Luận văn Thạc sĩ Luật học: Tội mua dâm người chưa thành niên theo Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 1999 - Những vấn đề lý luận và thực tiễn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là làm sáng tỏ một cách cụ thể, khoa học và có hệ thống về mặt lý luận những nội dung cơ bản liên quan đến tội mua dâm người chưa thành niên theo quy định của luật hình sự Việt Nam và việc xét xử tội phạm này trong thực tiễn. Từ đó, chỉ ra những vấn đề còn hạn chế và đề xuất các kiến giải lập pháp cũng như các giải pháp để hoàn thiện các quy định về tội mua dâm người chưa thành niên trong pháp luật hình sự Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật học: Tội mua dâm người chưa thành niên theo Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 1999 - Những vấn đề lý luận và thực tiễn

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN VIỆT KHÁNH HÒA TỘI MUA DÂM NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN THEO BỘ LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM NĂM 1999- NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2009
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN VIỆT KHÁNH HÒA TỘI MUA DÂM NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN THEO BỘ LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM NĂM 1999- NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN Chuyên ngành: Luật hình sự Mã số : 60 38 40 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: TS. Trương Quang Vinh HÀ NỘI - 2009
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ MỞ ĐẦU 1 Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỘI MUA 10 DÂM NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN 1.1. Khái quát lịch sử lập pháp hình sự Việt Nam về tội mua dâm 10 người chưa thành niên 1.1.1. Thời kỳ áp dụng luật hình sự Việt Nam từ sau Cách mạng 10 tháng Tám 1945 đến trước khi ban hành Bộ luật hình sự năm 1985 1.1.2. Thời kỳ áp dụng Bộ luật Hình sự năm 1985 đến trước khi 12 ban hành Bộ luật Hình sự năm 1999 1.1.3. Thời kỳ áp dụng Bộ luật Hình sự năm 1999 15 1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến tội mua dâm người 17 chưa thành niên 1.2.1. Khái niệm "mua dâm" 17 1.2.2. Khái niệm người chưa thành niên 20 1.3. Tội mua dâm người chưa thành niên theo quy định của pháp 23 luật một số nước trên thế giới 1.3.1. Bộ luật Hình sự Cộng hòa nhân dân Trung Hoa 24 1.3.2. Bộ luật Hình sự Liên bang Nga 25 1.3.3. Bộ luật Hình sự Vương quốc Thụy Điển 26
Chương 2: TỘI MUA DÂM NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN THEO 27 QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM NĂM 1999 2.1. Khái niệm và các dấu hiệu pháp lý của tội mua dâm người 27 chưa thành niên 2.1.1. Khái niệm tội mua dâm người chưa thành niên 27 2.1.2. Dấu hiệu pháp lý của tội mua dâm người chưa thành niên 29 2.1.2.1. Khách thể của tội mua dâm người chưa thành niên 29 2.1.2.2. Mặt khách quan của tội mua dâm người chưa thành niên 32 2.1.2.3. Chủ thể của tội mua dâm người chưa thành niên 41 2.1.2.4. Mặt chủ quan của tội mua dâm người chưa thành niên 45 2.2. Đường lối xử lý đối với tội mua dâm người chưa thành niên 47 2.2.1. Khung hình phạt cơ bản (khoản 1 Điều 256 Bộ luật Hình 48 sự 1999) 2.2.2. Khung hình phạt tăng nặng thứ nhất (khoản 2 Điều 256 Bộ 48 luật Hình sự 1999) 2.2.3. Khung hình phạt tăng nặng thứ hai (khoản 3 Điều 256 Bộ 54 luật Hình sự năm 1999) 2.2.4. Hình phạt bổ sung (khoản 4 Điều 256 Bộ luật Hình sự 56 năm 1999) Chương 3: THỰC TIỄN XÉT XỬ VÀ PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN 57 THIỆN TỘI MUA DÂM NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN TRONG LUẬT HÌNH SỰ 3.1. Thực tiễn xét xử tội mua dâm người chưa thành niên 57 3.1.1 Thực tiễn định tội danh 65 3.1.2 Thực tiễn quyết định hình phạt 72 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện tội mua dâm người chưa thành niên 74
