Luận văn Thạc sĩ Luật học: Quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hải Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:100

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu với mục đích nhằm làm sáng rõ nội dung quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đường bộ. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hải Dương và đưa ra các giải pháp cho thành phố Hải Dương thực hiện có hiệu quả trong công tác quản lý về trật tự an toàn giao thông đường bộ từ đó khắc phục tình trạng ùn tắc giao thông, giảm thiểu tai nạn giao thông, bảo vệ tốt môi trường sống, sinh hoạt, học tập của người dân và góp phần vào sự phát triển kinh tế- xã hội ở tỉnh Hải Dương

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật học: Quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hải Dương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT PHẠM THỊ MAI QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử nhà nƣớc và pháp luật Mã số: 60 38 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Cán bộ hướng dẫn khoa học: GS. TS. PHẠM HỒNG THÁI
HÀ NỘI – 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của GS.TS. Phạm Hồng Thái. Các số liệu nêu ra trong luận văn là trung thực, đảm bảo tính khách quan, khoa học. Các tài liệu tham khảo có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Tác giả luận văn Phạm Thị Mai
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ ...................... 9 1.1. KHÁI NIỆM QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ ................................................. 9 1.1.1. Khái niệm quản lý ............................................................................... 9 1.1.2. Khái niệm quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ ... 12 1.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ ................................................ 19 1.2.1. Đặc điểm về chủ thể quản lý nhà nƣớc về TTATGTĐB ................... 19 1.2.2. Đặc điểm về nội dung quản lý nhà nƣớc về TTATGTĐB ................. 20 1.2.3. Đặc điểm về khách thể của quản lý nhà nƣớc về TTATGTĐB ............. 23 Chương 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG ............................................................ 24 2.1. THỰC TRẠNG XÂY DỰNG, BAN HÀNH PHÁP LUẬT VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ ....................... 24 2.1.1. Sơ lƣợc về sự phát triển các văn bản pháp luật điều chỉnh Quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ .......................... 24 2.1.2. Những hạn chế của hệ thống văn bản pháp luật ................................ 28
2.2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG ............................................................................ 31 2.2.1. Khái quát chung về thực trạng vi phạm pháp luật về an toàn giao thông đƣờng bộ ở nƣớc ta hiện nay .................................................... 31 2.2.2. Thực trạng vi phạm pháp luật về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ trên địa bàn Thành phố Hải Dƣơng ................................... 35 2.2.3. Thực trạng tai nạn giao thông trên địa bàn Thành phố Hải Dƣơng .......... 38 2.2.4. Hoạt động của các cơ quan nhà nƣớc đảm bảo an toàn giao thông đƣờng bộ trên địa bàn Thành phố Hải Dƣơng ................................... 46 Chương 3: MỤC TIÊU VÀ CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG...... 61 3.1. MỤC TIÊU CỦA QUẢN LÝ GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ ............ 