cùng lĩnh vực. Các thông tin, tài liệu trình bày trong Luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Ngọc Hà. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Tác giả luận văn Trương Văn Sáu
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH TỘI PHẠM TRỘM CẮP TÀI SẢN ........................................................................7 1.1. Khái niệm, ý nghĩa của phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản ...........7 1.2. Mục đích, các nguyên tắc phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản ........9 1.3. Các chủ thể phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản ............................13 1.4. Các biện pháp phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản ........................20 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH TỘI PHẠM TRỘM CẮP TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH ..24 2.1. Khái quát tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ...24 2.2. Thực trạng phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ...............................................................................................................38 2.3. Nhận xét, đánh giá khái quát ..............................................................................53 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH TỘI PHẠM TRỘM CẮP TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH ...............................................................60 3.1. Dự báo tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới ...............................................................................................................60 3.2. Giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ................................................63 KẾT LUẬN ..............................................................................................................76 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 ANTT An ninh trật tự 2 ANCT An ninh chính trị 3 ANTQ An ninh tổ quốc 4 BLHS Bộ luật hình sự 5 CQĐT Cơ quan điều tra 6 PBGDPL Phổ biến giáo dục pháp luật 7 TAND Tòa án nhân dân 8 TTATXH Trật tự an toàn xã hội 9 UBND Ủy ban nhân dân 10 VKSND Viện kiểm sát nhân dân
DANH MỤC BẢNG BIỂU Số hiệu Tên bảng Trang bảng Thống kê hoạt động và kết xử lý tội phạm trộm cắp tài sản trên 2.1 PL địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm 2018 Số vụ và số người phạm tội trộm cắp tài sản so với số vụ và số 2.2 người phạm tội về trật tự xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Bình từ PL năm 2014 đến năm 2018 Chỉ số tội phạm và chỉ số người phạm tội phạm trộm cắp tài sản 2.3 trên địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm 2018 (tính PL trên 100.000 dân) Cơ cấu của tội phạm trộm cắp tài sản theo loại tội phạm trên địa 2.4 PL bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm 2018 Cơ cấu của tội phạm trộm cắp tài sản theo hình thức phạm tội 2.5 PL trên địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm 2018 Cơ cấu của tội phạm trộm cắp tài sản theo địa bàn phạm tội trên 2.6 PL địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm 2018 Cơ cấu của tội phạm trộm cắp tài sản theo địa điểm phạm tội trên 2.7 PL địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm 2018 Cơ cấu của tội phạm trộm cắp tài sản theo thời gian phạm tội 2.8 PL trên địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm 2018 Cơ cấu của tội phạm trộm cắp tài sản theo tài sản bị chiếm đoạt 2.9 PL trên địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm 2018 Cơ cấu của tội phạm trộm cắp tài sản theo phương thức, thủ đoạn 2.10 phạm tội trên địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm PL 2018 Cơ cấu theo giới tính, độ tuổi của người phạm tội trộm cắp tài 2.11 PL sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm 2018
Mức độ tăng giảm số vụ và số đối tượng phạm tội trộm cắp tài 2.12 PL sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm 2018 Tỷ lệ tăng giảm về số vụ và số đối tượng phạm tội trộm cắp tài 2.13 sản so với số vụ và số đối tượng phạm tội về trật tự xã hội trên PL địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm 2018 Mức độ tăng, giảm hàng năm của số người phạm tội trộm cắp tài 2.14 sản bị khởi tố trên địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến PL năm 2018 Mức độ tăng hàng năm của số vụ đồng phạm trộm cắp tài sản 2.15 PL trên địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm 2014 đến năm 2018 Mức độ tăng hàng năm của số người tái phạm, tái phạm nguy 2.16 hiểm phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình từ năm PL 2014 đến năm 2018