3.2.1. Quy định tội mua dâm người chưa thành niên là tội phạm 74 trong nhóm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người 3.2.2. Quy định khoa học, thống nhất khái niệm "mua dâm" trong 76 hệ thống pháp luật hình sự KẾT LUẬN 82 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 84
DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang bảng 3.1 Số vụ và số bị cáo bị xét xử sơ thẩm về tội mua dâm 58 người chưa thành niên từ năm 2001 - 2008 3.2 Độ tuổi của các bị cáo bị xét xử sơ thẩm về tội mua dâm 59 người chưa thành niên từ năm 2001 - 2008 3.3 Giới tính của bị cáo bị đưa ra xét xử từ năm 2001 - 2008 60 3.4 Hình phạt áp dụng với người phạm tội mua dâm người 61 chưa thành niên từ năm 2001 - 2008 3.5 Số vụ và số bị cáo bị xét xử sơ thẩm về tội mua dâm người 62 chưa thành niên so sánh với nhóm tội xâm phạm tình dục trẻ em từ năm 2001 - 2008
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Số hiệu Tên biểu đồ Trang biểu đồ 3.1 Số vụ và số bị cáo bị xét xử sơ thẩm về tội mua dâm 58 người chưa thành niên từ năm 2001 - 2008 3.2 Độ tuổi của các bị cáo bị xét xử sơ thẩm về tội mua dâm 59 người chưa thành niên từ năm 2001 - 2008 3.3 Giới tính của bị cáo bị đưa ra xét xử từ năm 2001 - 2008 60 3.4 Hình phạt áp dụng đối với người phạm tội mua dâm người 61 chưa thành niên từ năm 2001 - 2008 3.5 Số vụ phạm tội bị xét xử sơ thẩm về tội mua dâm người 62 chưa thành niên so sánh với nhóm tội xâm phạm tình dục trẻ em từ năm 2001 - 2008 3.6 Số bị cáo bị xét xử sơ thẩm về tội mua dâm người chưa 63 thành niên so sánh với nhóm tội xâm phạm tình dục trẻ em từ năm 2001 - 2008
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài "Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân". Dưới chế độ xã hội chủ nghĩa con người được bảo vệ và phát triển toàn diện về thể chất và trí tuệ. Vì vậy, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành những chính sách về kinh tế, văn hóa, giáo dục… nhằm bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của con người trong khuôn khổ quy định của pháp luật. Pháp luật hình sự - bằng việc quy định các chế định về tội phạm và hình phạt, là một công cụ hữu hiệu để đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm, góp phần quan trọng vào việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân nói chung, quyền và lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên nói riêng. Ngay từ Hiến pháp năm 1946 - bản Hiến pháp đầu tiên đánh dấu sự ra đời của Nhà nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa cho đến Hiến pháp năm 1992 hiện hành, quyền trẻ em nói riêng hay quyền của người chưa thành niên nói chung tồn tại như một chế định hoàn chỉnh. Cụ thể hóa Hiến pháp, luật hình sự đã có nhiều quy định nhằm bảo vệ sự phát triển lành mạnh về thể chất và tinh thần của người chưa thành niên. Trong đó, quy định tội mua dâm người chưa thành niên tại Điều 202a trong Bộ luật Hình sự năm 1985 và Điều 256 Bộ luật Hình sự năm 1999 đã thể hiện chính sách hình sự của Nhà nước ta trong việc bảo vệ người chưa thành niên. Mua dâm người chưa thành niên là một hiện tượng xã hội tiêu cực, xuất hiện sớm trong lịch sử xã hội loài người. Vấn đề mua dâm người chưa thành niên chỉ đặt ra đồng thời với việc nghiên cứu và làm rõ các quy định của luật hình sự về người thành niên, cũng là cơ sở để xác định thế nào là người chưa thành niên và hành vi mua dâm người chưa thành niên theo luật hình sự Việt Nam. Mặt khác, mua dâm người chưa thành niên không phải là 1