61 3.1.1. Mục tiêu về hiệu quả .......................................................................... 61 3.1.2. Mục tiêu chất lƣợng............................................................................. 61 3.1.3. Mục tiêu về tính hợp lý ...................................................................... 61 3.1.4. Đảm bảo chính quyền đô thị thực hiện đúng chức năng của mình........... 62 3.1.5. Mục tiêu cụ thể của năm 2014 ........................................................... 62 3.2. CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VÀ BẢO ĐẢM TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG ................................ 65 3.2.1. Các giải pháp bảo đảm quản lý về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ trên địa bàn Thành phố Hải Dƣơng ................................... 65 3.2.2. Các giải pháp bảo đảm an toàn giao thông đƣờng bộ trên địa bàn Thành phố Hải Dƣơng ........................................................................ 68 KẾT LUẬN .................................................................................................... 86 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 89
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ATGTĐB: An toàn giao thông đƣờng bộ CNH: Công nghiệp hóa CSGT: Cảnh sát giao thông GTĐB: Giao thông đƣờng bộ TTAT: Tai nạn giao thông TTATGTĐB: Trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ UBND: Ủy ban nhân dân
DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ Stt Số hiệu bảng Tên bảng Trang 1. Bảng 2.1: Thực trạng vi phạm, tai nạn giao thông đƣờng bộ toàn quốc 32 2. Bảng 2.2: Quỹ đất của thành phố dành cho ngành giao thông vận tải từ năm 2010 đến năm 2014 33 3. Bảng 2.3: Tình hình tai nạn giao thông trên địa bàn Thành phố Hải Dƣơng 38 4. Bảng 3.1: Biển báo hạn chế tốc độ với các loại phƣơng tiện 77 5. Bảng 3.2: Biển báo tốc độ trên đƣờng ngoài đô thị 77 6. Bảng 3.3: Biển báo khoảng cách an toàn giữa các xe 78 Stt Số hiệu sơ đồ Tên sơ đồ Trang 1. Sơ đồ 3.1: Mục tiêu và biện pháp quản lý giao thông đô thị 63
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hoạt động giao thông vận tải là huyết mạch kinh tế của mỗi quốc gia, nó phản ánh trình độ phát triển của xã hội và đáp ứng những nhu cầu kinh tế, văn hoá, xã hội, đi lại, sinh hoạt của các tầng lớp dân cƣ. Trong đó giao thông đƣờng bộ luôn là mảng quan trọng bậc nhất trong toàn bộ hệ thống giao thông, xét trên tất cả các phƣơng tiện kinh tế, văn hoá, xã hội và an ninh quốc phòng. Giao thông vận tải là nhu cầu không thể thiếu của con ngƣời, cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, phƣơng tiện giao thông ngày càng đa dạng và phát triển mạnh và có những bƣớc tiến bộ đáng kể. Trong hơn hai bảy năm qua, thực hiện đƣờng lối đổi mới của Đảng và Nhà nƣớc về phát triển nền kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng Xã hội chủ nghĩa, với các thành tựu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đời sống xã hội đã có những bƣớc phát triển tích cực, điều kiện sinh sống của nhân dân ngày càng đƣợc nâng cao, giao lƣu kinh tế, văn hoá, nghệ thuật, thể dục, thể thao, nhu cầu đi lại của nhân dân tăng lên. Tuy nhiên bên cạnh đó sự tác động mặt trái của nền kinh tế thị trƣờng lại làm phát sinh những mặt tiêu cực về mặt xã hội, trong đó trên lĩnh vực quản lý an toàn giao thông đô thị đã bộc lộ nhiều vấn đề bức xúc, tai nạn giao thông và ùn tắc giao thông tại các đô thị đã gây nhiều