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quảng Bình là một tỉnh ven biển Bắc Trung Bộ Việt Nam, nơi giao thoa các điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội giữa hai miền Bắc Nam. Với diện tích tự nhiên 8.051 km2, dân số khoảng 936.607 người bao gồm 01 thành phố thuộc tỉnh và 07 huyện, thị xã trong đó có 159 phường, xã, thị trấn. Với vị trí địa lý thuận lợi, nằm trên nhiều đầu mối giao thông quan trọng của quốc gia và khu vực, là địa bàn có hệ thống giao thông với đầy đủ các loại hình giao thông đường bộ, đường sắt, đường thuỷ, đường hàng không. Bao gồm các tuyến đường quốc lộ 1A, 12A, 15A, đường Hồ Chí Minh, hệ thống giao thông đường sắt Bắc Nam, đường thủy, có cửa khẩu quốc tế Chalo, các cảng biển Sông Gianh, cảng biển Nhật Lệ và cảng biển Hòn La rất thuận lợi cho giao lưu trong nước và quốc tế. Đây là những điệu kiện hết sức thuận lợi cho việc phát triển kinh tế, xã hội của Quảng Bình, bên cạnh đó cũng là điều kiện của việc phát sinh các loại tội phạm nói chung và tội trộm cắp tài sản nói riêng. Các luồng tư tưởng tiêu cực, các loại văn hóa phẩm đồi trụy, mang tính bạo lực, thất nghiệp, thiếu việc làm ngày càng gia tăng làm phát sinh các tệ nạn xã hội và tội phạm. Trong những năm gần đây, tình hình tội phạm nói chung, tội trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình nói riêng có chiều hướng gia tăng và diễn biến phức tạp cả về số vụ lẫn số đối tượng. Các đối tượng phạm tội này rất tinh vi trong việc che dấu hành vi phạm tội của mình nên gây rất nhiều khó khăn cho công tác phòng ngừa và phát hiện kịp thời của chủ tài sản cũng như các cơ quan chức năng đã gây hoang mang, lo lắng trong dư luận đời sống - xã hội. Theo số liệu thống kê trong thời gian từ năm 2014 đến năm 2018, trên 1
địa bàn tỉnh xảy ra 2.899 vụ phạm tội về trật tự xã hội, trong đó các vụ phạm tội trộm cắp tài sản là 1442 vụ, 1.568 đối tượng, gây thiệt hại về tài sản là 40.531.5403.000 đồng, chiếm 49,7 % tổng số các vụ phạm tội về trật tự xã hội trên địa bàn toàn tỉnh. Trước tình hình đó, cấp ủy đảng, chính quyền phối hợp chặt chẽ với các ban ngành, các cấp để triển khai đồng bộ các biện pháp, giải pháp phòng ngừa tình tội phạm trộm cắp tài sản, góp phần ổn định tình hình, đảm bảo an ninh trật tự, phục vụ quá trình phát triển kinh tế, xã hội tại địa phương. Tuy nhiên, tình hình tội phạm trộm cắp tài sản vẫn còn diễn biến phức tạp, chiếm tỉ lệ lớn trong cơ cấu tội phạm. Việc đề xuất các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trong thời gian tới là một đòi hỏi cấp bách, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự an toàn xã hội, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và của cả nước. Với những lý do trên, học viên đã lựa chọn đề tài “Phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình có ý nghĩa quan trọng cả về lý luận và thực tiễn. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Ở Việt Nam cho đến nay, đã có nhiều công trình khoa học của các tác giả nghiên cứu về Lý luận phòng ngừa; phòng ngừa tình hình tội phạm nói chung và phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản nói riêng. Đơn cử như: - Giáo trình “Tội phạm học” (2008) của GS.TS Võ Khánh Vinh, NXB Công an nhân dân; - Giáo trình “Tội phạm học” (2012) của trường Đại học Luật Hà Nội, NXB Công an nhân dân; - “Một số vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ở Việt Nam” (2007) của PGS.TS Phạm Văn Tỉnh, NXB Công an nhân dân; 2
- Nguyễn Xuân Yêm (2001), Tội phạm học hiện đại và phòng ngừa tội phạm, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội; - Vũ Việt Hùng (2011), Một số kinh nghiệm trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát các vụ án trộm cắp tài sản. Chuyên đề khoa học, Viện kiểm sát nhân dân tối cao. - Phùng Đặng Hoài Thanh (2015), “Tội trộm cắp tài sản trên địa bàn Tỉnh Tiền Giang: tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa”, Luận văn Thạc sỹ luật học, Học viện khoa học xã hội; - Nguyễn Việt Hùng (2014), “Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả điều tra tội trộm cắp tài sản của lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Trị”, Luận văn Thạc sỹ luật học, Học viện Cảnh sát nhân dân; - Phạn Thị Bé (2014), “Tội