một hiện tượng riêng lẻ chỉ tồn tại ở quốc gia này hay quốc gia khác, hoặc chỉ tồn tại ở chế độ xã hội này hay chế độ xã hội khác. Đây là một hiện tượng phổ biến của nhiều quốc gia, nhiều chế độ xã hội trên thế giới. Bên cạnh đó, mua dâm người chưa thành niên là một trong những hiện tượng trái với quan điểm truyền thống, đạo đức của con người Việt Nam. Hiện tượng này đã và đang làm xói mòn đạo đức, thuần phong mỹ tục của dân tộc, ảnh hưởng xấu đến đời sống văn hóa và trật tự công cộng. Nghiêm trọng hơn nữa, mua dâm người chưa thành niên còn trực tiếp xâm hại tinh thần, sức khỏe sinh sản người chưa thành niên, chứa đựng nguy cơ làm lây lan căn bệnh HIV/AIDS, gây dư luận tiêu cực trong đời sống xã hội. Trong thời gian gần đây, đối tượng mua dâm ngày càng đa dạng, có thể là người Việt Nam hoặc người nước ngoài. Các đối tượng này bị phát hiện và xử lý ngày càng nhiều. Điều đáng quan tâm là cùng với sự gia tăng của hiện tượng mua dâm người chưa thành niên đã có hàng triệu trẻ em ở Châu Á trong đó có Việt Nam bị bắt cóc, bị bán, bị giam nhốt trong các nhà chứa và buộc phải trở thành gái bán dâm. Đất nước ta đang trong thời kỳ đổi mới, xây dựng nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, nền kinh tế ngày càng phát triển, đời sống vật chất của nhân dân ngày càng được nâng cao. Điều đó tác động không nhỏ đến nhu cầu vật chất, tinh thần của giới trẻ nói chung hay của người chưa thành niên nói riêng. Sự đầy đủ về vật chất dẫn tới sự phát triển sớm về tâm sinh lý của người chưa thành niên, xuất hiện những nhu cầu và đòi hỏi đôi khi trái với quy luật tự nhiên, sinh học của con người, vượt ra khỏi chuẩn mực truyền thống đạo đức dân tộc. Sự tác động mạnh mẽ của nhu cầu vật chất với lối sống buông thả, hưởng thụ ảnh hưởng lớn đến việc người chưa thành niên vì lợi ích vật chất nào đó tự nguyện bán dâm hoặc bị lợi dụng tình dục. Mặt trái của sự phát triển của nền kinh tế thị trường với nhu cầu vật chất và ảnh hưởng của lối sống phương Tây cũng làm tỉ lệ ly hôn gia tăng, trật tự, an toàn xã hội ngày càng phức tạp. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, ảnh hưởng của giao 2
lưu văn hóa cũng làm thay đổi nhận thức xã hội về đời sống tình dục. Một số người coi hoạt động tình dục là hàng hóa, có thể mua bán như các hàng hóa khác, nhất là hoạt động tình dục với người chưa thành niên - đối tượng còn non nớt cả về thể chất và tinh thần. Bên cạnh đó, một bộ phận người chưa thành niên hình thành những quan điểm lệch lạc, coi thường các chuẩn mực đạo đức truyền thống dẫn tới việc dễ dàng chấp nhận bán dâm. Đây cũng chính là cơ sở thực tiễn quan trọng để quy định tội mua dâm người chưa thành niên trong pháp luật hình sự Việt Nam. Vì vậy, việc tiếp tục nghiên cứu sâu sắc hơn nữa những vấn đề lý luận và thực tiễn về tội mua dâm người chưa thành niên trong quy định của Bộ luật hình sự năm 1999 hiện hành, đánh giá thực tiễn xét xử và áp dụng các quy định của pháp luật hình sự về tội mua dâm người chưa thành niên để đưa ra kiến giải lập pháp góp phần hoàn thiện các quy định của pháp luật hình sự không những có ý nghĩa lý luận - thực tiễn và pháp lý quan trọng, mà còn là vấn đề mang tính cấp thiết. Đây cũng là lý do luận chứng cho việc chúng tôi quyết định chọn đề tài "Tội mua dâm người chưa thành niên theo Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 1999 - những vấn đề lý luận và thực tiễn" làm luận văn thạc sĩ luật học của mình. 2. Tình hình nghiên cứu Tội mua dâm người chưa thành niên là một tội cụ thể trong nhóm tội xâm phạm an toàn công cộng và trật tự công cộng. Tội phạm này cũng đồng thời xâm phạm sự phát triển lành mạnh của người chưa thành niên cả về mặt thể chất và tinh thần. Vì vậy, nó có mối quan hệ hữu cơ với các tội trong nhóm tội xâm phạm tình dục, có quan hệ mật thiết với các tệ nạn trong xã hội như ma túy, cờ bạc, rượu chè... Đây là một trong những nguyên nhân của tệ nạn mại dâm. Tuy nhiên, tình hình nghiên cứu đối với loại tội này còn nhiều hạn chế: Trong khoa học pháp lý hình sự Việt Nam chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu một cách cụ thể và có hệ thống tội mua dâm người 3