thiệt hại về con ngƣời tài sản của nhà nƣớc và nhân dân đòi hỏi vai trò quản lý nhà nƣớc đối với lĩnh vực này ngày càng lớn, trong đó việc cần thiết trƣớc mắt phải duy trì giữ nghiêm việc thực thi các quy định của pháp luật đặc biệt là hiện nay tình trạng vi phạm pháp luật về trật tự an toàn giao thông đang diễn ra còn nhiều phức tạp trên phạm vi cả nƣớc nói chung và Thành phố Hải Dƣơng nói riêng. Hiện nay hệ thống giao thông đô thị vẫn còn yếu kém về cơ sở vật chất so với yêu cầu thực tế, trong đó lĩnh vực đảm bảo trật tự an toàn giao thông và 1
chống tắc nghẽn giao thông còn nhiều bất cập. Vai trò quản lý nhà nƣớc ở một số ngành và của một số cấp chính quyền địa phƣơng chƣa đƣợc coi trọng. Những yếu tố đó đã ảnh hƣởng nhiều đến việc tăng cƣờng đấu tranh phòng chống vi phạm pháp luật về trật tự an toàn giao thông và tắc nghẽn giao thông. Vì vậy để xây dựng một đất nƣớc văn minh, hiện đại một yêu cầu bức bách đặt ra là cần phải từng bƣớc phát triển và xây dựng hiện đại các cơ sở hạ tầng giao thông, đồng thời phải có một hệ thống pháp luật đầy đủ và phát huy tốt vai trò quản lý của các cơ quan chức năng, trong đó kết hợp tăng cƣờng các biện pháp mạnh trong giai đoạn hiện nay để phòng chống các vi phạm về trật tự an toàn giao thông nhằm làm giảm và hạn chế tối đa các tai nạn giao thông mang lại hạnh phúc cho mỗi gia đình. Hiện nay tình hình trật tự an toàn giao thông ở nƣớc ta diễn biến rất phức tạp, tai nạn giao thông không ngừng gia tăng và len lỏi đến hàng vạn gia đình từ thành thị đến nông thôn, gây thiệt hại đến lớn đến tính mạng và tài sản của nhân dân. Lòng tin của quần chúng đối với công tác quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông ít nhiều bị xói mòn, đặc biệt là an toàn giao thông đƣờng bộ. Trên cơ sở đó, từ quá trình học tập và trong thực tế, bằng phƣơng pháp nghiên cứu thống kê, phƣơng pháp phân tích kết hợp phƣơng pháp logic tác giả đã mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn Thành phố Hải Dương” làm đề tài luận văn thạc sĩ Lý luận và lịch sử Nhà nƣớc và Pháp luật. Từ lý luận và thực tiễn, tác giả mong muốn tìm ra giải pháp có tính khả thi cao góp phần từng bƣớc hoàn thiện việc giữ gìn trật tự an toàn giao thông ở Thành phố Hải Dƣơng hiện nay theo hƣớng tích cực. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Giao thông đƣờng bộ là vấn đề gần gũi với hoạt động đi lại của con ngƣời. Đồng thời công tác quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông 2
đƣờng bộ là điều mà ngƣời muốn nghiên cứu giao thông đƣờng bộ quan tâm hơn hết. Thành phố Hải Dƣơng đang trong quá trình đô thị hoá nhanh chóng, lƣu lƣợng ngƣời tham gia giao thông ngày càng tăng, tất yếu an toàn giao thông đƣờng bộ ở thành phố Hải Dƣơng rất cần đƣợc quan tâm. Trên thực tế ở Việt Nam có nhiều công trình khoa học, sách báo, tạp chí, của nhiều tác giả đã công bố xoay quanh vấn đề về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ. Với nhiều cách tiếp cận khác nhau, nhƣ: Thứ nhất, về các đề tài nghiên cứu khoa học: - “Tai nạn giao thông đường bộ, thực trạng, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa của lực lượng Cảnh sát giao thông”. Đề tài cấp bộ, 1998, Bộ công an. - “Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong giao thông đường bộ trên địa bàn thị xã Cẩm Phả”. Đề tài khoa học cấp cơ sở, 2003. Thạc sĩ, Nguyễn Hữu Lý: Chủ nhiệm đề tài Thứ hai, về các đề tài luận án, luận văn đã bảo vệ: - Luận văn thạc sĩ Lý luận và lịch sử Nhà nƣớc và pháp