trộm cắp tài sản tại tỉnh Quảng Nam: Tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa”, Luận văn Thạc sỹ luật học, Học viện khoa học xã hội; - Nguyễn Anh Tấn (2013), “Đấu tranh phòng, chống tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Chương Mỹ, Thành phố Hà Nội”, Luận văn Thạc sỹ luật học, Học viện khoa học xã hội; Các công trình trên về cơ bản đã đánh giá khái quát được tình hình tội trộm cắp tài sản trên phạm vi cả nước hoặc trên một số địa bàn nhất định, xác định các nguyên nhân của tội phạm và từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa tội phạm tương ứng. Đây là những tài liệu tham khảo có giá trị giúp tác giả nắm rõ được những lý luận cơ bản và thực tiễn của công tác phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản. Quảng Bình với những đặc điểm riêng nên tình hình tội phạm nói chung và tội phạm trộm cắp tài sản nói riêng cũng có những vấn đề khác biệt. Chính vì vậy, phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình phải có các biện pháp mang tính 3
khoa học, chuyên sâu thích hợp với những đặc điểm của tình hình và nguyên nhân của tội phạm thì mới đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên cho đến nay vẫn chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu một cách tổng thể, có hệ thống về phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình” có thể khẳng định không trùng với bất kỳ các công trình nào đã công bố trước đây. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu - Góp phần bổ sung, hoàn thiện và phát triển lý luận phòng ngừa tình hình tội phạm nói chung; phòng ngừa tình hình tội phạm cụ thể nói riêng của khoa học pháp lý tội phạm học. - Đưa ra một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động phòng ngừa tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Phân tích khái quát để làm rõ những vấn đề lý luận về phòng ngừa tình hình tội trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. - Nghiên cứu thực trạng hoạt động phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình trong thời gian từ năm 2014 đến năm 2018. - Làm rõ những hạn chế, nguyên nhân của các mặt trong hoạt động phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. - Đưa ra dự báo tình hình tội phạm trộm cắp tài sản và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới. 4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình dưới góc độ khoa học pháp lý Tội phạm học cả trên phương diện lý luận và thực tiễn. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: địa bàn tỉnh Quảng Bình - Về thời gian: Từ năm 2014 đến năm 2018 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật lịch sử và duy vật biện chứng của Chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng; Pháp luật của Nhà nước về phòng, chống tội phạm và các luận điểm chung của khoa học pháp lý Tội phạm học. 5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể Ngoài phương pháp luận chung, đề tài còn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể để luận giải các vấn đề đặt ra từ đề tài như: Phương pháp hệ thống, thống kê; phương pháp nghiên cứu hồ sơ, phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn, phương pháp so sánh, tổng hợp; phương pháp tọa đàm, phương pháp chuyên gia… 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo, học tập và nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực khoa học pháp lý hình sự. Việc nghiên cứu đề tài là cơ sở để xây dựng các biện pháp phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản một cách khoa học và hiệu quả hơn. Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần làm rõ hơn lý luận tội phạm học về phòng ngừa tình 5
hình tội phạm nói chung và tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình nói riêng. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn đã làm rõ thực trạng phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình, từ đó đề ra các giải pháp phòng ngừa phù hợp với điều kiện thực tiễn tại địa phương. Vì thế kết quả nghiên cứu của luận văn có thể giúp cá nhân, cơ quan, tổ chức tham khảo để vận dụng vào việc tuyên truyền giáo dục, nâng cao trình độ nhận thức cho quần chúng nhân dân và vận dụng trong công tác điều tra, truy tố, xét xử, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động phòng ngừa tình hình phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình thời gian tới. 7. Cơ cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được chia làm 03 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản Chương 2: Thực trạng phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Quảng Bình 6
CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH TỘI PHẠM TRỘM CẮP TÀI SẢN 1.1. Khái niệm, ý nghĩa của phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản 1.1.1. Khái niệm phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản Trong quá trình phát triển của đất nước ta hiện nay, phòng ngừa tình hình tội phạm nói chung và tội phạm trộm cắp tài sản nói riêng chính là một trong những nội dung quan trọng và chiếm một vị trí đặc biệt của lý luận về tội phạm học. Nghiên cứu về phòng ngừa tội phạm chính là nghiên cứu những cơ sở, nền tảng, nguyên nhân và điều kiện hình thành tội phạm. Do vậy, công tác phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản chính là đi nghiên cứu những nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh, hình thành tội phạm trộm cắp tài sản để từ đó đề ra những giải pháp nhằm triệt tiêu những nguyên nhân, điều kiện đó góp phần làm giảm tội phạm trộm cắp tài sản. Ở nước ta hiện nay, có rất nhều quan điểm khi đưa ra khái niệm về phòng ngừa tội phạm. Theo Từ điển Luật: “Phòng ngừa tội phạm là ngăn ngừa tội phạm và loại trừ các nguyên nhân phát sinh tội phạm bằng toàn bộ những biện pháp liên quan với nhau do cơ quan Nhà nước và tổ chức xã hội tiến hành”[18]. Theo GS.TS Võ Khánh Vinh: “Phòng ngừa tình hình tội phạm là hệ thống nhiều mức độ và biện pháp mang tính chất Nhà nước, xã hội và Nhà nước - xã hội nhằm khắc phục các nguyên nhân và điều kiện của tội phạm hoặc làm vô hiệu hóa (làm yếu; hạn chế) chúng và bằng cách đó làm giảm và dần dần loại bỏ tình hình tội phạm” [42, tr.154]. Theo GS.TS. Nguyễn Xuân Yêm: “Phòng ngừa tội phạm là tổng hợp các biện pháp có quan hệ tác động lẫn nhau, được tiến hành bởi cơ quan nhà 7
nước và các tổ chức xã hội nhằm mục đích ngăn chặn tội phạm và hạn chế, loại trừ những nguyên nhân sinh ra tội phạm” ” [43, tr.132]. Tất các quan điểm trên đều đưa ra khái niệm phòng ngừa tình hình tội phạm, mỗi quan điểm đều dựa trên những cơ sở, lý luận riêng nhưng chủ yếu theo hai xu hướng là hoạt động phòng và chống tội phạm hoặc hoạt động tác động vào nguyên nhân và điều kiện của tội phạm nhằm ngăn ngừa trước không cho tội phạm xẩy ra. Tổng hợp các quan điểm khoa học, cũng như những phân tích, đánh giá của tác giả về tình hình tội phạm trộm cắp tài sản, có thể đưa ra khái niệm phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản như sau: Phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản là hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân bằng việc sử dụng đồng bộ các biện pháp khác nhau nhằm loại bỏ những nguyên nhân và điều kiện làm phát sinh tội phạm trộm cắp tài sản, đồng thời cải tạo, giáo dục họ thành người có ích cho xã hội góp phần bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự an toàn xã hội. 1.1.2. Ý nghĩa nghiên cứu phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản - Ý nghĩa về lý luận của phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản: Nghiên cứu về tội phạm học khẳng định, phòng ngừa tình hình tội phạm chỉ có thể đạt được trên cơ sở đã hiểu rõ tình hình tội phạm cũng như xác định được quy luật vận động của khách thể đó. Như vậy, việc nghiên cứu tội phạm trộm cắp tài sản chính là chúng ta đi nghiên cứu những nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm trộm cắp tài sản cũng như đi nghiên cứu những yếu tố tác động đến người có hành vi lệch chuẩn với xã hội. Chính vì vậy, muốn phòng ngừa tội phạm trộm cắp tài sản đạt hiệu quả phải khống chế hoặc loại trừ các nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm trộm cắp tài sản và các tệ nạn khác liên quan. - Ý nghĩa về thực tiễn của phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài 8