chưa thành niên dưới góc độ là một đề tài riêng biệt, tách rời tội phạm này với nhóm tội phạm mại dâm hay các tội phạm trong nhóm tội phạm xâm phạm tình dục. Một số đề tài đã tiếp cận tội mua dâm người chưa thành niên ở những mức độ khác nhau. Cụ thể: Sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/NQ-CP ngày 29/01/1993 về ngăn ngừa và chống tệ nạn mại dâm đã có khá nhiều các nhà khoa học cùng nghiên cứu. Trước hết, phải kể đến công trình nghiên cứu của PTS Nguyễn Xuân Yêm: Khái quát về bản chất xã hội của tệ nạn mãi dâm, lịch sử phát triển pháp luật của một số nước trên thế giới về chống mãi dâm, Tạp chí Kiểm sát, số 3, 1993. Tiếp theo đó là công trình nghiên cứu: Các tội tham nhũng, ma túy và các tội phạm về tình dục đối với người chưa thành niên, của Bộ Tư pháp, 1997; Tư pháp với người chưa thành niên và quyền trẻ em, của Vũ Ngọc Bình, 1997. Ngoài ra, trong Kỷ yếu hội thảo của Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam năm 1997 cũng có bài: Nạn lạm dụng tình dục trẻ em và hiếp dâm trẻ em; Viện Khoa học pháp lý trong thông tin chuyên đề năm 1998 có bài: Pháp luật Việt Nam và Công ước quốc tế bảo vệ trẻ em trước tệ nạn lạm dụng tình dục; ấn phẩm Tòa án và quyền trẻ em - Trường Cán bộ tòa án, 1998; Tìm giải pháp ngăn chặn tệ nạn mua, bán dâm trẻ em của tác giả Hoàng Bá Thịnh, Nxb Chính trị quốc gia, 1998; Vai trò của Tòa án nhân dân trong việc đấu tranh phòng chống các tội phạm về tình dục - Công trình khoa học cấp Bộ của Tòa án nhân dân tối cao, 2001. Luận văn thạc sĩ Luật học của Đỗ An Bình - Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh: Bảo vệ trẻ em và người chưa thành niên bằng pháp luật hình sự Việt Nam, 2002. Luận văn thạc sĩ Luật học của Nguyễn Văn Hương: Luật hình sự Việt Nam với việc bảo vệ trẻ em. Bài viết của Phạm Mạnh Hùng trong Tạp chí Tòa án nhân dân: Hoàn thiện các quy định của pháp luật hình sự về các tội xâm phạm tình dục trẻ em... Theo đó, những công trình này chủ yếu mới tập trung làm sáng tỏ các vấn đề lý luận, thực tiễn liên quan đến tệ nạn mãi dâm hay nhóm tội xâm phạm tình dục đối với người chưa thành niên - bao gồm đối tượng là trẻ em. 4
Như vậy, đã có nhiều công trình đề cập về tội mua dâm người chưa thành niên dưới những góc độ khác nhau. Các công trình kể trên đã phần nào làm sáng tỏ về mặt lý luận của tội phạm này theo quy định của pháp luật hình sự Việt Nam. Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống, đầy đủ và toàn diện các vấn đề lý luận và thực tiễn về tội mua dâm người chưa thành niên quy định trong Bộ luật hình sự Việt Nam; nghiên cứu tổng thể lịch sử lập pháp về sự hình thành và phát triển của tội phạm này qua các giai đoạn từ năm 1945 cho đến nay; phân tích đánh giá thực tiễn xét xử, cũng như chỉ ra các tồn tại, vướng mắc về mặt lý luận và thực tiễn xét xử đối với tội phạm này. Bên cạnh đó, một số nội dung xung quanh tội mua dâm người chưa thành niên cần được nghiên cứu một cách toàn diện và sâu sắc hơn nữa vì rõ ràng vấn đề này trong giai đoạn hiện nay có tính thời sự và ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự an toàn công cộng cũng như truyền thống, đạo đức của dân tộc ta. Từ đó đưa ra các đề xuất, kiến nghị và giải pháp hoàn thiện các quy định của pháp luật, nâng cao hiệu quả thực tiễn xét xử tội mua dâm người chưa thành niên góp phần đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm. 3. Mục đích, nhiệm vụ, đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích của luận văn là làm sáng tỏ một cách cụ thể, khoa học và có hệ thống về mặt lý luận những nội dung cơ bản liên quan đến tội mua dâm người chưa thành niên theo quy định của luật hình sự Việt Nam và việc xét xử tội phạm này trong thực tiễn. Từ đó, chỉ ra những vấn đề còn hạn chế và đề xuất các kiến giải lập pháp cũng như các giải pháp để hoàn thiện các quy định về tội mua dâm người chưa thành niên trong pháp luật hình sự Việt Nam. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Xuất phát từ mục đích nghiên cứu như đã trình bày ở trên, tác giả luận văn đặt ra các nhiệm vụ nghiên cứu chủ yếu như sau: 5