luật của Trần Văn Nghĩa (2004) “Công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường bộ và trật tự an toàn giao thông đô thị của công an tỉnh Bình Thuận - thực trạng và giải pháp”. - Luận văn thạc sĩ Lý luận và lịch sử Nhà nƣớc và pháp luật của Dƣơng Quốc Hoàng (2005) “Tăng cường quản lý nhà nước trong lĩnh vực giao thông đường bộ ở Việt Nam hiện nay” - Luận án Tiến sĩ Xã hội học của Đinh Quang Hà (2006) “Sự sai lệch xã hội của người tham gia giao thông đường bộ thành phố Hà Nội”. - Luận văn thạc sĩ Lý luận và lịch sử Nhà nƣớc và pháp luật của Đào Văn Minh (2008)“Quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông đường bộ của chính quyền cơ sở ở tỉnh Thanh Hóa” 3
- Luận văn thạc sĩ Lý luận và lịch sử Nhà nƣớc và pháp luật của Vũ Văn Giới (2009) “Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ của công an thành phố Hải Phòng hiện nay” Thứ ba, các bài nghiên cứu đăng trên Báo, Tạp chí, chủ yếu là trên Tạp chí Giao thông vận tải (GTVT), Tạp chí Quản lý nhà nƣớc, nghiên cứu quản lý nhà nƣớc lĩnh vực GTVT, giao thông đô thị dƣới góc độ của ngành luật hành chính, đáng chú ý là các công trình sau: - Nguyễn Thủy Anh (2003): "Đổi mới quản lý nhà nước về giao thông công cộng trong đô thị lớn ở nước ta", Tạp chí Quản lý nhà nƣớc, số 5/2003. - Hoàng Đình Ban (2004) "Luật Giao thông đường bộ sau hai năm nhìn lại", Tạp chí GTVT, số 3/2004. - Lê Ngọc Tiến (2004) "Giáo dục pháp luật - biện pháp quan trọng trong giảm thiểu tai nạn giao thông đường bộ", Tạp chí GTVT, số 7/2004. - Nguyễn Thu Hằng (2009) “Thực trạng và giải pháp về trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn tỉnh Hải Dương”. Tạp chí Khoa học công nghệ và Môi trƣờng, số 4/2009 - Sách của nhóm tác giả Trần Văn Luyện, Trần Sơn và Nguyễn Văn Chính đồng chủ biên (2003), Trật tự an toàn giao thông đường bộ - Thực trạng và giải pháp, Nxb Chính trị quốc gia. Sách đã phân tích khái niệm trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ (TTATGTĐB), thực trạng và giải pháp bảo đảm TTATGTĐB. Khái niệm TTATGTĐB mà các tác giả cuốn sách đƣa ra có giá trị tham khảo đối với việc thực hiện đề tài luận văn. Nhƣ vậy, tuy đã có nhiều đề tài và công trình nghiên cứu về trật tự an toàn giao đƣờng bộ, nhƣng đây là một vấn đề có nội hàm rộng nên các công trình trên về cơ bản đã trình bày đƣợc vai trò, tác động ƣu thế, cũng nhƣ những mặt hạn chế của giao thông đƣờng bộ và an toàn giao thông đƣờng bộ của Việt Nam trong thời gian qua, đồng thời cũng đƣa ra những phƣơng 4
hƣớng và giải pháp trong việc quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông. Tuy nhiên trong giai đoạn hiện nay vấn đề trật tự an toàn giao thông lại trở nên cấp bách hơn bao giờ hết, trật tự an toàn giao thông không chỉ riêng một cá nhân hay một tổ chức mà là của toàn xã hội. Trật tự an toàn giao thông là một lĩnh vực quan trọng của trật tự an toàn xã hội, có mối quan hệ nhân quả và không tách rời trật tự an toàn xã hội, về nhận thức, thói quen và tâm lý của ngƣời tham gia giao thông cũng chính là của con ngƣời tham gia các hoạt động kinh tế xã hội ở mỗi thời kỳ cụ thể. Kỷ cƣơng trong quản lý kinh tế xã hội cũng có ý nghĩa quyết định trật tự kỷ cƣơng trong giao thông, vì con ngƣời là tổng hòa các mối quan hệ xã hội. Trên cơ sở kết quả của các nghiên cứu trƣớc đây và các quy định của pháp luật hiện hành, tác giả cho rằng việc chọn nghiên cứu đề tài này sẽ góp phần làm phong phú và sâu sắc thêm những luận cứ khoa học, cũng nhƣ cơ sở thực tiễn cho việc đổi mới quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ mà nhu cầu khách quan của cuộc sống đang đặt ra. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn - Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu với mục đích nhằm làm sáng rõ nội dung quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ trên địa bàn Thành phố Hải Dƣơng và đƣa ra các giải pháp cho Thành phố Hải Dƣơng thực hiện có hiệu quả trong công tác quản lý về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ từ đó khắc phục tình trạng ùn tắc giao thông, giảm thiểu tai nạn giao thông, bảo vệ tốt môi trƣờng sống, sinh hoạt, học tập của ngƣời dân và góp phần vào sự phát triển kinh tế- xã hội ở tỉnh Hải Dƣơng - Nhiệm vụ nghiên cứu + Phân tích những cơ sở lý luận về nội dung quản lý nhà nƣớc, thực 5
hiện pháp luật, những đặc điểm và nội dung thực hiện pháp luật của Thành phố Hải Dƣơng đối với lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ, những yếu tố bảo đảm cho Thành phố Hải Dƣơng thực hiện việc quản lý có hiệu quả lĩnh vực an toàn giao thông đƣờng bộ bằng công cụ pháp luật hiện nay. + Phân tích thực trạng trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ và thực trạng thực hiện pháp luật trên lĩnh vực này của Thành phố Hải Dƣơng, thời gian từ năm 2010 đến nay. Qua phân tích thực trạng, luận văn rút ra ƣu điểm, hạn chế và chỉ ta những nguyên nhân hạn chế trong việc thực hiện pháp luật của Thành phố trên lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ. + Đề xuất và luận chứng các giải pháp bảo đảm thực hiện tốt việc quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ của Thành phố Hải Dƣơng hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu của luận văn Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn quản lý nhà nƣớc trên lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ. - Phạm vi nghiên cứu của luận văn Quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ là vấn đề có nội dung rộng và phức tạp. Vì vậy trong phạm vi luận văn không thể xem xét toàn diện tất cả các nội dung của vấn đề. Tác giả tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý của Thành phố Hải Dƣơng, những tồn tại, vƣớng mắc, nguyên nhân và giải pháp nâng cao hiệu quản quản lý về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về nhà nƣớc và pháp luật. Luận văn cũng dựa trên cơ sở lý luận của khoa học luật chuyên ngành, trực tiếp là cơ sở lý luận của bộ môn lý luận chung về nhà nƣớc và pháp luật. 6
Luận văn sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể nhƣ: Phƣơng pháp phân tích, phƣơng pháp tổng hợp, phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp so sánh, phƣơng pháp điều tra số liệu thực tế và một số phƣơng pháp khác để làm sáng tỏ bản chất của vấn đề. 6. Những đóng góp mới của luận văn, ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Cái mới của luận văn: Từ kết quả nghiên cứu mà luận văn đạt đƣợc có thể nêu một số điểm mới sau: - Xây dựng những cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn cho việc quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ, các yếu tố bảo đảm cho thành phố quản lý về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ. - Đánh giá khái quát thực trạng quản lý về an toàn giao thông đƣờng bộ của thành phố chỉ ra các nguyên nhân hạn chế trong việc quản lý về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ của Thành phố Hải Dƣơng hiện nay. - Luận chứng các giải pháp bảo đảm cho việc quản lý