sản: Việc nghiên cứu phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản có ý nghĩa hết sức quan trọng trong công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm trộm cắp tài sản. Vì nghiên cứu phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản chính là đi tìm hiểu nguyên nhân, điều kiện làm phát sinh tội phạm cũng như những yếu tố tác động đến người thực hiện hành vi phạm tội. Phòng ngừa tội phạm trộm cắp tài sản là một phương hướng mang tính chiến lược lâu dài, không phải một sớm, một chiều mà có thể xóa bỏ hoặc triệt tiêu ra khỏi xã hội, mà chỉ có thể từng bước kìm hãm và giảm đi tình trạng tội phạm trộm cắp tài sản. Giúp cho các cơ quan chức năng phát hiện những nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm trộm cắp tài sản. Ngoài ra, việc thực hiện phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản còn có ý nghĩa chính trị xã hội sâu sắc, làm tốt công tác phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản sẽ góp phần giữ vững an ninh quốc gia, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, bảo vệ tính mạng, tài sản người dân. 1.2. Mục đích, các nguyên tắc phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản 1.2.1. Mục đích phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản Tùy mỗi thời kỳ, giải đoạn phát triển cụ thể của đất nước để chúng ta đặt ra những mục đích phòng ngừa tình hình tội phạm thích hợp. Trong sự chuyển mình mạnh mẽ và tham gia hộp nhập quốc tế, đất nước ta đã có những bước phát triển vượt bậc về mọi mặt bên cạnh đó công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm cũng được Đảng ta hết sức quan tâm. Chỉ thị số 48-CT/TW “về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác đấu tranh phòng chống tội phạm trong tình hình mới” trong đó đã chỉ rõ: “trong thời gian tới công tác phòng chống tội phạm phải kiềm chế, làm giảm các loại tội phạm, nhất là các loại tội phạm nghiêm trọng, tội phạm mới, tạo môi trường lành mạnh phục vụ có hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ cuộc sống hạnh phúc và 9
bình yên của nhân dân” [7, Tr 5]. Mục đích phòng ngừa tình hình tội trộm cắp tài sản bao gồm những nội dung sau: - Hạn chế, xóa bỏ nguyên nhân, điều kiện các vụ phạm tội trộm cắp tài sản, không để nẩy sinh và phát triển loại tội phạm này. - Ngăn chặn không để xẩy ra các hành vi phạm tội mới. - Phòng ngừa tái phạm tội. 1.2.2. Các nguyên tắc phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản - Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa. Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản được hiểu là hoạt động phòng ngừa tình hình tội phạm này phải tuân thủ các quy định của pháp luật. Để cho hoạt động phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản tuân thủ nguyên tắc pháp chế, cần thiết và nhất định phải có một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh, thống nhất, toàn diện để làm công cụ, vũ khí cho các cơ quan bảo vệ pháp luật sử dụng để quản lý xã hội, để phòng chống tội phạm. pháp luật cần được phổ biến, tuyên truyền sâu rộng đến nhân dân để họ hiểu và làm theo đúng các quy định của pháp luật. Nguyên tắc này được tôn trọng thì quyền con người sẽ được bảo vệ, trách nhiệm của các chủ thể phòng ngừa được tăng cường. - Nguyên tắc dân chủ. Nguyên tắc dân chủ là những vấn đề thuộc về quan điểm và nguyên tắc của Chủ nghĩa Mac-Lenin, tư tưởng HCM mà Đảng và Nhà nước XHCN do Đảng lãnh đạo phải thực hiện nhất quán trong thực tiễn mọi hoạt động của mình, đây là một trong những đặc điểm nổi bật thể hiện bản chất của xã hội nước ta. Nguyên tắc này đòi hỏi sự tham gia tích cực và có hiệu quả của tất cả các 10
tầng lớp xã hội và các nhân vào hoạt động phòng ngừa tình hình tội phạm nói chung và tội phạm trộm cắp tài sản nói riêng. Để nguyên tắc dân chủ đảm bảo được thực hiện trên thực tế, cần có cơ chế hợp lý tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ thể tham gia phòng ngừa tình hình tội trộm cắp tài sản, đồng thời tuyên truyền ý thức phòng chống tội trộm cắp tài sản trong toàn dân, tập huấn chuyên môn, kỹ năng cho các tổ tự quản, các câu lạc bộ tình nguyên. Thực hiện tốt nguyên tắc này sẽ tận dụng tốt mọi tiềm năng để làm tốt công tác phòng ngừa tình hình tội trộm cắp tài sản. - Nguyên tắc nhân đạo. Nguyên tắc nhân đạo là thể hiện quan điểm vì con người của nhà nước ta, quan điểm nhân đạo, đề cao giáo dục nhân cách trong con người là chủ yếu, đây là giá trị xã hội rất tiến bộ và được đề cao trong xã hội hiện đai. Nguyên tắc này đòi hỏi các biện pháp phòng ngừa tình hình tội trộm cắp tài sản được xây dựng và áp dụng trong thực tiễn không có tính chất làm nhục, đối xử tàn bạo hay hạ thấp danh dự nhân phẩm và các quyền cơ bản của con người, mà phải hướng đến việc định hướng hành vi, lối sống cho họ theo hướng hòa nhập với xã hội, làm những việc có ích cho xã hội. Muốn vậy, pháp luật cần có những quy định hệ thống các biện pháp, chế tài có tính nhân đạo cùng với áp dụng chặt chẽ, phù hợp. Khi ban hành chương trình, nội dung, kế hoạch phải ưu tiên các biện pháp mang tính xã hội tích cực, hạn chế các biện pháp mang tính cưỡng chế. Tuân thủ nguyên tắc này thì hoạt động phòng ngừa tình hình tội trộm cắp tài sản sẽ đạt được kết quả cao, hạn chế những tác động tiêu cực, những tác động ảnh hưởng xấu đến người phạm tội. - Nguyên tắc khoa học và tiến bộ. Xã hội ngày càng phát triễn với các cuộc cách mang về khoa học kỹ thuật, kéo theo đó tội phạm với nhiều thủ đoạn hoạt động ngày càng tinh vi và hiện đại, đặc biệt là các loại tội phạm sử dụng công nghệ cao… Chính vì 11