Về mặt lý luận: Trên cơ sở nghiên cứu lịch sử phát triển về mặt lập pháp của tội mua dâm người chưa thành niên trong pháp luật hình sự Việt Nam, phân tích các khái niệm, các dấu hiệu pháp lý cơ bản trong cấu thành tội phạm của tội phạm này và đường lối xử lý đối với người phạm tội mua dâm người chưa thành niên qua các giai đoạn từ 1945 cho đến nay. Từ đó, làm sáng tỏ bản chất pháp lý và những nội dung cơ bản của tội phạm này trong luật hình sự Việt Nam. Về mặt thực tiễn: Trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá thực tiễn việc xét xử và áp dụng các quy định liên quan đến tội mua dâm người chưa thành niên: Định tội danh, quyết định hình phạt... đồng thời phân tích những vướng mắc xung quanh việc quy định các dấu hiệu pháp lý cơ bản của tội phạm trên phương diện lý luận với thực tiễn áp dụng nhằm đề xuất, luận chứng sự cần thiết phải bổ sung và đưa ra các giải pháp hoàn thiện các quy định của pháp luật hình sự về tội phạm này nhằm nâng cao hiệu quả chống và phòng ngừa các loại tội phạm nói chung và tội mua dâm người chưa thành niên nói riêng trong giai đoạn hiện nay. 3.3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý luận và thực tiễn về tội mua dâm người chưa thành niên trong Bộ luật hình sự Việt Nam. Cụ thể là: Lịch sử lập pháp hình sự Việt Nam về tội mua dâm người chưa thành niên qua các giai đoạn từ năm 1945 cho đến nay; so sánh quy định tội mua dâm người chưa thành niên trong luật hình sự Việt Nam với quy định về tội này của một số nước trên thế giới; các yếu tố cơ bản trong cấu thành tội phạm của tội mua dâm người chưa thành niên. Đồng thời, thông qua thực tiễn xét xử chỉ ra những vấn đề cần khắc phục và đề xuất các giải pháp hoàn thiện về mặt lý luận và kỹ thuật lập pháp của pháp luật hình sự về tội mua dâm người chưa thành niên. 3.4. Phạm vi nghiên cứu Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về tội mua dâm người chưa thành niên trong Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 1999 dưới góc độ của khoa học luật hình sự. Cụ thể là: Nội dung, điều kiện áp dụng các 6
quy định của pháp luật hình sự, thực tiễn truy tố và xét xử về tội mua dâm người chưa thành niên theo pháp luật hình sự Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. 4. Phƣơng pháp luận và các phƣơng pháp nghiên cứu Phương pháp luận khoa học của luận văn là quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về tội phạm nói chung cũng như tội mua dâm người chưa thành niên nói riêng theo quy định của Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999. Đồng thời phương pháp luận được sử dụng trong luận văn cũng dựa trên cơ sở những thành tựu của các chuyên ngành khoa học pháp lý như: Lịch sử Nhà nước và pháp luật, lý luận chung về Nhà nước và pháp luật, xã hội học pháp luật, tâm lý học, tội phạm học, luật tố tụng hình sự… và những luận điểm, luận chứng khoa học trong các công trình nghiên cứu, sách chuyên khảo và các bài viết đăng trên báo, tạp chí của một số nhà khoa học luật hình sự Việt Nam và nước ngoài. Phương pháp nghiên cứu đề tài là kết hợp lý luận và thực tiễn, dùng lý luận để phân tích các quy định của pháp luật hình sự Việt Nam đối với tội mua dâm người chưa thành niên. Trên cơ sở lý luận kết hợp với việc phân tích những vấn đề thực tiễn nảy sinh từ việc áp dụng các quy định của luật hình sự, sử dụng những số liệu cụ thể để chứng minh những vấn đề về mặt lý luận. Bên cạnh đó, luận văn cũng sử dụng một số phương pháp tiếp cận để làm