về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ phù hợp với điều kiện hiện nay ở Thành phố Hải Dƣơng. - Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn đóng góp vào việc hoàn thiện những cơ sở lý luận về quản lý nhà nƣớc đối với cả nƣớc nói chung và Thành phố Hải Dƣơng nói riêng, từ đó cung cấp những cơ sở khoa học cho việc đề xuất và thực thi có hiệu quả các giải pháp bảo đảm cho cấp chính quyền thành phố thực hiện quản lý về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ, đáp ứng yêu cầu của nhà nƣớc pháp quyền, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ của các cơ quan quản lý nhà nƣớc. Luận văn có thể đƣợc sử dụng làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy, nghiên cứu tại các cơ sở nghiên cứu đào tạo luật, tham khảo trong quản lý nhà nƣớc về trật tự giao thông đƣờng bộ ở Thành phố Hải Dƣơng. 7
7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn gồm 3 chƣơng. Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ. Chương 2: Thực trạng thực hiện pháp luật về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ trên địa bàn Thành phố Hải Dƣơng. Chương 3: Mục tiêu và giải pháp bảo đảm quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ trên địa bàn Thành phố Hải Dƣơng. 8
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ 1.1. KHÁI NIỆM QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ 1.1.1. Khái niệm quản lý Quản lý là nhu cầu khách quan của xã hội, ngay từ xã hội mông muội, đến xã hội hiện đại ngày nay. Quản lý xuất hiện thì các học thuyết về quản lý cũng ra đời, phát triển và không ngừng hoàn thiện. Mỗi học thuyết quản lý nghiên cứu theo những "lát cắt" khác nhau. Học thuyết quản lý của Khổng Tử là một trong các thuyết ra đời sớm nhất, cho đến ngày nay vẫn có ảnh hƣởng lớn đến thực tiễn quản lý ở cả các nƣớc phƣơng Ðông, và cả các nƣớc phƣơng Tây. Khổng Tử không chỉ là nhà khoa học quản lý lỗi lạc, mà còn là nhà thực tiễn quản lý tài ba, và là ngƣời đầu tiên trên thế giới mở trƣờng tƣ dạy quản lý. Những môn sinh của Ông có nhiều ngƣời xuất thân từ thân phận thấp hèn, song có ngƣời làm tới chức Tể tƣớng, nhƣ Tử Du (Ngôn Yên); làm quan Đại trƣợng phu, nhƣ Tể Dƣ, Nhiễu Cầu, Trọng Di (Tử Lộ), hoặc trở thành những nhà giáo - học giả nổi tiếng nhƣ Tử Hạ, Tăng Sâm, Tử Trƣơng... Học thuyết quản lý của Khổng Tử lấy đạo nhân làm triết lý, lấy nhân, lễ, nghĩa, trí, lợi làm thành các nguyên tắc căn bản để xây dựng các chính sách cai trị, đào tạo tầng lớp quan cai trị, để dùng ngƣời (quản lý nhân sự). Thuyết chính danh, một trong những nội dung chính yếu của học thuyết quản lý của Khổng Tử, đòi hỏi "quản lý chính danh là phải làm việc xứng với danh hiệu chức vụ mà người đó được giao" [21, tr.65], "vua ra vua, tôi ra tôi, cha ra cha, con ra con". Đối ngƣợc với học thuyết của Khổng Tử, học thuyết quản lý của Hàn 9
Phi Tử lấy chủ trƣơng pháp trị, dùng pháp luật để cai trị. Trên cơ sở của tƣ tƣởng triết học cơ bản là "bản chất con người có tính ác, mưu lợi cho bản thân" 19, tr.65, Hàn Phi Tử luận về pháp trị trong quản lý, nhấn mạnh "pháp phải tùy thời", "thời thay mà pháp luật không đổi thì loạn, đời đã thay đổi mà cấm lệnh không biến thì nước bị chia cắt" [21, tr.74]; hay "pháp luật phải soạn thảo cho dân dễ biết, dễ thi hành", "phải có tính phổ biến". Ở phƣơng Tây, những học thuyết quản lý cũng ra đời từ rất sớm, gắn liền với những tên tuổi lỗi lạc, nhƣ Aristot, Đề Các, Xô Crat, Sô Lông... Nhƣ trên đã nêu, tùy theo góc độ nghiên cứu, mà các học thuyết quản lý