vậy trong phòng ngừa tình hình tội phạm nói chung và tôi phạm trộm cắp tài sản nói riêng thì việc áp dụng nguyên tắc khoa học và tiến bộ trong áp dụng các biện pháp phòng ngừa tình hình tội phạm phải được xây dựng đồng bộ trên cơ sở khoa học và kết hợp khai thác, ứng dụng các thành tựu của khoa học và công nghệ trong việc xây dựng các biện pháp phòng ngừa tội phạm. Nhà nước cần có những nghiên cứu khoa học và ứng dụng có hiệu quả các kết quả nghiên cứu đó. Tính khoa học sẽ đảm bảo khả năng thành công, tiết kiệm sức lực, tiền bạc và hạn chế được các rủi ro, tổn thất trong hoạt động phòng ngừa tình hình tội trộm cắp tài sản. - Nguyên tắc phối hợp chặt chẽ giữa các chủ thể phòng ngừa. Các chủ thể có khả năng và thẩm quyền khác nhau trong hoạt động phòng ngừa tình hình tội trộm cắp tài sản, do đó đòi hỏi các chủ thể có sự phối hợp hoạt động với nhau để phát huy hiệu quả cao nhất. Cần cung cấp thông tin, tài liệu, thiết kế nội dung các chương trình, kế hoạch, thực hiện các biện pháp - giải pháp. Để có sự phối hợp, trước hết phải thống nhất từ một cơ quan đầu mối, có cơ chế phối hợp được nêu rõ trong các nội dung của các chương trình, kế hoạch. Cần nêu cao trách nhiệm cá nhân trong công tác phối hợp từ đó tánh việc đùn đẩy, cản trở gây khó khăn, làm chậm quá trình phối hợp. Làm tốt nguyên tắc trên, sẽ phát huy nhiều lợi thế của các chủ thể từ đố nâng cao hiệu quả phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn. - Nguyên tắc cụ thể hóa trong hoạt động phòng ngừa. Căn cứ vào tình hình cụ thể, những đặc điểm riêng có của từng địa bàn, lĩnh vực hoạt động, điều kiện của việc phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp ài sản để xây dựng tốt nguyên tắc này. Chính vì vậy, công tác phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản cần thể hiện được tính cụ thể, rõ ràng ở từng biện pháp, ở từng giải pháp có tính khả thi cao nhất và phù hợp với điều kiện đặc thù về phòng chống tội trộm cắp tài sản của mỗi mỗi địa bàn, mỗi 12
lĩnh vực hoạt động cụ thể. Thực hiện tốt nội dung này, ngoài vấn đề làm tốt chương trình kế hoạch chung của nhà nước, các đơn vị ở địa phương, các ban ngành ngành cần cần xây dựng những chương trình, kế hoạch riêng của mình và trên cơ sở cụ thể hóa các nội dung của chương trình kế hoạch chung của nhà nước để áp dụng phù hợp với điều kiện riêng của từng địa phương, từng chủ thể. 1.3. Các chủ thể phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản 1.3.1. Đảng Cộng sản Việt Nam Khoản 1, Điều 4 Hiến pháp năm 2013 có quy định “Đảng cộng sản Việt Nam…là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội” [22]. Đảng đề ra đường lối chiến lược, sách lược bảo vệ Tổ quốc, đường lối thực hiện nhiệm vụ quốc phòng và an ninh, đường lối xây dựng nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân; Đảng là người lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối về mọi mặt đối với Quân đội nhân dân và Công an nhân dân - những lực lượng làm nòng cốt trong bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh quốc gia; Đảng còn là người chăm lo giáo dục, bồi dưỡng, đào tạo cán bộ, đảng viên và nhân dân, giúp họ có phẩm chất, năng lực, trí tuệ, bản lĩnh để có đủ điều kiện bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; Đảng còn là người tổ chức, xây dựng và phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc để bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa và giữ vững an ninh quốc gia. Vì vậy, có thể khẳng định rằng, sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam phòng ngừa tình hình tội phạm trộm cắp tài sản luôn là một trong những nhân tố hết sức cơ bản, chủ yếu quyết định mọi thắng lợi của sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, giữ vững an ninh quốc gia từ trước cho đến hiện nay; nhất là đối với thời kỳ nước ta tiếp tục đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, vì mục tiêu: Dân giàu, 13