sáng tỏ về mặt khoa học từng vấn đề tương ứng. Các phương pháp nghiên cứu bao gồm: phương pháp lịch sử, phương pháp so sánh, phương pháp tổng hợp, phương pháp thống kê... Đồng thời, việc nghiên cứu đề tài còn dựa trên các văn bản pháp luật của Nhà nước và những giải thích thống nhất có tính chất chỉ đạo qua thực tiễn xét xử thuộc lĩnh vực pháp luật hình sự do Tòa án nhân dân tối cao, các cơ quan bảo vệ pháp luật ở Trung ương ban hành có liên quan đến người chưa thành niên, tệ nạn xã hội… cụ thể là các quy định, hướng dẫn có liên quan đến tội mua dâm người chưa thành niên như định tội danh, quyết định hình phạt. Một số tài liệu là các bản án trong thực tiễn xét xử, những 7
thông tin trên mạng internet được sử dụng để phân tích, tổng hợp và luận chứng khoa học các vấn đề tương ứng được nghiên cứu trong luận văn. Từ đó góp phần hoàn thiện các quy định của pháp luật về tội mua dâm người chưa thành niên nói riêng và hoàn thiện pháp luật hình sự nói chung. 5. Những đóng góp mới về mặt khoa học của luận văn Đây là một trong những luận văn thạc sĩ nghiên cứu một cách cụ thể, khoa học, đồng bộ và có hệ thống những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến tội mua dâm người chưa thành niên theo pháp luật hình sự Việt Nam. Trong luận văn này, tác giả đã giải quyết về những vấn đề sau đây: 1) Phân tích một cách cụ thể, có hệ thống những vấn đề lý luận về tội mua dâm người chưa thành niên như: Hệ thống hóa lịch sử lập pháp hình sự của tội mua dâm người chưa thành niên trong luật hình sự Việt Nam qua các giai đoạn từ những năm 1945 cho đến nay. Từ đó, rút ra những nhận xét, đánh giá về quan điểm, chính sách hình sự của Đảng và nhà nước ta trong việc đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm này. So sánh quy định của pháp luật hình sự một số nước trên thế giới về tội mua dâm người chưa thành niên. 2) Phân tích các dấu hiệu pháp lý cơ bản trong cấu thành tội phạm của tội mua dâm người chưa thành niên và đường lối xử lý đối với người phạm tội này. 3) Phân tích những tồn tại xung quanh việc quy định trên phương diện lý luận về tội mua dâm người chưa thành niên thông qua việc nghiên cứu các vấn đề nảy sinh trong thực tiễn xét xử. Từ đó kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật hình sự nói chung và tội mua dâm người chưa thành niên nói riêng trong giai đoạn hiện nay. 6. Ý nghĩa của luận văn Đây là một trong những đề tài nghiên cứu cụ thể, thống nhất và đồng bộ, đề cập một cách có hệ thống và toàn diện những vấn đề lý luận và thực 8
tiễn về tội mua dâm người chưa thành niên theo luật hình sự Việt Nam ở cấp độ một luận văn thạc sĩ luật học với những đóng góp về mặt khoa học đã nêu trên. Ngoài ra, luận văn đã góp phần vào việc xác định đúng đắn những vấn đề lý luận về tội mua dâm người chưa thành niên trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn xét xử, từ đó đưa ra các kiến nghị nhằm hoàn thiện các quy định của pháp luật hình sự về tội mua dâm người chưa thành niên dưới góc độ lập pháp. Bên cạnh đó, luận văn còn có thể làm tài liệu tham khảo cần thiết cho các nhà khoa học - luật gia, cán bộ thực tiễn và các sinh viên, học viên cao học cũng như phục vụ cho công tác lập pháp và hoạt động thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự hiện nay. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Một số vấn đề lý luận chung về tội mua dâm người chưa thành niên. Chương 2: Tội mua dâm người chưa thành niên theo quy định của Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 1999. Chương 3: Thực tiễn xét xử và phương hướng hoàn thiện tội mua dâm người chưa thành niên trong luật hình sự. 9