đã đƣa ra những định nghĩa khác nhau về quản lý: - Từ góc độ xem con ngƣời là động vật kinh tế, FW. Taylor (1856-1915) quan niệm: "Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó thấy được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất" [21, tr.8]. - Xem con ngƣời là một thực thể xã hội, có đời sống tâm lý, tính cảm, có tính tổ chức và tính cộng đồng, vừa là đối tƣợng quản lý, đồng thời cũng là chủ thể quản lý đã là cơ sở của nhiều học thuyết quản lý sống động và đầy đủ hơn. Những học thuyết này cho rằng "hiệu quả lao động tăng lên không chỉ ở cách quản lý khoa học mà còn khi tạo ra được trong các tổ chức đó những mối quan hệ con người tốt đẹp" [21, tr.15]; rằng "phải chú trọng tới những người lao động với toàn bộ đời sống của họ, cả yếu tố kinh tế lẫn yếu tố tinh thần và tình cảm" [21, tr.15]. Đó là các học thuyết quản lý của M.Follet (1868 -1933), của E.Mayo (1880-1949); - P. Drucker xây dựng học thuyết quản lý của mình trong xã hội thông tin - hậu công nghệ, với triết lý "kiến thức và hiệu quả lao động trí óc trở thành nhân tố quyết định sự phát triển của các tổ chức". Trong Nhà nƣớc xã hội chủ nghĩa, học thuyết về quản lý cũng phát triển hết sức phong phú. V.I. Lênin là ngƣời đầu tiên sau Cách mạng Tháng Mƣời 10
năm 1917 đã đặc biệt chú trọng đến vấn đề quản lý. Ngƣời nhấn mạnh nhiệm vụ trọng tâm của chính quyền Xô viết "là quản lý và quản lý" đồng thời đòi hỏi phải phân biệt quản lý với hoạt động chính trị, rằng "mục tiêu cơ bản của hoạt động quản lý nhà nước là nhằm phát triển kinh tế" [21, tr.12], phải học tập quản lý "ở những nhà tổ chức lớn nhất của chủ nghĩa tư bản" [21, tr.12]. Nội dung cơ bản của những học thuyết về quản lý xã hội trong các nhà nƣớc xã hội chủ nghĩa là: - Quản lý xã hội là quản lý một cách khoa học, "là sự tác động có ý thức, có mục đích của con người lên toàn bộ hệ thống xã hội hoặc đến từng khâu của nó" (các phạm vi hoạt động xã hội, các ngành kinh tế, các liên hiệp sản xuất, các xí nghiệp...), bảo đảm sự hoạt động tối ƣu và sự phát triển của chúng trên cơ sở vận dụng các quy luật khách quan và những xu hƣớng vốn có của chủ nghĩa xã hội [50, tr.263]. Quản lý với quan niệm trên là khách quan, vừa là kết quả, vừa là yêu cầu cần thiết của sự giao tiếp trong quá trình lao động, trao đổi sản phẩm lao động, yêu cầu về tính tổ chức, trật tự, sự phân công lao động, hay do tính chất xã hội của lao động quyết định. - Quản lý xã hội một cách khoa học là việc sử dụng hệ thống tri thức, công cụ, phƣơng thức và cơ chế đa dạng, phong phú tác động lên ý thức, hành vi của con ngƣời, "làm cho sự hoạt động chủ quan của con người phù hợp những đòi hỏi của những quy luật khách quan" [50, tr.263]. - Trong xã hội xã hội chủ nghĩa, quản lý xã hội một cách khoa học là quản lý con ngƣời, "là sự tổ chức một cách tốt nhất đời sống kinh tế của họ, giáo dục họ theo tinh thần, lý tưởng cộng sản chủ nghĩa" [50, tr.263]. Tóm lại, Tùy theo từng góc độ nghiên cứu, quản lý đƣợc quan niệm khác nhau, với những định nghĩa khác nhau, song quản lý, về thực chất là quản lý con ngƣời, là thực hiện những tác động lên ý thức, tâm lý, tình cảm của con 11