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỘI MUA DÂM NGƢỜI CHƢA THÀNH NIÊN 1.1. KHÁI QUÁT LỊCH SỬ LẬP PHÁP HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ TỘI MUA DÂM NGƢỜI CHƢA THÀNH NIÊN Sự hình thành và phát triển các quy định pháp luật hình sự của nước ta gắn liền với các giai đoạn của cách mạng dân tộc trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ đến khi đất nước thống nhất, xây dựng chủ nghĩa xã hội và bước vào thời kỳ đổi mới. 1.1.1. Thời kỳ áp dụng luật hình sự Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám 1945 đến trƣớc khi ban hành Bộ luật hình sự năm 1985 Cách mạng Tháng 8 năm 1945 thắng lợi, tại quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Đây là thời kỳ chính quyền cách mạng còn non trẻ, phải đương đầu với muôn vàn thử thách khó khăn: Vừa phải khôi phục và xây dựng lại nền kinh tế - xã hội bị chiến tranh tàn phá, vừa phải xây dựng và củng cố chính quyền nhân dân, phải đối phó với các thế lực thù địch ở trong nước và nước ngoài... Vì vậy, chính quyền mới chưa thể xây dựng được hệ thống pháp luật nói chung và pháp luật hình sự nói riêng. Tuy nhiên, vấn đề lập pháp và thực thi pháp luật luôn được Nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Ngày 10/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ban hành Sắc lệnh 47/SL quy định tạm thời sử dụng luật lệ cũ hiện hành lúc đó tại Việt Nam. Theo nội dung Sắc lệnh, Tòa án xét xử theo luật hình sự cũ mà thực dân phong kiến đã đề ra với điều kiện không trái nguyên tắc độc lập của Nhà nước và chính thể Dân chủ cộng hòa. Tuy vậy, do hoàn cảnh đất nước lúc bấy giờ, chính quyền cách mạng tập trung chủ yếu vào việc xét xử những tội phạm phản cách 10
mạng, chống phá chính quyền tại các Tòa án quân sự và một số tội đặc biệt nguy hiểm khác như: tội đầu cơ, tội tích trữ... nhằm củng cố và bảo vệ Nhà nước trong những ngày mới thành lập. Như vậy, thời kỳ sau những năm 1950, Nhà nước ta chưa ban hành văn bản pháp luật quy định về tội mua dâm người chưa thành niên nói riêng hay các tội xâm phạm đến trật tự, an toàn cộng cộng cũng như tội phạm về tình dục nói chung. Trong những năm 60 của thế kỷ XX, trên cơ sở những kinh nghiệm của thực tiễn xét xử, Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành các báo cáo tổng kết, các chỉ thị hướng dẫn về đường lối xử lý một số tội phạm nguy hiểm và phổ biến, trong đó có nhóm tội phạm xâm phạm tình dục, đặc biệt là xâm phạm tình dục trẻ em. Trước hết phải kể đến Sắc lệnh số 392/HS2 ngày 11/05/1967 đã đề cập bốn hình thức phạm tội là: Hiếp dâm (trong đó có hiếp dâm trẻ em); cưỡng dâm (trong đó có cưỡng dâm trẻ em); giao cấu với người dưới 16 tuổi; dâm ô (trong đó có dâm ô với trẻ em). Tuy vậy, các tội phạm liên quan đến trật tự, an toàn công cộng nói chung chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể. Ở miền Nam, Bộ hình luật của Việt Nam Cộng hòa ban hành ngày 20/12/1972 của chính quyền Sài Gòn có nhiều điều khoản quy định về các tội phạm đối với trẻ em, trong đó có các tội xâm phạm về tình dục. Bộ hình luật không quy định mua dâm người chưa thành niên là tội phạm, tuy nhiên với những đối tượng kích động, giúp đỡ trẻ em thực hiện những hành vi dâm đãng, trụy lạc cũng bị xử lý: "Sẽ bị phạt giam từ hai năm đến năm năm và phạt vạ từ 10 ngàn đồng đến 500 ngàn đồng người nào xâm phạm mỹ tục bằng cách khiêu động, giúp đỡ làm dễ dàng việc dâm đãng hay sự trụy lạc của thanh niên nam nữ dưới 16 tuổi..." (Điều 360). Sau khi được giải phóng, ngày 15/03/1976 Chính phủ cách mạng lâm thời cộng hòa miền Nam Việt Nam đã ban hành Sắc luật 03/SL quy định về tội phạm và hình phạt trong đó ngoài các quy định liên quan đến các hành vi 11