ngƣời bằng một hệ thống công cụ, phƣơng tiện, mô hình và cơ chế khác nhau nhằm tổ chức, điều chỉnh hành vi của con ngƣời theo những mục tiêu quản lý, phù hợp với quy luật vận động khách quan của tổ chức, của xã hội. 1.1.2. Khái niệm quản lý nhà nƣớc về trật tự an toàn giao thông đƣờng bộ Quản lý nhà nƣớc hay quản lý của nhà nƣớc là những hoạt động quản lý có những đặc trƣng riêng, đó là: - Quản lý nhà nƣớc chỉ xuất hiện khi nhà nƣớc xuất hiện. Nhà nƣớc trở thành ngƣời đại diện xã hội, là chủ thể chủ yếu quản lý xã hội, quản lý một cách toàn diện cả về dân cƣ, lãnh thổ và quản lý các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội. - Quản lý nhà nƣớc là quản lý công, đƣợc phân biệt với quản lý tƣ ở mục tiêu quản lý là những lợi ích công cộng, đƣợc bảo đảm bằng quyền lực công mà xã hội trao cho nhà nƣớc. - Quản lý nhà nƣớc là quản lý bằng pháp luật, theo pháp luật. Pháp luật vừa là chuẩn mực của quản lý, vừa thể hiện và bảo đảm uy quyền trong quản lý. Có thể khẳng định: Có nhiều học thuyết quản lý khác nhau; có học thuyết xem nhẹ pháp luật, có học thuyết coi trọng pháp luật, song không có nhà nƣớc nào không quản lý bằng pháp luật. Không có pháp luật nhà nƣớc không có công cụ, uy quyền để bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý. Do pháp luật có vị trí quan trọng đặc biệt trong quản lý nhà nƣớc nên việc định ra pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật, bảo vệ pháp luật đƣợc gắn với những chức năng quản lý, quy trình quản lý của nhà nƣớc, gắn với việc thực hiện quyền lực nhà nƣớc. - Vì vai trò của pháp luật nhƣ trên nên quản lý nhà nƣớc đối với xã hội (quản lý dân cƣ, quản lý lãnh thổ, quản lý các mặt, các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội) cũng đồng nghĩa với quản lý nhà nƣớc đối với xã hội. Và vì vậy, nội dung của quản lý, hay hoạt động quản lý nhà nƣớc bao gồm: 12
Một là, hoạt động xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật: Đây là hoạt động nhằm đặt ra các chuẩn mực pháp lý để điều chỉnh các hành vi, hoạt động quản lý cụ thể nhằm tác động lên đối tƣợng quản lý, hƣớng đối tƣợng quản lý theo những mục tiêu (khách thể quản lý) cụ thể. Hoạt động xây dựng, ban hành pháp luật là hoạt động đầu tiên của chu trình quản lý nhà nƣớc, và với nội dung trên, trở thành hoạt động có tính chất quyết định hiệu lực, hiệu quả quản lý, chi phối các hoạt động khác của quản lý. Tất nhiên, hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nƣớc còn phụ thuộc vào chất lƣợng các văn bản quy phạm pháp luật - sản phẩm của hoạt động ấy. Đó phải là một hệ thống pháp luật có đầy đủ các thuộc tính hiện đại, nhƣ tính thống nhất, đồng bộ, toàn diện, ổn định, minh bạch, phù hợp với trình độ phát triển kinh tế - xã hội trong từng giai đoạn khác nhau của xã hội, phù hợp và phản ánh đƣợc đầy đủ tâm tƣ, nguyện vọng, ý chí của số đông đối tƣợng quản lý, có tính phổ thông đại chúng, đƣợc trình bày với trình độ kỹ thuật cao, và do đó có tính khả thi. Trong điều kiện của nhà nƣớc pháp quyền, các đạo luật ngày càng giữ vị trí trung tâm, trực tiếp điều chỉnh các quan hệ xã hội thì giai đoạn đầu tiên của chu trình quản lý nhà nƣớc, cũng là nội dung đầu tiên của hoạt động quản lý nhà nƣớc chính là hoạt động thực hiện chức năng lập pháp của cơ quan quyền lực nhà nƣớc cao nhất, cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân (Quốc hội). Hoạt động xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật - xét dƣới góc độ quản lý, cũng là hoạt động ra quyết định quản lý quy phạm, thể hiện ý chí, quyền uy của chủ thể quản lý (nhà nƣớc); ý chí và quyền uy này có tính chất bắt buộc thi hành một cách phổ biến, đƣợc bảo đảm kể cả bằng các biện pháp cƣỡng chế. Việc ra các quyết định quản lý quy phạm dƣới các hình thức của pháp luật trở thành một trong các hình thức của quản lý nhà nƣớc. 13