phạm tội xâm phạm tình dục trẻ em như hành vi hiếp dâm, cưỡng dâm, dâm ô... Trong Thông tư số 03/BTP hướng dẫn thi hành Sắc luật này đã đề cập đến hành vi thông gian với gái vị thành niên, hành vi này khá tương đồng với hành vi mua dâm người chưa thành niên được quy định trong Bộ luật hình sự sau này. Như vậy, có thể khẳng định, trong thời kỳ áp dụng luật hình sự giai đoạn từ năm 1945 đến trước khi ban hành Bộ luật hình sự năm 1985, Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật hình sự quy định về các tội xâm phạm tình dục bên cạnh các tội phạm khác. Tuy nhiên, do hoàn cảnh đất nước nên các văn bản hướng dẫn còn chưa thống nhất, các tội xâm phạm tình dục, các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng nói chung cũng như tội mua dâm người chưa thành niên nói riêng chưa được đề cập cụ thể. Hành vi mua dâm người chưa thành niên không bị coi là tội phạm. 1.1.2. Thời kỳ áp dụng Bộ luật Hình sự năm 1985 đến trƣớc khi ban hành Bộ luật Hình sự năm 1999 Trước tình hình đổi mới của đất nước, với những biến chuyển về mặt kinh tế - xã hội, để đảm bảo an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, tất yếu đòi hỏi Nhà nước phải ban hành hệ thống pháp luật mới trong đó có pháp luật hình sự. Để đáp ứng yêu cầu bức thiết đó, sau một thời gian dài nghiên cứu soạn thảo, Bộ luật Hình sự được Quốc hội nước ta thông qua ngày 27/06/1985 và có hiệu lực từ ngày 01/01/1986. Đây là đạo luật được pháp điển hóa hoàn chỉnh bao gồm hệ thống các quy phạm pháp luật hình sự quy định về tội phạm và hình phạt nói chung cũng như về các tội phạm cụ thể và các khung hình phạt cụ thể đối với tội phạm đó. Sự ra đời của Bộ luật Hình sự đầu tiên của Nhà nước ta đã đánh dấu sự phát triển của công tác lập pháp trong lĩnh vực hình sự. Trong đó, chương XIII quy định về các tội xâm phạm an toàn, trật tự công cộng và trật tự quản lý hành chính với 3 mục tương ứng là mục A: Các 12
tội xâm phạm an toàn công cộng, mục B: Các tội xâm phạm trật tự công cộng và mục C: Các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính bên cạnh việc quy định các tội phạm xâm phạm tình dục tại chương II (tội hiếp dâm, tội cưỡng dâm, tội giao cấu với người dưới 16 tuổi). Hành vi mua dâm người chưa thành niên chưa bị coi là tội phạm. Bộ luật Hình sự 1985 ra đời khi nước ta đang chuẩn bị tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện về mọi mặt của đời sống xã hội đã góp phần thúc đẩy kinh tế xã hội phát triển. Cùng với thành tựu của công cuộc đổi mới, các vấn đề xã hội và nhu cầu của cuộc sống ngày càng phức tạp. Vì vậy, để phù hợp với yêu cầu của thực tiễn trong cuộc đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm, Bộ luật Hình sự năm 1985 đã được sửa đổi, bổ sung bốn lần vào các năm 1989, 1991, 1992 và năm 1997. Qua ba lần sửa đổi, bổ sung vào các năm 1989, 1991, 1992 các điều luật mới đã phát huy tác dụng đối với cuộc đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm. Tuy nhiên, tình trạng xâm phạm tình dục trẻ em nói chung có chiều hướng gia tăng, gây những tác hại nghiêm trọng không chỉ đến sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của trẻ em, mà còn ảnh hưởng đến truyền thống, văn hóa dân tộc cũng như trật tự, an toàn công cộng. Bên cạnh đó, với hoàn cảnh mới của đất nước, Đảng và Nhà nước xác định mục tiêu xây dựng nền kinh tế thị trường, cải thiện đời sống nhân dân. Trong giai đoạn này, tệ nạn xã hội có xu hướng gia tăng, đặc biệt là tệ nạn mãi dâm. Đối tượng bán dâm không chỉ giới hạn trong phạm vi độ tuổi - đã thành niên, mà còn mở rộng ở những đối tượng chưa thành niên, thậm chí là trẻ em. Vì vậy, để thực hiện những cam kết của Nhà nước ta đối với cộng đồng quốc tế trong việc bảo vệ quyền trẻ em cũng như đáp ứng đòi hỏi của dư luận xã hội về việc xử phạt nghiêm minh những hành vi xâm hại tình dục đối với người chưa thành niên, tại kỳ họp thứ IX ngày 10/05/1997, Quốc hội khóa IX nước ta đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung lần thứ tư đối với Bộ luật Hình sự năm 1985, trong đó quy định thêm tội danh mới tại Điều 202a là tội mua dâm người chưa thành niên bên cạnh Điều 13